Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 5, 31 January 1891 — Untitled [ARTICLE]

Mi. k.\ luuluu makou e hu:ke akb nei i ka hoi k no le po ana mai o kc Alii ka Moi Kai.ak u;a 1., Moi o kt Aupuni Hawan, i Kona Aina Oiwi Ua haalele iho O-a i keia paemoku ma ka huakai Ikk lana kino i Kapalakiko i ka la 25 o Xjvcmaba, 1890, he pult holookoa mahope mii o Kona la ba nau. Hc haalele ana hoi ia me ka ike maka ae i ke ao aina 0 ke one hanau me na manaolana a ko hope nei e ho» ola maikai mai me ka ikaika 0 ke kim a me na maka mohala e alawa hou ae 1 ke ao aina 0 Kona paemoku aupuni puko'a iwaena moana. Ua hoi mai Oia he kino akaku a ua pouli na maka. Ua ako hou ia ae ia Alii Hawaii 1 aloha nui ia a i hoomalu i ka lahui iiokoo k& maluhia. Ha)a ia makamaka heahea a ko na aupuni nui e kipa mai ai ua pu mehana laia. Aloha—aloha kona mau la o ke keehi hope ana iho 1 ka aina a paialewa ia aku )a no ka lepo malihini. Aloha ka ike hope ana iho i ka aina me ka lahui, a nalo aku la no ka huakai hele loa. O ka Moi Kalakaua, ka oluolu, ka waipahe, na hala aku 1 ka huakai kiu a kau. Ua waiho iho la mahope ona ht mau hoomanao iloko o ka puuwai 1 Kona lahui e poina ole ai—bc aloha me ka paumako. A ia kakou e huipu ana iloko 0 ka paiauma me ka ohana ahi, e hahu pu aku i ka Mea Mana Loa iloko o kona lokomaikai e hooma ma ia mai. i

I kulikk ai me ka mana o ka Pau ku 22 o kc Kumukanawai o ke Aupu ni, ua kukala mat la ka Aha Kuhina i ka Poaha nei ka la 29, o ka Mea Kie kie ke Kama'liiwahine Liliuokalani, e ikeia aku oia ma ke ano o ka Moiwahine nana e hoonialu ka paemoku Ha waii malaloo ka inoao Lii.iuokai.am. laia i lawe ae la i ke kulana a kona ka ikunane alii i hoopiha ai no na maki hiki he 16 a oi, a o kahi hookahi hoi ana i kiai pu ai no kekahi manawa m» ke kulana Kabu Aupuni, ua lana ka manao e holomua kana hoomalu lahui ana ma na ano a pau Ke pahola aku nei ke Kuokoa i kona hoomaikai i ie alii, me na manao maikai a pau a nu ke aloha. M E oh ka Moiwahine Liliuokalani i Akua!"

O ka Ahahui Hoole Waiona 0 na wahine ma Kikako, Amerika, ua olele ia eia ke noho kuleana nei ia Ahahui maluna ona waiwai penei ke ano: He home no na keiki Uilii hune e hoomalu ana ia 15.929 keiki i ka makahikiki i hala a me $125,000 ka waiwai io 0 na waiwai; he home no na wahine home ole, e hoo'nalu ana ia 4,000 o lakou i ka makahiki i hala; he home hoolimalima uku haahaa loa no na kane, e hoo malu ana ia 52,540 0 lakou 1 ka makahiki i hala; he hale haawi laau lapaau auhau ole; he keena heluhelu buke noa i na mea a pau; he haleaina nui e hiki ai ke hanai ia k« tausani kanaka i ka h hoekahi; be hale paipalapala nui nona ke kumuwaiwai he $125,000; a he hale nui hou e kukulu ia aku ana nona ka lilo he $1,000,000. Ua ikaika maol: na poo o keia Ahahui 1 ka lawelawe oi haoa ana.

Iwaena o na mea hou o na aina mamao e puka aku n«i, he wahi hoakaka kekahi e pili ana i ka paio a kekahi mau Ahahui wahine o ka mekuainao Kaleponi e ae la lakou e koho balota. He paio kahiko keia a makou i helu helu pinepine ai i kona mooleio. A komo mai nei nae iioko o keia makahiki ua ikea aku ka maloeloe p«no o keia ninau nui iloko o na Ahahui wahine a pau, a e hookomo aku ana lakou i na palapala koi ikaika i ka ahaolelo moku aina o Kaleponi no ka loaa o ko lakou mau kuleana koho. Malia o onou ia mai kakou me ia kumuhana hookahi ma keia mua aku f e ala mai ana na ni nau me na wehewehe. E h«omaopopo la aole no i hele hookahi ke ka»e ma o na hana a pau k», aole boi i holo hookahi iku ke keikikane ma ke ala heihei o ka naauaa Ma keia mau kumu elua anei 2 loaa ai be kukana koho bak)ta i

ke kane « oele hoi ka «nhine, oiii nae e holomoi like im Uua a : hoi hope Eike aoa ma u mau mea ? No ke ka mu bca hoi i lou«mai ai he kuleana kobo i oa kaae ? .Ma&uli anei o ko Ukoo auhau ia a oe ko lakou waiwai ? Aka, oia ka haawioa like i loaa i kekabi poe wahnie. A i ole ia, o ktkahi maheie paha o na wahine ke kupono e Ma la lakou ke kukana koho balou i

