Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 51, 20 December 1890 — MA KE KAUOHA. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

MA KE KAUOHA.

HE KANAWAI * E Hoopo!«opono ai a e H<X)v*opor«'» \i so ka N\naia aka, Aj«aia ANA, HoAKUIA ANA t A VII KF. Kt AJ AKA tKA AILA MaIIU, A C Hck> PAf I>OA I NA WAMI A PAL* O KE KaKAWAI I APONOIA MA KA f>A Umikumamakolu o Mki, M H. I*6-", t Hoomaopopo ana "No KA HOOMAI.I ANA I KE OI.A A ME KA WUWAI MAI KA pol.\o ANA I NA MEA ANO ['AHI PAHU, KOE NA PAUI'A," i HOALA HOC IA OIA ka Mokuna I.XXXIX. o Kfc Ka.hawai HoorAi Kakaima, i KuKAI AIA "IA KF KANAWAI OKA Al>A EKA MOKUNA I. ONA KANAWAI O I*7o, E LIKK ME IA I HOOLOI.HA Al E KA MOKUNA XXII. O NA Ka.VAWAI O A WF K\ MoKUNA XXI\. O NA KaNAWAI U I**o, K KUK ANA MK NA Ol I.LO (> KKIA KaNAWAI. H Ilooholoia e ka Moi a me ka AhaoUlo o ke Aupum Hawaii.

Pauku I. Aole no ekui ke Kanawai, koe wale no rna ke ano i hoakakaia mahop<! nei ma keia Kanawai, #• kuai, kau aku no ke kuai, haawi a ma kekahi ano e hoolako a hoolilo i kekahi Aila Mahu no na hana hoomalamalama a no kekahi hana e ae paha iloko o keia Aupuni. i ikeia mahojX! o kona nanaia ana a anaia ana ma ke ano i ajx>no loa ia me na mea ana maikai loa, he a-a, a i ole ia, ua puka ae ka makani e a-a ana malalo o hookahi haneri me umikumamalima degere wela Fahrenheit, aka, ua ku no i ke kanawai e kuai a hoolilo aku i kekahi Aila Mahu i hiki ke anaia a hiki i ka hookahi haneri me umikumamalima clegere wela I ; ahrenheit a oi ae paha. Pai;ku 2. Mahope koke iho o ka mana ana o keia Kanawai e hookohu aku ke Kuhina Waiwai i kekahi mea akamai a mau mea akamai a kupono, i kuleana ole iloko o ka lawe ana mai, lawelawe ana, kuai ana, a i ole ia, hoolako ana i ka Aila Mahu, i mau Luna Nana Aupuni i ka Aila Mahu; a e hoolako i na mea hana a paahana o ke ano i apono loa ia i kupono no ke anaja ana o na aila; a e malama na Luna Nana i moolelo oiaio a pololei o na aila a pau i nanaia e laua, a e hookomoia na la o ka nanaia ana, ka nui i anaia, na inoa o na poe nona i anaia ai a me na inoa o na moku i laweia mai ai ia mau aila, a me ka inoa o ka ma-ka o ia aila a me ka nui o na clegere i a ai ka ea a-a i puka ae mai ia aila mai; a o ia mau moolelo eiiamama no ia no ka hanaia ana e kekahi ame na mea a pau. A e hana na Luna Nana i kela a me keia makahiki a haawi aku i ke Kuhina Waiwai i mau hoike oiaio a pololei o na nanaia ana i hanaia iloko o ka makahiki i hala ae. Pauku 3. Oka Luna Nana ma, a i ole ia, e noho kokoke loa ana i kekahi awa kumoku o keia Aupuni ka mea nana e nana a ana i na Aiia Mahu a pau i ka manawa e hoopaeia ai ma ke ana ana no aole e emi malalo o elua manawa a hoi e oi aku mamua o umi manawa i kekahi laweia ana mai o ka aila e ka moku hookahi a no ka ina-ka hookahi; a ua hiki no i kekahi Luna Nanake noiia e ka Ilamuku o ke Aupuni a e kekahi Makai Nui e nana a ana ma ia ano like i kekahi aila i hoahuia maloko o ka hale papaa a mau hale papaa paha maloko o ke Aupuni i hookaawaleia no ia hana ma kekahi manawa mahope mai o ka laweia ana mai a mamua ae o ka laweia ana aku mai ia wahi hoahu. Ina ma ia nana ia ana a anaia ana ua lawa ua aila nei no na mea i hoakakaia maloko o keia Kanawai, e hoike aku no ka Luna Nana pela i ka ona a i kona ngrna. a i ole ia, i ka mea nana i lawe mai i ka aila, aka, 0 na aila a pau i ku ole a like ole ine ke anaia ana i hoakakaia maloko o keia Kanawai e hoole ia no. Pal ku 4. O kekahi anaia ana o kekahi mau aila i hoopaapaaia ua hiki no e waihoia aku e hooholoia e kekahi Papa Luna Hooholo ma ia