Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 7, 14 February 1891 — Ka Mare Kupanaha [ARTICLE]

Ka Mare Kupanaha

Ht MAU MI.VITE XO KA HOOPALAU ME KA \IARE ASA A KAAWALE LAL'A NO IKOLU MAKAHIKI.

Mali ko o ke keena o kekahi hale hoolimalima i bduut ma ka papa helo elua, e noho ana o Meka Rutcfoda me na noonoo nalu o ka pilihua, a paana iho la oia i keia roau olelo me ka leo «nalie— "Pela wale iho la no anei au i na wa a pau e hoolohe ai i na heoehene mai a ka honua? E hoea anei au i ka pahu hopu me k* lanakila ? Eia au iloko 0 ka aie mai ke poo * na kapuai—me kekahi kokua ia mai n) teia manawa e ka naau aloha, e hakoko no au e pau aku ia pohihihi. Ina no hoi e hooko ia au ma keia hihw, e ike aku auanei au i ka malaelae o ko'u alahele. Maluna ae o na mea a pau, e lana kuu raanao no ta hopena." Pupuhi ae la oia i ke <>igi a houo iho la e hoomama i kona piiihua. i Ua ku hookahi iho o Meka Rutet'oda ma ka honua me ka mainao maika| hiki iaia ke maopopo kona ohana pili kokoke, eia nae ua heluia na hoa'loha 1 eo iaia ma ka heluna nui. Ua hoonaauaoia oia no ka oihana loio, a mamua o kona hiki ana i ka palena o ia ike hohonu, make iho la kona makuakane, me ka hooili ana iho i kana mau tausani dala maluna okana keiki. A oiai he lftiki opio wale iho no oia, i kahuiihuli kona mau noonoo mai ka heokanaka ana iaia iho, ua maopopo ole iaia ke kumu e kaohi la ai ka holomoku o kona wahi waihona uuku i wiiho h jpe ia iho e kona makuakane. Aka nae, ua ike nui la mai oia, ua eo hoi he lehulehu o na hoa'loha, ua apo la mai oia iloko o na ahahui, a oia wal« no ke kaula kaohi hookahi iaia mai ka hob noku ana iloko o ka uhia. O na hora ahiahi keia a ka moolelo e hoike nei iaia maloko o ke keena, a laiu i eu . e ai mai kona noho no ka hele ana i ka hale o kona ahahui hooluana, halawai mai la me ia ka haku wahine o ka hale ma kona puka, a hai mai la aia he lede malihmi ma ke keena iuana i ake e ike iaia. Awiwi iho la oia e launa pu rae kela lede maiihini, a iaia i komo aku ai ma ka puka o ke keena hooluana, ku koke mai la oia imua ona a pane mai la: "E kala mai ia'u— o Meka Rutefoda oe, aole anei ?" He mau mapuna leo olu a haahaa kai puanaia mai e ka lede, a ua hoohewahewa ole ia o Meka i ke koho ana aku he opio waHne oia o na kau mohala pua he iS a maluna aku paha, a ua hiki ole hoi iaia ke hooiaio loa i kana koho o;ai ua paa loa na helehelena o keia lede i ka uhimaka. Anehe aku la oia e pane, aka pane e mai la ka lede — u Ua manaoio au e kala mai ana oe no ko'u awiwi loa ma ka pane ana aku; aka, ua konoia au e hele mai imua ou, ua nui ko'u pilikia. Oiaio, ua kauoia mai au e ia pilikia īmua ou wale no e haawi mai i kau mau kokua ana no'u. E loaa anei ia oe ka oluolu e hoolohe mai i ko'u moolelo ?" "Me kuu manao a pau. E oluolu e noho iho ilalo, e ka lede." "Owau o Helene Casjiatona, he mea makua ole, a he kanalua ole ko'u, he malihini au imua ou." "Pololei kau e hai mai la, aole i loaa ia'u ka hanohano o ka halawai pu ana me oe maiuua," wahi a Meka. "Umi makahiki 1 hala ae, e noho pu ana au me kuu makuakane, hoahanau 0 ko'u makuakane ponoi; he