Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 11, 14 March 1891 — Page 1

Page PDF (1.62 MB)

This text was transcribed by:  Lillian
This work is dedicated to:  021_0_030_011_01_TIF_18910314

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXX.  HELU II.  HONOLULU, POAONO, MARAKI 14, 1891  NA HELU A PAU, 2328.

 

Hoolaha Loio-

@ellie M. Lowrey

Notari no ka Lehulehu

:A H@:

H@oi@le P@lapal@ @ m@ @ Pal@lloohi@.  @ena Hana me W. R. Kakelo Loio @ aoao makai o ka Hale Leta, Ho@ 2241-3y.

 

@cil Brown

A He Kokua ma ke Kanawai@

@ Hooiaio Palapala no ka @ hupuni o Oahu @na Hana:  Ma alanui Kalep@

 

G. HITCHCOCK (AIKUE HIKIKOKI).

@ A KOKUA MA NA MEA A PAU E PILI ANA MA KE KANAWAI. @i  ia no @a @ila Aie, me ka awiwi HILO. HAWAII.  @11@. 1 yr.

 

A. ROSA. (Akoni)

@oio a he Kokua ma ke Kanawai.

@na Hooiaio Palapala. @eena hana. Ma alanui Kaahumanu

 

George P. Kamauoha.

@oio a he Kokua ma ke Kanawai.  Notari no ka Lehulehu, @ H@ri Palapala Ar Mar@, no Koholo Aka@, Hawaii. A HE @KA

@NA AINA.  @loaa no ma Kohala Akau, Hawaii. @314 1y

@ R. KAKELA

@ A HE KOKUA MA KE KANWAI H@ I. @a Hool@ P@l@l@.

 

@NOCH JOHNSON, (Enoka.) Loio a Kokua ma ke Kanawai, @ o na Ahahookolokolo a pau o keia Aupuni. @ Hooiaio Palapala Kope no ka @ana o Kona, mokupuni o Oahu. @eena hana, heli 15 alanui Kaahu @, ma ke keena mua ibo nei o W@hi.  2263 1y

 

WILLIAM C. ACHI. @io a he Kokua ma ke kanawai @ o na Aha a pau o keia Aupuni. Notari no ka Lehulehu a Boroka no na waiwai paa. @eena Oihana, Helu 36, Alanui Ka@ Honolulu, Oahu. 2262 tf

 

@ILDER & CO. (WAILA MA.)  @  Kihi Alanu M@wa@i@ me Papu

 

@MES M. MONSARRAT. (MAUNAKEA.) @ A HE KOKUA MA KE KANAWAI He Luna Hooiaio Palapala. @hana a no na Palapala Kuai, Palapala @imalima, a me na palapala pili kanawai e @a ka olelo Hawaii.  Dala no ka @oaie ma @oraki ma na waiwai paa. @EENA HANA:  Hale Pohaku bou @ka aoao ma Waikiki o ka Halewai, @nui Kalepa.

 

@. T. Waterhouse, (WALAKAHAUKI.) @alekuai o na Lole Nani Panio Lakohao. @a Lako Hana Mahiko, A PELA AKU HE NUI WALE. @a@ui Maiwahine,  Honolulu @262 1y

NANEA KAMAHAO O KE KEIKIALII ROMEALA; KA Ui Kila Mageneti O Parameri.

 

Ka Nani e haule ai ka Honua; Ka Mahina Meli o Salaredina; Ka La alohi o Mulisedera; Na Kulu Koko kamahao Ekelu.

 

Na Ui Hookelakela o ke Ao holookoa.

 

Na Nani Puuwai Uahoa o ka Honua nei A O KE Kila Mageneti o ke aloha “ O Parameri no ia.”

 

     O keia lede ui e ku nei imua o ke alo o ka moi Monaroe. aole ia he mea okoa, aka, o Sararina no ia ka luuluu, kela pu@wai kaumaha o ka ehaeha, ua hoea hou mai oia e panai I na hewa a kana kane I hookau aku ai maluna ona.

