Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 14, 4 April 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kerri |
| This work is dedicated to: | no na kupuna |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA.
Ua oluolu i ke Alii ka Moiwahine e hookoha ia CHARLES B. WILSON, E q@ i il@muku no ke Aupuni ma kahi o C. L. Hopkins, Esq. i waiho mai.
W. AUSTIN WHITING.
Loio Kuhina.
Maraki 9, 1891. 2324-4t
Hoolaha i ka Poe Aie.
KEENA KALAIAINA, Honolulu, Ianuari 29, '91
Ma ka hona o ke noi ana mai o ka STAR
MILL COMPANY e hoopau i ka tui.
Olai, i kulike ae me ke kanawai i hana ia, @ wa ho mai ka STAR MILL COMPANY i ka mea on a ka inoa malalo iho he palapala nonoi no ka hoopaa ana i @a hui la i oleloi a me ka palapala hoopaa o la @ui i hoopii @ ia e like me ka hoakaka a ke kanawai no ia mea. Nolaila.
Ke hoike aku nei keia h@olaha i ka poe @ pau i kulauna ma na ano a pau iloko @ hui la i olelo ia e waiho mai i @a kom@ kuo ka no ana aku i ua palapala nonoi la olelo ia, ma ke keena o ka mea nona k@ malalo iho, ma ka la 13 o Aperila, 1891, @ paha o la ia; a o ka poe a pau @ makemake ana e hoolohe no la mea e loi ao ma ke Keena o ka mea nona ka inoa m@ lalo, ma Ahiolani Hale, Honolulu, i ka hora 11 kakahiaka o ia la, a e hoike mai i ke k@mu e ae ole ia ai na palapala nonoi ia.
C. N. SPENCER.
2823-10t Kunina Kalaiaina
Ka Nupepa Kuokoa
ME
Ko Hawaii Pae Aina i Huiia
No ka Makahiki, . . . $2.00
No Lono Mahina, . . . 1.00
Kuike ka Rula.
POAONO, . . . APERILA 4, 1891
UA hooliloia aku nei ma ke kua i ka Hui Hawaiian Gazette Co., na nupepa puka la a me ku puka pule KO HWAII PAEAINA, a e komo ana malalo o kela hooponopono hou mai ka la 1 aku o Aperila. He umikumamakolu aku nei makahiki a keu a makou i noho hookele pauaho ole ai no ka PAEAINA puk@ pule a he ehiku hoi a keu makahiki no ka PAEAINA puka la. Hoko o keia mau makahiki loihi o ka paauaana, hookahi wale no waiwai i ike ia oia ka puka o ka manao me kekeakea ole ia. Ma keia mua e hele aku nei, ke lana nei ko makou manao e hooi ia aku ana ka ikaika o keia mau nupepa malalo o na haku hou, no ka pono o ka aina a me ka lahui Hawaii. Me ka poina ole l@ makou mau keiki paahana, @ luna pepa hoopono, na lawe pepa uku pololei a me na makamaka maikai i hoikaika pu me makou i ka hooholo ana i keia mau nupepa mawaena o ka lahui, ke mahalo aku nei makou ia lakou a pau!
UA lilo mai nei i ka Hui Hawaiian Gazette Col, na nupepa puka pule KUOKOA a me KO HAWAII PALAINA, a me ka nupepa puka la KO HAWII PAEAINA.
O na nupepa puka pule elua, e hoohui ia ana laua i hookahi, a e hoopuka ia ma na Poaono a pau malalo o ke poo: KA NUPEPA KUOKOA ME KO HAWAII PAEAINA I HUIIA.
E hoomau aku ana ka Hui i ka hoopuka ana i ka nupepa puka la KO HAWAII PAEAINA, mai ka la 6 aku o Aperila, i kela a me keia kakahiaka, koe na Poaono a me na Sabati. E hoonuanua ia aku ana ka PAEAINA puka la me na mea hou o kela a me kela la, o loko nei a me waho mai, me na olelo hoolaha a pela aku.
O ka nupepa puka pule hui, e hookomo ia aku ana me na kii i hoike ana i na mea hou o na aina e, a me na moolelo o na kanaka kaulana me ko lakou mau kii. E hookomo pu la ana no hoi me na kaahoonanea a me na mea hoonaaun@ e hialaai ia ai e na poe e heluhelu ana.
O ka poe lawe pepa i hookaa piha no ke KUOKOA a me ka PAEAINA puka pule e loaa ana ia lakou ka nupepa huiia no ka manawa papalua o ka loihi i ko ka pepa hookahi. Ina ua hookaa mua ka mea hookahi he $2.00 no ke KUOKOA a he $2.00 no ka PAEAINA puka pule no ke@ makahiki 1881, alaila, e loaa ana ia poe na nupepa hui no elua makahiki mai Ianuari 1, 1891 a hiki i Dekemaba31, 1892.
