Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 4, 24 January 1891 — Page 1

Page PDF (1.77 MB)

This text was transcribed by:  Yolanda
This work is dedicated to:  Joshua David Margolin

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

@UKE XXX HELU 4 HONOLULU, POAONO, IANUARI 24, 1891. NA HELU A PAU, 2321.

 

HOOLAHA LOIO-

@LIE M. LOWREY.

Notari no ka Lehuienu.

---:A HE:---

Hooiaie Palapala a me na Pala@oohiki.

@a Hana me W.R. Kakela Loio @oao makai o ka Hale Leta, Ho@ 2241-3y.

 

@L BROWN.

 

@ HE KOKUA MA KE KANAWAI?

@ Hooiaie Palapala no ka No kupuni o Oahu

@A HANA: Ma alanui Kalepa.

@.

 

@G. HITCHCOCK.

(AIKUE HIKIKOKI).

@A KOKUA MA NA MEA A PAU E

@PILI ANA MA KE KANAWAI.

@ia mo ma Bila Aie, me ka awiwi

@O. HAWAII.

2114.1yr.

 

A.ROSA.

[AKONI.]

@o a he Kokua ma ke Kanawai.

 

------

@a Hoolala Palapala.

 

@ena hana, ma alanui Kaahumanu

 

@ORGE P. KAMAUOHA.

 

@lo a he Kokua ma ke Kanawai.

@eri no ha Lehulehu@

@ Haa@ Palapala Ao Maro,

@o Kohala Akau, Hawaii,

 

---A HE MEA---

 

@NA AINA.

 

-----

 

@a no ma Kohala Akau, Hawaii.

2314-1y

 

@ R. KAKELA.

@ HE KOKUA MA KE KANWAI

@He Luna Hoola@ Palapala

 

@NOCH JOHNSON,

(Enoka.)

Loio o Kokua ma ke Kanawai,

@ na Ahahookolokolo a pau o keia Aupuni.

@ Hooiaio Palapala Kope no ka @ o Kona, mokupuni o Oahu.

 

@na hana, helu 15 alanui Kaahu@ ma ke keena mua iho nei o W@i.  2263-1y

 

@ILLIAM C. ACHI.

 

@io o he Kokua ma ke kanawai @ o na Aha a pau o keia Aupuni.

@ Notari no ka Lehulehu a Boroka no na waiwai paa.

@ena Oihana, Helu 36, Alanui Ka@ Honolulu, Oahu.  2262-tf

 

WILDER & CO. (WAILA MA.)

@ papa a me na @ @ hoi @ a p@, a me na me na pono a pau @ale.

@ Kihi Alanu Mo@wahia me Papa

 

@ES M. MONSARRAT.

(MAUNAKEA.)

A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hoo@ Palapala.

@ana ia no na Palapala K@, Palapala @malima, a me no palapala pili kanawai e @ ka olelo Hawaii.  Dala no ka hoaie ma @raki ma na waiwai paa.

@ENA HANA: Hale Pohaku hou @a aoao ma Waikiki o ka Halewai, @ui Kalepa.

 

@.T. Waterhouse,

(WALAKAHAUKI.)

 

@lekuai o na Lole Nani Panio

Lakohao.

@a Lako Hana Mahiko,

A PELA AKU ME NUI WALE.

@nui @wahine, - - Honolulu 2262 1y

 

HAAWINA

Kula Sabati.

 

HAAWINA V. Feberuai 1, 1891

 

O Elia ma Ho@ba-1 Nal.19:1-18

Ua lanakila o Elia ma Karemela. Ua Ua lukuia na kahuna o Boala. Ua koho ka Iseraela ia Iehova i ko lakou Akua. Ua hoolohe mai ka Moi i ka leo o ke kaula a me ka lahui. Ma ka nana aku ua pau ka hoomanaki, ua kukulu houia ka hoomana oiaio. Ma keia haawina Baibala ua hoikeia ke poho o ko Elia mau manaolana. Ua hiki mai oia i Iezebela ke kulanakauhale alii.

 

            HAI aku la no hoi o Ahaba ia Iezebela i ka mea a pau a Elia i bana'i, a me kona pepehi ana i ka poe kaula me ka pahikaua.

            2 Alaila hoonua ae la o Iezebela i ka elele io Elia la, i ae la, Pela hoi e hana mai ai na akua ia'u, a hui hou no ke hoohalike ole aku au i kou ola apopo me neia ka hora, me ke ola o kekahi o lakou.