     Aka, o kana kane nae ka moi Mona roe, ua hoohewahewa oia I kana wahine I keia wa, no ka mea, ua oi ae ka ui o ua Samarina la mamua o knoa mau la I hala hope aku, a oia paha ka mea e oleloia ai kanaka o ia ano he lahui maka leleawe e like me ko Pilesetia.

     Ae, e kuu makamaka heluhelu, ua hoohewahewa io ua moi Monaroe la, no kana wahine e like me no hoike a ke keikia’i@ Romeala imua o ka moiwahine Ane, aka, e kuu makamaka, e hoea, mai ana nae he la e naka haalulu ai ua moi la imua o kana moiwahine Samarina ka luuluu.

     Nolaila, I ka wa a Romeala I hoike aku ai i ka moiwahine Ane no ko ua moiwahine Samarina la hoea hou ana aku imua o ke alo o kana kane, hoomau hou aku la oia I ke kamailio ana me ka hoopahee ana i kana mau olelo o ka hoowalewale.

     E ke aliiwahine Ane, i kela wa a ka moiwahine Samarina I ku hou aku ai imua o kana kane, ua hookipa ia aku la oia me ka hanohano nui, a o ka nani a me ka ui o na helehelena o ua moiwahine nei, na ia mea I kaili ae I no hoohihi ana o ka moi Monaroe, e lawe oia I keia ui I ipo nana no ka wa elua.

     O keia noi a me ka makemake o ua moi Monaroe la, ua ae ia aku ia e ka ui o ka aoao palupalu, aka, wahi a ua ui la pehea la oia e kohu ai ke lilo I kokoolua, oiai, ua nele ia me na lima ole.

     O kela mau olelo a kana wahine, ua hookoia aku ia me ka hakalia ole, a ilo ko o na hora polole aia he mau lima kui ko ua ui la, na lima hoi I hana ia mailoko mai o ke gula maemae loa o ke kumukuai nui.

     Ua hoohauoli nui ia ka puuwai o ka moi Monarce no kana wahine hou, me ka manao o ua moi la aohe la e ike wale ia ana kana mau no’a huna, aka, e ka moiwahine Ane, ua makaikai mua ia kona mau palena e Samarina ka puuwai luuluu o ka lima gula, a o ma minute e hoolilo ia aku ai oia i moi hohe wale, ua hoea mai ia I ka manawa.

     Nalaila, I ka hala ana ae o na la lehulehu o ka nohona hauoli o ua mau ipo la, aia hoi ma kekahi la, kaao aku la ua moiwahine Samarina la imua o kana kane I ka moolelo o ka aina hooluhi o ka Hame@lota, a o ua moolelo la e ka moiwahine Ane, he moolelo ia nana I hamare aku ka puuwai a me ka ikaika o ka Monaroe, a hoohiki ae la ia, e make ke kanaka mua loa o kona aupuni e hoao ana e hana pela.

    A@ha, ua hoohiki ua moi la ea? @ ho oho ae ai ka moiwahine Ane.

     Ae, e ke aliiwahine o Volegana, ua paa ka hoohiki naue ole a ua moi Monaroe la, a ua lilo hoi ia I kana wai paa loa no kona aupuni, aka, e Ane, ua kukulu no ua moi Monaroe la i amana li kanaka ponoi nona iho manuli o kela kanwai ana I hoohiki ai, me kona moeuhane mua ole oia no ua kaao la a kana wahine I kaao aku ai ma ke ano hoonalonalo, wahi a Romeala.

     Alaila e ka ui hookelakela o ke ao, e loaa ana anei ia’u ka hanohano o ka lohe ana I ua moolelo la a Samarina @ kaao aku ai imua o kana moi kane, wahi a ke aliiwahine Ane i ninau hou aki ai.

