Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 12, 21 March 1891 — KA HOIKE MANAO NAAUAO. [ARTICLE]

KA HOIKE MANAO NAAUAO.

DAV!£>A No ka pomaikai o ka hana;tna Ha> wan hou. ke aoo-aha aku nei makou i ka r.aoto ku i ka oaauao o La Hawaii kih?ko a kaulina o keia j»aemeku, ou o Mr. i)aTida Mal y i imke kahiku Hc leu kahea keu nona i kona 05wi hoakahi e ku a h ite i ko *akv>u narii ina k i ole'o ake Akya oia, inuni wih; o <e kanalua e p:li ana no na mea noi mau ko o ka ke Akua o'e'o, ke wehewehe r.ci o Dav;<ii M«Io me '<a a a.e ka naauao s.a no hoi He o!c o h:k!'«ua keia k* una ho<i eu u i nei. Mal aea r.o ra u ka a toe *e k j:he wiJc ii ko e V ■ ~.i 'euu mau noc*vX> n>. Jca ke ASci;.» u' > rr.ai o vida Ma: • r..a k< u t - » Wwhenehe e ho->pau 1 a la an •» .» o ka naau kahiko a me ka m*nao v iko L"-» heluhe'u iho n> .k j kr \ r e ka iini n*M e » 11*«; *ku iw.\caa o ka 'ahu» HiHu,i. U1 ! u 11 ruJsko 1 ko!a :-ranawa %. p->no e hou a»u i'ie ka mana-'hna e »a*e ana *e'a tnr keu o kakou 1 kukui alakai n<i kora n a 1 keehma o ke alahele j na pon > 1 hane. E heluhelu iho : "I iho ia ka aia i!oVo o kona naau, Aohe Akua." Ha'. 14:1.

Auhei oukou e ka px»e hv>omaloki a me ki p<.»e makem;ke ole i ki ke Akua olelo, me ka poe manaoio t>ie inalaila ? Ua lohe au, o ouk >u n ) ke olelo ana kekahi i kekahi, aohe uhane* he kino waie no, —aole he Akua, —aoie e ala hou mai ke kino—\o'e he la ma» mahope. A' \ oi»ko» e inanio mai pela, a mai oK > • hoi oukou pela e noonoo nui ouko a maopopo; no ka mea. aole kupono i kanaka nona ka noonoo, ke hookekee i kona manao iho a me kana hana ana iho. lie manao ninau ko'u ia ou <ou, e ninau aku au ia oukou ma ka ol'kou olelo ana: 1. Ua oleio iho oukou, Aohe he uhane, he kino wale no. Mahea ia e ikoue manao ai pela? Ina aole uhane o ke kanaka, ua like kona kino me ka panku iaau a me ka pohaku. A ina i iike oukou me ka pauku laau a me ka pohaku, mahea aku ia i kupu mai ai ka manao, 4t Aohe he uhane." \lx kx manamanalima anei ? Ma ke poe anei ? Ma ka wawae anei ? ina aole he uhane nohea mai la ka manao ? Pehea la e hiki ai ia oukou ke oielo ae, "Aohe he uhane, hekino *ale no." Inj e hiki la oukou ke hoole ae me ka mu.jpopo "Aoha uhane", e hiki paha ke hoakaka mai i kahi 1 kupu mai ai ka inanao; ina ina ke poo, e hoike inai; ina ma opu. e hoike mai; ina na na lima a ma na wawae paha, hoike mai i īke au. Ua maopopo loa be manao no ke kanaka, aole pono ke hoole aku, a ina aole ona uhane, nia ka l ila hea 1 kuoa inai ai ka man.io ?