            3 A ike oia, ku ae la ia iluna a bolo no kona ola, a hiki i Beereseba no I@da, a haalele i kana kauwa malaila.

            4 A hele ae la hoi oia, i ka hele ana o kekahi la, iloko ae o ka waonahele, hele hoi a noho iho malalo iho o ka laau iunipera; a nonoi aku la hoi nona iho e make ia; i aku la hoi, Ua nui; ano hoi, e Iehova, e lawe aku i kuu ola hei; no ka mea, aole oi aku ko'u maikai mamua o ko'u mau makua.

            5 Moe iho la oia a hiamoe ilalo o ka laau iunipera, aia hoi, ilaila, hoopa mai la kabi anela iaia, i mai la, E ala, e ai.

            6 Nana ae la hoi ia aia hoi, kokoke i kona poo, he popo palaoa i hoomo'a ia maluna o ka lanahu, a he omole wai. Ai iho la ia a inu hoi, a moe hou iho la ilalo.

            7 Hele hou mai la-ka anela o Iehova, o ka lua ia, a hoopa mai iaia, i mai la hoi, E ala, e ai, no ka mea, he loihi ka hele ana nou.

            8 Ala ae la ia, a a@ho la, a inu no hoi, a ma ka ikaika no ua ai la, i hele ai oia i na la he kanaha, a i na po he kanaha, i Horeba, ka mauna o ke Akua.

            9 Hiku aku la ia ilaila i ke ana, noho ae la hoi ilaila; aia hoi ka olelo a Iehova iaia, i mai la hoi oia iaia, Heaha la kau hana maanei, e Elia?

            10 I aku la hoi io, Ua ikaika loa ae nei au mamuli o Iehova ke Akua o ko ka lani, no ka mea, ua haalele no na mamo a Iseraela i kau berita, ua hoohiolo hoi i kou mau kuahu, a ua pepehi no hoi i kou poe kaula me ka pahi kaua, a @wau wale no kai koe mai, a ua imi mai lakou i ko'u ola e lawe aku.

            11 I mai la hoi oia. E puka'e a e kumaluna o ka mauna imua o Iehova.  Aia hoi, maalo ae la o Iehova, a haehae ae la ka makani nui ikaika i na mauna, a wawahi ae la i na pohaku imua o Iehova; aole nae o Iehova ilo ko o ka makani; a mahope iho o ka makani, he olai; aole nae o Iehova ilo ko o ke olai.

            12 A mahope iho o ke olai, he ahi; aole nae o Iehova iloko o ke ahi; a mahope iho o ke ahi, he kamumu o ke aheahe malie.

            13 Eia kekahi, a lohe o Elia, uhi ae la oia i kona maka i kona aahu, a puka ae la oia a ku ma ke komo ana o ke ana.  Aia hoi, he leo iaia, i mai la h@ ia, O keaha la kau e hana nei maano, e Elia?

            14 I aku la hoi oia, Ua ikaika loa ae nei au mamuli o Iehova ke Akua o ko ka lani; no ka mea, ua haalele no na mamo a Iseraela i kau berita, ua hoohiolo hoi i kou mau kuahu, a ua pepehi no hoi i kou poe kaula me ka pahikaua; o wau wale no kai koe mai, a ua imi mai lakou i ko'u ola e lawe ake.

            15 I mai la hoi o Iehova iaia, E hele e hoi ma kou aoao i ka waonahele o Damaseko; a hiki aku oe, e puni ia Hazaela i alii maluna o Suna.

            16 A o Iehu ke keiki a Nimesi kau e poni ai i alii maluna o ka Iseraela; o Elisai ke keiki a Sapata no Abelame hola kau e poni ai i kaula ma kou hakahaka.

            17 Eia auanui keia, o ka mea pakele i ka pahikaua a Hazela, oia ka Iehu e pepehi ai; a o ka mea pakele i ka pahikaua a Iehu, oia ka Elisai e pepehi ai.

            18 Aka, ke ho@koe @ei au i na tausani ehiku iloko o ka Iseraela, i na k@ a pau i kukuli ole ia Baala, a me na waha a pau i honi ole iaia.

 

1.

