Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 12, 21 March 1891 — Page 3
| This text was transcribed by: | Kanani Medeiros |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NA MELE HAWAII
No ka pomaikai o na puukani Hawaii ke hoopuka aku nei makou i keia @le Hawaii i hakuia me kona hooka@@ ia ana iho i ka olelo Beritania e @ me ia mal@@ iho:
ALOHA OE
(FAREWELL TO THEE.)
Her Majesty Queen Liliuokalani.
Haaheo e ka ua i na pali,
Ke nihi a ela i ka nahele,
E uhai ana paha i ka liko
Pua ahihi lei o uka.
HUI Aloha oe, aloha oe,
E ke onaona noho i ka lipo,
One fond embrace a hoi ae au,
Until we meet again.
Ka halia ko aloha kai hiki mai.
Ke hone ae nei i kuu manawa,
O oe no ka’u ipo aloha,
A loko e hana nei.
Maopopo kuu ike i ka nani,
Na pua rose o Maunawili,
Ilaila hoohie na manu.
Mikiala i ka nani o ia pua.
(Translation)
Proudly swept the @@@ by the cliffs,
As on it glided through the trees,
Still following ever thee
The Ahii Lehua of the vale.
CHORUS.
Farewell to thee, farewell to thee,
My charming one who dwells in shady bowers,
On fond embrace, ere I depart,
Until we meet again.
Thus sweet memories come back to me,
Bringing ever sweet remembrance of the past,
Dearest one thou still art mine onw,
From thee my love shall ne’er depart.
I have see nand watched thy loveliness,
The sweet rose of Maunawili;
@ ‘tis there the birds so love to dwell
And sip the honey from your lips.
KELA ME KEIA
Hala o Ianuari ma aku nei a me ka kou mea awaawa he anu; hoea o Malaki me kana mea ehaeha loa he wela. @ kala no makou i kauleo mua aku ai Maraki iho nei a hoea mai me he li@a la ka hae.
Ninau – Ke maluhia mai la no anei @la mau hui piliwaiwai hoonana a ka @una ole mai na hoohaunaele ana aku ma @a makai? O! kela makuahine hoi @oloolo hele la kana pepe ma kahi pili @iwai sifa.
Ua lono ia ae ma nehinei, ua hoao kekahi o na sela o na moku @kohla holoholo mai nei mawaho o ke awa, puh i ka moku i ke ahi i loaa ai he manawa he holo ai iuka nei o ka aina, @ka, ua ike koke ia kana mau hana kolohe i ka wa pono.
Ma ka Poalua nei, mawaena o ka hora @ me ka hora 1, ua lohe ia aku kekahi mau leo uwa maluna o kekahi hale e ku ana ma ke alanui Kamika. Ua pii aku kekahi mau lima kokua me ka manao he ahi, aka, ua pane mai lakou, “ua lapu ia makou.” Wahi a ko @akou makai ki@, ua kuhihewa lakou ke akak@ o nahi kaka hiki wanaao. Mai kuhewa hou i ka malu o ke kukui uwila.
Ua loaa mai ka lono ia makou nei, o ka make ana o Mr. H. N. Kahulu, ma Holualoa, Kona, Hawaii, i ka Poalima o ka pule i hala. Ke hoomanao nei makou i kona kamaaina nui ia ma na pali koolau aku nei o Oahu, ma ka ehukai o Waialua a ma na kaiulu hoi o Ewa, e lawelawe ana i ka oihana a ke aupuni. He hoa oia no ka papa loio a make wale aku la, a he lunamakaainana hoi no kahi wa i hala. Me ka ohana pu ko makou @ ana.
Ma ke ahiahi nei, ua hai ia mai ka lono ma ke telepone mai ka Hale Hookolokolo mai o Waianae, no ka hopu ia ana malaila na poe elima i mahuka mai ka moku okohola Reindeer mai. Ua holo mahuka mai keia poe ma kekahi o na waapa o ka moku he pule ae nei i hala, a ua hoao pinepine lakou e lele iuka o ka aina ma Kahuku, aka ua ano hoomaka’uka’u lakou i na kamaaina o ia wahi. Ua olelo ia, ua lawa pono keia waapa me ka ai. Ma ka hora 2 o ka wanaao onehinei, ua pae ae lakou ma Waianae a ua pau nui i ka hopu ia. Ua hiki ae ko lakou kapena malaila no ka nana ana ia lakou, a e hoihoi @@@ ia mai ana i Honolulu nei no ka hookolokolo ia.
Ina e makemake oe i na mea hou o na aina mamao, e heluhelu iho i kela pal@pala loihi a makou ma Kina mai e hoonuanua ia aku nei.
Ke hauhauna hou mai nei @ na @ ona ho@kohu o na lunakanawai @ malia o na nu-nu mau no o Ho@ nei. E hewa iho ka lulu he laiku.
Hoopuiwaiwa mau mai nei hoi kela wahina ai honua nui wale o Hawaiian@ keia mau la aku nei; ana @@’ai ka nume, hoonaue keia e naueue ai i ka mea makau. A hiolo iho, pehea la.
