Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 50, 13 December 1890 — MA KE KAUOHA. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

MA KE KAUOHA.

HE KANAWAI E Hr*-rra<CHONO *i i ** I *** *** «*i o tu HoUiiiol»* Ola IIOKO • KMA M Pl'M MA KK A*o KL*A! £ Heehol.ua e ka Mei a mt ka AhaoUlo o k* Aupuni J/iJL'au: Pai kl* 1. O na mea a pau e Lwelawe ana i ka hana kuai i na holeholona e Liwe mai ana i na holoholonaola iloko o keia Aupuni i rr.ea kuai aku ma ke kauoha, a i ole ia. ma ka lawe ana mai ma ke ano hoopukapuka, e like me na lio. hoki, kekake, bipi, hipa a me na puaa mamua ne o ke kau ana aku ma ke ano kuai i kekahi o ia mau holoholona a kuaiw paha ua kauohaia lakou e noi aku a e loaa mua ia lakeu ka laikini e kuai mai ke Kuhina Kalaiaina mai. Pauku 2. E uku ka mea a mau mea kuai i na holoholona ola a |>au i lawe ia mai iloko o keia Aupuni i mea ku.ii aku i ke Kuhina Kalaiaina i uku no ka laikini o elua hanori me kanalima elala. Aole e pili keia uku laikini i kekahī mea e noho paa ana maanei i lawe mai no kana hana ponoi, a i ole ia, i mea hoolaha aku. Aka, o na holoholona a pau i Liweia mai ma ia ano e pili no ia lakou na kanawai hoomalu holoholona o keia Aupuni. Pauku 3. E mana ua laikini Ia no hookahi makahiki mai ka la aku i hoopukaia ai, a aole e hiki e haawiia aku ia hai. Pai ku 4. O na Kanawai a me na hapakanawai a pau i; kue ana i keia Kanawai e hoopauia, a ma keia ke hoopau loa ia nei. Pauku 5. E mana keia Kanawai iloko o eono mahina mahope iho o kona la e aponoia ai. Aponoia i keia la 12 o Novemaba, M. H. 1890. KALAKAUA REX # Na ka Moi ; C. N. SfItNCER, Kuhina Kalaiaina. HE KANAWAI E Hoololi ai i na Pauku 1 a mb 3 o ka Mokuna LXX o na Kanawai o kk Kau o lrtHB, ou hoi hr Kanawai i Kapaia "He KaNAWAI £ HoOHAIKI AI | KA I.AWE ANA MAI A MS KK KUAI ANA O ka Opiuma 1l«.»ko o keia Aupuni, a mk na Mia i Hanaia no I.OKO MAI O KA l »PIUJIA." £ Hooholoūi € ka Moi a me ka Ahaolelo o ke Aupuni I* liWiiii: I\u u: l. E hoololiia a ma keia ke hoololiia nei ka PiAiku I o k.i Mukuna LXX o na Kanawai o 1888, a penei heluhe-luia ai. i\iuku l. Ua kapu loa ka lawe ana mai o ka opiuma a n:im p.iha i h.ma a no loko mai o ka opiuma maloko o ke i.i Aupuni. koe wale no na mea i hoakakaia ma ka Pauku 2 o kttiu Kanawai; a o ka mea nana e hoopae mai, kuai aku. haawi a hoolako aku paha i ka opiuma a mea paha i hanaia no loko mai o ka opiuma i kekahi kanaka maloko o keia Aupuni, koe wale no na mea i oleloia ma ka Pauku 2 i oleloia maluna, e hoopaiia oia aole e emi mak.lo o hookahi haiu ri, a aole e oi i na dala he elima hanen', a i ole ia, e hoopaahaoia ma ka hana oolea, aole e oi aku mamua o na makahiki elua a o ia mau hoopai paha a elua e like me ka manao o ka Aha Hookolokolo, a o ka hapalua o ka hoopai dala i oleloia, e haawiia i ka mea i waiho mai i kahoike i hoahewaia ai ka mea hana hewa." Pauku 2. E hoololiia a ma keia ke hoololiia nei ka Pauku 3 o ka Mokuna LXX o na Kanawai o 1888, a penei e