waiwai oia, a ua manao ia owau kona hooilina. Alta, ua ukaliia ko'u ola ana iloko o ua makahiki ekolu i hala ae me ke kaumaha a me ka pilihua. Aole au i hiki aku 1 ko'u mau la, aole hoi no kekahi makahiki e hiki mai ana; eia nae, ua onou mai la kuu makuakane ia'u e mare me kekahi kane i kupono loa e lilo a e kapa ia he makuakane no'u. Ua waiwai no hdi oia ma na miliona, a ma ia kumu i ake nui ai kuu makuakane no ka marr. Ua hahai mai keia kanaka ia'u ma na wahi a pau a'u e hele ai, me ka hoao ana e hooipoipo i kona aloha ia'u aka, he hana wale no ia i hoopuni mai i kuu uhane me ka hoowahawaha a me ka makau. Ua inaina au nona, a ua makaukau e make mamua o kuu mare ana me n" Me keia mau huaolelo hope, haalulu ae la kona leo, kulou tho la a uwe. Ua hoonaue kokeia ka ouuwaio Meka i ke aloha nona, a ua aneane oia e mawehe ae i ka uhimaka nana i hoonaIo na helehelena o ka mea nona na ma puna leo waipahe ana e lohe nei. u Ua holo malu aku au mai ka home no elua makahiki," wahi hou a lu lede me ka leo oluolu, u aka ua huli hele ae laua ia u a loaa. Heaha ka hoane! O, e na lani! Ka home kahi o'u i kupu ae ai iloko o na la kamalii, ua hooliloia i wahi hoopaahao no'u. E Meka Rutefoda—a ke kakahiaka o ka U apopo ka manawa hope ntfu e lanakila a», a e alana ta aku ana au no ke kuahu laa o ka mare, kahi o'u e ku aku ai imua o na mana lani a lawe 1 ka hoohiki me kuu manao ae ole. 01 e na lani. £ lawe mua akn i kuu ahaoe, a e kukalu i kino aka ma kona aoao a imoa hoi o ke koahu laa e ko henehene aku a«." Kulou hou iho la oia a uwy me ka

ehaeha loa. Aliilau w kona poo, pahola aku la i na lima īmaa, oia hoi ka Meka i puili mai ai t a pane mai la i ka lede: "E bai mai, heaha la ka*u hana no ke kokua ana ia oe ?** M Ua hiki ia oe ke kokua tnai, a o oe wale no," wahi a ka lede. "Pehea T* wahi hou a Meka. Nana pono mai <a ka lede maloko o kona uhimaka iloko o na maka o Meka a paue mai la* me ka leo haahaa a kooo: "Meka Rnteioda, e mare anei oe ia'u. n A iloko o kona hilahila nui, haliu ae la oia ma kahi e, a oapani ae la i kona mau maka. A ina he poka pahu kai haule iho ma na wawae o Meka i kela wa, aole loa e neeu oia i hookahi iniha, no ka mea, ua haawe iho ia oia me kekahi ukana nui nana i hookupaa i kona mau kapuai wawae, a puni ae la kona kino i ka haalulu. Mamua o kona lanakila ana mai kela haawe, huli hou mai la ka \ede a pane mai la: "E oluolu e hoolohe hou mai. He mau tausani dala ka'u ma ko'u kuleana oiaio. Na kuu makuakane la i hooili mai, a ua hiki ole hoi ia laua ke hoopa maL Ua unuhi mai au a pau loa a eia | me a'u ano," ia wa, unuhi ae la oia he | lehulehu loa o na bila baneko, a waiho aku la oia n;a kona aoao. j u Ke nonoi nei au ia oe e lawe aku," wahi hou a ka lede. "Malia o loaa ia oe kekahi kokua ia me ia. E haohao ana oe no ke aha la au i lawe ole ai ia dala a holopee aku maluna oka honua. Aole au 1 hana pela no ka mea, aia , mau laua mahope o'u i oa wa apau loa ma no e hoea loa au i ka hopena o ka Ihonua. Ua haliu ae au 1 kahi maluI malu i koe nu'u. Uumi iho la au i 'kuu hilahila a hele mai la e nonoi aku i ia oe e mare mai