Nohea mai la keia manao lapuwale ? Ua ike no kakou a pau loa he uhane ko kanaka, nolaila i hoolilo ia ai ke kanaka make i akua unhipili, a i ka m?ke ana o ke aiii, ako iho la na kahuna a hoolei īho 'a 1 Ka ltfi hulu manu i hi* <ci aku ka uhnne 10 \kea la. Auhea oukou, he ike anei a he naau ao ia kakou i ka wa kahiko, a i keia wa hou ua nalowale anei, ea ? A no ka nalowale o ka manao kahiko e hiki anei ia oukou ke olelo ae "aone uhane ?" Auhea oukoti, ea, tnai hoonialpka o po.no auanei oukou. Mai noho a hoole "aole uhane", no ka mea, o lehova ka uhane nui nana oukou i hana, nana oukou i malama, a he uhane no hoi ko oukoii he mea make ole. he mta ola loa, oia ko oukou mea e manao ai a e noonoo ai, o ko oukou uhane, ea, oia ka oukou mea e hoole ai "aole uhane". Mai hoonaaupo iho. Ua maopopo ma kela me keia mea, he uhane ko kan\ka; no ka mea, ua ike kakou i ke knpapaa e waiho wale ana, ao'e pela i ka wa oia; auhea kona mea i oni ai mamua ? Ua akaka loa he uhane no Mai oleio hou ae Aoh* uhane, no ka mea, no ka niea, mai ka naaupo ke kumu; e imi a e hoenaauao iho, e mulama i ko oukou mau uhane.

2. Ua olelo iho hoi oukou Aohe he Akua. Alia oukou e olelo ae pela a e neo noo iho. Ke mnau aku nei au ia oukou, owai ka oukou kumu i ao ai pela? "I iho la ka ata. Aohe Akua." O ke kanaka aia, oia anei ka oukou kumu aole paha ? Owai hoi ka mea i hiki ai ke hoomaopop.», Aole Akua. Pehea U oukou i ike ai aohe Akua ? Ua hoto anei oukou ma na wahi a pau 0 ka honua oei, a nana i kela wahi me keia wahi a maopopo, aohe mea e hoi ke mai ai he Akua no ? Ua pii anei oukou i ka lani e makaikai aku a maop po, aohe mea m-'laila e hoike mai ai 1 ke Akua ? Mahea la oukou i ike po no ai aone Akua ? Ua makaikai aoei oukou malnna a mahlo a mao a maanei. a ua ike oukou i kela mea me keia ! mea, aole aoei he wahi mea e hoike ai he hana ia na ke Akua ? j Nawai oukou i hana, ea ? Nawai i hana keiapieaina? Na Ake» iikiJ? | laa na Akea 1 hana mti, ina he Aiua I mana no oia Ina oa Ake* i hina mai | i ko oukou poe kioo, »na he akua aka- ' mai loa ia~ A ina m Akea i hasa mai i 1 keia pae aina a me kanaka malueu ! iho, nawai i hjna i kw poe haole i ho)o | mai la mai na aina e mai ? O Akea to ianei ke akua nui o na k*naka a pau ? Ina pela, ua tnaoi>opo he Akoa no. Olelo oo aohe aku» o Akea, aohe akua o aohe akoa o Looo me Kaili, he niem ole Ukoo a pau loa. E, auhea ookoo? Ke oiaao

hei aku oei au u oukou, oawai oukoo i hana ea ? Ua hiki paha u oukou ke ekemu mat, na ko makou mau makuavahine 1 hanau. A owai la kana mea i hana ai ? E ekenu hou mai paha na kona makuawaluoe oo osa i hanau au Ae no paha; a nawai ke kanaka mua )xa 1 hana ? Ua i mai oukou aohe he Akua. U» kupu wa-e mai aoei ke kaoaV* mua mai ka lepo mat roe he hua fc')U !a ? Ua ike anei ouk >u ike kanaka e kupu *a e aea pela ? Ao!e. Ina it he Akua, nawai na kanaka i hana ? 0 ka mea nana lakou i o*a no ke \kua. Ina i ike kakou 1 ka waa e waihn »ale ana n a kahakai, a e o'e'o mai ou* kou ia'u nowii i» waa ? E « aku au, auhe ona kahu, ua waiho wa!c iho oo aohe mea nana e maUma. E olelo hou mai paha oukou ia'u nawai i hana ? E t aku au, aohe mea nana t hana, ao!e t hanaia e kekahi, ua waiho wale la mai, mai ka po mau Aoie anei oukou i kahaha mai ia'u roc ka i ana: "Aole paha e htkt, eia ae la. ua kalai pooo ia 1 ke <o'i, ua paa hoi ke ama, he wai maikai ua maopopo no ua hanaia e kekahi; aole hoi i hiki i ka waa ke waiho wale mai, mai ka po mai, ke malanAi ote ia e kekahi; ina pela, ina ua pau mamua loa ika popopa E, lapuwale ka tnanao o iala i kona i mai Aohe mea nana 1 hana, aole i hanaia e kekahi, aole he nana e malama; eia ae na mea he nui !oa e hoomaopopo ana ua hanaia no la e kek*hi, a ua malama ta no ia e kekahi." Oia hoi ha; ua oiaio no, a pehea U 1 hiki ai ta oukou ke nana ia oukou ihe, a e nana i ko ka honua nei, a i ko ka lani hoi, a e olelo ae, aohe Akua ? Na ka mea manao anei e olelo pela ? Oia anei ka noonoo ana 0 ke kanaka ike ?

