Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 9, 28 February 1891 — He Lua Paakai Nui. [ARTICLE]

He Lua Paakai Nui.

HK 13 KKA AINA 1 ALt IA K KA HONI'A I K< PO KOOKANI.— KK KUPANAMA O NA HAAWINA 1 IKKIA. Aia ma kahi taona 0 Mead iloko o ka mokuaina o Kanasa, Amenka, kekahi lua paakai nui i loaa a i h. ikeia e oa haawina kupanaha oko ke Akua waihone, a nona ka mooleio kaulana i hoike nui ia, a makoi e hoike ano nui aku nei no ka o na hea heluheiu o keia pepa.

O kahi a0 ke k&ht o keia lua paakai, aia no ia ma kel .ht kuia paiahaiaha e kukoke ana 1 k s .i kauhale i hoikeia mamua ae. No na makahiki he iehulehu i hala mamua, he alahele a he kahua hoomaha keia no na poe hali ukana o ke kuianakai l. le me ko lakou mau kaa i piha rae na waiwai like ole, a ua hoohihi la keia w >.-ii mamuli o na ea huihui o ke k.ula a .ne na mapuna wai huihui o ka muliwai Kamirona e piii kokoke ana. Aole o keia ooe hali ukana wale no kai h< < >;>unini ia no na hoona ana ma la wahi, -ka o na kamahele pu kekahi e lawe una ia alaheie o ke kaaheie. Aia i kekahi po iioko o ka mahina o Okatoba, 1879, kipa aku la kekahi kanaka me kena mau kaa nunui i hanaia no ka huakai kuahiwi, e hele ana oia i ka hoohaia manawa n •. ka hahai hoioholona, a no ka uhi e .; ia mai o ke ahiahi, u.\ kipa ae oia ma keia ponaha 0 ke kula palahalaha e hoaumoe ai.

laia e hoonanea ana a e ane«ne īho ana kona mau noonoo e nohoalii ia e ka hiamoe, ua hikiieie koke ae Ia oia i «ka naue ana ae o ka honua malalo ona. Ua ala ae la oia a ku ma kona mau kapua*, oia kana e hoomaopopo ana ia wa ua l)kc ka nee ana o ka honua me ka paialewa la ana o ka moku maluna ona ale oka moana. Ua hiki ole iho ia i kona mau wawae ke kupia. Mai kona wa opio, ua ike oia i keia haawina o ka hoonee ia o ka honua e ke oiai, aole nae e iike me keia ka hiki oie iaia ke kupaa. Ua pii mai la iaia ke okakala o ka makau, oiai ua loli ae ia ka ninaina o ka aina a me ka iewa mai ka hiki iaia ke hoomaopopo aku iU.ko o ka pouii o ka po.

£ like me ka hiki olp iaia ke kupao, pela pu ine na wohi hoki k3no kaa ooa; ua moku ae l-i na kiuia i hoopaaia ai lakou ma na ap*hu, a hdo pupule nui aku la ike kula. Mahope o ka holo heie ana no kekani mau uiinule, ua hoi nui hou mai lakou no ke kahua a lakou i haalele iho ai me he )a ua hoonaauao ia lakou, o ko lakou kahu w.,le no kai hiki ke hoopakeie la lakou. He mau minute ioihi o keia ho >nce ana a ke olai i ka honua, poha mai la kekahi kant weliweli ana i lohe oie ai mamua ni.i ia kula iloko o na makahiki he iwakalua-kumamalima ana i kaahele pinepine ai malaiia. Oka hoonaue a ke olai i panai ia e keia ieo kani nui a ka weliweli, ua hoūpuohoia aku la na lausani hukalo a me na holoholona hi* hiu o na ululaau, a ua hke ka halulu o ke kula ia lakou me na pualikoa nui e hoouka ana i ke kana weliweli. i O kahi i hoomaopopo ia aku i poha mai ai keia kani weiiweli, mai loko po noi mai no ia o ka Mahope o ia he pouli nui kai halii hou iho mawaho c ka pouli a ka po, me ka hoonaue hou ana a ke o!ai a me kekahi mau leo | poha hou i oi ae ka weliweli i ko ka wa mua, a ua hoomaopopo iho ia oia i ke ano owa o ka honua malalo o kona

