Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 39, 27 September 1890 — HOIKE O KEKAHI KOMITE WAE [ARTICLE]

HOIKE O KEKAHI KOMITE WAE

li. ko o ri r%ik;ih:ki ehma. ua hiki aku ka huira o ra wi ? ani waina i ka 1,370,7 1; 1 !ant ia maiVko mai o ra hi'e-;-a;aa nn ke kuai h<x>pukaiuika ana 1 rrca :n • F a»c ae ;a \;.ccc na ke ano he a\chkeno ka heluna nui <: ra kanaka \\<-ko o keia mau makah kt ehma. abib o ka avclike i ]\vi i kf )a a tc ken k»r,aka. waH-,ne. a kviki :4k.ihi he s;ilar,t wanma mah:ko keia Au ; in O *a hu:na 1 hvului.'lu ia i:< ko o 18*9 Yc 31 1. :'<2 ija'ar.} 1 ; au. a 1 o!c 2.4*'•**>* ;-iina . a 1 o!e o ka avehke i ;mu 1 kt'a a r/:c keaa m<..* ua Oi aku Hlahina o 2'» paina. Ma ka jiawa ana ae j ka ■ r,-aht:u j'h>-,ske ia no kela a me kcsa lahui 1 ia, t:a h ;-ikc ia :' t -.k-» o i/ '.u o ka c 1 hrr;»ai u r.-. ka ona i' ~ko " eha rr.akah?ki he »7 he ;*c Ha*iti n:a"!i. "a he 1.6:7 he jy*.* o na aina r m:,: /me ka v <'ji < 'c ia o r,i l'ake. I vana a me na S* iVīk» , Ma kekahi <A ar,a a»-. ua 01 .'*ku !rt.ni'.;na r » <ji o ka ;»"<• 1 h <.;<ai ia no ka ona rama he |"»oe Hiwaii. .\T;cr:ka, Pe'i-kane, « »f rerrt3-ta a me *aram. 0 ka hci ! jna o r:> Ha»aw *a'c :■'> he 5' 3 '■ ?u hao'e i h?nke 11 a»* la he \'+ O ka r. <•- ka r.ui o n.i kanaka 1 k -h'- u e Uke nie ta 1 hr» ike »a maioko o ka Alemanaka a Ka'imu < ī hr-r. -ne 42.50: ;*-e Hawaii iloko f> 1 H'6?t a he 1 e, 1: - ;>oe hao«e Hi; mea ; -» maoii no ka <,!i;lo ana ae ua ; *i'i ka ha;ar<::i o na he ;ic. i'»* 1 na Hawaii a me na Hao'e n'/na ka hu:r.a he ?2 *•:- i.oko o i * v / He f»iaio, o <1 57 <■ ka huina o m kanaka i ho«kc ia ua 01 aku mamua 091 1 hoe* j.ai la no ka ona rama.. He mea jy>no e h ike 1. ae ka mea e ;- !j ana > na <ii'a i hooaio la no ka waina He p«>hihihi nae ka loaa ana o ka h-jahc u o:aso. oiai o na h'iike i hoike la e na oihana like o!c ua ano like o'e ka lakou mau nita 1 h »ikc ai. Mai ka hoike a ka I.una I>.Jtc Nui. ua leaa mai ia ma k< u na mea niaia'<> ih<v N > n.i rr,akahiki he uimi mai i s S; "*< f o ka huina nui o ka waiwai )<> o ?,a Karna. 1 'a. i'oia, Iha. .Wama. .v«... me ka uku pu ia o na auhau flu:c, ».a <>1 aku n>aluna o $;:\oco, a <j ka waiwai i > o na Kama, Ela, l'ota, Hia, U'ama, <V> , 1 h(K>k<jmo ia nwli'.o o na h >na ua oi aku maluna o $600,000, a 1 iawe mai » mea inu L'a hoike ia keia e like me ka mea i hoike la inai na he 39 1 12 rp ' J ' " a halcpa{<aa no k3 inu 14 ana he f ; 11 w.i;*ai 1 < wale n > i hoike ia ma ka papahehi ma ke ano he "wai«jna e uku ana 1 ka auhau <iute," oiai i'oko o ka papahein o na wai.ma 1 l/.iiia ia ua loaa i.i makou he $419.4,34 no na waiona. Hc hoike an.i keia o ka hapariui o na -ahini he 398,794. he waiona 1 hona la, ak.i, ao!e n.ie 1 iku ia ke <luie aia wale no a lawe no ka hoolilo ana. O ke dutc o na waiona Waina, Iha, , no na makahiki he <"!iii)a. ua hiki aku 1 ka $1,^78,1 30.04. h. hui aku me keia mau itarnu 1 na <i.l ia h.e $1 30,000 05 1 uku i.i nn na auhau laikini. L a hiki o!e nae la makou ke koho aku 1 ka nui <> n.i lilo no na pinihaka' aka ar,a no ka iawe ia ana m.li, a me na Lwelawe ain, a im: na kuai hoolilo ia ana aku '< na waiona no k.i mu ana iloko <> na n .ikahiki he eiima. \ka, he mea oiaio nae, ina lif me.i hiki ia mak< u ke U«aa na huahelu oia mea, a!ai!a, ao!e e nele ka nui mo !