     Ae, e ke aliiwahine, I pane aku ai o Romeala, e lohe ana oe I ua moolelo la mamua o ka pouli e ana mai o na hoku o ka lewa.

     Alaila, e kuu makamaka heluhelu, me kela mau olelo a Romeala, hoikeike aku la oia I ka moolelo o Pizareda ka ui haa@eo o ka aina o Manu Aloha, a ka moiwahine Samarina I kaao aku ai imua o kana kane ka moi Monaroe, e hoomaka ana mai na la opio mai o ua Pizereda la a hi@i I kona mau la I pae kuewa aku ai iluna o ka aina hooluhi o Hame lota.

     O ua moolelo la a ka moiwahine Sa marina I kaao aku ai imua o kana kane, a ke keikialii Romeala hoi e hoike nei imua o ke aliiwahine Ane o Volegana, ua kaao ia ia me ka eehina nui ma ke ano hoonalonalo, aka, o ke kaona nui nae o ka manao o na moolelo a ka moiwahine Samarina I kaao aku ai imua o kana kane, nona maoli iho no ia, ka ui hoi i pae kuewa mai mai mailuna mai o ka aina o Coresina, a no ka hope loa o ka hoike ana a ke keikialii Romeala I ua moolelo la, pane aku la oia imua o ka moiwahine Ane i keia mau olelo.

     O ka hopena keia o ua moolelo la a Samarina i kaao aku ai imua o kana kane, a i ka wa a ka moi Monaroe i lohe ai i ka hopena weliweli i kau ia ai maluna o ka ui Pizareda e ka moi o Hamelota, hoopaa koke iho la ia i kana hoohiki e make ke hanaka mua loa o kona aupuni e hana ana I kela karaima ino.

     O kela hoohiki a ka moi Monaroe, ua hoohauoli aku ia i ka naau o ka moiwahine Samarina, a oia kana i hoomaopopo iho ai e haule pio ana na manao haakei maluna ona.

     Nolaila, me ka leo malie o ke aloha wahine, pane mai la ua moiwahine Samarina la, e kuu haku ka moi Monaroe, o oe no ua kanaka la o kou aupuni nei I hana I kela hana me ka puuwai eleele o ka hohe wale, a e ka moi Monaroe, auhea kau wahine ka moiwahine Samarina, au i hana ino ai me ka puuwai eleele o ka hilahila.

     A e ke aliiwahine Ane, ua hoohaikea ia ae na helehelena o ka moi Monaroe no keia ninau a kana wahine, a haawi mai la ia I na nana pono ana maiuna o kana wahine me na maka hulili o ka inaina, a liuliu, luai mai la oia I na olelo me ke kakana.

     Owau ke kipi a me ka pakaha nui nana I wahahee mai ia oe he wahine mua ka’u, ma ka inoa o Alahe, e make kela hanaka wahahee me ka maka o ka pahikaua a ka Moi Monaroe, a e ke aliiwahine, ua lohe mai la anei oe no ka’u mau olelo, a ano, e hai owai la ka mea nana i hai aku ia oe I kela mau olelo o ka wahahee?

     Ua pane aku kana moiwahine me keia mau olelo o ka wiwo ole, o Samarina, oia ka mea nana i hai mai ia’u i ua mau olelo la, a e ke alii, heaha kau pane no keia?

