Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 39, 27 September 1890 — HOIKE O KEKAHI KOMITE WAE E PILI ANA I KA HOOLE WAIONA, Imua o ka Ahahui Karistiano o na Kanaka Opiopio o Honolulu. [ARTICLE]

HOIKE O KEKAHI KOMITE WAE E PILI ANA I KA HOOLE WAIONA, Imua o ka Ahahui Karistiano o na Kanaka Opiopio o Honolulu.

Ua ikc ko oukou komiie oiai lakou e hoomakaukau ana i na ho4ke mua he mea pono e nana i na hoike a ka l.un*kanawti Kiekie a me na Kuhina Waiwai me Kalaiama. Ma ka hana ana {>cla, ua ike makou ua mahuahua nui loa ae na hana e pih ana i ke kalepa ana i na nmiona, a e like me ka mea mau ua mahuahua nui ae ka nui o ka ona a ue na karaima. E hoomaka ana mai ka makahiki 1885, ua ike makou ua unuhi ia aku keia mau galani waiona i mea inu ia mailoko ae o na ha!e-(>a()aa bona ia o ke Aupuni: Makahiki. i 1885 80115 21029 »18384 Ji9s9t 1886... 100703 49564 »38714 288981 1887 74913 71613; 126605 373191 »888 68247 76474 »43067 287788 »889 74816 79201 156145 310102 Huina 39 5 ?94 *97944 682975 13797 »3 Av elikk... ... . .^.... 79759 595 8 9 36595 Ma keia papa e ike ia ai o ka avelike 0 na waiona i inu iā iloko 0 na makahiki ekolu o 1887-89, ua emi mai malalo 0 7100 galani malalo iho oka avelike no na makahiki elima. Ma ia manawa huokahi no nae o ka avelike o na waina i inu ia no 1887-'B9 ua mahuahua ae he 16000 galani maluna ae oka aveHke no na makahiki elima. Pela no hoi, ua mahuahua ae ka avelike 0 ka nui 0 ka Bia me ka Pota i inu ia i oi ae mamua o 5300 galani no ia manawa hookahi. Oia hoi, ua emi mai ka nui 0 na waiona i inu ia ; a o ka nui o na "Waina, Bia a me ka Pota" i inu ia ua mahuahua nui loa ae. O keia ka mea i niakemake ia eka poe makemake ika "Waina ame ka Bia." Ke olelo niai nei lakou ia kakou e emi mai ana ka ona me na karaima ina e inu na kanaka i ka Bia me ka Waina, a uuku ka inu ana i na waiona maoli.. Eia ka mea apiki ma ka aoao o ka poe kokua i ka inu ana i ka Hia a me ka Waina, ua hoike mai ka Lunakanawai Kiekie i na hoike mai na Aha Hookolokolo Hoomalu a Apana mai. Ma keia mau hoike, ua ho oiaio ia niai ua pii mahuahua nui ae ka ona me na karaima, me ka pii ana ae oka nui ona Bia me na Waina ame ka Pota i inu ia. Ua hoike ia ma ka papa mahope iho nei ka nui o na hoahewa ia ana no ka ona a me ke ano o na lahui o ka |>oe i hoopai ia iloko o eha makahiki: MAKAHIKI. PAKE. i IAPANA. PI'KIKI. Hawaii. Nai.amui WA lA. | K AE. iBB6-'87..; 1971 23 26 130 1162 630 2638 6 46 154 1455 977 Huina 4609 29, 7 2 »84 2617 1607 Mahuahua 667 emi 17 20 24 293 347 Aole hiki e olelo la o keia mahuahua nui nna ua loaa mamuli 0 ka nui ana 0 na kanaka iloko nei 0 ka aina, no ka mea, o ke kumu nui i mahuahua nui ai na kanaka oia no ke komo nui ana mai 0 na lapana, a ma na hoike ke ike ia nei he oi iki ae mamua o 1% o ka poe i hoopai ia no ka ona he poe lapana. Eia no hoi kekahi, ona kanaki