            Owai ka mea nana i hai aku ia Iezebela i ka lono e pili ana i lo Elia mau hana ma Karemela? Pehea ko Iezebela ano hana ma ka lohe ana i keia lono? Heaha ka olelo hooweliweli a ka moiwahine? Pehea ka Elia hana ma ka lohe ana i keia olelo? No keaha la kona makau ana i ka poino e kau weliweli mai ana? Pehea i pee ak@ ai o Elia? Aia mahea o Beer@seba? Ihea kona pee hou ana'ku? Heaha kana mea i noi ai ma ka pule? Ua pono anei ko Elia pee ana'ku? No keaha la kona pee palua ana? Ua kul@ke anei keia pee ana me kana hana ma Karemela? Ehia mau mile kona wahi i pee aku ai mai Iezebela aku? Pehea ke ano o kana olelo "aole i oi aku ko'u makai mamua o ko'u mau makua"? Ua maa mau anei keia ano paupauaho ana? Heaha ke kumu o ko Elia manaka?

II.

            Owai la ka mea nana i hoala ae ia Elia i kona wa e hiamoe ana? Heaha ka olelo ao a ka anela? Ehia la olelo ana i keia kauoha? No keaha la keia malama ana i ke kino mamua o ka hoohala ana paha, ka hooluolu ana paha i ko Elia kaumaha me ka makau? Ina paha e manao ana kakou e imi i ko haupomaikai uhane, pehea ko kakou malama mua ana i ka pomaikai kino? Ua pili anei ia kakou ka Iehova ninau ia Elia? Heaha na mea eha a Elia i hoohala ai? Pehea e hooiaio ai aole ke Akua ma na mea ekoiu a E ia i ike pono ai? Heaha ka haawina ao i hoikeia ma ka Iehova hana? Heaha na hana mana oi aku o ke kupanaha, me ka walaau paha, me ka malie paha @ E pau ana anei ka paupauaho ma ka hana a ka Haku ma ko kakou hoomaopopo ana i ke ano maoli o kana hana? I ka wa popilikia, e pono ana anei ia kakou ke nana i ka aoao laelae, a i ole, i ka aoao pouli wale no paha? Oi aku anei na mea e hoolana ai i ko kakou manao i keia wa, aole paha? Pehea na mea e pono ai keia lahui? Pehea ka manao e pili ana i ka lanakila ana o ko Iesu Ekalesia?

III.

            Aia nohea ko E ia hoomoana ana? Owa ka nea i kamailio pu ai malaila me Elia? Heaha ka ninau? Heaha kana pane? Heaha ka Iehova kauoha? Heaha ka mea ana i hana ai? A pau ka pa ana o ka makani, pehea? A pau ke olai, pehea? Pehea ka Elia hana? Heaha ka ninau hou? Pehea ka Elia pane ana? Ua hilahila a mihi anei o Elia, aole paha? Ua hoomau ia anei a i ole, ua hoopau ia paha ka Elia oihana kaula? Heaha ka haawina hou i kauoha ia? Owai ka mea i lilo ana i Moi no ke aupuni Soria? Heaha ka uku hoopai no ka Iseraela? Ua lilo anei ka lahui holookoa i poe hoomanaku? Pehea ka nui o ka poe i koe a @ kupaa ma ka hoomana oiaio? Owai kekahi mea e ae i hookeai no na la he kanaha? Puk. 34:28, 29. Mat. 4:2 Aia mahea ka halawai ana o keia mau mea ekolu? Mat. 17:3. Ua lawelawe anei ke Akua i ka pomaikai o ko kakou mau kino? Mat. 6:31, 32. I Kor. 6:19. Ua kokua anei na anela i ka poe manaoio i keia mau la? Heb. 1:14. Ua loaa anei ia kakou he mau olelo haipule e hooikaika ai? Rom. 8:32-39 a Tim. 4:7,8. Heb. 6:18, 19. Mat. 11:28-30.

NA MANAO PILI.

            1-Ua kupono anei ka paupauaho ana ma na hana pono a pau? 2- Ua kupono anei ka mahuka ana'ku no kekahi pilikia kue i ka noho oluolu ana? 3-Ua lawelawe anei ke Akua i na mea e pomaikai ai ka poe manaoio i na wa pilikia? 4-Ua hooko anei ke Akua i kona manao me ka hookahakaha ana? 5-Ua noho pono anei oe i keia wa, e malama ana i ka hana kupono?

 

            Ua hoolaha akea ae ka nupepa a Buki i ka lohe i hooiaio ia aku iaia no ke okiia o ke poo o Mr. Kuhima (Goo Kim) e na pake ma Kina.  Oa haawina like kai hoaoia aku maluna o Mr. Afona, a no ka nui dala no pakele ai kona poo.  Ua-lohe wale iho makou inehinei e koi ia aku ana oia e hooia o pono mai i keia mea, oiai o ka loaa koke ana mai nei no i n o kekahi mau palapala na Mr. Mukima mai i kona mau hope maanei. Ua kanalua ia ka oiaio o kela hoolaha.