<>a o na heluna manma o na huina i hwike m.ia ia ar nei. Me ka pakui <>!e mai nae i kela mau mea ua loaa nue 1.1 mak<>u ma ke an<> he huina o na 'ilo mua i hoolilo ia no na waiona -naluna aku o $2.500,000 Aole na ka poe kaiepa waiona e uku nei 1 keia, aka, na ka poe e uku nei 1 kela maloko aku o ua poe kalepa waiona 'la, mahof>e iho nae o kona hoolawe ana ae mailoko ae o k<na mau pon.aikai nunui. He kiekie loa ke kumukuai 0 na wai»>r.a ma Honolulu nei. Me ka lawe ana iua ka avehka emi k>a e hoolil<> aku ai, no na makahiki elmia i kaahope ae nei, ua 01 aku maluna o $0,000,000 ka huina no n.i mea inu ilokoo keia atna, a i <>le ua oi aku mamua o $70 o kela a me keia kanaka Ma ia kumukuai haaha i n<>, ua oi aku ka 1110 okeia aina n > na kalepa waiuna ana maluna o $i,j60,000 no ka makahiki hoo* kahi 1 hala ae nei. Oia hoi, ma ka pa $16 i kela a nu* keiakane, wahine a knki Me ka hui ana mai me keia 1 na lilo 1 hoolilo ia maloko o keia aina mamuli o na hooikaika ana a ka Oihana Makai a me na Aha Hookolokolo A'i. u kinai, ma o keia kalepa waiona, aole o kanamai ua mea he nui launa ole mai o kela huin.i. Mamuli <> ka nana ana i ka hoike a ka l.unakanaw.u Kiekie e loaa n > ka nui o na ''ona," "kuai waiona," a nie na "kue ana 1 na kanawai o na waiona.'' he pololei wale no na hua » loaa mai inainuh o la inea "Na hihia hoeha." vV<., \t., a o ka hapa nui o lakou ua hiki loa ke hoomao]> >p<> ia ma ka hookolo ana »ku ua hoea mai ma o ka ona 1 na waiona. a ua iike hoi la me 50 hihia hou e pakui mai ana 1 ka huina o na hihia i h( opai la no ke karaima. Nolaiia, lu mea pololei loa ka lawe ana ae 1 ka ho >kahi hapalua o na hlo n > na hopu ana, .1 me na hoopai ana. a me na malam» ia ana o na ka« aima. e hookau aku 1 na hoahewa ana maluna o kela kalepa waiona. No'.aila, he mea maopopo lo.i. ke uku nei ka aina me na auhau koikoi ', < ke kakoo ia o kona mau kanawai 1 hakihaki la mamuli 0 keia oihana 1 01 ak i ke poho inaniua o na pomaikii e loaa mai ana mai na auhau mai o na laikmi, a o ka laikini hoi nana e kaialupe nei i na makaainana o kna ama iloko 0 na p.ano ,\<>!e *> ka ]>oc waiwai nui kekomonei iloko o na popi'ikia, aka, o ka poe hmahana a me ka poe mekanika. no ka :m a. 1 ku wa c ona ai o ke kanaka waiwai, ua hoihoi koke ia e i» nialuna 0 kekahi kaa a hoea 1 kona home. Aole hoi o ke kanaka waiwii ke ku kohana aku ana imua o ka Aha hookolokulo a ae aku ua hewa oia no ka v>na rama. (> ke kanaka limahana, a o ke kanaka hoi e imi ana i kona o!.» ine kona mau luua i kela a me keia la. oia ka mea e akewa i» ana > xa ona rama Oia ke ano p >e e ho<.>una ia ai e hana me ka uahoa maloko o ka Hale]>aahao o Oahu no ka hana 1 kona uku hoopai, mahope iho 0 kona uhaai ana a pau 10.1 kona mau wahi <lala a hoea i ke keneia hope maloko o na keena kuai rama alaila ola iho la kona w* e ike ai aohe wahi mea a ae iki mai o kela kanaka kuai waiona ke kanaka hoi nana 1 ume aku i kana mau elala » pau loa e kokua iaia ma ka uku ana 1 kona hoopai O keia ano pue iho la ka poe nana kela heluna a 01 aku o 1.300 kane a me wahine i hoopiiikia ia no ka ona i kela a me keia makahiki. (.) ka home 0 ke kanaka hanalima ke aahu ana i ka aahu o ka popihkia a me ka hune mahope iho o kooa uhaai ana a ]nui kana mau wahi elala i luhi »1 malun» o ke pakaukau kuai waiona. Aka, iU>ko nae <> keia mau nanaina oiaio a j>au, oiai ua hoike noai k» palapaU a ke Aupuni i ka oiaio o kei» ke hoao mau ia nei nae e hoomihuahu» hou ae i na kumu e ulu nui ai o kei» ano kalepa, ka me» hoi 1 hix>maojH»;>o lea lo» ia kaiu niau hana ino awahua. Ke noi hou ia mai nei e hoala hou ae ona mau hale kuai bia a me waina hou, oiai oia maoli iho U kona helehelena oiaio ina e wehe i» »e an» kona a»hu i hoaahu 14 ai me kela koioka o ka hookanuni—oia hoi, e wehe hou i» ae ona mau wahi hou e ona ai na kanaka alaila e hookau mai i na koikoi a me na kaumaha uuluna iho o na hokua o na makaainana no ka malama ana aku i ke a p.