O ka uku o ka nupepa puka la KO HAWAII PAEAINA, he 50 keneta no ka mahina ke kuike i kinohi, a i ole ia he $4.00 ke hookaa mua ia i keia wa no ka manawa mai Aperila 6 aku a hiki i ka pau ana o 1891.
O ka auhau no ka nupepa puka pule i huiia ke KUOKOA me PAEAINA he Elua Dala o ka makahiki ma ka hookaa mua, a i ole ia, he $1.50 ma ke kuike mai Aperila 4 aku a hiki i Dekemaba 31, 1891.
O ka hoouna dala hale leta a me na hoouna dala e no a pau no ka uku ana i ka pepa, e kauoha ia e uku i ka
HAWAIIAN GAZETTE CO.,
H. M. Whitney, Luna Nui.
Helu 46, Alanui Kalepa, Honolulu.
Ka Moiwahine Lokomaikai.
Ua lohe mai mokou, ua haawi makana aenei ka Moiwahine i ka Hui Hoonaauao Liliuokalani Mahele II. i Hookahi Tausani Dala no ka waihona o la hui. O ua $1,000 la, ua hoopukapuka ia iloko o ka Hui Alahao o Oahu, a e ohi aua i ka puka ma ka 7 keneta o ke dala no ka makahiki. O keia hai, na ke alii puuwai hamama no ia nona ka inoa e hea la i kukuluia i Mei o 1885, a i hoomau loa ia mai a hiki i keia wa. O ka hana nui a kela hui i kukulula ai e ka noonoo o ka puuwai alii, oia ka hoonaauao ana i na opio wahine Hawaii iloko o ke kula hanai kaikamahine o Kawaiahao, no lakou ka heluna mai ka 2 o ka makahiki a hiki i ka 4 i kela wa.
Kula Harai o Kehala.
E KA LUNA HOOPONOPONO:
E oluolu mai oe i kekahi wahi kaawale o kou mau kolamu, no ka @oike a ia aku i kekahi mau mea e pi@ ana no ke Kula Hanai Kuikamahine o Kohala, a pomaikai maoli @oi ke lilo kekahi o na mea i hoike ia i mea hala i ka manao o kekahi @au makua mea keiki, no ka hoo@na ana i kela kula ohana maikai.
O ke kulana a me ke kahuu kahi i ku ai ke Kula, he kahua maikai e hoopunila ana e na laau uliuli, he ano oluolu maikai ka noho ana, a ua kanuia na pua hoo@ani ma ke alo iho o ka hale kula, @ i ka nana aku he ano nani maoli @o kela kahua kahi e ku nei keia Kula, a ua kupono maoli no no ke @la o na kaikamahine. He eha kumu o keia Kula, he ekolu kumu @uole, a he hookahi hoi he Hawaii, kekahi o na kaikamahine i hoo@nauao maikai ia ma ke Kula Kaikamahine o Kawaiahao.
Ua noho poo la kela Kula e Miss M. F. Whittier. He ano mauahine maoli kana hooponopono ana i ke Kula, a ua olelo mai na haumana, ua aloha lakou iaia me he makuahine ponoi la. O Miss M. L. O. Goston ke kumu ao kuke, a ma ka olelo a na makamaka ma Kohala, @a akamai maoli kekahi mau haumana ma ka hana ana i na palaoa, @neaono a me kekahi mau mea e @e o na ano like ole a na haole e ai nei, a ua hoopomaikai la mai kou mea kakau ma ka ai ana i kekahi Mau mea ai a na kaikamahine Hawaii i hoomakaukau ponoi ai. Pomaikai maoli keia poe opio o ka hanauna hou, no ka loaa ana o keia mau makaukau no ka pono o ka noho ohana ana.
O ke kolu o na kumu, oia o Miss F. E. Campbell, he wahine opio eleu a makaukau hoi, ua pipili aku kona mau manao aloha no kana mau haumana, a me he la, e kanu ma oia iloko o lakou i ola hou, a i mau lini hou no ka imi naauao ana.
O ka eha o na kumu, oia o Miss Jennie T. Bates, kekahi hoi o na haumana i mahalo nui ia o ke Kula Kaikamahine o Kawaiahao, aia maluna o keia kumu opio ke koikoi o ka hooponopono ana me na makua mea keiki, iaia na makua e hoike aku ai i ko lakou mau manao, a nana e hoike aku i ke kumu poo o ke Kula, nana hoi ka malama ana i na poe liilii, a nana @o hoi ke alakai ana i na haumana o keia Kula ma ka ike himeni. Pomaikai maoli keia lahui ke nui na wahine opio e like me keia, e @akai ana i na kaikamahine o kona @ahui ma na kulana kiekie o ka noho hoopono ana, a me ka malama pu ana hoi i ke kulana maikai a me ka inoa maemae. O ke ola kino o na haumana, ua hoikeia mai no ia na ko lakou mau helehelena, me @e la, ua kahakahaia na hoailona o ke ola kino maikai maluna o lakou, aole omaimai, a ua imi nui na kumu i na mea e hooikaika ia ai ko lakou mau ola kino.