Hawaii ilo ko 0 na makahiki elua, 1888-89, ua emi mai he eia nae ua mahuahua ap ko lakou pa-kcneta o ka hoopai ia ana no ka ona a oi ae ma mua o 25%. No ia manawa hookahi no ua mahuahua ae ko na kanaka 0 na aina e he 14% ; aka, 0 kona mau hoahewa ia ana no ka ona ua mahuahua ae a oi mamua 0 55%. O keia malalo iho, ua lawe ia mai mai ka hoike mai o ka Aha Hoo malu o Honolulu, e hoike ana i ka heluna o na poe i hopu ia, hoopai ia, a pela aku, no ka ona rama: MakahiVi Na Hopu Na Hoo- Hoopai Hoopai" ANA. PAI. I)ALA. PAAHAO. 188 68O| 675 661 14 188 6061 604 581 23 188 Soo\ 797 797 188 990. 987, 978 9 188 ! 1060 1060' 1059 1 HUINA j 4144 4133 4076 47 O ka huina i hoike ia no ka poe i hoopaahao ia, aole ia i hui ia no ka poe i hoouna ia maloko o ka halepaahao o Oahu, oiai ua hiki ole ta lakou ke uku aku i ka hoopai i hookau U aku e ka Lunakanawai o ka Aha Hoomalu. Mamuli oka hoomaopopo ana iloko oka buke oka Halepaahao, ua ike ia ua oi aku mamua 0 500 poe mailoko mai o keta huina i hoike ia ma ka papahelu maluna ae no ka poe i "hoopai dala ia" 1 hoouna ia maloko o ka Halc|iaahao no ka hana ana i ko lakou mau hoopai. Maanei nei he mea waiwai !oa ka lawe ana mai a kakau iho i na olelo i hoike ia ma ka hoike a ke Kauka Lapaau 0 ka Halepaahao i kumu e hoomaikeike ae ai i ke ano o ka hana ia ana o ua mau hoopai la, ame ke kumu t hoea mai ai keU kolana. He lehulehu waie mai na haole a na Hawaii maoli i hoonawa!iwati ia ko lakou mau kino, a t ulu mai mamuli o ka hana ino i na kino a me ka ai kupono ote i ka ai, ma muli hoi oka hala ona wa kupono eai ai; a oke kumu o keia mau poino, aia no ia mamuli o ka inm waūma a <ma man, 4 ua Ul§ i mta ine i kt hino, a 0 htkaki 0 lakou ua Kiki oU kt manaa aka e hiki ana ia lakeu kt hana i ktkaki mau hana. Ua lilo ka halepaahao i halemai no ia ano kanaka, oiai ou iho la ko Ukou wabi e malama U ai, a e hanai U ai a hiki wale i ka wa e pau ai ko lakoo manawa hoo pal Ma ka hoike aka Aha Hoomalu, ua hoike U maloko o UiU ka nui a me ka huioa nui o ka poe »ona. Ma ka hoohalike ana i ka helu* na o ka poe i hopu U a me ka poe i hoopei ia, e ike U no mailoko ae 0 4144 i hopu U mak>ko o Hooolulu no ka ona rama he 4133 i hoopai U. He hoike ana keU ua hopu na makai i ka poe wale no i ona loa, oUi he kumu noi keU e lilo ai na hoao ana e hooie 1 ki oUio i mea paakiki loa. He mea pono e hoohui aku i ka heluna 0 ka poe » hoopai U me ka huina o ka poe i ona, —ka poe hoi i kupono loa ina i hopu U a hoopai U ; aka, mamuli nae o ke aloha o ka makai a hoaloha paha ua hookau U maluna o na kaa a hoihoi U no kauhale, a i ole, ua aUkai U e kt hoaloha i kauhale, a me ka poe i ona ma ko Ukou mau home ponoi T a i ole ma na hale paha ona hoaloha* Ina i hoea aku na lima oke kanawai ma o keU poe ae U ina U ua papalua ki huin* 0 ka poe i hoopai U i ka huina i hpike ia4Mr nel * [Nana ma Aoao £lua]