Auhea oukou, ea ? Auhea ka mana wa naauao, o keia manawa anei, o ka manawa kahiko paha? O ka oleloana aohe he Akua, e*. he olelo hou la, no ka mea, o ka noho kahiko ana o na kanaka o keia pae aina o Hawaii mai a Akea mai, hookahi no olelo nui oia ke aku.i; ua kapaia aku kela inea me keia mea he akua, ou ka hana nui ma keia pae ainn. Ia oukou i noho ai ma ka naaupo, hiki no keolelo ae o ke Akua, a i keia wa hou, i keia wa malamalama, ia oukou i naauao ai, alaila, hiki no ia oukou ke hoole aku, aole he Akua. I ka ke Akua haawi ana mai i ka malamalama, hoole oukou aohe malamalama. I ko ke Akua hoike ana iaia iho, a maopopo loa, alaila, hoole oukou aohe he Akua. Eia ko'u manao ia oukou, ea, mai olelo hou ae aohe Akua, no ka mea he Akaa no. Ua maopopo ma na wahi a pau ioa, a ma na mea a pau loa i hana la, ke hookaakaa ae oukou i ko oukou mau maka, a nana, a noonoo no hoi. 3. Ua l »he au, ua olelo iho oukou, "Aole e ala hou mai ke kino." Alia eukou e olelo ae pela, a e noonooiho i akaka. Pehea la oukou i ike ai la inea ? He mana no ko lehova e huna ai pela; he manao no koru e hana ai pela, no ka mea, ua paa ma kana olelo 1 ke kakauia. E nounoo pono oukou, ua kanu iho paha oukou 1 kekahi kumu maia uuku, ua kanuia ma ka lept*. aohe mea e ae e kokoke atia, o ka lepo, a o ka lewa A ulu mai no ia i kumu ma a nui, elua paha anana kona kiekie, a hua mai i ka opuu maia. No* hea mai keia mea nui, noloko mai anei 0 ka lepo? E t mai paha oukou, ua ulu waie mai no ia. Ae aku no au, ae ua ulu wale mai no, a pehea kona ulu aua ? E hiki anei ia oukou ke h >oulu mai, a e hoonui mai i ka mea kanu, la oukou wale no? Aole no e hiki. A he iaha ia mau mea, e ulo 1 kumu maia ? 1 Ma ka milimili ana, he wai ka nui, a o ka lepo maoli ktkahi. A o ka rac hiki iaia ke hooliio i ka lepo me ka wai i kumu maia, aole anei e hiki uia ke hoila hou mai i ke kino o ke kanaka ? E nana oukou i ka uluiaau; nawai īa i hookupu mai ui mau laau ? ! ka uiu ana, heaha ka mea e koino aku ai i mea e hooulu mai ai ? O ka mea nana e hiki iaia ke hooulu mai a nui, aole anei e hiki uia ke hoala mai i ke kupapau, a e hookomo hou i ke ea iloko 0 ia mea ? O ka mea nana i hana mua na mea a pau, aole anei e hiki iaia »cc hana hou i kekahi mea ke naha ii, ke make paha ? Ua kiki na A o ka mea nana i hana na mea a pau, oia nu ke Akia, a ua hiki iaia ke hoala hou mai 1 ke kupapau, e like me kooa hooulu ana mai i ka maia mai loko mai o ka lepo, a e like hoi me kona hookupu ana mai i k » ululaau 110 luko mai o ka lepa KoUila, o ka oukoo olelo ana a?le e ala hou mai, ea, ua hala ia manao ana. Ua maopopo ia mea i ka poe ooonoo, no ka mea, i ka po e hiauioe ai na ka I n*ka, a i kakahiaka, a'a mai; a pela no na hua 1 kanuia ina ka lepo e ka poe m«hui, a waiho no ma ka po o aa (epo a i ka ulu ana mai, ulu mai 00 ma ka U; peia no ke ala ana mai o oa kanaka 1 ka U mahope, no ka mea, ma ka po e oioe ai a ma ka la e ala ai Ina e Dta ko oukou manao **aole he Akua"*, e kupu wale mai no na mea ka nu, aole na ke Aaua e hookupu mai, aoie anei e aU wale hou mai ke kupapau ke kanuia ? Owai ka mea e hiki e hook mai? Aole e hke ka manaw* e ulu mai ai ka anoano ke kanuia, ulu