Heaha ke kanawai? He upena hoc-hei i a ia’ o ka ia lulu, paholo no iwaho; o na i a nunui iki, paa i ka opena; o ha i a ikaika loa, hanae pu ia ka upe na. Ea, kohukobu no hoi la. --- Unahi
Hoaa hele mai nei kekahi mau n.o ku pepehi koho’a in a luina, ua ahai ka pupuhi ka i a o Io rock; ke poalo nui mai nei la Mamala, in a kaiko o kakou e huri kera sera horo mazuka here mai ker @ ku hana pa kera daura. Hai-le pehe kela opiura, hanahana paa no?
Lele e ka hauli o ko Kalawao ohana i ka hai hoopunipuni ia ana aku nei be pilikua ka ko lakou luna hou a huiaku e like me ka elepani nui wawae meumeu. Kuhihewa wale, e na makamaka maikai. He Hawaii oia, he puuwai no ka hamama me ka nanahe; apo’a mai i ka makau, ka hoa’loa
HE MAHALO KIEKIE
IA KAUKA WAHIE ME KONA KOKUA MA KA OIHANA MR. ECKARDT
I o’u mau hoa makamaka a pau loa e noho ana mai ka la hiki ma Kumukahi a ka welo ana a ka la i Lehua: Aloha oukou. –
He malihini au imua o oukou, a no kela mau huaolelo e kau ae la maluna, oia ka’u e hoaiai aku nei imua o oukou a oia hoi keia:
Owau a me ka’u kane, ua hoi mai la ma Haukipila nei ma Honolulu no ka mai o ka’u kane, a ua holo mai au mahope ona e kokua iaia. Maikai ka maiama ana, a lako in a mea a pau; aohe hemahema. A piha elua o maua malama, a ma ka la 28 Feberuari i hala a ma ia po, loaa iho la au i kekahi pilikia nui. O keia pilikia, he keiki.
Ua hapai au he walu mahina aole i puni, a ua hemo honua aku ka wai mai ka hora 9 o ka po a hiki i ka hora 12; na keia mea i hoopau i ko’u ika me ka ikaika; o ke keiki, aia no iloko, o ko loku wale no keia e hemo nei; mamuli o ke ahonui o ka hope kauka e ka naukipila, ua kahea oia ia kauka Wahie me ka hoike pu ana aku i ka pilikia, a ua hooko koke o kauka Wahie i keia kahea o ka pilikia ma ka helewawae ana ma i ka hora 12 o ia po.
I kona kiki ana mai aole au i ike ae, eia ko’u ike ana i ka hukiia o ke keiki iwaho mailoko aku o’u; no elua a oi paha hora o hona lawelawe ahonui ana no’u, hemo aku la ke keiki iwaho. I ka wa o ka lima o ke kauka i houholo mai ai iloko, ua hoike aw oia e ola ana no ke keiki iloko, a wahi hou ana, ina i paa loa iloko a hemo ole ke keiki iwaho, e make no au.
Ma keia hemo ana, ua hoomoe ia au ma kahi maikai, a no ka hora 3, ua hoi aku la ke kauka a koe iho hona hope ma ka oihana, oia o Mr Eckardt. Ua waiho aku la au ma kahi moe me ka maopopo ole e ola ana au, no ka make wale no na noonoo.
A ao ae, hoea hou mai la no keia kauka’ no 17 la o’u ma kahi moe, aole ala, aohe hoi he oni, a ua hoi hou mai la kahi ikaika la’u mamuli o ka makaala mau o ke kauka a me ka hope kau ke o ka haukipola nei. A ma ka la 17 o Maraki nei, ua ku au iluna a ua hele au mao a maanei.
Nalaila, ke haawi nei au i kuu hoomaikai nui a me kuu mahalo ia kauka Wahie, ka hope kauka Eka, a pela pu me na lima kokua mahalo aku ona.
Eia kekahi mea mahalo nui loa a’u oia ka maikai o ka malama ia ana o na ma’i, main a kane me na wahine. Maikai na mea ai, na mea loaa ole i ka wa e noho ana i kahi ponoi; maanei nei, ua lawa na mea a pau, na ka waha ka haalele. O kahi e moe ai, he nani; @e moe i kahi @elepela i ka wa e noho ana i kahi ponoi. Maanei he kohu alii, na hai e hana mai he ai wale no. Na hai e holoi a aiana, he hiolani wale no. He ike maka ko’u, aole he lohe.
Nulaila, ke kau leo aku nei au ia oukou na hoa o ka ili hookah. Ina ua loaa i ka nawaliwali o ke kino, e ku aw a hoi mai, mai kali a kanalua mai kui he a hopohopo. Ua hamama ka puka o Haukipila i na la a pau nou e ka kanaka Hawaii, a he hale leo ole.
Eia kekahi: Mai noho a nawaliwali loa iwaho alaila hoi mai, o make oloko nei a olelo no ka hau@pila nei ka make ana, na ke kauka, a pele aku. Aohe make a ke kauka a me Haukipila nei; nou no kou make ua noho oe iwaho a nawaliwali hoi mai; aole komo ka laau a ke kauka ua wake aku la; he ikemaka ko’u aohe lohe pepeiao, e eia pu no hoi au i ka haukipila nei noho ai.