 

Na Iudaio ma Rusia.

 

Na Auhau Hoehaeha ia.

 

He Heepai i like me ke Kaulahao.

 

Mai ka Nupepa Coronicela.

 

            S@na Peteroboro, Dek. 25 - No ke kulana o na Iudaio iloko o Rusia ke ulu mau nei ko lakou hookaumaha ia i kela la keia la, a ua hooi hou  ia'ku ke koikoi o ko lakou mao haawe. He oia io, aole iloko o na au kahiko i hala 'ku a aole wale no hoi iloko o Sepania, ke kiekie aku o na hana ino ia o keia lahui e like me keia wa. He mea lihaliha no ka naau ke kapa ana aku i ko lakou mau ehaeha ma na ano lehulehu, a he mea no hoi i maopopo lea, o ke kerai ma i lawelaweia e pa "karistiano" e kue ana i kekahi Iudaio, he hiki wale no ia ke imo ia ih@, a no kela me keia helehelena o ka haunaele me na hewa oia kai hoouka ia'ku maluna o lakou. Aka nae, o ka mea maluna ae o keia mau mea, oia ka nele o ka hanohano iloko o keia ola ana ma ka moolelo o na hooponopono aupuni o ka hookaumaha wale aku.

            He koikoi ka auhauia no na kanaka Rusia, aka nae, ma ka pakui ana iho no ia auhau a lakou i hooko ai me na lahui e iho, he ehaeha oi aku ko na Iudaio ma na auhau kuikawa lehulehu.  Ua auhanuia ka paona io pipi i okiokua e like me ka oihana mau o na Iudaio a ma ka olelo pokole ana ae "ka io pipi e ai ia ana."  He auhau hou iho maluna o na hale hoolimalima i kuleana ia e na Iudaio; maluna hoi o na loaa puka o na oihana a pau e lawelawe ia ana e na Iudaio maluna o na waiwai i hooiliia e na Iudaio no ko lakou mau hope a hooilina; maluna o na aahu komo a pau o na Iudaio a me na pomaikai like ole o lakou, e laa pa pa pale ipu omolemole o lakou e like me la ka lakou lawelawe oihana haipule ana iwaena o na anaina ohana, ua auhauia keia papala he $3.50 i ka makahiki, no ka pomaikai o ke kau wale ana iho no ma ke poo.

            Ua auhauia na ihoiho kukui a pau e ho-a ia ana ma na luakini Iudaio, a he auhau hoi maluna o ka lakou mau lako pai palapala.

            Aole i ae ia na Iudaio e lawelawe i na oihana kiv@la, aole hoi e lawelawe i ka oihana loio a lawelawe lapaau; aole e noho ma ke ano he hoa no ka papa hoonaauao, makai, lunakanawai, lunahoomalu o ka papa kiure, a pela aku.

            No na noho ana pilikino iho o na Iudaio, aole e oi aku na haumana Iudaio iloko o na wahi hoonaauao i ka 10 pa-keneta. Lehulehu na kulanakauhale kahi i noho nui ia e na Iudaio a o ka hapanui hoi o na kanaka ma ia mau wahi, i hooneleia me na pomaikai o ka hoonaauao ana i ka lakou mau keiki. Aole he mau kokua no na keiki e loaa mai ma ka hoouna ana i na keiki iloko o na kula ma kekahi mau wahi, kahi e noho ia ana e na Iudaio i emi ka huina malalo o ka 10-pa keneta, oiai ua hoakaka ke kanawai e hele ka lakou mau keiki i ke kula ma kahi e noho ai o na makua.

            E pi'i ana no ka hoomana, ua papa ia ka lawelawe ana maloko o na hale noho ke o'e e ae mua ia-oia hoi, e loaa no kela me keia Iudaio kekahi palapala ae (laikini), e malama i na baipule ohana, pela hoi me na haipule ana ma kahi mehamhea e laa ke keena ponoi. No na anaiana haipule akea maloko o na luakini, ua ae wale ia no ma na wahi he kanawalu a oi na hale o na Iudaio e ku ana, a ma na wahi i emi na hale malalo o ke kanawalu, ua papa loa ia. Ua hookoia ka mana o keia mau kanawai i like loa me na olelo o keia manao i kakuia a oi aku no hoi. He hana no kela a me keia la ka hopu ia o na Iudaio, hookolokoloia, hoopoiia a hoopaahaoia no ka lawelawe wale ina hana a lakou me ka loaa ole o ka laikihi.

