Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 5, 31 January 1891 — NANEA KAMAHAO O KE KEIKIALII ROMEALA; KA Ui Kila Mageneti O Parameri. [ARTICLE]

NANEA KAMAHAO O KE KEIKIALII ROMEALA; KA Ui Kila Mageneti O Parameri.

Ka Nani t haule ai ka Honua; Ka Mahina Meli * Salaredina\ Ka La alohi 0 A(uliudtra\ iV<i Kulu Koko kamaha» Ekolu

Na Ui Hookelakela o ke Ao holookoa.

Xa Nani Poowai Uahoa 0 ka Hooua oei A O KS Kila Afa£tntti 9 kt Para• mtri no ia."

I keia wa a ka mauna kamahao o Ludiona e panee nei, ua hamau iho la ka leo hooho o ke kai, a o na kiai hoi o ka aina aia lakou ke hooho la me ka heo hookahi,—ua hiki mai o Alahe e hooponopono i ko ke ao nei. O keia mau leo olowalu 0 o ka aina a me ka hamau ana o na leo ahiu 0 ke kai, oia ka wa a ka malamalama 0 ke ahi o Volegana i po-ha mai at me ka ikaika loa, a uina nakolokolo mai la he leo mailoko mai o na lapalapa ahi me keia mau olelo: E na kiai kipi, e hopu koke aku i kela kanaka e ku hookano mai la iluna 0 ka piko o kela kuahiwi,—aole ia o Wne a oukou e kuhihewa nei, aka, o komeala no ia, ka mea a'u i hoohiki ai aole loa oia e hehi maluna o ka lepo o kuu aina a pau na la o ka lani a me ka honua. 0 ka mea nona keia leo kauoha 1 na kiai luli ole o Volegana, 0 ke kupua V >U gana no ia, ka haku alii o ua mau aupuni hookalakupua la, a o ka makua hanai hoi o ke kaikamahine alii Ane Laulii. 1 ka wa a kela leo 1 po ha mai ai me ka weliweli nui, ua olowalu hou ae la ka leo o na kiai me ka huaolelo no ka pepehi ana i ke keikialii Romeala, aka iloko o ko lakou kuhihewa nui, aia hoi ua kahuli koke ae la ka mauna hau 0 L*:diona a lilo i halealii aniani, a o ke keikialii Komeala hoi e noho ana oia maluna o kekahi nohoalii nani loa, me kona mau hoa alo ehukai e hoopum

ana iaia. Ma ka puoa o ua halealii aniani la e kau ana keia mau huaolelo, —"Ludiona ke kamahao." Alaila, e ka mea heluhelu, na kela mau huaolelo i hoolilo aku i ke kupaa o na kiai o Volegana 1 mea ole, a hooho hou ae la lakou me ka leo hookahi, —"O Ludiona ke kama haoka mea 1 poni ia e na kupua f lilo i hoopakele no ke ao! O keia mau leo hooho 0 na kiai oia ka mea nana i hoowela aku ka inaina 0 ke kupua Volegana, a oia kana 1 la liu iho ai 1 na kihi eha o kona aupum a huki aku la ne ka ikaika loa, a ia wa no i nimu ae ai ua aina nei o Volfgana me ka ikaika 1 01 pa-ha aku i ko ka makani huhu, me ka manao o ua ku pua la na ia hana ana ana e hoolilo ak : 1 ka halealii Ludiona i mea ole, aka, 0 ia mau mea nae a pau ua iilo he wai auau no ua Ludiona la ke kamahao, oiai ua lewa ae la oia iluna he mau kapuai ke kiekie mai ka lepo ae, a oia ka ua Ludiona nei 1 hoopuka ae ai Woko 0 kona kino kupaianaha me keia mau olelo: E hiki aku ana au i ou la e kela ka naka kipa a hoike aku ia oe, na Rome■la nei kuu haku e hooiilo akti i ka laahia a me ka haaheo o kou aupiini 1 mea ole, a 1 keia la e Mo no ka malamalama o ka hokuloa o Volegana 1 mea hopipi wale kona nani malalo o na kapuai hookeUkela o kuu haku alii opio. Me keia mau o*elo a ua Ludiooa nei huila ae la kooa malamalama kamahao a lele aku la oia me aa hikiwawe loa iloko o oa ao 0 ka lewa maluna ae 0 na lapalapa ahi o Volegana e holapo ae ana me ka ikaota. E hke me ka hikiwawe o ka huila ana a« o ka 0 M