Me keia mau anao o’u, na oukou ia e kaana mai Nolaila, ke haawi nei au i kuu mahalo in a kauka o ka haukipila nei, na hope kauka, a me na komiie nana e malama nei ka pono o ka lehulehu e noho ana ma keia hale ame na keiki ulele hua e ka papa pai
Owau iho no me ka haahaa.
MRS. L. KAIHUMUA.
_________________
HOOPAKELEIA E KE KAKINI.—Ma na la kahu i aai wale aku la, ma kekahi o na aina mamao ma kela aoao o ka poepoe honua, aia kekahi keonimana opio e noho mana ana maiuna o kekahi @ohana kukulu pukauwahi me na uwinihapa, a malalo o kona walu he elima pauhana pu me ia, a oia iho no ke ono, a ma ka la hope, ka la hoi e hoopauia ai ko iakou luhi ma ia hana. Ua loaa iho la kekahi ulia poino maluna o ke poo nui o ka hana; a’u hoi i manao ai he mea pono e ao pono e ao pono ia na opio wahine e muo ae nei i keia mau la i na hana lima akamai, aole o na hana ano ole a ano palaualelo maoli no e ohi ana i na hua he poino, a he ano kamalii maoli no i ka wa e hele ai ea kino a luahine. Penei na mea i ike ia ma keia moolelo kupanaha:
O keia keonimana opio ae nei, ua hoonaauaoia oia ma na kula a ua ike io ia kona makaukau ma na haawina e like me ka ikaika i loaa iaia; a ua mare aku oia i kekahi lede opio i hoonaauao maikai ia no ma na mea pili palapala a ma kekahi o n a hana lima akamai ma ka aoao o na wahine. Mailoko mai o laua, mahope iho o ka piha ana o na makahiki he ehiku o ko laua noho pu ana me ka oluolu, ua puka mai la he elima mau keiki, ekolu keikikane a me elua kaikamahine. Ma kekahi la, oiai no laua e noho oluolu ana no, ua pane aku la ka wahine i kana kane: “E kuu kane aloha e, e oluolu ana anei oe e hoolohe mai i ka’u mea e noi aku ai imua ou, a e ae mai no hoi oe ke kupono i kou noonoo, a e hoole no hoi ke nele?” “Ma koʻu ano,” wahi a ke kane, “ua hilinai au ia oe a me kou hoonaauaoia ana, a ke manao paa nei au aole no paha oe e noi mai ana ia’u ma ka mea hupo i mea e poino pu ai kaua; a me ia hilinai o’u, ke pane aku nei au imua ou, ua ae au i kau mau noi a pau ma ke ano naauao a ku i ka hoopono.” “Ae, e kuu aloha, a oia no ko’u i ake nui ai e hanaia iwaena o kaua pela: E aahuia kaua me na aahu o na ano a pau i hana ponoi ia e ko’u mau lima iho mailoko mai o na pokaa lopi au i kuai mai ai.” “Ua pono a ua maemae na mea a pau!” wahi a ke kane i hooho ae ai me ka hauoli ana. He mea maopopo ua hoolako io mai ke kane i na pokaa lopi lehulehu, mai ka lopi @siiika a hala iho ilalo, mai ke nui a ka liilii
Peia laua i nee mahe ai me ka hauoli a hiki wale i ka la i hoike mua ia ae nei ma ka hapa mua o keia moolelo. Mamuo a ka hele ana o ke kane no kanana ana i ka pono o kana hana me na paahana elima, ua komo ae la oia he paa kakini keokeo silika i ulana ia e kana wahine, a me na pono aahu e ae e pili ana i kona kino, ua lana a humu ia no e kana wahine a koe ka paa kamaa.
Hoea aku la oia ma kahi a kona mau paahana e lawelawe ana, ua pau na hemahema e ae a ua lu @la na hihipea a pau a koe wale no ke alanui i kupono no ka pii a iho wale ana no no hookahi kanaka, a maluna pono o ke poo o kela pukauwahi, ua hiki pono no ia elima e eono paha kanaka e noho iluna, a aia pu ka lehulehu e ku puni mai ana, e kiola pau ana i na mahalo kiekie ana maluna o ka opio nana i hooponopono keia mau hana nui.
Nee aku la keia keonimana ina ke kumu o ka pukauwahi e ku niolo ana a leha aku la kona mau maka iluna, a hoomaka aku la e pii ma ke alapii. I keia manawa aia lakou a pau eono ilu na pono, na paahana elima a me ka haku hana.
Mahope o ka lawa ana o ko lakou makemake, makaukau nui iho la no ka hoi ana. Hala aku la he eha o na paahana, a i ka elima o lakou i hala aku ai, aia hoi, me ka puiwa nui ma o kekahi ulia, ua moku mai la ke alanui ma kahi kokoke i ka piko o luna a waiho ana ilalo, a koe aku la he hapa uuku iluna me ka keonimana hoi e ku mai la iluna me na manao pihoihoi.