>e poino O kona ano oiaio maoh 01» no kena hoomahuahua ana ae i ka ona lama. a me ka hoomahuahua hou ana ae i na karaima. a e hoonui hou ae i na htvh!o ana i na makai a me na aha hookolokolo no ka malama an.i i ka maluhia, O kela a me keia hale inu waiona e wehe ia aku ana, he kumu kela e kauoha mai ana i kela a ine keia kanaka o loko nei o kei» lehulehu e hookomo iho ko lakou mau lima me ka nanao ana iho i ko iakou mau dala ma ko lakou mau j>akeke a uku aku no kela waiona, no kona lawelawe ia ana, a no kona mau auhau dutc. ka uku, a me na iilo o ke oia ana o keia mea kaiepa wai'ona, a me ka lakou poe jvaahana (a me ka puiama ana » kona a me ko lakou mau in<» maikai;) e kakoo aku ka i ua bUa ta me keia mau pomo ajwiu ina 1 pahola mai ai Aoie ioa. Aoie loa e hika i na makaainana o na Mokupuni o Hawaii nei ke uku nd kana poe keikikaoe, a oi loa aku hoi na keikikaae a me na kanaka opiopio e hoomahele mua ana 1 keia mea o ka inu waiona maaiuli o ka hoomaka ana ma ka iou hia a me na waina. Aole no e hiki ke uku no na kanaka makua a me ke kuiana o ko iakou mau inoa e panee ioa »ku ana iloko o ka ona rama me ke kue-o ana ma na pi-pa aianul, me he kino uhane ole Ta. a i loaa mai hoi mamuli okeia mau noi hou ana aku e hana H akeē ,, ioa ae i keia hana. Aoie loa e hiki i keia aina ke uku aku no keia mau ano 0U M a «L O kfJa *** kAntllā ' k| *** 1 we kela make weli*7 *** 0 111 U no o hookahi makahiki maloko o keia kuianakauhale mamuU o na hana a keU kalepa waioaa. He mea pooo 1 keU a me keia mea 1 komohia.ia e ke aloha no keia mea he kino uhane a no keia aina paha e hooikaika ae Ukou ma ke p*lt kna aku i na poino mai ta Ukou ponoi aku. AoJe he hana keUkeU eaei kekahi U e nana ai maloko « mawaho paha o ka Ahaolelo mamua o kooa

hooskiika ir.i e kmai ua » keu ino ka"e;a. k; <ea 4«'* i; ••■■««4 loa ;a nei en kana«ai aki ™a r i <1 r*-c» narj ? r.r * ra i«cave o ke kaumaha mauona o ktb a - i a -ne < rrri r",a'vAi;nan~i.. I kela a tn: km *a e hapai a;e a: krk a-i - k: ana ike ka T vi-a waK>r»a e lohe koke unoh'e» nve ka : ar.a • «e ho» ; --haiki ia tr>ai n«t ko kak >u maa pr r. >ku k>a » f : i kin ■ " Ma ka ara nae a kekahī p"* *?:t r-: • -:.a n:avh r.? ke'a rcea. ika. n:a ka p-apa hoike mo?ht:iu r«ae a ke A'wn :x h x-ia ma> c-;u ;'oko o kea ua ano e juiima loa u r.ci me r.a * h'*,*hik»" ;n u r.us wale nae kana mau ino e hana rci ame na ka?airu. ; 5,b. j.<-hea aku ana 'a kana hana ina e keu akea loa la ae ? O keia kuleana ''kino ku e kū"ca u n<i rna: ka <>>a I Bf la-!a, he k-.«>kca kela. ma k'jp.a ; ; •..'a*i:-i ;a e ka 'a;kir.- r.ar.a e ainue aku. a e kaihku ae iko keia aira <a 1' a r.jic ina Mcors*a aew na 'i-n*hina) i kina #J !a. a « ke ku koa • o kmi mau aiakaamaua e ha .'ic;>io i*kn-j o na |oiro o ki ir-i. w-i >na. ke kuvko4 hoi nana e i ki paj>ahdj o na aha h->okc! :kc' > me ra Hihia karaio». a e hoopiiia hei ina h oa j ihā u nit. r» : < h ra kirama.