            Ke pa-e hou mai nei no na lono aia hon he mau kanawai hookaumaka a kukala ia mai, a o ka ninau nui wale no o ka manawa, aia la ihea ka palena o keia mana kau kanawai e hele ponu ku ole ai.

 

            Ma Keaonuimano, Waimea, Hawaii, make iho la o Mrs Annie Bell. Dek 27, 1890, ilolko o ke 34 makahiki, me 3 malauna me na la keu. - NAKANELUA

Ko na Aiana Mamao

 

HOOPALAU NA LII

 

            Ua hoolaha akea ia ae ka hoopalau mawaena o ke kaikamahine a ka Emepera o Rusia me kona causini ke Duke Alekanedero.  Aia a hoi mai ke Duke mai kana huakai i ka hikina, hoomaopopo ka wa e mare ai.

 

ENELANI ME POTUGALA.

 

            Parisa, Jan. 9.-Ua ho ke hou ia ae i keia la ka lana like o na manao hookeke noho'na mawaena o Enelani me Potugala, e pili ana i na aina ma Aferika kahi i hoalaia mai nei ke kaua mawarna o na koa Pukiki me na kanaka Beritania.  Ua haawiia ka pono no na Pukiki.

 

KE KAUA ME NA HIKINI.

 

            O na hoike ano nui o @a la 11 o keia malama mai ke kahua hoomoana mai o na koa Amerika imua o na Ilikini, aia na aoao elua ke hoomamao like la. He hoike ke olelo ana i ka hooukaia o kekahi kaua mawaena o @a Ilikini me na makai kaulio Kanada; hookahi o na makai i make me elua o na Ilikini. He lutanela opio kekahi i powa ia ma ke ala e kekahi mau Ilikini a ua make. E hele hookahi ana ka @tanela ma ke alahele o ka hooko i kekahi kauoha kuikawa mai kona poo i e ma ka oihana; ua maopopo mua na aia na poino lehulehu ma ke ala o ka hooko kauoha a ka lutanela e hele la, ka he koa oia ma na iniha a pau o kona kino, a maloko o kona puuwai ka oiaio o ka hooko kauoha. O na poino ulia wale o na Amerika, ua ao ia lakou aole hiki ke paani wale ia na Ilikini. Ua ikea aku ke ala like ana mai o na Ilikini kamaaina ma kela me keia wahi a malama i na hula kaua; ua hopohopo ia no hoi ko lakou jue mai i na haole.

 

MOI KALE O ROUMANIA.

 

            He lono o ka la 7 o keia malama e hoike ana, ua makemake ka Moi Kale o Roumania e waiho i ka nohoalii no kana keiki, ke kelkialii Fedinada, i hoopalau ia me ke kaikamahine hiapo a ke Duke o Edineboro a keiki elua a ka Moiwahine Vitoria.

 

HOOHOKAIA KA IAPANA.

 

            Konatinopela, Ian. 3. - Ua hoihoiia ae na olulo o ka mokukaua Tureke i ili ai a nahaha ma na kapakai o Iapana na kekahi mokukaua Iapana.  A hiki i ke kowa Dadenela, ua hooleia mai ka hiki ke komo aku iloko o ke kowa mamuli o ka hookapu ia o na moku mai na aina e. Ukiuki iho la ke kapena o ka mokukaua a hoohuli hou i ka ihu no Iapana. Ua hoounaia aku kekahi moku mahope, a mamuli o na mihi me na noi o ka huikalaia, ua hookuuia mai la na olulo.

 

KE KIAHA AMERIKA.

 

            Ke hoomaopopo wale ia la, e aa hou mai ana o Mr. James Bell, ka mea nona ka moku heihei Sekotia Tisela i eo i ka Amerika, no ka heihei ana me kona moku hou, no ka makana o ke Kiaha Amerika.  He mau hooponopono kana e pili ana no ke kulana o na @oku i hoouna aku i Nu Ioka, a ke ae ia aohe kanalua no kona hoea hou ae e hoopapa me ko Amerika mahimahi.

 

HE OPIUMA MALAKEKE.