I keia wa aohe manaolaua ana no ke ola, a ua hooholo iho la no oia o kahi ana e ku la, o ka waha iho la no ia o ka luakupapau. Nolaila, me na manao pioloke o ka lehulehu e ku poai ana, ku mai la ke keonimana me ka haalulu a pane mai la i keia mau huaolelo walohia:
“E o’u mau hoa paaua o keia mau hana nui e ku nei, o ka ipuka ao ia o ka make; a e hoi oukou a hai aku i kuu wahine aloha a i kuu mau keiki liila hoi, a i kuu mau kini a pua, ua make au ma keia luakupapau i kaou lepo ole ia, a o ko oukou mau manaolana ana e hoopakele mai ia’u, he mea poho wale no paha ia.”
Ma ka home kahi e noho ana kana wahine a me kaoa mau keiki, ua hiki aku la he hoa’loha e hoike i na mea a pau; aka aole he wabi hiohonia kau@a ha i ike ia aku maluna o kana wah neO kana wale no i puana ae ai, oia keia: “Ina e@ no oe ke malama nei i ka’@ noi imna ou, ala@a ua hui hou no kaua me ka hauoli.” Nolaila, ku ae la oia a hele aku la e nana pono i na aahu o kana kane i aahu ai mai ke kakina a @ ka papale, a ike iho la o@ o ka@a ma@ mea pono@ wale no i ulana ai.
Lawe ae la oia he pokaa kuaina me ke kaula ano like me ke kaula kaula@ lole ka nunui, a me ke kaula nunui ku@pono a haawi aku la ma ka @lima o ka hea’loha, oia ho@kekahi o na paahana o kana kane @a mea @ hik@ ak@ @ ono, @ he@e pelolei aku la ma ke kahu@ o ka po@no. A i kona hoea ana aku malaila, ike io iho la oia i na mea a pau. Kahea ae la oia i kana kane me na nanaina ku@o: “Auhea oe kuu kane aloha, ina oe ua malama i ka’u @oi ia oe, alaila, mai pihoihoi e @ na ka manao.”
“Kuu madame aloha, mai hooi ma@ hoi oe i ka ehaeha maluna o kuu kino make nei, ua lawa keia mau kau-maha a’u e auamo ae ai, aole au i ma-nao’ana he hiki ia mau mamala olelo ke hoopakele ae i keia make nui!”
“E kuu kane aloha, e hoolohe mai: E wehe ae i kou mau ka@naa a e kiola mai ilalo nei i hookahi a e paa aku i kekahi me oe, a e wehe pu ae i na ka-@ ni mai kou mau kapuai ae, a e nana pono iho oe ma kahi o ka manamana nui a’u i omau ai, a e huki ae me ke akahele.” He mea oiaia ua hana io ia pela, eia ka he lopi silika wale io no na kakini a elua; a ma ke kauoha a kana wahine ua hoopaa ae la o@a i ka piko o ka lopi me ke kamaa a hookuu malie iho la ilalo. A i ka pau ana o ka lopi o na kakini ua hoea aku la ke kamaa ila-lo me ka lopi pu e paa ana; hopu ae la kana wahine a hikii iho la me ke kuai-na ana i lawe pu mai ai a huki ae la ke kane i ona la; a hoea aku la, alaila na-kii iho la ka wahine me ke kaula kau-lai lole a puka ia iluna, alaila nakii hou me ke kaula nunui ae, me ia kaula oia i huki ae ai i ke alanui pii i moku ilu-na a loaa iaia. A pela iho la oia i pa-kele ai a ku ana imua o kana wahine pio me na hiona o ka hauoli i waena o na h@ hauoli o ka lehulehu.
KA LUA AH@O GEHENA.
(Kakauia mai.)
I ka nana ana i ke kii o ke kulana-kauhale o Ierosalema, me kona pa nani e hoopuni ana me wale @a no, e ku ka-ha-ko ae ana ke kahawai o @ederona ma ka Hikina, me ka mala o Getese mane ma o mai @a ke kumu oka @a una o Oliveta, i piha loa me ka luhi ehu o na laau oliva, pama a pela aku. Ma ka Hema a me ke Komohana, ke awawa o G@bona, a o Hino@na ho@ Ma keia awawa, ma ka Hema hoi o ke ku-la@@kauhale o Ierosalema, kahi i mal@-ma mau ia ai ka hoomana ana ia Molaka, ke akua kii poo ilio keleawe, a malalo ae ona, e ho-a ia ana ke ahi a enaena puni kona kino, a kau koke no lakau i na keiki hihi ma kona mau @ima wela; a i lohe ole ia ka uwe ana, e noke ana lakou i ka hookani i na kea kani, a hiki i ka make ana o ke keiki, ma ke ano he mohai aloha ana.
Ma ke kulanakauhaie laa o Ierosalema Hou, ke kulanakauhale i iho mai ka lani mai, he gula na alanui, he pa Iasaepi me 12 puka pa i hoailona ia me na inoa o na ohana he 12 a Iseraela maluna o kela a me keia puka. Ma ka manao o kekahi poe haipule, o ka Po, ka lua ahi o Gehena kahi e uwe mau ai a e uwi mau na niho.