koke mai keUhi, a hakalu loa ke kupu ana mai o kekahi me he ntu U. A pehe» la oukou e tkc ai ao!e t ala hou mai vc kupapau «anaka ? A ina e haalele «»ukou la marwo, a htv u» nui he Akaa no, aole »ftc» c h»ki iau kc h<x>la roii i ke kupapau e it*c me *< na hc.. kupu ana i ka !aau a tc ka w«u«e * a roe kela mea keu mea ? Ua ma< po e nik» na E»a k« ke Akua olelo. 11 E mnau mai auanei (tckih., iVhea la e hcx>ii ia rr»ai at ka poe rrukc ? K h«He hoi lakou n>c ke kmo hea? Ke, h#» laiiu» «ale ! Ac'«. i heoulu ta i(j mc« e l ilu nei, ke naake oe u " i Kcr 15 35 56. 4 *Pela n« ke a'a mu v> ka e rm«e. Ua kiinui* oauu ka iu hoala la mai oia n a ka ; u'.uao v. ic. t a kanuia oia ma ka ino, ua hoaiaia o.a tna ka nani, ua kanuia oia ma ka na«aliwali, ua hoalaia mai oia ma ka mana; ua kanuia ou he Mno nuoii, ua hoalaia mai oia» he kmo uhane." t Kor. 1542-44. No ia mea, o ke Akua, o ka mea e hiki iaia ke hooulu 1 ka Uau a me na mea kanu a pau mii loko mai o ka le po, e hiki no laia ke hoala hou mai 1 ke kupapau kanaka; a ma kana olel(\ ua akaka kona nianao e hana pela nu keia h«-pe aku.

4 Ua lohe au, ua olelo iho oukou, "Aole he la nui mahope." Alia oukou e olelo No ka mea, aole paha oukuu 1 ike 1 na mea e hana la ana ma keia hope aku K ike (Htno ana anei oukou 1 na mea e pau a h.\tu ia mai Ika U apoj*>? Aole paha kakou i ike. NoUiU, e tux>noo (>ono, a aole hoi e olelo wale, "aole he la nui mahope " Ina paha e kau ana ke aiii nui i kekahi kanawai, aole hoi he hope 0 ia kinawai, maUma no kekahi (n>e a malama ole kekahi, aole e ahewa u ka poe malama ole, pehea ia kanawai 5 Aole anei he mea ole ? A ina he mea ole kanawai, pehea ke ano o ke alu na na i kau ia kanawai ? He mea ole no hoi ia. A ina he mea ole ke alu, ahe mea ole hoi ke kanawai, aole anei he haunaele, a he kue, a he kaua, a inomo kanohoana? Oia no; |>eU ke ano o na aina a pau loa ina aole hope <* ke kanawai; he haunaele, he mo ka hana ana, aole maluhia iki.