ia'u. Ua hoehaehaia mai au e na olelo hooweliweli hope a kuu makuakane no ka hooko ia aku 1 ka la apopo. Ke manao nei au ua ku au mamuli o ko'u īini me ka maikai— aka, ua hoowahawaha iho la au 1 ko'u kulana wahine ma ka hiki ana mai i ou nei he malihmi haalele, aka e ahonui inai ia'u —" a kulou iho la oia ma ke pakaukau a uwe iho la me ka ehaeha. Hapai ae la o Meka i kona poo a paue iho la iaia me ka leo malie: "E hana no au e like me kau noi, aole nae au e lawe i kau dala. E ka lede, no ke aha hoi au e nele ai i ka ike wale ana aku i kou helehelena ? E loaa anei ka oluolu ia mai ?" Huli mai la ka lede a a|>o i na lima 0 Meka a pane mai la: lawe aku 1 kuu dala; aole hoi au e wehe i ko'u uhimaka, oiai be oi aku ka pono e nalo kuu helehelena mai kou ike ana. Aole au i pono ke kapaia he wahine, ua lokoino au a ua hoohaahaa aku hoi i ka hanohano o ke keonimana a'u i nonoi aku nei e mare ia'u, aka, aole i hiki ia'u ke uumi i keia, aole hoi e koi aku iaia e hoopili mai i kona noho'na me ko'u, koe wale no ma ka inoa. Aole, —ma ka puka o ka luakini e kaawale ai kaua, a ina kaua e halawai hou ma keia mua loa aku, mai ike mai ia'u ma ke anohe wahine nau." "Aole loa au e poina ana i kou leo," wahi a Meka. ' E hoike bou mai, aia anei kou puuwai no kekahi aku, no ka mea, e aho au e mare i kekahi kane okea aku mamua o ka wawahi ana aku i kou aloha no kekahi wahine," wahi a ka lede "Aole, e ka lede; he kino ku hookahi au a kuokoa, a no ia mea nau au, e like me kau i makemake ai," wahi hou a Meka me ke kuoo. "Me ka mahalo," wahi a ka lede me ke kunou pu ana aku. u Alaila, e hahai mai ia'u ano, ua haiki ka manawa no ka la apopo." Wahi a ka lede. Ua hooko iku la o Meka e like me kana kauoha. Aia ma ka ipuka pa kekahi kaalīo i kuu ia na palulu a pau ilalo; komo like aku la laua iloko a kauoha aku la ka lede i ka hookele kaa e lawe ia laua no ka luakini o Sana Keoki. Ia laua ma ke ala, pane aku la ka lede la Meka: "He keu aku au a ka lokoino! Aole anei oe i hoekaeha ia no kuu hoohaahaa i kou kiekie me kou hanehano. Oiaio, ke weliweli nei au i ka hana a'u i lawelawe ai i keia do. E mare anei au i kekahi aku ? E hoihoi hope anei au i ka'u mau olelo ?" u Aole! E mare oe īa'u. O kou makemake ia—ae—a o ko'u no hoi ia," wahi a Meka. Ina wale no i ike aku o Meka i na minoaka o ka hoomahie o na helehelena īloko o ka uhimaka, aole loa e hoa koakoa mai oia i na noonoo o ke kana lua no na pane hoao a ka tede mamua iho i kona kupaa. Ku īho la ke kaa ma ka ipuka pa o ka luakini, aole hoi he hana nui ke kono ana aku i ke kahunapule; he mau minute pokole nahope iho, lawe pakahi ae la i ka Hoohiki paa, i hookahi ma ke kuio a me ke aloha —he kane a he wahine. Ia lana i huli like ai no ka ipuka, ua pane aku la o Meka: u Ano, ua lawe kaua i ka hoohiki o ka mare—ua laabia oe na'u, owau hoi nau—e kuu wa txine, e heonele lea mai aoa anei oe i ko'u kilohi wale aaa aku no i keu mau lieleheleoa ? loa i hookahi manawa loko o ka umī, ua lawa ia oo'u." Me ka pane leo ole, hemo ae la ka uhimaka o ka lede i ka wa pokole