Ka halepaahao hoopai palena ole, “he wahi wale no ia i akoakoa ia na huane a pau no ka hoahewa ia,” e noho mau ana lakou iloko o ka hoahewa ana e like no me ka noho ana kauma-ha o @eia ao, a he oi pakela aku no ia. E noho mau ana lakou me ka mihi iho i kela a me keia manawa, a wa like hoi ia mau hora a pau @e he la okoa, o no hewa a pau i hanaia i huipu ia me ka hoopai weliweli mau mai ke Akua mai, ua like ia me na lalapa ahi e okooko ana ma na ano a pau. Aohe lua ahi maoli, he olelo hoohalikelike wale no kela Gehena ma ka hema o Ierosalema ma ka Aina Hoano.
Ma ka hikina akau iki, e ili koke ano no, ka lua ahi o Gehena e okooko mau ana i ka po a me ke @20. I kela a me keia kakahiaka, e puluroi mau ana i na opala o kela a me keia ano, na holoholona make, na kino kanaka i hoa-hewa ia e make, e pau mai no lakou i ka ulua ae iloko o keia loko ahi i kela me keia la, a nolaila, ao@e manawa e pio ai ia ahi, e a mau ana.
Aka, malia paha e na makamaka a pau o na hoomana like ole, ina ua kue keia mau hoakaka ana i ka mea iloko ko oukou mau noonoo iho, a e hooia maopopo ana no he lua ahi io no ma ka lani, e oluolu e hoakaka ae i ke akea; aole nae ma ke ano e kono aku ana e paio ano ole, aka e alakai aku ma ke ala o ka haipule ma ke ano aka-hai e hahai ana i ke a@nui.
Malia no naau oe paha ke o@i ma@ la na @ o na Kula Sabati, na kula baibala, a pela aku. Oia, huea ae ke au oui, ke au iki, e akaa iki ae i ka@wahi wepa o ka Baibala. J.K.K
KA HOIKE MANAO NAAUAO.
NA DAVIDA M@@0.
No ka pomaikai o ka hanauna Hawaii hou, ke hoolaha aku nei makou i ka wehewehe manao ku i ka naauao o @ Hawaii kahiko a kaulana o keia paemoku, oia o Mr. Davida Malo i make kahiko. He leo kahea keia nona i kona oiwi hookahi e ku a hoike i ko lakou @ @ ma ka olelo a ke Akua oia, a ma na wahi o ke kanalua e pili ana no na mea nui maloko o ka ke Akua olelo, ke wehewehe nei o Davida Malo me ka moakaka a me ka naauao loa no hoi
He ole o hik@@ua keia no ka hanauna hou e ulu ae nei. Ma@a @@ no na @@@ o ka hupo a me ke k@@@@ wale @ @@ o ka @@kou mau noonoo no ka ke Akua @@@ mai nei o Davida Malo @@@ wehewehe e hoopau @@@ o ka naau kahiko a me ka manao kahiko. Ua heluhelu iho makou i keia me ka iini nui e hoop@@ aku iwaena o ka lahui Hawaii. Ua @ ia makou i keia manawa @ pono e hoolaha hou aku me ka manaolana e lawe ana kela me keia o kakou i kukui alakai no kona @@@ keehina o ke alahele o na pono uhane. E heluhelu iho:
“I iho la ka aia iloko o kona naau, Aohe Akua.” Ha@ 14:1
Auhea oukou e ka poe hoomalo@@ a me ka poe makemake ole i ka ke Akua olelo, me ka poe manaoio ole malaila? Ua lohe au, o oukou no ke olelo ana kekahi i kekahi, aohe uhane, he kino wale no, -aole he akua, -aole e ala hou mai ke kino - @o@e he la mai mahope. A@@ o@ko@ @e manao mai pela, a mai ol@@@ hoi oukou pela e noonoo nui oukou a maopopo; no ka mea, aole kupono i ke kanaka nona ka noonoo, ke hookekee i kona manao iho a me kana hana ana iho. He manao ninau ko’u ia oukou, e ninau aku au ia oukou ma ka oukou olelo ana:
1. Ua olelo iho oukou, Aohe he uhane, he kino wale no.
Mahea la oukou e manao ai pela? Ina aole uhane o ke kanaka, ua like kona kino me ka pauku laau a me ka pohaku. A ina i like oukou me ka pauku laau a me ka pohaku, mahea aku la i kupu mai ai ka manao, “Aohe he uhane.” Ma ka manamanalima anei? Ma ke poo anei? Ma ka wawae anei? Ina aole he uhane nohea mai la ka manao? Pehea la e hiki ai ia oukou ke olelo ae, “Aohe he uhane, he kino wale no.” Ina e hiki ia oukou ke hoole ae me ka maopopo “Aoh@ uhane”, e hiki paha ke hoakaka mai i kahi i kupu mai ai ka manao; ina ma ke poo, e hoike mai; ina ma ka opu, e hoike mai; ina ma na lima a ma na wawae paha, hoike mai i ike au. Ua maopopo loa he manao no ke kanaka, aole pono ke hoole aku, a ina aole ona uhane, ma ka lala hea i kupu mai ai ka manao?
Nohea mai la keia manao lapuwale? Ua ike no kakou a pau loa he uhane ko kanaka, nolaila i hoolilo ia ai ke kanaka make i akua unihipili, a i ka make ana o ke alii, @k@ iho la na kahuna a hoolei iho la i ka lei hulu manu i hiki aku ka uhane @@ Akea la.