heluheluia ai : "Pauku 3. O ka mea iaia kekahi opiuma a mea paha i hanaia no loko mai o ka opiuma, i loaa ole iaia mai ka Papa Ola mai, a mai kekahi kahuna lapaau a kauka oki paha i loaa iaia ka laikini, e like me ka mea i oleloia ma ka Pauku 2 o keia Kanawai, e lilo ua opiuma nei i ke Aupuni Hawaii, a e hopuia ua opiuma nei a haawiia aku i ka Ola, a e hoopaiia ua kanaka nei nana ka opiuma aole e emi malalo o na dala he kanalima aole hoi e oi aku i na dala he elua hanen me kanalima, a i ole ia, e hoopaahaoia ma ka hana oolea aole e oi aku mamua o hookahi makahiki, a o ia mau hoopai paha a elua e like me ka manao o ka Aha Hookolokolo, a o ka hapalua o ka hoopai dala i oleloia e haawiia i ka mea i waiho mai i ka hoike i hoahewaia ai ka mea i hana hewa." Pauku 3. O na Kanawai a me na hapa kanawai a pau e kue ana i na mea i hoakakaia ma keia Kanawai, ma keia ke hoopau loa ia nei. Aponoia i keia la 12 o Novemaba, M. H. 1890. KALAKAUA REX. Nt H Moi: C N. Spknckx« Kuhina Kalaiaini. HE KANAWAI £ Ai ana i Hookomou mai na Liuahana Oihana Mahiai Pau, a % Hoololi ai i ka Mokuna XXVIII o na Kakawai O IM7, I h APAIA "Hk KANAWAI K HOOPONOPONO Al I KA HIU AMA MAI O na £kmoku Pakx. m £ Hooholoi* g ka Moi a m$ ka AkaoUlo o k$ A*f*ms llcrwaii; Pauku 1. E hoololiia a ma keia ke hoololiia nei ka mahele 2 o ka Pauku 5 o k< Kanawai i kapaia "He Ka« nawai e hooponopono ai i ka hele ana niai o na Eemoku

Rike," i aponoia ma ka la 20 o Oekemaha, 1887. oia ka Mokuna XXVIII. o na Kanawai o 1887, a penei e heluheluia ai : "2. E hoopuka aku ke Kuhina oko na Aina E, i kela a me keia manawa, i na palapala ae noho kuikawa. mamuli o ke apono ana i kakauia o ka Papa Hoopae Eemoku. no na poe he Pake ma ka hanau ana e komoae noho maloko nei o keia Aupuni mamuli o na kumu i kauia mahope ae nei. E hoopukaia aku no ia mau palapala ae i na mea. a i ole ia, i na hui i hoohuiia e lawelawe ana i na hana mahiai maloko o keia Aupuni no na limahana Pake e like la me kana a o lakou paha e hoike ai v ma o ka hoohiki ana e lawa kupono ai no ka hoomau ana aku i ka lawelawe ana ma ua mau oihana lehulehu la. E hoopuka pakolu ia kela a me keia o ua mau palapala ae kuikawa la t hookahi e paaia e ka Pake e waiho mai i ua palapala ae kuikawa la. o kekahi mau palapala ae aku elua e lawelaweia e like la me ka mea i hoakakaia ma ka Pauku 3 o keia Kanawai. E kakauinoaia ua mau palapala ae la e kekahi Kakauolelo o ke Keena o ko na Aina E. a e kaulikeia ka helu a e malamaia ua helu la ma kekahi buke o ke Keena oko na Aina E. E hookomoia maloko o kela a me keia o ua mau palapala ae la na kumu i hoakakaia mahope iho nei : "Ekahi: Oka mea nana i lawe mai iua palapala nei e komo iloko o keia Aupuni, e noho oia iloko o keia Aupuni no kekahi manawa aole e oi aku mamua o elima ' makahiki. "Elua : Aole e lawelawe ka mea iaia ia palapala ma kekahi hana e ae mawaho o ka limahana mahiai, eia nae, o na huaolelo limahana mahiai ua pili no ia i na hana ma na Hale