 

            I ka hookolokoloia ana o kekahi haole ma Kaleponi ma ka hoopii ana a kekahi pake kauka no ka aihue ia $2000 ma ke gula, ua hoike ae keia haole he dala ia i haawiia aku e ka niea hoopii no 200 tini opiuma i hoopae malu ia mai e ia a kuai ia i ka mea hoopii.  Iwaena o na hoike o ka aoao pale, he haole kekahi ma ka inoa o Emesona, he mea hookele kaa ukana, e hai ana i kona bali ana ia ekolu pahu (i keia la o ka hoopii ana) mai ka hale aku o kekahi pake, he mea akamai i ka hoohuihui ana i ka palaoa me ka malakeke a like me ka opiuma, a waiho elua pahu ma ka hale o ka mea hoopii.  Hoike hoi ka pake hoohuihui opiuma, ua hele aku ka mea hoopiia ma kona wahi a kauoha iaia e hoohuihui ia elua haneri paona palaoa me ka malakeke a like me ka opiuma i mea hoouna nana i Honolulu nei na kekahi kanaka maanei i apuhi ai iaia i ke dila no ka opiuma.  Ua hana oia a like loa ka palaoa me ka malakeke ma ka nanaina me ka opiuma maoli, a ua ukuia oia he $100 no ia hana ana. O ka inoa o ka mea nana ua opiuma la i hoounaia mai i Honolulu nei, owai la. Aohe i hoike ia ka inoa.

 

Ianuari, 1891.

NA LA O KA HEREDOMA.

 

S M  T W  T  F  S

                    1  2  3

   4  5  6  7  8 9 10

11 12 13 14 15 16 17

18 19 20 21 22 23 24

25 26 27 28 29 30 31

 

PUKA A ME KA NAPOO ANA O KA LA

 

                                Puka        Napoo

4 - Sabati…………..6.42.2     5.28

11-Sabati…………  6.43.2     5.33

18-Sabati……… ..6.43.3       5.37

25-Sabati…………..6.42.6    5.42

 

KELA ME KEIA

 

            Ke kamailio la o Akepoka ma Amerika i ka pono o ka hoopaa kuikahi ia Hawaii nei me ke Panalaau o Kanada.

           

            Ua kaulua ia ko kakou mau moolelo a keia pule ae, me kekahi mau manao heluhelu a me ka hapa mahuahua o na mea hou mai na aina mamao.

 

            Ua wehe ae nei o J.M. Poepoe me Kahikina Kelekona i keena pai palapala no laua ma Honolulu nei; aia ma alanui Pauahi.  Oia ka loheia mai.

 

            He mau hooponopono hou ana ko Amerika i ko lakou kanawai koho balota hou a i hookahuaia mailoko o ko Austeralia kanawai koho balota, ke kahua hookahi o ko kakou Kanawai Koho Balota e puka aku nei.

 

            Haule pa-hu na walawalaau o ke kumuhana hoohui aupuni a ka poe noonoo opala, paipai hewa, hupo haalele, i noke nui iho nei i ka hailuku maluna o ke alahele hoolana kina o a ke Alii ka Moi i Kaleponi.  Ua pau nui i ka hoka keia poe hohe wale.

 

            He makau wale a me ka hohe wale na kapa inoa henehene ana a kahi poe o kakou i na Ahanui hou e hoalaia nei. I ka poopoo wale no ka lakou kanikani leo, ua ohaka nae o loko me ka manao aa e ku ae i ke akea a pane ia mau inoa henehene.  O keia ka makua o ka ponalo iloko o ka noonoo kanaka, a ke hoea mai kona kau, e hua mai ana no ka mulea me ka awaawa.

 

            Hoolah @ Hooko Moraki.

 

            Ke hoolahaia aku nei, i kulike ai me kekahi mana kuai i hoikeia ma kekahi Palapala Moraki i hanaia ma ka la 20 o Marakai, A.D. 1887, i hanaia e J.W.H. Keanu a me Kalaweaumoku. no Honolulu, mokupuni o Oahu, ia A.J. Cartwright, no Honolulu i olelia a i kakau kopeia ma ke Keena o ka Luna Kakau Kope ma ka Buke 103 ma na aoao 266-8 a no ka uhaiia ana o kekahi o na kumu aelike i hoikeia ma ua moraki la, oia ka hookaa ole ia o ka ukupanee a me ke kumupaa i ka pau ana o ka manawa, nolaila, o na aina, na lako, na hale a me na popo i hoakakaia maloko o ia palapala moraki, m@hope iho o ka manawa i kaupaleia e ke kanawai a i ka manawa e hoike ia aku ana mahope, e kuai ia ma ke kudala akea mamuli o ka uhalia o na kumu aeiike e like me ia i hoikeia mamua ae nei.