     Alaila, e ka moiwahine Ane; o keia mau olelo a Samarina, ua like ia me kekahi puupuu ikaika nana I hamare aki i ka hanu o ka moi Monaroe a pil@ pu, a naka haalulu ae la ia me ka weliweli nui me ka heopuka pu ana mai i keia mau olelo:

     He oiaio e kuu moiwahine, he wahine mare mua io no ka’u, a ua hana aku au I kekahi mea @ono ole maluna ona, a i keia la me he la he lepo oia i hoi aku i ka lepo, he oiwi nani oia i loaa ole kona lua ma Tatar@a nei a puni, o oe hookahi wale iho no, aka, e kuu ipo aloha, ua hala kona nani ua mamao ia mai a’u aku, ua hookau aku au i ka hoop@ m@noino loa maluna ona, a o @ hoop@, ke mihi nei au me kuu na@u a pau a ina he mea hiki i ka uh@e wailua o kuu Samarina ke huli hoi hou mai e huikala i ko’u mau hewa alaila e hoomaha iho no au I ka luuluu o ko’u uhane iloko o ka hauoli I koe o ko’u mau la o ke ola ana.

     Alaila e ke aliiwahine Ane, me keia mau olelo a ua moi Monoroe la, uwe iho la ia me ka ehaeha nui, a o ia ka Samarina i pane aku ai.

     E ka moi Monoroe—e haawi mai i na nana pono ana maluna o’u, a e hai mai owai la.

     Alaila heaha ka ka moi pane no ia mau olelo a kana wahine, wahi a ke aliiwahine Ane i ninau mai ai.

     Kahaha!  Wahi a Romeala, ua hoole aku ua moi la aole e hiki iaia ke hai aku owai la ua ui la o ka lima gula, aka na ua Samarina la no i pane okoa aku me keia mau olelo.

     E ka moi Monoroe ke aloha ole, owau no keia o Samarina kau wahine, ka mea au i hana aloha ole ai me kou puuwai eleele o ka hohe wale, nolaila e make oe e pono ai i uku panai no kau mau hana ino, aka e ka moi, i mea nou e hooiaio ai no kau mau olelo; e nana mai maluna o keia komolima daimana i hoohui ia ai ko kaua mau puuwai i hookahi a e ike iho no oe—

     Owau okoa no nei la—o ke aloha ka hui koni lalawe i ke kino.  E hoolaau ae ana i ka makemake O makemake hoi oe a mea huli mai Huli mai oe haili hiehie loko I hoa kuilima nou i ka laula o kupaa.

     A—e ka moiwahine Ane, me kela mau olelo hoehaeha puuwai a ke aliiwahine Samarina imua o kana kane, haawi mai la ua moi la i na nana akahele ana maluna o kela komolima daimana, a no na minute pokole, leha ae la knoa mau maka iluna me ka puili ana ae o kona mau lima iuna o kona umauma, a puana ae la I keia mau olelo.

     E kuu Samarina!  Kuu Samarina aloha—wa hoopahaohao mai oe i au,--a e kuu Samarina, e hui kala mai no ka’u mau hewa i hana aku ai maluna ou, a ke ole pela alaila e Samarina ka puuwai hala ole; e lawe i keia pahikaua a e pepehi mai ia’u a make loa. (Aole i pau.)

 

     NA KA PUA MAUU E HOIKE.          -- I k@ ahiahi mamua iho o ka la Karisimaka i na makhiki a pau, aia he hana i hooko pinepine ia iwaena o ka lahui Polani o ke aupuni Rusia, ka lu ana i na mauu maluna o ko lakou mau papa ahaaina i ke ahiahi, a o ka poe opio ni a pau loa e noho ana ma ka papaaina, e papaniia na maka a i ole hoopouli paha i ka malamalama o ke kukui, alaila e huki pa kahi kela me heia o lakou i ka pua o ka mauu a penei na ouli me na lahoaka e hoike ia’i:  Ina he haikamahine ui opiopio ke huki ana i ka pua mauu maka, e pu-ihu koke ia ana oia me kekahi kane ui ma ka mare, o keia haawaina like hoi i ke keikikane ina oia ke huki i ka pua mauu maka; ina hoi he pua mauu maloo kai loaa, he wa loihi e kali ai no ka mare, a i ole he make no me ka mare ole.