Papa ka Luna Nana, kekahi mea i kohoia me ka mea hoohalahala a o ke kolu v kohoia ena mea elua i hoonoho mua ia. Ana ka papa e lawe ae i kekahi o ia aila i mea hana, a ua hiki i ka ha\\\m\\ e hooholo. E kauia na lilo o ka hooholoia ana e ka papa maluna o ka mea hoohaiahala ina ua aj>onoia ke ana ia ana e ka Luna Nana, ina aoie, alaila, e ukuia e ke Aupuni. Pauku 5. Ma keia ua haawiia ka mana ike Kuhina Waiwai e hana a hoopuka aku i papa o na uku no ke anaia ana oia aila. O na uku ame na lilo a pau i loaa ma ke anaia ana o ia aila e ukuia e ka mea nana i hoopae mai, a i ole ia, e ka mea i hooiliia mai ai. Pauku 6. Oka Aila Mahu a pau i kulike ole me ke ana i hoakakaia ma keia Kanawai e hooili koke ia aku no 1 kahi e eka ona t kona agena, a i oie ia, ka mea nana i lawe niai, a ina aole i hanaia pela, a i ole ia, he hakalia kupono ole ma ka hana ana pela e hopu aku no ka Luna Nana i ua aila nei a haawi aku ia mea i ka Luna L)ute Nui. Pauku 7. Oka Aila Mahu a pau i laweia mai iloko o keia Aupuni e lawe koke ia aku mahope iho o ka hoopaeia ana a hoahuia ma ka Hale Papaa Hoahu Aila Mallii o ke Aupuni a mau hale hoahu paha i hookaawaleia no ia hana; eia nae, ua hiki no e laweia kekahi mau aila mai ka uwapo aku kahi i hoopaeia ai, i kekahi moku, kahua kaamahu a wahi e ae i aeia e lawe ia mea ma ka hoike ana ae i ka palapala hoike a ka Luna Nana ua nanaia a me ke ana pono ia ana o ia mea i ke kiai o ka Oihana L)ute, a i ole ia, luna e ae e malama ana i ka moku nana i lawe mai. A e hoomaopopo hou ia ua hiki no e laweia na aila i oi ole ae mamua o umi pahu, a t ole ia, hookahi haneri galani mai ia mau haie papaa mai a malama ia i mea hana a kuai paha ma na wahi i loaa ka ili i emi ole iho malalo o eha hanen kapuai huinaha, iloko o na paia maopopo, mawaho ae ona paia kaupale a mahele } koe ina he »

mau kaupale i hanaia ma ke ano pale ahi; a i na manawa i malamaia ai ka aila ma na «ahi e pili kokoke mai ana. e hanaia ma ke ano e ioaa ai he wahi kdawale mawaena o na puu aila elua i emi ole malalo o iwakalua kapuai, eia nae, i na manawa a pau mamuli o ka pili kokoke loa o kekahi mau hale laau a mau hale pau wale i ke ahi e Ii!o ana ka hoahu ana o umi pahu a:la mahu iloko o kela a me keia hale o ia ano i mea e hoopilikiaia ai na wahi e kokoke mai ana ina e a ia e ke ahi ma ka manao o ka Ilamuku 0 ka Oihana Kinaiahi, ua hiki i ka Ilamuku o ka Oihana Kinaiahi, me ka apono ana o ke Kuhina Waiwai, e kauoha e hoemiia ka nui o na pahu a loaa kekahi huina i emi ole malalo o hookahi pahu ma ka hooiaha ana aku ma ke kakau a oielo waha paha i kekahi mea ma ia wahi. a i ole ia, i kauia ma ia wahi, maloko o kekahi inau palena i hoakakaia ma ia hoolaha, a no keia mau hana e loaa i ka I lamuku o ka Oihana Kinaiahi ka mana e komo maioko o na wahi a pau maloko o keia Aupuni. Pauku 8. Oka mea i kuai. kauoha e kuaiia, hoao e kuai, haawi, hoolako. waiho akuamakekahi anohooliloaku 1 kekahi Aila Mahu f ana a nana ole ia e ka Luna Nana o ke Aupuni a i hoikeia e ia he aila o ke ano kupono, a i ole ia, ua uhai a hoao paha e uhai ma kekahi ano i ka Pauku 6 o keia Kanawai a i ole ia, ua hoohemahema a hoole i ka hoolohe i kekahi kauoha a ka Uamuku o ka Oihana Kinaiahi e like me ia i hoakakaia malaila, a o kela a me keia mea, me ka ike no, i kuai, kauoha e kuaiia, hoao e kuai, haawi, hooiako, waiho aku a malama ma kona malu i kekahi aila i oleloia ma keia Kanawai i emi iho malalo o hookahi hanen me umikumamaiima degere Fahrenheit i ka manawa e anaia ai e like me ka hoakakaia ana maloko o keia Kanawai, e pili