He kanalima-kumamakahi ka nui o na haumana, he iwakalua-kumamaono o lakou he mau kaikamahine Hawaii ponoi, a o ke koena iku he mau hapa haole, hapa pake, a he mau Pake maoli no hoi ke@ihi. Ke hooikaika nui nei na kumu ma ke alakai ana ia lakou e @lo i mau kuikamahine haipule, a @ilni i na hana pono. Ke ao pu ia nei lakou i ka humuhumu, hana lihilihi, a me kekahi mau hana kupono e ae o ka noho Home ana. O ka pilikia wale no o keia Kula, o ka haiki o ke keena kula a me ke keena moe, a he mea kupono maoli no i na poe aloha i keia lahui a i lini hoi no ka pono o ka aina o keia mua aku, e haawi i na lima kokua. Ina paha o kela $j10,000 a ka Ahaolelo i haawi ai no ke Kula o Sana Lui, a i haawi ia ka hapalima oia puu dala no na kula o keia ano, ua pomaikai maoli ka aina, oiai, ke hoomakaukauia nei ma kela mau kula, na makuahine maikai no na Home o Hawaii ma keia mua aku.
I kel@ a me keia pule, e hui mau aku ana ke kahu o ka Ekalesia o Kohalu, a paipai ia lakou ma @a mea e pili ana i ka pomaikai o ko lakou mou uhane, a e hoolana ana ia lakou e pili aku ia Iesu ka makamaka oiaio.
Ina paha e loaa ana kekahi mau kokua mai na makamaka mai, alaila, e hoomahuahua hou ia ana ke keena kula a me ke keena moe, a he mea pono i na makua i iini a i aloha io i ka lakou mau kaikamahine e hoouna aku i keia Kula maikai, a e kaa hoi malalo o ka malama maikai ana a kela mau komo maikai. He maemae ka noho ana o na haumana, a he kohu haole no hoi ko lakou hoopuka ana i ka olelo Beritania. E na makua Hawaii, e hoouna i na kaikamahine a oukou i na Kula o keia ano, mai minamina i na dala e lilo ana no ka hoonaauao ana i na keiki a oukou. Na ke Akua e hoopomaikai i keia Kula o Kohala. MAKAIKAI.
Hilo, March 30, 1891.
Ka Panalaau ma Molokai.
Ka Nupepa KUOKOA:---ALOHA OE:
E oleolu oe e ae mai ia'u i kekahe wahi kiawale o kou kino no kela mau hui e kau ae la maluna, i ike mai ai kela a me keia e noho ana mai Hawaii a Niihau, i ke ano o ka home a ke Aupuni i hookaawale ai no ka poe i loohia ia e na palapu a kela ma'i nana e anai ana ole nei i keia lahuikanaka.
NO KA AINA.
O Kalaupapa ke Taona nui o ka Panalaau nei, e ku kinikini ana na hale mao a maanei o na alanui, a he kohu Honolulu maoli no hoi keia wahi, a ma keia wahi no hoi e noho ai ka Luna Nui, a o keia no hoi ke awa ku moku nui i keia wa. Maanei ka hale oihana, halepaahao, hale ukana a me 3 halepule, 3 hale in a kope.
E@ ma kela wahi e ku nei kela home o ke alii puuwai lokomaikai nui wale, ka Hon. C. R. Bihopa i kukulu ai, me ka heluna o 74 kaikamahine a me na wahine ke hui la, malalo o ka hoomalu a malama ana a na Virigina e noho poo ia ana e Kaikuahine Mariame.
O Kalawao, oia ka lua o na kulanakauhale nui o keia wahi, maanei kahi o ke kauka e noho ai, eia maanei ka halekuai o ka Papa Ola, a maanei e ohi ai ka aila kukui o na ma'i, kukaepele, kopa holoi a me ka paakai, pela me ka pelena, kopaa, palaoa, raiki a pela aku, ke ku ole mai ka moku paiai.
NO KA HAAWINA AI ME I'A.
O kela a me keia ma'i mai ke nui a ka liilii, he 1 paiiai o ka pule me 7 paona pipi, a kamano paha. O kekahi poe no hoi aia ka lakou ai i ka halekuai, e ohi ana ma kela a me keia mea e makemake ai, aole nae e oi aku i ke 50 keneta, e like no me ke kumukuai o ke paiai, oia no hoi ka poe ma ka mea ae haole.