Wiliko, Hale Wili Laiki ame na Hale Wili Kope a me na hana a pau e pili ana. "Ekolu: Ina e loaa aku ua mea la me ka hana ole i kekahi manawa iloko o ia manawa i oleloia, a i ole ia, e hana ana i kekahi hana e ae mawaho ae o ka hana lima, hana mahiai, a i ole ia, ua loaa oia iloko o keia Aupuni mahope iho o ka pau ana o ia manawa, ua hiki no e hopu ia oia a hoopaaia a loaa he manawa kupono e hoihoi ai iaia i Kina. "Eha : I hookahi hapaha oke dala e loaa ana iua mea la ma ke ano he uku hana no ka hana i hanaia e paa ia e ka haku hana i kela a me keia mahina, a hoihoiia mai e ia i ka Papa Hoopae Eemoku, e hoihoiia e lakou i ka Waihona o ka Lehulehu ma ke ano he puu dala kuikawa malalo o ke kauoha a ka Peresidena o ka Papa Hoopae Eenoku, a e hoihoiia aku e ua Papa la i oleloia i ua mea la i kona manawa e haalele ai i keia Aupuni. Eia nae, e pau ia paa ana a hoahu ana i ka manawa e hiki aku ai ka huina ma ka inoa o kekahi limahana hookahi i ke kanahikukumamalima dala. He mana ko ka Papa i oleloia e hookaa i ka uku moku e hoi ai ia mea mai loko ae o ia mau dala i hoahu ia pela. Ina oia mea e komo ana iloko o kek.ihi hana e ae mawaho ae o ka hana oihana mahiai, a i ole ia, e haalele i kona haku hana, e lilo ua dala nei i hoahuia pela i ke Aupuni Hawaii. "Elima : Aole % loaa iua mea la iaia ka palapala, ka mana e lawe i na pono o ke kupa Hawaii e pili ana i ka loihi o ka manawa e noho ai a e pili ana i ke ano o ka hana, oiai oia ma ke Aupuni Hawaii, aka, e hoohaikiia i ka manawa a me ka hana i oleloia maloko o ia palapala ae." Pauku 2. Mamua oka haawi ana ina palapala ae noho kuikawa e like me ia i hoakakaia mamua ae nei, e kauoha aku ke Kuhina o ko na Aina E i ka mea a mau mea paha e noi ana e haawiia aku ia mau palapala e kakauinoa a haawi aku iaia i palapala bona no ka pono a pomaikai o ke Aupuni Hawaii no na dala hoopai he kanahiku-kumamalima no kela a me keia kanaka e hoopae ia mai ana malalo o ia mau palapala ae noho kuikawa i oleloia. He hiki no ike Kuhina i oleloia ma kona manao ana ke koi aku i hookahi a oi āe paha mau hope no ka Bona i oleloia. E hoakakaia ma ka bona i oleloia e hoolako ka mea noi i ke kanaka i haiia kona inoa maloko o ia palapala ae noho kuikawa me ka hana oihana mahiai e like me ka loihi o ka manawa e noho ai oia iloko o keia Aupuni; i ka pau ana oka manawa hana i hoakakaia iloko 0 ka palapala ae noho kuikawa e haawi mai i ke kanaka i hoakakaia maloko o laila (koe nae ke make oia) i ka Papa Hoopae Eemoku, a i ole ia, i kona Agena; e hoouna a e uku mai oia i ka Papa Hoopae Eemoku i kela a me keia mahina he hookahi hapaha o na dala e loaa mai ana no ka uku no ka hana ana a me na hana i hanaia, a hiki aku na da!a i hoounaia mai pela i ka huina o kanahiku-kuma-malima dala; ina e haalele ana e hoike koke mai oia 1 ka Luna Nana Eemoku i ka haalele ana oka mea a mau mea paha e haalele ana pela, a aole oia e lawelawe malu aole hoi e kokua i ka mea i hoakakaia iloko o ua palapala ae