Ke ko*o a ke poloai ikaika aku nei makou i na makamaka heluhelu a pao ioa o keta pepa e noho ana ma na wahi a pau loa o ko kaaou paemoku nei e heluhelo ibo i na olelo hoakaka a ku i ea eel ia a ka Hope Lunakanawai Kte «ie L. Makale me ka hoomaopopo po 00, e puka aku nei hoi roa kekahi kolamu okoa o ka kakou pepa o keia la, .uabl jo ke pOO kukulumanao —"Efua Otnole Kini." O keia na olelo i puana ia aku e h imua o Kamakaia a me Kelnhookaiio, be mau Hawaii opio, mamua o ke kau ia ana o ka hoopai maluna o laua na hoeha ana la Kahookano, ka wahine opio hoi a E hoomaopopo ia no na mea a pau e pili ana i keia hih»a ke he'uhelu ia iho na olelo a ka Lunakanawai, a he mea makehewa paha ka hoakaka hou ana iku ia mau mea. () ka makou wale no e olelo ae. oia ko makou kaumaha a nie ka mina* mina no ka ulu ana mai o keia poiuo manaonao mamuli o kela kupuin# he waiona. Minamina ke ola makamae o kela wahme opio oluolu a makuahine hoi no ka hanauna hou o ka aina nei. Iloko o kona mau la o ka mohala mai kai ana'e 0 ke kino; iloko o ke au e hiki ai iaia ke hoopomaikai i kona lahui; a iloko 0 ka manawa kupono e hookuonoono ai i kona home, aia hoi ua komo aku la ka nahesa waiona a kulai iho la isia me ka hoomainoino ia e na lima o na kana*a hope loa ana i manao ai e kau ana mal-.na ona ma i < ano. Minammi pu hoi 1 kela mau kanaka opio elua; he mau kanaka nanaina mai kai e nianao ole ia aku ai e hana i kekahi mea o ia ano; aka, iloko nae o ko laua mau la o ke kanaka ui; iloko o oa la kupono e hoolilo ai ia laua iho i mau iwikuamoo maikai no ka aina rae ka lahui; iloko hoi 0 ka manawa a iaua i haupu o)e ai e paumaele ko laua mau lima me ka hana mainoino, ua kome mai la no ua nahcsa ne; a kauhola iho ia kona huelo nihoawa maluna oko laua mau noonoe, a o ka hopena, • ke kau ia 0 ka hoopai a ke kanawai ma!u na o laua, noho i ka halepaahao me ke kailiia o ko laua mau pono kivila.

Ma ka hoomaopopo ana i na oleloao a ka Lunakanawai, me he ia, ua kau maoli no ka hewa laweola maluna o ko laua mau hokua, a ua ano kapakahi ka olelo hooholo a na Kiure; aka, aole nae o ia kapakahi ana o ia olelo hoo* holo a ke Kiure ke kumu e kapae ia ai ka manao koho 'ku, ua kokuaia ka make ana 0 kela wahine e na hana hoeha a kela mau kanaka, a ua kauo ia hoi kela mau kanaka e hana la mea e kela mau omole kini elua. O ka mea nana i kuai aku i ke'a mau omole, aohe ana olelo ana ua loaa iaia na dala, a ua hauoli oia no ka lilo ana o kara waimake, aka, aole no e nele ana ka hahau mai 0 ka hopena o Kana hana inoino maluna ona. Aka, o ka mea nui loa ma keia mea, a oia no ka makou e poloai aku nei, a i kauleo mau aku no hoi i na makamaka, e hoolilo i keia make ana o kela wahine opio, a me ka pilikia ana o kela mau kanaka opio, i mau kumuao, a e hoomanao mau hoi, ua kau mai ia mau mea a pau mamuli 0 kela mau omole kini elua. E hoomanao 1 keia a e kapae i ka oiakua o ka pepehi kanaka, ka aihue ka ilihune a me na ino a pau.

Mamua koke aku nei ua hoolaha aku makou i ka manae hoohalahala 0 kekahi makua i ka haawiia o kana keiki ma ka halekula na kekahi haumana e ao. I kekahi la o keia pule, hoi mai la kekahi keiki a i aku la i kona makua e malama nei, "ua olelo mai ke kumu eao mai oe ia'u." Ke kono ia aku nei kela kumukula e hoomaopopo iho, aole e ku kana oihana ao ke kaohi na luakua a pau 1 na keiki e hoonaauao ma na home, a koi aku i ka ahaolelo e hoopau

i na kanawai e hoopaa ana i na keiki hele kuli a me ko lakou mau auhau e uku nei no na kula. Ua lawe ae ke aupuni i keia mahele hookahi wale no o ka luhi o na makua a lawelawe ponoi aku me na kokua pu ana a na makua i ke aupuni e uku wna auhau i kauia. O keia anei ka panai oiai i na kokua ia'ku e hoi ka pono ina makua ? Ua papa lua a pakolu ka pono a ka m«kua i loaa »ku i ke keiki; huipu tne na ao ana'ku iaia; a o ke kumukula e hoihoi mai ana i kona kuleana i hoonohoia ai malaila i na makua, ua kupono e ku ae ia » hele pela.