Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 3, 17 January 1891 — HE ALOHA A MAREE IO ANEI? [ARTICLE]

HE ALOHA A MAREE IO ANEI?

"O ke aloha kc»'u makemake, aole o ka mohai." He mau huaolelo nani a kamahao keia; he mau huaolelo i piha me na haawina kiiakila, e hoike mai ana i ka oiaio o ke aloha o ka mea nana i puana a i malama hiipoi īa e kekahi poe iluko o keia ola ana. Ua lawe mai makou i keia mau ma mala olelo a kamailio ae, inaniuli o na kalaimanao i hoopuka miu ia maloko 0 kahi nupepa a Ailuene Buki, oia hoi "Ka Leo." Aia iloko oka makahiki i hala ae, a me he la mai ka hoomaka ia ana mai no o ua wahi nupepa nei, ua piha mau kekahi mau kolamu i na manao haanui me ka painuu i ka nui launa ole o kona aioha i na hoakanaka o ka lahui hookalu, e noke mau ana i ka helupapa i ka ulumahiehie o na koni ana a kona puuwai 1 ke aloha a me ka makee 1 na pono, ka hanohano a me ka ir.r>a maikai oka lahui Hawaii. Ua nui no hoi kana mau huaolelo wahakole i na haole, e olelo ana i ka haakei, ka hookano a me ke ino i ka hookae a me ka hanaino wale i na kanaka ; Hawaii. Ua hoopuka ia na huai lelo kuamuan.u i na haole, ua noke ia la kou i ka hapala ta me na lapuwale, a ana ka naoa ana i na manao o ua wahi 1 nupepa nei, aehe mea maikai malalo i iho o ka la no na haole, he ino wale

no ma aa ano a pau; lokekumuo keia, wahi a ua "Leo" hakukole nei,no ka nui loa ka o kena alohi a me ka makee i ke kanaka Hawaii. Makeuwahi, ke lawe mai nei ma kou i ke i>oo o keia manao a p&nai aku- -"he aloha io anei r A e oana ae hoi kakou i ke ana o keia aloha kut*>uli o ua "Le'/' nei a me ka lUi kee i na pono, ka hanehano a me ka inoa maikai o na kanaka Hawaii. Aia i ka holo ana aku nei o ka Moi no Raleponi, ua lawe pu aku la oia ia R bcft Hoapili Bakcr i ukali nooa. He keiki papa no ka aina, a he kanaka Hawaii i maUma maikai i kona kulana imi a o ka lehulehu. He kanaka a makou i ike ole ai i kekahi kumu e kupono ole ai oia e hele ukali no kona Moi ma na aiaa e; oiai, ua loaa iaia ka ike kopono, ua makaukau me na rula o kona kulaoi, a he Hawan piha pono oia. Aole loa makou i lohe no kekahi hana lapuwale a hana ffio a keia kanaka, a ua ro«halo ia oia ma kana mau launa ana me kekahi poe o ka aina nei, a roe kekahi poe malihuu i halawai pu aku

m e ta. L'a noho c?a m* kekahi mau o;hana ma'aio o ke A-puni a ua ru<ho wah*oie!o no ka Uhui iloko o kekahi Kiu Ahaolelo; a ik ko o kana mau )a-wi-lawe ana i ka h*na, aote mako i i ike a Io w e ika hoepuka a a~a o ir.oa ma ke ano ua hana oia i kekahi hanu lapuwaie a hovhaahaa phi i ka oihana i haawi u aku uia. He a?ea maopopo, he kupono loa o \lr. BiVtr ena ke ani» be ukaH no ka M;i 011 kaoa huakai aku nei no ka mokuaina