noho kuikawa la mai ke komo ana, a i ole ia, lawelawe ana i kekahi hanalima, oihana a hana e ae paha, koe nae ka limahana mahiai e like me ia i hoakakaia ma keia Kanawai. Ina e hookoia ka Bona a hookaaia ka hoopaa e ka mea i hoopaaia ma ia palapala bona, alaila, o ka huina dala i hoahuia ma ka inoa o ka limahana nona ka inoa maloko o ia palapala bona, e hookaa ia aku ika mea i hoopaaia. Pauku 3. E hoopukaia no na palapala ae noho kuikawa i paihakahakaia, a ua hiki e hookomoia ka inoa o ka mea nana e paa ana i ka manawa e hoikeia ae ai i ka Luna 0 ka Oihana Dute e hookomo mai ilokoo keia Aupuni, a 1 ole ia, i kekahi manawa mamua ae o ia wa, a e kakauia he hoomanao ana no ia haawi ana mai maluna o ia mau ae. O iui kope elua me ekolu oia mau palapala ae e waihoia maloko o ke Keena o ka Papa Hoopae Eemoku a me ka Luna Dute Nui«

Pauku 4. Oka laweia ana mai o kekahi palapala ac e kekahi mea e komo iloko o keia Aupuni e manaoia no oia no kona ae ana i na mea a pau i oleloia nnaloko, a he mea e pale aku ai iaia a i kekahi mea nona i ka hoole ana i ka mana o ia palapala ma na ano a pau imua o kekahi Aha Hookolokola Pauku 5. O kekahi limahana e mahuka ana, a haalele. a hoole paha aole e hana i ka hana a kona haku hana, mawaho ae o na mea i hoakakaia ma ka mahele 3 o ka Pauku 1, e pili no iaia na hoopai i hoakakaia ma ke kanan*ai no ka haalele a hoole paha i ka hana. Pauku 6. Ina i kekahi manawa ua haalele kekahi limahana i hele mai malalo o keia i\a»iawai i koni haku hana na ia haku hana e hoike koke ae no ia mea i ka Luna Nana Eemoku no ia haalele ana ma ka hoouna ana i leia i kopeia iaia. Ana ka Luna Nana Eemoku e kauoha e hoouna ia aku he hoolaha no ua haalele ana la i ka Makai Nui, a i ole ia, Hope Makai Nui o kela a me keia apana o keia Aupuni, a na ia Makai Nui a Hope Makai Nui e kau, a i ole ia, kauoha e kau ia kekahi hoolaha ua haalele ua Pake Ia me ka hai i kona inoa me kona ano i kona haku hana, me ka nui o na dala uku makana (ina he makana kekahi) e haawiia ana ke hoihoiia oia ma kahi paa. Ma ke Kulanakauhale o Honolulu, e kauia aole e <*mi malalo o iwakalua o ia mau hoolaha ma na wahi e ike pono ia ai. Pauku 7. Ona lilo a pau i ukuia aku a i loaa mamuli oka haalele ana a me ka hopuia ana o kekahi limahana e ukuia no ia e ua limahana la mai loko ae o kona uku, a e loaa no ka niana i ka haku hana e unuhi ae ia mau lilo, ina ua hookaa e ia, mai loko ae o kona uku hana. Pauku 8. O kekahi haku hana e hoike ole ana ika Luna Nana Eemoku i ka mahuka ana o kekahi o kona mau limahana, e pili iaia ka hewa mikamina, a ina e hoahewaia oia no ia mea e hoopaiia aole e emi malalo o iwakalua-kumamalima aole hoi e oi aku mamua o hookahi haneri dala. Pauku 9. O kela ame keiamea e hoolako a e haawi ana i ka hana, a i ole ia, i ka ai a wahi paha e noho ai, a 1 ole ia ua huna i kekahi limahana mahuka iloko o hookahi pule mahope iho o ka hoolahaia ana e like me ia i hoakakaia ma ka Pauku 6 o keia Kanawai, e pili iaia ka hewa mikamina, a ina e hoahewaia no ia mea e hoopaiia aole e emi malalo o iwakalua-kumamalima aole hoi e oi aku mamua o hookahi haneri dala no kela a me keia hana hewa ana. Pauku 10. E koi aku ke Kuhina oko na Aina E i hookahi dala no kela a me keia palapala ae noho kuikawa i hoopukaia e ia malalo o na hoakaka ana o keia Kanawai. 