Auhea oukou, he ike anei a he naau ao ia kakou i ka wa kahiko, a i keia wa hou ua nalowale anei, ea? A no ka nalowale o ka manao kahiko e hiki anei ia oukou ke olelo ae “aohe uhane?”
Auhea oukou, ea, mai hoomaloka o ka poino auanei oukou. Mai noho a hoole “aole uhane”, no ka mea, o Iehova ka uhane nui nana oukou i hana, nana oukou i malama, a he uhane no hoi ko oukou he mea make ole, he mea ola loa, oia ko oukou mea e manao ai a e noonooai, o ko oukou uhane, ea, oia ka oukou mea e hoole ai “aole uhane”. Mai hoonaaupo iho.
Ua maopopo ma kela me keia mea, he uhane ko kanaka; no ka mea ua ike kakou i ke kupapau e waiho wale ana. Aole pela i ka wa ola; auhea kona mea i oni ai mamua? Ua akaka loa he uhane no Mai olelo hou ae Aohe uhane, no ka me, no ka mea, mai ka naaupo ke kumu; e imi a e hoonaauao iho, e malama i ko oukou mau uhane.
2. Ua olelo iho hoi oukou Aohe he Akua.
Alia oukou e olelo ae pela a e noonoo iho. Ke ninau aku nei au ia oukou, owai ka oukou kumu i ao ai pela? “I iho la ka aia. Aohe Akua.” O ke kanaka aia, oia anei ka oukou kumu aole paha? Owai hoi ka mea i hiki ai ke hoomaopopo. Aole Akua.
Pehea la oukou i ike ai aohe Akua? Ua holo anei oukou ma na wahi a pau o ka honua nei, a nana i kela wahi me keia wahi a maopopo. Aohe mea e hoike mai ai he Akua no? Ua pii anei oukou i ka lani e makaikai aku a maopopo, aohe mea malaila e hoike mai ai i ke Akua? Mahea la oukou i ike pono ai aohe Akua? Ua makaikai anei oukou maluna a malalo a mao a maanei, a ua ike oukou i kela mea me keia mea, aole anei he wahi mea e hoike ai he hana ia na ke Akua?
Nawai oukou i hana, ea? Nawai i hana keia pae aina? Na Akea anei? Ina na Akea i hana mai, ina he Akua mana no oia Ina na Akea i hana mai i ko oukou poe kino, ina he akua akamai loa ia. A ina na Akea i hana mai i keia pae aina a me kanaka maluna iho, nawai i hana i ka poe haole i holo mai la mai na aina e mai? O Akea io anei ke akua nui o na kanaka a pau? Ina pela, ua maopopo he Akua no.
Olelo mai paha oukou aohe akua o Akea, aohe aku o Iehova, aohe akua o Lono me Kaili, he mea ole lakou a pau loa. E, auhea oukou? Ke ninau hou aku nei au ia oukou, nawai oukoo I hana ea? U a biki paha ia ookou ke ekemo mai, na ko makou mau makuawahine I hanau. A owai la kana mea I hana ai? E ekemu hou mai paha na kona makuawahine no oia i hanau ai Ae no paha; a nawai ke kanaka mua loa i hana? Ua i mai oukou aohe he Akua. Ua kupa wae mai anei ke kaoaka mua mai ka lepo mai me he hua kou la? Ua i@e anei oukou i ke kaoaka e kupu wae ana pela? Aole. Ina aohe Akua, nawai na kanaka i hana? O ka mea nana lakou i hana, oia no ke Akua.
Ina i ike kakou i ka waa e waiho wale ana nia kahakai, a e oeo mai oukou iau nowa ia waa? F. i aku au, aohe ona kahu, ua waiho wale iho no aohe mea nana e malama. E olelo hou mai poha oukou iau nawai i hana? E i aku au, aohe mea nana i hana, aole i hanaia e kekahi, ua waiho wale ia mai, mai ka po mai. Aole anei oukou i kahana mai iau me ka i ana: "Aole paha e hiki, eia ae la, ua kalai pono ia i ki koi, ua paa hoi ke ama, he waa maikai ua maopopo no ua hanaia e kekahi; aole hoi i biki i ka waa ke waiho wale mai, mai ka po mai, ke malama ole ia e kekahi; ina pela, ina ua pau mamua loa i ka popopo. E. lapuwale ka manao o iala i kona i mai Aohe mea nana i hana, aole i hanaia e kekahi, aole he mea nana e malama; eia ae na mea he nui loa e hoomaopopo ana ua hanaia no la e kekahi, a ua malama ia no ia e kekahi."
Oia hoi ha; ua oiaio no, a pehea la i hiki ai ia oukou ke nana ia oukou iho, a e nana i ko ka honua nei, a i ko ka lani hoi, a e olelo ae, aohe Akua? Na ka mea manao anei e olelo pela? Oia anei ka noonoo ana o ke kanaka ike?