Noia mea, he mea mau no i n* alu maikai a pau, e kau |>u me ke kanawai i kekahi hnpe, ke malama ole 1.1 ke kanawai. Pili kekahi uku un.i oke kana «rai i ka paahao ana, pili k- <ahi i ka uku ana i na elale, a i kn \ v ,v.> ana o ka aina, a pili n ) kekuhi ika m.tke. A o ka hope o ke knnawii, e.i, v i.i ku me.i e maluhia ai kekahi aupun, i haun.u'e ole. Aokula hu kolokolo, (ii k.i !a e hoike mai ui i k.i poe m-il.iin.i, ,i ue <2 poe maiama ole i ke 1 <n'c he la hookolukule, aule he im\< e h«»o--maopo|K> ai ka like i 'e o ka p >v ht H.i ine ka poe pono. So u mea, oka !a hookolukolo, oia ka mea e p »no ui ke aupuni. A ua akamai anei na alii o k.i honea nei ma ka ho muu ana i ke aut>:.nt, 4 ua hawawa anei o lchovj 0 ke ai 1 nui ona alii a pau ? He mea pono anei t na alii ma kela aina a ma keia ain.i ke houkolokolo i>inepine 1 na kanuka i kinai ia ka hewa, i ulu la ka pono, 1 ma< luhia hoi ke aupuni, aole anei he ;>ono ia lehova ke hookolokolo mai i ko ke ao nei i mea e pono ai kona aupuni nui? Auhea ka hewa ? Noiaihi, ma he mea maikai ka hookolokolo ma na aupLni • keia ao, he n.ea nuikai nohoi ia i ka pau ana o ka honua nei, a i ka noho pono ana 1 kela ao. Owui kai 1 ike pono a e hiki hoi iaia ke hoole, aole pela ? Aole ta nui mahope, aole he la o ka hookolokolo.

Nui n« mea e akaka ai k* manao, 4, hc la nui no mahope." He ta hooko lokolo no. A ma ka ke Akua olelo, ua maopopo. K heluhelu oukou nu laila. "Aka, i keia manawa, ke olelo nui nei i kanaka a pau ma na wahi a pau loa, e mihi. No ka mea, ua paa i kona (ko ke Akua) manao ka la e hookolo kolo ai i ko ke ao nei ine ka pono, na ke kanaka (o Icsu Krislo) ana i olelo ai; ua hoike pono mai hoi ia i ka ouio o ia mea i na kanaka a pau, i kona hoala mai iaia, mai ka make mai" Oib.

"Aia hiki mai ke keiki a ke kanaka me kona nani, a o na anela a pau pu me ia, alaila, e noho iho ia maluna o kona noho aiii nani. A e ho*koakoa m*i na lahuikanaka a pau loa imua o kona alo. a e hotAaawale ae ia la ukou, 1 kekahi poe mai kekahi poe ae, e like me ke kahuhipa 1 hookaawale aku i na hipa ame na kao." Mat. »5:31, 3* Auhea oukou e ka poe e houie ana, "aole he uhane oke kanaka, he kino wale no.' Ame ka olelo ana ae "aoie okeAkia ma ka lani. 1 Ame ka o)e---lo ana ae "aole e ola hou mai ke kino a hui hou me ka tjhane Aole hoi he la nui maho: e." K noonoo o*ikou no ka naea, eia ka manawa ike, ua hala ka manawa naaupa Ake inama mai la ke Akua i ka »x>e e manao ana fiC'3, ke u*u inai la ka hoahewa ia maluna iho o ojMou, a ke nf,ho nei oukou malalo ron<» iho 0 ka hoohtwa ia, no ka raea, aia no maloko 0 ka naau kahiko me ka n ar,au kahiko