Aka, heaha na hana a ka "Leo ?' eia 1 h;<tke ai 1 k na aleha a me K.a makte i ka inoa maikai o ka hoakanaka ? E nana i kekahi mau helu 0 u* u Leo" nei » puka ae il« ko o N>vemaba a me Dcken><ba o ka makahi<i i hali, a e ikeia no auanei ke ano. Ua kokolo ae la r»a manamana kauno'a e bihi ana a pani konakmo, a nohuaūi iho ia ka iiii piiikino a me ka manao nonohua, a hoopuka ae ia ina huaoieio hoinoin«-, hoohenehene a hoohaahaa, me ke kaoa aku he wani kii hoikeike, he kii akua, a pela wale aku. Ku|,anaha a ku i ke kahaha keia alona pahaohao o ka "Leo;" a ku iho no hoi ka ninau—"he aluha 10 anei ? ' Ke puana mai nei na leu kupinai o ka oia ic, e i inai ana, aole loa ia o ke ano o ke aloha; 0 ke ano o ka m-kee 1 ka inoa a n.e ke kuiana o ka hoakanaka. Ke nalu ake nowelo nei makou 1 na noon; e, heaha ia ka Mr. Baker mea 1 hana a\ a no ke kumu hea hoi i uiha ai ka inaina o ka ,l Leo" a kapa aku iaia he kii, me ka hoinoino wale aku no iaia ? Hookahi no pane—no ke aloha ole, a no ka piha i ka manao 1110. A e nana hou ae kakou i kana mau olelo pili<ino o ke ano lapuwa!e a ku 1 <a pelapela hakukole ino loa i ka hoa oia boi o Jos. U. Kawainui. Ma ka hoomaopopo ana iko Kawainui ano a ine ka moolelo o kana hana, aole e hiki ke heomaopopo ia ua lawelawe a ua h; nj oia i kekahi hana kne k..nawai, aole no hoi i ike ia oia e kun.o an« iU*Uo o kekahi hana hoohaLnaeh a k pi i ka :ah .i. Ma kona moolelo e pui aiu 1 ke kulana akea 0 ke kanaka muwaho ae o na mea piiiki no a n;akou i ike ole ai ua loaa iaia he mahaloia. Aka, aole nae ka Leo i paio iaia n.a ia l-ahua, ua kii aku la 1 na mea pilikino a oia iho la ke kumiihana e kaiai ai. O Kawainui ka n;<n« 1 haawi i ]ta ona o ka Leo 1 na kukua iloko o kona la p*hkia, a o ku makana i loaa aku i >ia no i« hana aloha, he hakukole ja me na hana 1 «puwale. O keia iho la *e ano o na hana a ka mea e pai nei i kona makee kulana a me ka inoa oka lahui AMe anei i kuoono e makee a e malama mua ka Leo i kona inoa maemae mamiia 0 ka hiikukole wale ana i ka mea ana i manaoino wale ai ? Aka, o kona kuakoko no paha la i hjinau ia mai ai. Aole nae 0 keia wale no hoi ka hoike, no ke ano e o ke a aloha a makee kulana oka Leo. Aole 0 keu wale iho no ka hoike no ke ano kupai anaha a ku i ka hoonaikola o ka manao maikai oua Leo nei. E nana kakou 1 kana mau olelo no ka Hon. J. Kauhane. Ke kanaka Hawaii nona ka moo lelo o ke kupaa a me ke kuokoa wiwo ole mai mua mai ma ka aoao hookahi ana i ike ai he pono. Ke kanaka 1 noho mak :a no ka pono uhane o kona inau kini ma ka ua Haao no na makahiki lehulehu o kar.a mau h;»na pono me ka ewaewa ole. Ke kanaka : ilinai pina ia no na kau Ahaolelo he nui wale e kona mau hoa n.akaainana no ka malama a me ke kiai ana i ko lakou rnau pono a kuleana pilikino. Ke kanaka nona ka home laahia i hoonani ia e ka maemae a me ka maluhia iloko oka pono. Ke k .naka nona ka ohana i ulu ae a e hoonam la a e kokua la i na hana o ke kihapai. A o ke kanaka i khe ole lakana hoopuka ana \ na olelo hoino wale aku i kona hoalauna. Ke kanaka 1 mahaloia eka poe u.akee pono a p«u. O Hon. J. Kauhane, ke kanaka 1 kupono ke lawe ia 1 ana a 1 kaupaona no ke ano a me ke kulana o ke kan*>ka hana pono me ka maikai iluko o ke akahai, he kanaka maikai ote ia a he inoino, wahi aka Leo. O Hon. J. Kauhane, nona keU home maluhia a me ka ohana maemae, e noho ana me ka malama i ka inoa maikai, me ka hnpui 1 ke kuiana, he ino iho la a he Niuhi wahi a ka Leo.

Ae; o keia mau haawina maikai a paa, he inj wale no ia 1 ka inaina pilikino o ka l*o. Aki, ke ninau hou aei makou—**he aloha io anei ?" He makee io anei i ka me ke kulana o ka hoakanaka ? Kc k*pa mai nei he Niuhi O keia kekuhi o na mano ino loa o ka moana. He n>anoai kanaka; a ua oleloia e ka poe Uwaia, ke ike ia ka a o na maka o ka Niuhi 1 ka moana, o ka hoi ka p«kele. A heaha ia ka Hon. Kauhane mau mea 1 hiki ai a i koho ai e kapa la oia i mano ai kaoaka ? Ua p«ino anei ke ola o kekahi doc iaia, e like me ka pi>ino ana o na ola o kekahi poe o Saaioa lalakai hewa ia ai e ka mea aona ka Leo alelolua a hooaaikoU? Ua pau anti kekahi mau puu dala o ka lehulehu 1 ka uhauha ia no ka ona a me na lihilihi gula haakei ma ke ano be Eleie hookae wale i ka noho maluhia aaa o kekahi lahuiokoa?

j rv ho ka Hon J. Kuur..»ne mai a>tu tnai »ne ka h*ahaa a nie akahai t ao*s i i •* 1 *rl l+' »a!e mahi ie a me na hehee wale \ hikī m4i i k<ja !a, o KauMne no < ni rf-kahu: I haī i. •> K luhwH? heokahi leei no ke = a a le i i •■ » ae a ano e. He kauwa ni ke Ak.ia - he ka<;wi na kona mau h-.»a m:ik».iirt*na. A oke kanaka e k na aku -na i ona b t e auanei na ho ke oiaio o kda mau huaolelo ka jbna-—"o ke ai ha ko'u makemake, aole o ka m«. hat. M A he iehuiehu wj\e aku na kanaki Hawaii a Leo i nv.'ke ai ika hoio e ma kana mau o\c\o; aka, »ue he la, o*a no i ho<")'iaahja Ke h- ike mai nei keu mau hana a pai. a ka Lco f he nukini waie no kona aioha. he uwahi kuna iiii a he »ahahee wa'e iho no kona n akee i ka pono * me ka inoa niaikai o ka uhui Ha«*.i<i.