 

     NA NA MEA INU E HOIKE.—Iwaena o kekahi mahele okoa o ka lahui Polani i ke ahiahr mamua iho o ka la Karisimaka, ua hohola ia ka papaaina ma kekabi keena me ka waina, ka bia ame ka wai maluna; o ke kaikamahine opio i mare ole ia ka mea nana e hoomakaukau keia mau mea.  Alaila, ma kekahi keena okoa oai e nana mai ai i na mea e hana ia ana ma kana papaaina, me ka haliu ana o kona alo i kekahi aniani kilohi nui i hoohaliu ia i ka papaaina.  Ina ma ia kali ana a kani ka hora unikumanalua o ka waena po, komo aku he kane a inu I ka waina, e hauoli ana oai no ka pomaikai e ili koke mai ana iaia; ina hoi o ka hia, e hauoli ana no oia no ka mea, e ili mai ana no he pomaikai o ke ano aumeume; a ina hoi o ka wai’kai inu ia, he hane ilihune kana e mare ai.  Ina ma ia manawa, aohe I komo ia aku kona papaaina e kekahi kane, ua oi aku kona haumana, no ka mea, ua kokoke loa ka make nona.

 

     Polani.—Ua olelo@a he lahui waiwai ko Polani a me ke kupanaha o ka loaa a me ka ulu koke ana o ko lakou waiwai; ma ia kulana ua pinepine loa ko lakou hoahaaina ana iloko o na makahiki hehulehu, a he poe puni hoomanamana.  Ua koikeia no hoi ke ku ana o na kane opio mare ole ia mamua o kekahi ahi, hulou ilalo, a halalo aku ka nana ana o na maka malalo o na wawae; ina he wahine ka mea mua e ike ia ana, oia no ka wahine e mare aku ai me ia.  O na la Karisimaka me Makahiki hou na manawa e boomaopopo loa ia’I o ka poe mare ole.

 

ROMIANO;

 

Naita Hapakeko

O NA PALI @IWA.

 

Haku-alii Korila o na luahuna,

A I OLE

Ke Keikialii Kamehai loa ma Italia.

 

MOKUNA XI.

KA HAPAKEKO ILOKO O KA INAINA O

KE APUKAIA—KE KEIKIALII RO

MIANO KUE I KA NOHOALII

ANA O ITALIA.

 

     Ua holo ae ka lono a puni na palena o ke kulanakauhale alii ua hao a pa kaha ia lakou e Romiano a ua kaili ia hoi ko lakou mau waiwai makamae me kona mau lima pakaha o ka menemene ole.

     Nolaila, kahea koke ae la ke aloalii o ka moi Pilipo i kona aha kaukanawai e hoakoakoa koke mai a imua o lakou i waihoia aku ai ka ilelo ahewa koikoi loa no ko Romiano make a e hookolo ia hoi oia a hiki i kona mau luahuna a pepehi aku iaia a me kona mau koa a make maloko o laila, me ka hookoe ole aku i hookahi o lakou.

    O keia olelo hooholo ua apono ia mai la ia e na hoa hanohano o ua aha kaukanawai la a kukala ae la lakou e kahea ia i pualikoa nui hewahewa a hoouna aku malalo o na alakai ana a ka naita Apala, no ke kii ana e luku ia Romiano ma kona mau luahuna a lawe mai i kona poo i mea hoikeki imua o na aupuni o Europa no ke kanaka a lakou i weli nui ai.

     E like me ke huahaua alii, pela na kanaka Italia puuwai aloha aina i ala like ae ai me ka puuwai lokahi a komo aku la iloko o ka pualikoa malalo o ke alakai ana a Apala, a he mea oiaio e kuu makamaka heluhelu, aohe kekahi liuliu kaua nui ana ma Italia i na la aku i hala e like me keia hoala kaua kue a ua aupuni la ia Romiano ka weli e hoonaueue nei ia Europa holookoa a puni.