| Imua o Meka, kana kane i hoolaaia »na la po, ku aku la oia mc ka heleheI leoa olohelohe, he nani a he ui 01 paleela. Ua hooku malie ia o Meka ma kahi hookahi, a ma he mau helehelena kana e nana ana i kela wa, aole loa oia i ike i kona lua o ka nani iwaena o na mamo a Adamu, aole iloko o kana roau moeuhane ana a pau o na kino akaku, aole hoi iloko o ka ikaika o kona mana me kana mau tausani a pau, ke houluulu i na nani he nui e hoohalike aku me ka ui o kana wahine i mare ai ta wa, koe aku ka helu ana iaia iwaena o na puali anela o ka lanl laia e haieoko pu ana me kona pahaohao me na maka i lena pono ia na alu, kapalili ae Ia kona puuwai i ka hana nui a ka aaak.ihehi, a me ka nalohia pu ana aku o ka hiki laia ke hoomaopopo iho i kor» kulana imua o kekahi lede, lele aku h oia imua e puili mai laia iloko o kona mau lima, aka, ine ka hikiwawe loa i haule iho ai ka uhimaka o ka lede, a me na kaina wawae palanehe, kapoo aku !a ka lede iloko o ke kaa a nalo aku la iloko o ka pouli aaki o ia po. Ko Meka, aohe ana hana hou i koe o ka huh hoi wale aku no i kona keena me na hoomanao poina ole no ke kino a me na helehelena nani o Helene Ca* selatona. Ekolu makahiki mahope iho, hoea aku la o Meka i ka hopena o kana i lia mi'a ai, a o ka pahuhopu hoi o. kona mau iini i hookoia. Aole wale no ilaila, aka ua eo hou laia he inoa hanoha no a he kulana e mahalo ia aku ai. Ua paholaia na lima o ka haomaikai nona a o na ahahui me na hoahaaina, aka aole loa i hoomama ia kona uhane, aole hoi ma ka lawe ana mai i pulakaumaka no kona mau la noho mehameha e like rae Helene Caselatona, ka wahine i nalo loihi no ekolu makahiki. Aole oia i lohe hou nona, a ua nele na hopena pomaikai ma kana huli ponoi a me na ninaninau ana. • I kekahi la, kauohaia aku la oia no ka ike ana i kekahi kanaka i aneane e make ma kona hale. laia ma ka aoao 0 kona moe, ua hoike mai la ke kanaka ma'i i kona manao e hana oia i palapala hooilina no kona raau waiwai, a ua pane hou mai la: "Mamua o kou hana ana i kela palapala, e hoike mua aku au i ka moolelo, Ke paulele nei no hoi au e kokua mai ana oe ia'u." "E hoao no au e hana pela," wahi a Meka. * '-Ekolu makahiki i hala ae nei, e noho pu ana me a'u o Helene Cast latona, he kaikamahine opiopio; ua hoo ikaika au iaia • mare me kekahi elemakule waiwai e like me a'u, a hiki i ka wa hope a'u i koi ikaika ai e mare, ua mahuka oia ia po. I kekahi la ae, leaa aku la oia ia maua ma na palena waho o Ladana. Me ka haaheo oia i hoikeike mai ai i kekahi palapala mare. Alaila, iloko o kuu inaina nui, hoinoaku \a au me ka hoopale loa e ike hou ole aku au 1 kona mau maka, a ua hookoia a hiki i keia hora a kaua e halawai pu nei. 0 kuu hewa i hana aku ai iaia, e hui kala mai e na Uni. E haawi no au ano i ko'u waiwai a pau no ka ike hope ana aku ta Helene." Uwe iho U oia. "O ko'u mnkemake e huli oe iaia. E haawi ana au nona ma ka hooilina he $10,000, a ma oia ua make, e ili aku no ia maluna o kana kane a me kona mau hooilina. E hana aku i ka palapala a kakauinoa aku au." Ua paa ae la ka palapala hooilina a ua kakauinoa ia. "A e huli oe iaia," wahi a ka elemakule. "Me na kokua a na lani e loaa oia ia'u," wahi