iaia ka hewa mikamina, a ina e hoahewa ia oia no ia mea, e hoopaiia aole e emi malalo o kanalima dala aole hoi e oi aku mauma o elima haneri elala, a i ole ia, hoopaahaoia maka hana oolea aole e oi aku mamua o eono malama, a i ole ia, o ia mau hoopai a elua e like me ka manao o*ka Aha. Pauku 9. O kekahi kue ana i kana hana malalo o keia Kanawai e kekahi Luna Nana, e lilo ia i mikamina e hoopaiia ai e uku aole e emi malalo o hookahi hanen dala, aole hoi e emi malalo o hookahi tausani elala, a i ole ia, hoopaahaoia ana ma ka hana oolea aole e oi aku mamua 0 hookahi makahiki, a o ia mau hoopai paha a elua e like me ka manao o ka Aha; a e hoopauia oia mai kona oihana ae. Pauku 10. O kekahi aila mahu e waiho ana iloko o keia Aupuni, a i ole ia, aia ke haliia mai nei i keia Aupuni i ka manawa e mana ai keia Kanawai, e hookuuia ae no mai na olelo o keia Kanawai; eia no nae hoi, e pili no ia ano aila i na hoakaka ana o ke Kanawai e mana ana i ka manawa i aponoia ai keia Kanawai. Pauku 11. Ona wahi a pau oke Kanawai i aponoia ma ka la umikumamakolu o Mei, M. H. 1868, e hoomaopopoana "No ka Hoomalu ana i ke Ola a me ka Waiwai mai ka Poino ana i na Mea Ano Pahupahu, koe ka Pauda, M i hoala hou ia oia ka Mokuna LXXXIX. o kje Kanawai Hoopai Karaima, i kukalaia oia ke Kanawai o ka Aina e ka Mokuna I. o na Kanawai o 1870, e like me ia i hoololiia ai e ka Mokuna XXII. o na Kanawai o .1878, a me ka Mokuna XXIV. o na. Kanawai o 1880, e kue ana 1 na olelo o keia Kanawai, ma keia, ke hoopau loa ia nei. Pauku 12. E mana keia Kanawai a e lilo i kanawai mai a mahope aku o kona la e aponoia ai. Aponoia i keia la 14 o Novemaba, M. H. 1890. KALAKAUA REX. Na ka Moi: C. N. Spencer, Kuhina Kalaiaina. HE KANAWAI E Papa ai I ka Okiokha o ke Dala a me ka Haawi aku a Lawi MAI PAHA !A MAU MEA MA KE ANO DALA. E Hooholoia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii: Pauku 1. Ekuno i ke kue kanawai ke oki a mahele i kekahi o na dala ku i ke kanawai o ke Aupuni iloko o elua a oi aku paha apana me ka manao o ia mau apana mahele e hoohanaia ma ke ano he dala. Oka mea eku ka hewa no ka okioki i na dala i ku ike Kanawai o ke Aupuni ke hoahewaia imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha, e hoopaiia ma ka uku hoopai he umi dala t a i ole, ma ka hoopaahao ma ka hana oolea no iwakalua la. Pauku 2. Ekuno i ke kue kanawai ke haawi a hoopuka paha i kekahi apana mahele a ma>i apana mahele o ke dala ma ke ano he dala ia, a i ole, ma ke ano kumuwai wai. like me ke dala. O ka mea eku ka hewa no ka haawi a hoopuka ana paha i na ano apana mahele dala o ia ano e like me ka mea i oleloia mamua ae nei, ke ku ka hoahewaia imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha, e hoopaiia ma ka uku hoopai he elima dala, a i ole, ma ka ka hana oolea no umi la. Pauku 3. Ekuno i ke kue kanawai ka lawe mai i kekahi apana mahele a mau apana mahele paha o ke dala i okiokiia ma ke ano he dala ia, a i ole, ma kona ano waiwai like. Oka mea eku ka hewa no ka lawe ana mai ia mau apana mahele e like me ia i olele* mua ia, ke hoahewaia imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha, e hoopaiia ma ka uku hoopai he elua dala, a i ole, ma ka hoopaahao ma ka hana oolea no elima la. Pauku 4. - Aole no e manaoia kekahi mea maloko o keia Kanawai ua papa i ke kuai ana mai i na dala i okiokiia ma ke ano he mau pauku dala buliona. Pauku 5. E mana keia Kanawai he kanakolu la mahope iho o kona hooholou ana. Aponoia i keia la 14 o Novemaba, M. H. 1890. KALAKAUA REX. N« ka M<m: C. N. Spencr*, Kahma Kalaiaioa.