Lueliona la, pela no hoi ka hikiwawe o ke po-ha ana aku o ka malamalaena ma kekahi aoao 0 na iapalapa ahi o Voie | gina, a iloko o ka imo ana a ka maka, aia ua hale aniani nei o Lueliona e ku ana iluna o ka lepo. O keia wahi a ka halealii aniani i ku iho la aia ia ma kekahi aoao o ka aina 0 \'olcgan», kahi hoi a ke kaikamahme alii An'e e noho ana me ka haaheo, me ka meeuhane mua ole e hoea aku ana ke kolopa kila nana e uneuoe aku ke kupaa o kona puuwaL Nolaila, i ka wa a ka halealii Lueiia na i ku iho ai iluna o ka lepo, ia wa no 1 hoi hou ae ai ua wahi aniani la e like me kona mau, a me ka leo mahe pane ae la oia ia Romeala: E hoomakaukau e Romeala kuu ha ku nou iho a hele aku ma kau huakai o ka hookelakela, a e hoomanao e kuu haku, mai haawi i na kunou aloha ana no na kanaka o keia aupuni, aole hoi i na kamailio ana aku la lakon, o lilo auanei oe a me kou mau hoahele 1 mau pohaku haoeoe no Volegana nei, oiai ma na wahi a pau o keia aupuni he make wale no. Auwe! wahi a Romeala, a pehea ka ;hoi au e hana aku ai ? Pane mai la o Ludiona, —E hoomau aku i kou hele ana iinua a hiki i ka wa au e halawai mai ai ma kou alahele me keia mau huapalapala i kakauia ma ka ipuka o kekahi pa pohaku kiekie: "Ka Ipuka o ka Make 1 Ke Alahele o ka Ehaeha !!"

Alaila, e ke alii, wahi a Ludioua i 'pane hou aku ai, īa oe e ike aku ai 1 kela mau huapalapala e puana ae oe 1 keia mau olelo, — "E ka Ipuka o ka Make ! Na Komeala oe e komo aku; E ke alahele o ka Ehaeha ! Na Romeala oe e hehi aku !!" A e ke aln, e hoa auanei na kapu e keia aina ia oe a koe aku ke kaikamahine alii Ane, a oa kou loea oia e hoo.haule iho. Aha! he huaolelo mana ka kela e Ludiona ea ? wahi a Romeala i nmau iho ai. Ae, e ke alii, wahi a Ludiona, he mana kona e hiki ole ai i kekahi kupua ke holoi, aole hoi i ka mana 0 Alahe ke wehe, a ke hooko ole oe i ka'u mau olelo, aole loa oe e hoi ola hou mai iwaho nei, aole hoi e hiki i ka mana e Ludiona nei \au kauwa Ke hoopakele ae la oe. A ha I e Ludiona kekama'nio ! e ha> mai ia'u i ka moolelo epili ana i ke ku mu i oleloia ai kela mau hi aoielo 4t Ka Ipuka o ka Make, a he Alahele hoi no ka Ehaeha ?" E ke alii Romeala, wahi a Ludiona, 0 kela mau huaolelo a'u i hoike mua aku nei ia oe, aole laua he mau huaolelo maoli, aka, he mau kino kamehai laua i lawe pio ia mai e ke kupua Vo legana he mau tausani makahiki ae ne> 1 hala mai luna mai o ka aina hooluhi o Luapouli. Aia i hea la aupuni e Ludiona ke kamahao ? wahi a Romeala.

£ ke alii, aole loa he kupua o ke io nei i ike i kona wahi i kukulu ia ai, ak;owau wale iho no, wahi a Ludiona. Auwe I a pehea ka hoi i loaa ai i» Volfgina ke kupua ? i ninau bou iho ai o Romeala. Kahaha ! aole oia I loaa maoli malalo oka ooana o kela kupua, aka na ko na aka-hele wale no i heike mai iaia, a pela i kapaia ai keia aupuni o u ke akahele o ka la i Volegana, ka aina īloke o ka uwahi pouli/' wahi a Ludiona. Aiaila, e Ludiona ke kamahao, roa lalo o kou mana, aia i hea ua aupuni nei ? wahi a Roroeala, Wahi a Lud ona, aia ua aupuni la v Uwahi Pouli ma kahi aole loa he ma malamalama o ka la, aole ke konane o ka mahina a me ka alohilehi o«a hoku oka lewa i maala maluna o kona mau palena, aole hoi i ikeia e ka maka o na mea ola a pau, aka, o na debolo o lakou wale iho la no ka lahuikanaia 0 ua aupuhi la. Alaila, e Ludiona ke kamahao, De abm ka mea i ike ole la ai ka nuilamalama o na kukui o ka lani maluoa o ua »upuni la ? wahi a Romeala. Na ka mana o keia mau huaolelo a*u 1 hai ako net ia oe, na mea hoi he mau kiao kamehai ko laua, wahi a Ludtooa. Aka e ke ahi, mamua o kou lohe ana i ka moolelo kamahao o kela mau hua e hoolohe mai oo ka'u moolela Ae, e hoike mai oe i kona moolelo, oiai ua oluolu loa ao ahe me« hauoli nui hoi no'u ka loha ana ia moolela {Aāh i fmk)