mau kapuai. O keia mau mea a pau 'ana e ike nei nan* i hoonele iaia i ka ikaika o na noonoo a me ko ke kino> ua hoao iho la oia no ka manawa hope ioa e houluulu hou uiai i kona ikaika a pau. He hana ia no ka wa pokole, oiai e hoomau ana ke kupua o ka honua £kana hana. Me ka ikaika i loaa hou iaia ua hoopaa aku la oia i na hoki ma na kaa, kau ae la, a hookuu aku la i na hoki e holo e like me ka ikaika o ka heheoa i loaa ia lakou oiamuli o keia mau haawina kupanaha o ka honua. A nona iho, ua hoomama la kona noonoo ia lakou i hoea ai i kekahi kauhale kua aina, he ehika mile ka mamao mai ke kahua o na haawina kupanaha. O ka mooleio i hoikeia e keia kanaka malaila, he mea kanalua la a he hiki ole hoi ke hooiaio la; n6 ka mea t ina he ola». kekahi 1 hoonaue ae i ka

honu* ma ia p \ ua hoonaue pu ia ke kuianaka ihale. L'a manao ia mamuh 0 ka paakiki o keia kanaka i kana hoiVe he taea oiaīo la, aole he moeuhane, ao'e ho» he mau akaku i ikemaka ia'ku e u iloko o kona hoonaoea ana, he pupule oii. I ka wehe ana mai nae o ke alaula 0 kekahi la ae, ua ikeia aku la e ko kela kuianakauhaie oa heleheiena haie|x> lepo ano pouli o ka lewa ma kahi i ho* ike ia eka moolelo a kela kanaKa. No ka hooiaio ana, ua hele huakai aku la kekahi poe, a o ka hooia elua i halawai me lakou ma ke alahele, oia na holo* hoiona hihiu o na ano he nui e kai au« na ana ma ke kula, he mea hoi i maa a ike ole ia e na hanauna he nui i bala 1 ka inake. I ka hoea ana o keia huakai ma kahi nona na haawina kupanaha i ike pono ia e kela kanaka, aia hoi kekahi lua nui e hauiama ana, oia hoi he 13 eka aina o ka honua paa i poholo iho ilalo, a o keia hoi ka lua paakai nui i hoikeīa ma ke poo o keia manao hoikeike. He lua hohonu hoi i loaa ole kona papaku, he ehiku haneri kapuai i hookuuia o ke kaula me ka hiki oie i ka palena 0 kona hohonu.

Aole he lua hamama wale iho no ke ia aka, he wai ko ioko uu- ka paakai e iana ana maluna oka iliwai. Ua heie ae ka wai a hiki ma kahi he kanaha kapuai mai ke kae iho, a ua oieloia, ua paa ke kulana o ka wai malaila me ka emi ole a me ka pii hou oie ae i hookahi iniha. No kekahi wa loihi i hala mai ka wa o keU mau haawina kupanaha i ikeia, pinepine ka maaio ana 0 ka poe kahu kaa ukana ma ia wahi me ka lohe i na ieo kam ano e mailoko mai o kela lua, a i kekahi wa ua ikeia he mau malamalama ano e o na waihooluu like ole. Ua iiio keia mau haawina hou i mea e hoouluia ai na noonoo koho wale o ke ano hoomanamana, a hiki i ka hoouiu pu ia ana o ka hopohopo a me ka makau o.kahi poe aoie e maalo hou ma ia wahi.

Ehiku makahiki i hala mahope mai o īa wa, ua ane naiohia aku na hoomanat no ka moolelo kupanaha o keia iua paakai, a 0 ka wa hoi la e hookahua ia ana na aina kuia e ka poe mahi. Aka nae, i kekahi po, ua hoopuiwaia oa kanaka mahiai e kekahi halulu nui me na kani paapaaina o na leo like me ko ka pukuniahi. Oka hepena o keia o>n no ka hoohanau ia ana n keWahi ma<) pohaku nunui ma kae oka iua paakai kupanaha.