            O ka waiwai i hoakakaia iloko o ia moraki ua hoakaka pono ia e like me ia malalo iho:

            1-O kela apana aina a pau e waiho la ma Kahehuna kokoke i alanui Puowaina iloko o Honolulu i oleloia, le hapa hoi o ka Palapala Sila nui helu 1233 L.C.A. helu 957 ia Keo, a oia no kahi i hooliloia aku ia J.W.H Keanu malalo o ka inoa Keoni Keanu, ma o kekahi palapala i kakauia ma ka la 7 o Sepatemaba, 1865, a kopeia ma ka Buke 20 aoao 189 & 190 a penei na palena:

            He pa-hale - E hoomaka ana ma ka auwai ma ka aoao makai e pili ana i ko Opeopekau mahele a e holo ana Ak., 3 deg. Kom. 84 1/4 pauku ma ka auwai a pili me ko Kekino; alaila Ak. 74 1/2 deg. Hik. 98 1/2 pauku a pili i ko Kahukikalo; alaila Hema 6 deg. Kom. 86 1/2 pauku, alaila, heli i kai a hiki i ke kihi i hoomaka ai-he 120 1/2 anana.

            2-O kela pomaikai a kuleana i mahele ole ia o Kalaweaumoku iloko o kela apana aina a pau e waiho la ma alanui Puowaina i oleloia, oia hoi ka aina i boakakaia ma ka Palapala Sila nui helu 600 L.C.A. helu 948 ia Kahukiolo, a i hooliloia aku ia Kalaweaumoku i oleloia me Naili kona makuahine mai ia Ha lapu et. al, ma o kekahi palapala i kakauia i ka la 12 o Augate, 1872 u i kopeia maloko o ka Buke 51 aoao 277.  Koe nae na wahi o ka aina i hoikeia mamui ae i hooliloia aku no ka Ekalesia Moremoria a ia Kua@ @ Namaka.

            3-O na kuleana a me na pomaikai a pau imahele ole ia o na Mea Moraki iloko o kela Ahupuaa o Kahana e waiho la ma Koolauloa iloko o ka mokupuni o Oahu i oleloia, a i boakaka ia ma ka Palapala Sila nui helo 4387 ia A. Keohokalole penei: Ke kuleana i kuaiia e J.W.H. Keaunu mai ia G.W. Kamakaniau ma kekahi palapala i kakauia ma ka la 31 o Okaioha 1881, a kopeia ma ka Buke 70 ma na aoao 268-270.

            Ke kuleana i koeiia e Keaunu i oleloia mai ia Koinui ma kekahi palapala i kakauia i ka la 17 Apenia 1883, a i kopeia ma ka Buke 78 ma na aoao 475-6

            Ke kuleana i kuaiia e Keanu i oleloia mai ia J.W.P. Keaunu ma kekahi palapala i kakauia ma ka la 18 o Aperila, 1883, a i kopeia ma ka Buke 78 aoao 483.

            Ke kuleana i kuaiia e Kalaweaumoku mai ia G.W. Kamakaniau ma kekahi palapala i kakauia ma ka la 31 o Okatoba, 1881, a kopeia ma ka Buke 70 ma na aoao 268-270.

            A.J CARTWRIGHT, Mea Moraki. J.M Monsarrat, Loio o ka Mea Moraki. Honolulu, Ianuari 24, 1891. 2321-4t.

 

HOOLAHA HOU

 

            A HA Hookolokolo Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o JAMES HOBBS o Hanalei, Kauai, i make.  Ma ke Keena imua o ka Lunakanawai Kaapuni.

            Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a me ka Pape Hoike a A.K. Mika, Lunahooponopono o ka waiwai o Jas Hobbs, no Hanalei, i make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $61.20. a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $60, a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauoha la o mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaile, a e hookuu ana ia ia a me kona mau hope mai ka noho ana ma ia ano. Ua kauoha ia, o ka.

 

Poaono, Feberuari 21, 1891,

ma ka hora 10 kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la ma ke Keena ma ke Hale Hookolokolo ma Koloa, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i na Noi la, a me na Papa Hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e pai ia maloko o ke 'Kuokoa' he nupepa i pai a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.

            Kakauia ma Koloa, ko Hawaii Pae Aina, Ianuari 16, M.H. 1891.  JACOB HARDY, Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 2321-3t.

            A HA hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o W. G. Trask o Honolulu, Oahu, i make kauoha ole.

            Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka palapala noi a B.Kaaua, he mea koi aie o Honolulu, e hoike ana ua make kauoha ole o W.G. Trask i olelo ia ma Honolulu i olelo ia ma ka la 10 o Sepatemaba, 1885, a e noi ana e hoopuka ia ka Palapala Lunahooponopono Waiwai ia ia, ka mea noi mai.