a Meka me na waimaka. Huli ae la o Meka e puka iwaho, komo mai la he kino wahine me ka puahi nui a kukuli iho la ma ka aoao o ka moe o ka elemakule. "E kuu makua," wahi ana, u mai make e mamua o kou hoihoi hope ana'ku 1 keia hoino weliweli loa au; a ma ka inoa o kuu makuahine, e hoomaika : mai i kau keiki nei." "Helene! e hoomaikaiia na lam. £ hoomaikai la oe. E huikala mai i na hewa o'u. Ua hewa au imua ou, imua hoi o ke Akua." A lele ioa ae la kona hanu. No kekahi manawa loihi i kukuli ai oia malaila, me ka pule ana a me ka honi hope ana ma na lehelehe mae o kona makua. Alaila ku ae la oia iluna huli ae la a ike ia Meka e ku ana me na lima e anehe mai ana e puili iaia. U K kuu wahine, e Helene, hoi mai me a'u,* wahi a Meka. A hopu aku la oia ma na lima o kana wahine nalo loihi, honi iho (a iaia me ke aloha oiaio. "E hookuu ia'u, e Meka; ua hoohilahila mai oe ia'u a ua hoehaeha hoi; e hoomanao i ka'u i hana aku ai— "Ua hoomanao au; ua noi mai ee a ua mare ia kaua; ano, ke noi aku nei au e aloha i kau kane; e kuu wahine, ua aloha au ia oe mai ka wa mua loa o ko'u ike ana i kou mau helehelena." "E Meka, aole loa pela kou manao. Ua hoehaeha loa mai oe ia T u; e ae mai e hele aku au a huna i kuu mau maka ma ka ilihooua—i kuu hilahila nui, kuu lokoino, kuu mau hana hoowahawaha lot a hoohaahaa i koo kulana. E hoonwnao i ka'n hana sku ai ia oe e kuu

Meka aloba; ua huna iho au j I mau maka keleawe miloko oka I maka o ka henehene a me ka hilahii, 9 a nonoi aku la e kauo ia a e owiii p.. I ia kou ola ana me ka inoa o Kelene I Case!atona, ka mea i kupono ole ke kj. f| pa ia he wahine. £ hoomanao i a| lokoino nui a'u i hana aku ai ia oe—m, 1 ka ipuka o ka luakini © Sana Ke.ki, \ I kela po o kuu manao uilani me ka h«. I hena, ua haalele iho la au la oe ne I lokoino nui—ua haawi aku au ikahe I nehene i ke kuahu kahi o kaua i :,i* ; 1 ai i ka hoohiki i hookahi ma ke kn o a 1 |me ke aloha, ua hahaki mua au i U I ! hke mawaena o'u ame ke Akua. K 1 Meka, ia'u i hoomanao ae ai i ka'; 9 ine hope mai hoopili i kou noho'm me S kou ola ana me ko'u koe ma ka inoa. 1 he oi aku ia o ka lokoino o na lokoino U i hanaia e kau Helene nei A ia ut 1 hoakoakoa mai ai ia mau hana a'u i,<* I ko o ko'u mau hoomanao 1 ana, aohe hopena e ae a'u e upu aku ii | 0 ka huna wale iho no ia'u iho malu?,i | • ka honua a mai ia oe naai, a make au | iloko o kuu hilahila. E Meka, e hoo | kuu mai ia'u e hooko no ka hopena | kuu mau manao hehena, a nmi ike nai I ia Helene nei ma ke ano he wahine a:: nau. Ua lokomo, ua hoowahawaha Punia loa ae la o Meka t ke aloha a hookuu aku la na kona mau kulu wa: maka e hoike. "E hoolohe hou mai," wahi a He!o ne me ka leo oluolu, l4 Ma kela po o ka lokoino a'u i haalele aku al oe, he'e aku la au he mea iawelawe no kekahi lede; lohe au ua aneane make kuu uu kuakane, a o kela )ioino ana i hoopale loa mai ai ia'u, ua ehaeha au. Nolai.a ua hoi mai au e haawi mai oia i kona hoomaikai hepe a e hoihoi hon i kda hoino; ua halawai iho nei au me ia no jna minute hope loa o kona aho. l'i hoino mai oia ia'u a me na lani pu no hoi. E Meka, kuu kane ma