     No na la ekolu, aia ka naita Apalo e mak ana me kona pualikoa nui hewahewa no ke ala e hoea aku ai i na palena o na pali eiwa, kahi hoi a ka hapakeko Romiano e nohoalii ana me kona mau koa malalo o ka malumanlu o ua mau luahuna la.

     Aka, e kuu makamaka heluhelu, ia lakou i koea aku ai me na manaolana ulumahiehie o ke koa mawaho o no pa lena o na luahuna a Romiano, aia hoi, ua hamare ia mai la lakou me ka ikaika loa e ka olali hapakeko a me kona mau koa a iloko o ka hahana a me ka ikaika o ka paio ana o na aoao elua ua auhee hope aku la ka naita Apala me kona mau koa me ka poino nui no ke kulanakauhale alii me ke poho o ko lakou manaolana.

     O keia auhee ana aku o ka naita Apala me kona mau koa, oia ka hamare mua loa nana i hoonaueue ae ka nohoalii o Italia me ka weliweli nui, a hoomaopopo iho la na mana kaukanawai o Italia aia he mau la pokole i koe e huli hoi no ka mana o ko lakou nohoalii imua o Roaiano ina aole e haawiia na hooilaila ana no ko lakou paa pio ana a me ke oki pa ana I kona p@o i na sekona mua loa e loaa aku ai kona kino ola, oia wale no ke alahele kupono loa no lakou e hana ai me ka hikiwawe.

     Nolaila, e like me na haili ana o na manao hopohopo o ka hohe wale iloko o lakou i kela a me keia minute, kukala hou ae la lakou i mau lea hou a hoouna hou aku ia no na pali eiwa no ka hopu pio ana ia Romiano, aka, e ka kea hel@lu, e like me ko lakou auhee a weluwelu.  @ ana imua o Romiano no ka wa mua, pela no keia ho@uhee ia ana mai la.

     No na hoao lehulehu ana a ka naita Apala e lanakilo maluna o ka weli o na pali eiwa , ho@una aka la oia i kana hoike o ke hanaka puuwaihohe wale imua o kona mau haku moi ma Pelekane a o ua ieta la, una hoomaikeike mua ia aku ia ma ka mokuna mua o keia moolelo.

     Aole wale hoi oia, aka, ua waiho pu aku oia i kana hoike imua o na mana kaua o Italia, a o na hoike ano nui a ua alihikaua la, oia keia:

     O ka hoao ana e hopu a hoopaa pio ia Romiano, he mea paakiki ia ke olelo ae e hooko ia ana ko kakou mau @ini I keia manawa.

     He wiwo ole o Romiano me ke koa, a he lua ole hoi ma ka ikaika, a o ia mau haawina a pau i huipuia me ka weli o kona inoa, ua lawa ia e ku imua o na mana kaua a pau o Europa a aa aku e halawai me lakou he alo a he alo me ka ikaika o na mea kaua, aohe opala koe ke hoea aku imua o ke alo o ua kaeaea la o na pali eiwa nei, kona home hoi i noho a kamaaina.

     Alaila, e kuu makamaka heluhelu, na keia hoike a ka naita Apala e hoomaopopo iho ai kaua ua hoo@e ka naita Apala me kona mau manao iloko o kona mau kamaa nuti, me ka lia maeele hoi o ke anu @ek@ o kona puuwai o ka hohe wale.

     Ae, e kuu makamaka heluhelu, ua hoohe maoli ka naita Apala imua o Romiano ka haku gorila mua loa o ke ao, a o ka weli hookalakupua o na pali eiwa, a pela I kohu ai kela mau hooheno ana ma ke p@o o ko kakou mokuna.

     Ke keikialii Romiano kue i ka nohoalii o Italia.

     Ae, ua kue aku o Romiano no ka pono o ka nohoalii o kona kupunakane Pilipo, a o na mana kaua hoi o Italia ua ala ae la lakou malalo o ka hopu pio ia Romiano no ka hewa kipi a me ka pakaha o ka puuwai eleele a me ka hao wale I na waiwai o na ano he nui o Italia.