Auhea oi-kou e ka f>oe naau hoomaloka ? He Akua no maluna nia ka lani a rna na wahi e ae no hoi a pau loa, o leh Aa ka »i.oa. Ahe Akua nui loa o iehe. a, aole he Akua e ae, oia no ka Haku maluna o na haku a pau, ke A'n maluna n na in, oia no ka mua ioa, o a no ka hope ioa, oia no ke kumu i paa'i na inea a pau, oia ka n.e» pau ole niau loa aku no, aole lea oia e pau iki. A no ke kipi wale ana o na kanaka iaia a me ka haalrlc ana, ua inaina io mai no oia. Aka. ua haawi mai o kana keiki uia iho 1 kalahala no na kanaka, a ua lilo o lesu Kansto i mea uwao mawaena o ke Akua a me kakou, oia no kai make ma ke kea no ka poe hewa e like me kakou nei. Auhea oukou. ea, ke kali mai nei o lesu la kakou a pau, a ke imi mai ne» oia ie kakou a a ke ao mai neioi» la k.ikou, ke hul» mai nei oia ia kakou, ua nukemake oia e ola kakuu a pau. Ka, |«hea kak iu, ke kupu ae nei anei ko kakou manao iaia ? Ke manao nei anei kakou e hahai mamuliona? A ina e hahai kakou mamuli ona me ka manao oiaio aku laia, l« e hoomau nei kakou m » ka naau hou me ka manao hou a iru e mau kakou mamuli 0 ia mau m a, ea, ke noho nei kakou malalo 0 k.» hoopono ia, a ke kau mai la ka hoopono ia maluna pono iho o kakou nei a pau. Auhea oukou ? Ke ola nei ka Wesia iwaena o kakou. Owai ka Mesia hou e kakou e kali aku ai ? Owai ka inoa ola e ae i haiiu mai ma ke ao nei ? Owai ke kalahala e ae a kakou e lohe aku ai ? Owai ka mea uwao eae iwaena o k Aou ame ke Akua ? Owai ka mea e ae i make m.i ke kea no kakou ? Owai ka mea nana kakou i kuhikuhi mai i ke alanui i ke alanui e hiki aku ai i ka lani, a me ke alanui e hiki aku ai ilalo i ka po mau ioa ? Owai ka mea nana kakou e hoopakeie mai keia ao mo aku ? Owai ka mea 1 lanakila ma« iuna oka make mekahewa? Ia wai la i haawiia mai ai ka mana 0 ka lani a me ka honua nei ? Ij wai la ke ki o ka lani a me ke ki o ka honua nei? A nawai la e hookol«kolo na anela o ka iani ame na anela okapo ? Nawai la o iawe aku ka honua nei a me ka Uni mai 0 kakou aku ? Nawai la e heluhe lu mai ka huke o ka make a me ka buke 0 ke ola a ke keikihipa ? Aole anei ia lesu wale no keia mau mea ? He oiaio uo la lesn no keia mau mea apau loa. Ua i mai ka palapaia hemolele, "oia no ka Haku o na mea a pau."

O ka malama ana i kana, he naauao io; o ka hoopili aku ia lehova, ua maemae i;i; o ka paulele maluna ona, ua ola loa oia ia ao aku ia ao aku. Oka hoopili ana mamuli o kana mau kauoha wale no, ua tako ia i ke ola mai kela ao a i kela ao. Aka, ina hoomaloka kakou, ea, loaa auanei ia kakou ka hope o ia mea. Ina e hoomau kakou ma ka inanao kahiko, a me ka naau kahiko, a me ka hoole ana aole Akua, aole he uhane, aole hoi be la hookolokolo mahope aku, ua maouopo no he po? kamaiii kakou na ka diabolo» a ke hoomakaukau la ia ka kou iho no ka lua ahi a me ka make niau loa. Ke aloha aku nei kuu naau ia oukou no ko oukou make ana. Ke menemene nei kuu naau no ko oukou holokiki ana ma ke ala e hiki aku ai i ka mike, a me ko oukou pee ana ma kahi kapu a lehova ī hookapu ai. Auhea oukou ? E hele koke kakou 10 Itsu la, e haalele loa i ka naau kahiko, a me ka manao kahiko, me ke kuko kahiko. A hek kakou me ka naau aloha imua ona a me ka haawi io mao--11 aku ia kakou iho nona, nona wale no a nona mau loa. Ano la, heaha ka mea i koe ? Heaha ka mea pohihihi ? Heaha ka mea e kali aku ai ? Heaha ka mea e hookaulua aku ai ? No ka hemahema anei me ka ilihune ? No ka Uko anei ? Aia ia !etu ka waiwai me ka hanohano me ke ola loa no ka uhane. Auhea oukou, ea ? Ke huki ikaika nei ko'u manao U oukou, a ke hoololohe nei no oukou. E make auanei paha oukou ma ko oukou hewa, noUiU i paUpaU iho ai au i keia manaa Ua pau ko'u ia oukou, oka oukou wale ihonokaikoe.