Auhea oukou, ea? Auhea ka mana wa naauao, o keia manawa anei, o ka manawa kahiko paha? O ka olelo ana aohe he Akua, ea, he olelo hou ia, no ka mea, o ka noho kahiko ana o na kanaka o keia pae aina o Hawaii mai a Akea mai, hookahi no olelo nui oia ke akua; ua kapaia aku kela mea me keia mea he akua, oia ka hana nui ma keia pae aina. Ia oukou i noho ai ma ka naaupo, hiki no ke olelo ae o ke Akua, a i keia wa hou, i keia wa malamalama, ia oukou i naauao ai, alaila, hiki no ia oukou ke hoole aku, aole he Akua. I ka ke Akua baawi ana mai i ka malamalama, hoole oukou aohe malamalama. I ko ke Akua hoike ana iaia iho, a maopopo loa, alaila, boole oukou aohe he Akua.
Eia kou manao ia oukou, ea, mai olelo hou ae aohe Akua, no ka mea he Akua no. Ua maopopo ma na wahi a pau loa, a ma na mea a pau loa i hana ia, ke hookaakaa ae oukou i ko oukou mau maka, a nana, a noonoo no hoi.
3. Ua lohe au, ua olelo iho oukou, "Aole e ala hou mai ke kino."
Alia oukou e olelo ae pela, a e noonoo iho i akaka. Pehea la oukou i ike ai ia mea? He mana no ko Iehova e hana ai pela; he manao no kona e hana ai pela, no ka mea, us paa ma kana olelo i ke kakauia. E noonoo pono oukou, ua kanu iho paha oukou i kekahi kumu maia uuku, ua kanuia ma ka lepo, aohe mea e ae e kokoke ana, o ka lepo, a o ka lewa A ulu mai no ia i kumu maia nui, elua paha anana kona kiekie, a hua mai i ka opuu maia. Nohea mai keia mea nui, noloko mai anei o ka lepo? E i mai paha oukou, ua ulu wale mai no ia. Ae aku no au, ae ua ulu wale mai no, a pehea kona ulu ana? E hiki anei ia oukou ke hooulu mai; a e hoonui mai i ka mea kanu, ia oukou wale no? Aole no e hiki. A heaha ia mau mea, e iilo i kumu maia? Ma ka milimili ana, he wai ka nui, a o ka lepo maoli kekahi. A o ka mea e hiki iaia ke hoolilo i ka lepo me ka wai i kumu maia, aole anei e hiki iaia ke hoala hou mai i ke kino o ke kanaka? E nana oukou i ka ululaau; nawai ia i hookupu mai ia mau laau? I ka ulu ana, heaha ka mea e komo aku ai i mea e hooulu mai ai? O ka mea nana e hiki iaia ke hooulu mai a nui, aole anei e hiki iaia ke hoala mai i ke kupapau, a e hookomo hou i ke ea ilok, o ia mea? O ka mea nana i hana moa na mea a pau, aole anei e hiki iaia ke hana hou i kekahi mea ke naha ia, ke make paha? Ua hiki no. A o ka mea nana i bana na mea a pau, oia no ke Akia, a ua hiki iaia he hoala hou mai i ke kupapau, e like me kona hooulu ana mai i ka maia mai loko mai o ka lepo, a e like hoi me kona hookupu ana mai i k : ululaau no loko mai o ka lepo.
Nolaila, o ka oukou olelo ana aole e ala hou mai, ea, ua hala ia manao ana. Ua maopopo ia mea i ka poe noonoo, no ka mea, i ka po e hiamoe ai na ka naka, a i kakahiaka, ala mai; a pela no na hua i kanuia ma ka lepo e ka poe mahiai, a waiho no ma ka po o ka lepo a i ka ulu ana mai, ulu mai no ma ka la; pela no ke ala ana mai o na kanaka i ka la mahope, no ka mea, ma ka po e moe ai a ma ka la e ala ai.
Ina e paa ko oukou manao "aole he Akua", e kupu wale mai no na mea ka nu, aole na ke Akua e hookupu mai, aole anei e ala wale hou mai ke kupapau ke kanuia? Owai ka mea e hiki e hoole mai? Aole e like ka manawa e ulu mai ai ka anoano ke kanuia, ulu koke mai kekahi, a hakalia loa ke kupu ana mai o kekahi me he niu la. A pehea la oukou e ike ai aole e ala hou mai ke kupapau kanaka? A ina e haalele oukou ia manao, a hoo@@o mai he Akua no, aole anei e hiki iaia ke hoola mai i ke kupapau e like me kona @@ kupu ana i ka laau a me ka @@@@ a me kela mea keia mea? Ua maopopo e hiki no.
Eia ka ke Akua olelo: “E ninau mai auanei kekahi, Pehea la e hooia ia mai ai ka poe make? E hele mai hoi lakou me ke kino h@@? K@, e la@@ wale! Aole i hooulu ia ka mea e @@@@ nei, ke make ole ia” @ Kor.15:35-36. “Pela no ke ala ana mai o ka poe make. Ua @@@@@ ma ka @@@@@ ua hoala ia mai oia ma ka @@@@ ole. Ua kanuia oia ma ka ino, ua hoalaia oia ma ka nani, ua kanuia oia ma ka nawaliwali, ua hoalaia mai oia ma ka mana; ua kanuia oia he kino maoli, ua hoalaia mai oia, he kino uhane.” @ Kor. 15:42-44.