     Ano, e kuu makamaka hoioainau o keia hoonanea hoohialaai, eia kaua ke ike nei i na aoao elua ua makaukau no laua pakahi iho me ka makaala loa o kahi i kahi i kela a me keia minute e loaa aku ai o ke kauoha a @na ka elel@ pokole ana ae no kaua e kuu makamaka, aole loa i hooko ia na @ini ana o ua mana kaua hohe wale la o Italia, oiai, aia mau o Romiano ka weli o na pali eiwa iloko o ka makaala loa a me ka makaukau mau no ke kue ana mai ia Apala a me kona pualikoa nui hewahewa e hoopuni ana i ka home kulaiwi loahana o ua kaeaea hapakeko la o na pali eiwa, a e honi ana hoi ua naita Apala nei a me kona mau koa I na ea polopolona o loko o ua mau luahuna la e puapuai mai ana hoi ma ko lakou mau puka ea hoomaha pakahi iho, a ua lilo hoi ia i mea nana e hoinoino mai i na noonoo maikai o ka naita Apala.

     Alaila, ma keia wahi e ka mea heluhelu o keia moole@, e lawe pokole ae kaua i ka hoohiki a Romiano a olelo ae ua paa kaua i ka hoohiki e hookahuli a hoohiolo i ka nohoalii o Italia i ka wa e ae ole ia mai ai kana mau koi ana no ua nohoalii la, a oiai, o ke a@hee mau ana o ka naita Apala imua o ua hapakeko la na ia mea @ hookau aku i ka weliweli maluna o ke kulanakauhale holookoa mai ke kanaka lopa kuakea e noho ana iloko o ka hune a hiki i ka mea e noho ana ma ka noho kalaunu o Italia.

     Mamuli o ka ho@le ana o na mana kaua o Italia ua liuliu @ @ Romiano nei iaia iho a hoike aku la imua o kona mau koa, aia iloko o bora pokole i koe.  E haalele iho no ia i na palena o ko lakou aupuni @ na kapakai mamao, no ka panai ana i kana hoohiki me ke koko o kona makuakane, a ke huli hoi mai oia, e huli hoi mai auanei oia me ka inoa kaulana loa, ka haku powa o Europa, a o ka weli o na mauna o Italia.

     O keia hu@kai a Romiano i koike aku ai imus o kona mau loa, he huakai malu loa ia i lohe ole ia e ko Italia a puni, a o ua huakai la oia @o ka hele ana o ua hapakeko @a no Pelekane, a maluna o ka lepo haaheo o Wale malaila oia i hooko ai i kana hoohiki ma ke oki ana i ke poo o kona wakuahine hanauna ka moiwahine Merina o na hilana o Wale.

  A oiai, ua hoikeike mua ia na hana a ua hapakeko la maluna o ke kino @a ahia o kona luaui makuahine hanauna ma ka Paeaina maloko o ka moolelo o Rusinia ka nani, nol@la, @a manao ka mea kakau, he mea kakehewa ka lawe hou ana mai ia mau mea a hoikeike hou aku imua o ko oukou mau hoohia laai ana, nolaila, e hoomaha iho ko kaua kamailio ana no na hana a ua hapakiko lo ma na kaiaulu @ Wale, a e leha aku kaua no keia mokuna ae, ka mokuna hoi i kahakahaia me ka hua@lelo, ka weli o na mauna o Italia, a e kohu auanei ka kaua mau hooheno ana I keia mau wahi lalani huamele:

 

O Uwila ko’u hoa e kohu ai

Hoa kakele i ke ao polihiwa

I hiwa na’u ka makemake—hooko ia loko

O loko hana nui me hihiu.

 

MOKUNA XII.

KA HAKU POWA O EUROPA—KA WELI

O NA MAUNA O ITALIA.