0 ke dala i loaa mai e hoihoiia iloko o ka Waihona no na hana a me ka pomaikai o ke Aupuni Hawaii. Pauku 11. I ka pau ana oka manawa oia palapala ae noho kuikawa i oleloia, ua hiki no i ke Kuhina i olelo ia, ina e hoikeia aku iaia ke kumu kupono e ka mea nona ka inoa maloko o ia palapala ae, e hooloihi aku i ka manawa oua palapala noho kuikawa nei no kekahi manawa hou aku i oi ole mamua o eliuia uiakahiki. Pauku 12. Ika manawa e hiki mai ai oia mau limahana, e hoomakaukauia kekahi buke papa inoa me na hoakaka ana no lakou ma ke ano a ka Papa Hoopae Eemoku e manao ai he kupono i mea e ike maopopoia ai lakou. Ama keia ua haawiia ka mana ika Papa Hoopae Eemoku i oleloia e hana i kekahi a me na rula a pau e pili ana a e pili ana hoi i ka ike maopopoia a e hoololi a hana hou ae e like me ka lakou i manao ai he kupono no ka hooko pono ana aku i na olelo a me na manao o keia Kanawai. O kekahi oia mau rula i hanaia, hoololiia a hana hou ia paha e like no kona mana a paa me ko ke kanawai mahope iho oka hoolaha kuponoia ana oia mea ma ka hoolaha a pai ana maloko o kekahi nupepa ma Honolulu. Pauku 13. O kekahi mea i aeia e komo mai iloko o ke Aupuni Hawaii malalo o na hoakaka o keia Kanawai i loaa iloko o keia Aupuni mahope ka pau ana o ka manawa i aaei ma kona palapala ae, a i ole ia, ua hoolilo aku i kona palapla ae i kekahi mea e ae mamua ae o ka pau ana o ia palapala, a i ole, ua hana i kekahi hana a mea e ae paha 1 kue i na mea i hoakakaia ma keia Kanawai, a i ole ia, i na kumu o kona palapala ae noho kuikawa, a i ole ia, e hahaki ana i kekahi o na rula i hoopukaia e ka Papa Hoopae Eemoku e like me na hoakaka ana o keia Kanawai, ua pili iaia ka hewa mikamina, a ina e hoahewaia oia no ia mea imua o kekahi Lnnakanawai Hoomalu a Apana paha e hoopaiia aole e oi ae mamua o elua haneri dala, a i ole ia, e hoopaahaoia ma ka hana oolea aole e oi aku mamua o elua mahina a mahope o ka hookoia ana o ia hoopai, e paa ia oia malalo o kona mau lilo ponoi a loaa he manawa kupono e hoihoi ai iaia i Kina, a ma ia manawa e hoihoiia aku oia ilaila. Pauku 14. E mana keia a e liio i kanawai mai a ma« hope aku o kona la e aponoia al Eia no nae hoi, ina i kekahi manawa mahope aku o ka aponoia ana o keia Kanawai, ua hana ke Aupuni Hawaii i Kuikahi Limahana me ke Aupuni o Kina, alaila, ua hiki i ka Aha Kuhina ke manao he pono mahope iho o ka hoolaha pono ia ana ma ka hoolaha ana iloko o elua mau nupepa i paiia a hoolahaia ma Honolulu, e kaohi a e kapae i ka hooko ana me na hana o keia Kanawai. Aponoia i keia la 14 o Novemaba, M. H. 1890. KALAKAUA REX. NikiMoi: C. N. S?E2toca, Kahina KaU'aini