No ia mea, o ke Akua, o ka mea e hiki iaia ke hooulu i ka laau a me na mea kanu a pau mai lolo mai o ka lepo, e hiki no iaia ke hoala hou mai i ke kupapau kanaka; a ma kana olelo, ua kaka kona manao e hana pela ma keia hope aku.
4 Ua lohe au, ua olelo iho oukou, “Aole he la nui mahope.”
Alia oukou e olelo pela. No ka mea, aole paha oukou i ike i na mea e hana ia ana ma keia hope aku. E ike pono ana anei oukou i na mea @ pau a hana ia mai i ka la apopo? Aole paha kakou i ike. Nolaila, e noonoo pono, a aole hoi e olelo wale, “aole he la nui mahope” Ina paha e kau ana ke alii nui i kekahi kanawai, aole hoi he hope o ia kanawai, malama no kekahi poe a malama ole kekahi, aole e ahewa ia ka poe malama ole, pehea ia kanawai Aole anei he mea ole? A ina he mea ole kanawai, pehea ke ano o kea alii nana i kau ia kanawai? He mea ole no hoi ia. A ina he mea ole ke alii, a he mea ole hoi ke kanawai, aole anei he haunaele, a he kue, a he kaua, a inoino ka noho ana? Oia no; pela ke ano o na aina a pau loa ina aole hope o ke kanawai; he haunaele, he ino ka hana ana, aole maluhia iki.
No ia mea, he mea mau no i na alii maikai a pau, e kau pu me ke kanawai i kekahi hope, ke mala ole ia ke kanawai. Pili kekahi i ka uku ana o ke kanawai i ka paahao ana, pili kekahi i ka uku ana i na dala, a i ka hemo ana o ka aina, a pili no kekahi i ka make. A o ka hope o ke kanawai, ea, oia ka mea e maluhia ai kekahi aupuni, i haunaele ole. A o ka la hookolokolo, oia ka la e hoike mai ai i ka poe malama, a me ka poe malama ole i ke kanawai. Aole he la hookolokolo, aole he mea e hoomaopopo ai ka like ole o ka poe hewa me ka poe pono. No ia mea, o ka la hookolokolo, oia ka mea e pono ai ke aupuni.
A ua kaamai anei na alii o ka honua nei ma ka hoomau ana i ke aupuni, a ua hawawa anei o Iehova o ke ala nui o na alii a pau? He mea pono anei i na alii ma kela aina a ma keia aina ke hookolokolo pinepine i na kanaka i kinai ia ka hewa, i ulu ia ka pono i maluhia hoi ke aupuni, aole anei he pono ia Iehova ke hookolokolo mai i ko ke ao nei i mea e pono ai kona aupuni nui? Auhea ka hewa? Nolaila, m@ he mea maikai ka hookolokolo ma na aupuni o keia ao, he mea maikai nohoi ia i ka pau ana o ka honua nei, a i ka noho pono ana i keia ao. Owai kai i ike pono a e hiki hoi iaia ke hoole, aole pela? Aole la nui mahope, aole he la o ka hookolokolo.
Nui na mea e akaka ai ka manao, “he la nui no mahope.” He la hookolokolo no. A ma ka ke Akua olelo, ua maopopo. E heluhelu oukou malaila.
“Aka, i keia manawa, ke olelo mai nei i kanaka a pau ma na wahi a pau loa, e mihi. No ka mea, ua paa i kona (ko ke Akua) manao ka la e hookolokolo ai i ko ke ao nei me ka pono, na ke kanaka (o Iesu Kristo) ana i olelo ai; ua hoike pono mai hoi ia i ka oiaio o ia mea i na kanaka a pau, i kona hoala mai iaia, mai ka make mai” @@@. 17:30,31.
E nana ma ka Aoao Eha.
Hoolaha Hookapu Aina
Ke papa ia aku nei na kanaka a pau aole e komo a lawe wale i na huaai a @@@ wale paha i na lau o na kumu maia e ulu la ma ka pa mahiai o AHO, ma Kalihi Oahu, oia hoi ka pa o Mr. Herbert i lilo ia’u i ka hoolimalima, ma kahawai o Kalihi a e kokoke ana i kahi pepehi pipi o Wala. O ka poe a pau e hue ana i keia, e hopu ia no lakou a hookolokolo ia ma ke kanawai.
AHO, (pake)
Kalihi, Oahu
2328-@d
MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o W. K. Kaainoni no Makaua, Hawaii, i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a R. A. Lyman, Lunahooponopono no ka waiwai o W. K. Kaainoni no Hamakua, Hawaii, i make ka@oha ole e noi ana e apono ia kana hoike hope, a e haawi ia aku ka waiwai i koe i na hooilina, a e hookuu aku iaia me kona mau hope mai ka noho ana i Lunahooponopono o ia waiwai.
Nolaila ua kauohaia na mea a pau i pili, o @ Poaha, oia ka la 16 o Aperila, 1891, i ka hora 9 kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Honokaa, Hamakua, Hawaii, oia kahi @ ka manawa i kohoia no ka hoolohe aku i na noi la @ mea kue ke hoikeia.
S. L. AUSTIN
Lunakanawai Kaapuni Apana III. H.P.A.
Hilo, Hawaii, Maraki 6, 1891. 2329-3t