k.i inu.i, e ike mai anei oe ia'u he wahine nau, he mea i hahaiia ena hoino ? He h- | naka hanohano oe a he mea e ; aa ana | Ike kulana. E ku aku anei au m kou aoao 1 mea henehene ia mai r,t u ? Kc ike mai nei oe ia'u me kuu mau noonoo ulaia; aole nau i hooili mai ia haa wina, aka, na ko'u iini ponoi. Oia kuu mnnao paa e auwana aku ma ka honua a hiki i ka hopena o kuu mau la." | Ua nana aku la na maka pompem o | Helene ia Meka, iaia e hakoko pu aiu I me na kulu waimaka a ke al«ha hana| nui. Apo aku la o Helene ma kona* [a iahooina-u iho la kona mau leheß I lehe ma ka lae lau\a o Meka. "Aloha, B e Meka—e hoomama ia kou luuluu ai na ke Akua e kokua mai oe." Wahi lklene, mia i hookaawale, inai ai «wiil ia Meka. gfl "Helene," wahi a Meka. "Ua kani-I kau au no kou nalo ioihi ana me k< 1 ehaeha i oi aku mamua o ka hiki la oe i ke hoo naopopo. Ano, ua loaa oe ia'u | mai na Uni inai. Aole loa au eae aki 1 e nalo hou oe, a na Auu aloha e paa iii oe. A i alakai la kou makemake i keia la a ma keia mua aku paha, ua hoouna pu mai oe la'u e auwana, a o kaua pu iloko o ia haawina. E kuu aloha, e hoao e a'oha mai i kau kane e like me kona aloha ia oe. Aole he auwana, he lokoino, he hoowahawaha a he hilahila e lanakiia imua o ke aloha. inaheeha eha, ilaila pu kaua; ina he hauoli, ila ila pu; ina he aloha, o kaua pu ilaili. E alt>ha ana anei oe i kau kane ?" Aia he 'mau maka aloha me ka hau oli e nana mohala maikai mai ana ilo ko o na onohi o Meka—ma ka hoike hou ana ae, no Helene ia, no ka wahine nalo loihi. Me na lima pumehana a me ka puuwai piha i ke aloha, ;>uili hou aku la oia ia Meka a uwe iho I* maluna ona me ka ehaeha. O na haawin* a laua e hooko ana ta wa, aole he peni i hiki ke hoakaka i na palena oke aloh'a i huiia. I ka mao ana ae o ia kuakoko, pane iho la o Helene: "Heoiaio/e Meka, kuu Meka nu ka aoao o kuu makua e nioe puanuanu mai la, ua kukuli ibo au a nonoi aku i na huikala ia a me na hoomaikai, aua loaa ia'u a ua hoomama ia kekahi hapa 0 kuu naau ehaeha. Imua hoi ou ke kukuli nei au (kukuli iho la) a nonoi aku i kau mau huikala a me na huomaikai. Imua hoi oke Akua, ke wai ho aku nei au i ko'u mihi oiaio—e k> kua pu mai ia kaua iloko o ke aloha he kane, he wahine, a he ohana " 4< E ku ae īluna, e kuu Helene, me ka puuwai mama." Wahi a Meka. Puih hou aku la o Helene la Meka a honi hoomau aku la. u Ke kapa nei au i keia 'ka honi hoau mua o ko kaua noho pu ana i hookahi ma ke kino m« ke aloha.' E Meka, ano ua hauoli au. ua hoomama ia kuu naau ehaeha." "Ua hoomama ,pu īa me ko'u a ui īkaika hou au," wahi a Meka, Ma ka aoao o ke kino make o elemakule, kukuli like iho la laua a' u 1 na waimaka me na huapule. Alail*» heluhelu ae la o Meka i ka palapaU hooilina hope a ka elemakule imua o Helene. No ka hoike hou ana aku i ka hope* na o ko laua ola ana, ua maluhia a ka holomua. Ua hoopaa iho o Helen* i kona aloha no Meka, a pela pu ho\ 0 Meka no Helene. A ina he l ami kahi ma ka ilihonua, aia no la mawa®" na o ke aloha oiaio a pilipaa o ke ka°< i kaoa wahine, o ka wahine i kana **; ne, a o na makua i ka laua mau keik'i —ke aloha ohana.—Call.