    

     O KA PO A Romiano I pae mai ai ma na kapakai o Italia mai kana huakai limakoko ma ke aupuni hilana o Wale, he po ia na ka pouli nui e aaki paa ana ua huna ia aku ka malamalama o na hoku o ka lewa a o ke aiai hoi o ka mahina ua lumai ia aku la ia iluko o ka eleele pouli o na ao kahumakuma e uhi paa ana I ka poiuiu o ka lewa lani.

     Iloko o kela pouli nui o ka po i hehi hou aku ai na kapuai o Romiano maluna o ka lepo o Italia, a oiai oia he buluaa no kona mau palena, ua haawi ae la ia i na kaukau ana i kona lio eleele a e like me ka lio i maa i ka leo o ko lakou mau kahu, pela ua lio la i hoike mai ai ua makaukau oia e hooko I na kauoha a kona haku.

     He mau minute pokole mahope iho o na haukau olelo ana a Romiano i kona lio, aia hoi, ua oili aku la ua lio la me ka mama nui iloko o ka p@uli a na ke pohapoha o kona mau kapuai i hoala ae iloko o ke pihoihoi nui no keia hololio kamahao o ke aumoe, ua hawaiia aku na kauoha ana no ke ku iho o ua hololi@ la, aka, aole loa ia i hoolohe ia mai, a oia ka na koa i minau aku ai a ninau mai no keia hololio, aka, ao le loa he hookahi o lakou i maopopo, a hookahi wale no kanaka nana i hoomaopopo, oia no ka naita Apala, ua hiki iaia ke koho mua iho, aole heia he hololio okoa, aka, o Romiano no ka weli o na pali eiwa.

     Nolaila, i ka wa a Romiano i hoea aku ai ma kona home pali, puhi ae la ia i kana o-le hoailona, a i ke kuu ana iho ia wa i panai koki ia mai ai me na kukai o-le lehulehu, a iloko o na minute pokole aia ua Romiano la e hui aloha ana me kona mau koa.

     He mau minute ia no ka hauoli nui o ua mau luahuna la, i ka wa i holo ae ai ka lohe I ua po la ua huli hoi mai ka kaku o na pali eiwa me ka haaheo o kana huakai no na kapakai.

     I ka hoea ana mai o ka malamalama o ke kekehiaka, a kiola pau ae la i kona nani maluna o ka ilihonua, aia o Romiano e haiolelo ana maluna o kona mau koa me keia mau olelo:

     E na koa—I keia la, ua loaa ia’u ka hauoli nui e hoike aku imua o ouko@, ua hooko piha ia ka mea a ko’u mau lehelehe i hoohiki ai.

     Ae, e na koa, ua hana aku au i ka mea i hiki ole i na moi hohe wale o Pelekane ke hana, aole hoi i ka weliweli o ka inoa o Aiekanedero ka nui, a e na koa e naueue auanei o Europa a weliweli ke hoomanao ae na Romiano ka haku powa o Europa i hana ia mau hana me ka weliweli.

     Ae, e na koa, ua hiki ia’u ke kulai pakahi i na moi poo kalaunu hookano o Europa holookoa, aka, no kela nahesa nui, nona hookahi wale no au i aa ai e panai ia ke koko o kuu makua me kona.

     Ano, e na koa, e haliu ae i ko oukou maka a leha aku maluna o na wai akea o kela mau moana a hoomanao iho, iluna o ko lakou hohonu e alakai aku ai au ia oukou, a kipoka aku ia Europa holookoa me ka poka mua lua o ke kukala kaua a Romiano ka haku powa o Europa.  Ua haawi ae na koa i na leo buro o ka hauoli no keia mau olelo hoolana a ko lakou haku alii opio, a o ia mau leo buro, ua hoopihoiloi aku ia i ko ke kulanakauhalealii o Italia.  (Aole i pau.)