            Ua kauohana, o ka POAKAHI, ka la 16 o FEBERUARI 1891, i ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua Noi  la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Aliiolani Hale, Honolulu, a ma ia manawa me ia wahi e hoike mai ai na mea a pau i pili i ke kumu ina he kumu kekahi a lakou e ae ole ia ai ua noi la.

            Kakauia ma Honolulu, Hawaii Pae Aina, i keia la 22 o Ianuari, 1891.

            NA KA AHA: HENRY SMITH, Kakauolelo, 2321-3t.

 

[Poo AUPUNI]

Iloko o ka Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Paeaina.  Kau o Ianuari 1891, Henrietta T. Cottrell vs. William L. Cottrell.

            KALAKAUA, ma ka lokomaikai o ke Akua o ko Hawaii Pae Aina, Moi;

            I ka Ilamuku o ke Aupuni a i ole i kona Hope, me ka mahalo:

            Ke kauoha ia aku nei oe e kii aku ia WILLIAM L. COTTRELL ka mea i hoopii ia, ina e waiho mai ana oia i kana pane i kakau ia iloko o na la he iwakalua mahope iho o ka hool@ ia ana o keia, e hele mai imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie i oleloia ma ke Kau o Ianuari o ua Aha la e malama ia ana ma ke Keena Hookolokolo o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, mokupuni o Oahu, ma ka Poakahi, la elima o Ianuari e hiki mai ana, ma ka hora 10 kakahiaka, e hoike mai no ke aha la e ae ole ia ai ke noi a Henrietta T. Cottrell ka mea hoopii, e like me ka mea i hoakaka ia iloko o kana palapala hoopii i pakui ia.

            A e hoihoi mai oe i ka palapala kii me ka hoike piha o kau mau hana no ia mea.

                        Ikea ka mea Honohono A.F. JUDD,

                        Lunakanawai Nui o kko makou Aha

[SH.4] '            Hookolokolo Kiekie ma Honolulu, i

                        keia la 25 o Novemaba 1890.

                        J.H. REIST, Hope Kakauolelo.

 

            Ke hooia nei au, o ka mea maluna ae he kope oiaio no ia o ka Palapala Kii ma ia hihia, a ua kauoha ua Aha la e hoolaha ia ia mea, a e hoopanee ia ka hihia a ke Kau ae o Aperila e hiki mai ana.

            Kakauia ma Honolulu, Ianuari, 17, 1891.  HENRY SMITH, Kakauolelo o ka Aba Kiekie, 2321-6t.

 

            MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o Charles K. Akau, he mea oo ole-no Hilo, Hawaii.

            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Charles K. Akau, no Hilo, Hawaii, e noi ana e hoopau ia ka malama ana o kona Kahu Malama a e hoopili mai kona waiwai iaia.

            Nolaila, ua kauohaia na mea a pau i pili o ka POALUA, oia ka la 24 o Feberuari M.H. 1891, i ka hora 10 kakahiaka, ma ka hale hoololokolo ma Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe aku i ua noi la me na mea kue ke hoikeia.

            F.S. LYMAN, Lunakanawai, Kaapuni Apana Ekolu, H. P.A. Hilo, Hawaii, Ianuari 13, 1891. 2321-3t.

 

            MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o Kukeleau (k), no Hilo, Hawaii, i make.

            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kahoomana k. e noi ana e hooholoia na hoolilina o Kukeleau k. o Ponahawai, Hilo, Hawaii, i make.

            Nolaila, ua kauohaia na poe a pau i pili, o ka POALUA, oia ka la 24 o FEBERUARI, M.H. 1891, hora 10 kakahiaka, ma ka hale hoolokoloko ma Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la me na mea kue ke hoikeia.

            F.S. LYMAN, Lunakanawai Kaapuni Apana III, H.P.A. Hilo, Hawaii, Iaunari 13, 1890. 2321-3t.

           

Hoolaha Hookapu Aina.

 

            OWAU o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke papa loa aku nei au i na ano kanaka a pau i kuleana ole maluna o kuu aina i paa i ka pa ia, ma Omokaa, S. Kona, aole e komo a lawe wale i na mea ulu o kela me keia a loaa aku in'u, a i ko'u mau Luna, e hoouku ia oia no na dala ekolu (@3), a i ole ia imua o ke kanawai.  Owau me ka oiaio.

            MRS. KEKAULA KEOKI, Omokea, S. Kona, Hawaii, Jan. 22, 1891. 2321-4t.