KA HAAWINA LOLE A PELA AKU.
E loaa ana i kela a me keia ma'i ka bila waiwai i ka halejuai o ka Papa Ola, elima ($5.00) i kela a me keia eono mahina, o hoomaka ana i ka la 1 o APerila, ka hapa mua, a i ka la 1 o Okatoba ka hapa hope, a o keia no hoi ka bila nona kela inoa kaulana he "Bila Alualu," a me ia bila e loaa ai kahi lole, a pela aku. Aole nae e loaa i na keiki malalo o 14 makahiki, a o keia no hoi kekahi mea kaumaha o ka naau, i ka nana aku i na keiki e holo hele ana me ka hune, aole no i maopopo i kou mea kakau ke kumu o ka hoonele ia ana.
Aole no he bill alualu o ka home Pauahi, me ka home Damiano, no ka mea, na na Virigina maoli no lake e malama me ka hoolako mau ana mai i na mea liilii e pono ai ka noho ana.
Ke lohelohe ia mai nei nae e loaa ana ka bila alualu i ka poe nunui i keia makahiki, pela na lono e lauahea ia nei.
KE ANO O NA MA'I
He lúa ole no hoi o ke kupaianaha o keia ma'i ma keia alua e noho ia aku nei.
O kekahi põe nui loa o ka ma'i ke lawe ia mai, ke komo ianei nei o ke ola loa ae la no ia a kuhu ma'i ole, a o kekahi poe maikai hoi a komo mai ia nei nei he keu mai no hoi o ka pii ino o ka ma'i, a o kekahi poe no hoi oia mau no.
E nana nae a puu na ano, aohe manamana lima, muumuu ka wawae, a he ku no hoi i ka manaonao ke helehelena o kekahi poe a he ku no hoi i ka weliweli kekahi.
NO KA NOHO ANA.
He maikai loa ka noho ana o na ma'i ma ka Panalaau nei, a he maikai no ka malama ana a ke Aupuni ua like no hoi na ma'i me ka poe on a miliona ka noho wale iho no, ai a maona hiamoe, a na oi aku keia i ka malama ana a ka makua me ka ohana, no ka mea, he lohe oe i ka leo o ka makua, keia aole, hookahi no mea poino ma keia noho kaawale aua o ke aloha i ka ohana, ka aina a me na hao'loha.
KA HEMAHEMA NUI@
O ka hemahema nui hoo@ wale noi koe me makou, ai@ o ka Papa Ola hoao ole e hooko@ mai i na lapaau ana me na laau @ pono no keia ma'i mamua o ka @o nana maka i keia tausani a @ o nana maka i keia tausani a @ paiaauma aku nei ma keia @ o na kapakai o Molokai, me k@ ki ole e p@ina i na hoomanao an@ nui i ke aloha i ka ohana.
PAU NA HANAIONA A MA@ @IIA.
Mamuli o ka noho ana @i nei o William Tell i Luna Nui @ no ka Panalaau nei, ua pau ka @ ia ana o kela ano hana kolohe @ ka hale haawi pipi, a o na mea @ e lawe aku ana i ka omole bia a@ ole alakohola oia ka mea e ha@ a mai i ka io pipi momona, o ka @ea omole ole oia ka mea haaw@ i ka io a-i, oia hoi ka io "lei."
HOLOMUA NA HANA @ PULE.
He holomua no na h@ haipule ma ka Panalaau nei-iwa@ o kekahi poe, a o kekahi po@ hoi aia i ka pahee i na lealea@ keia ola ana, a oia ka poe e ha@ ana me na haawina koikoi o ke@n a'i a ka weliweli nui wale, m@o'u maa mai ko makou lawe i@na mai a hiki i keia la, 3 ma@ me 3 la waena o na make a p@ o ka Panalaau nei, o ka poe @ nui i na e@ a o kela a me keia @o, o lakou no ka hapanui o na ma@ o na haipu@e a pau oia mau no@.
KA MA'I PUUPUU@UNA.
O kela ma'i puupuu@a kekahi o na ma'i makau loa @he maneo ka hoomaka ana mai, @uwau mau ana a poholehole ka i@ o ka hoomaka mai la no ia o @papaaku o ka ili, palaho mai na@la a me ke kino, a o ke akua ma@ loa a keia ano ma'i o ka wai, ao@ auau iki a hiki i ka make ana@ o ka poe hoonianawanui no m@a hoomaemae mau ana i ke kin@loaa no ka oluolu, o ka Home E@hi kekahi pa pilikia loa, mai k@ui a ka liilii o ua ano ma'i like @.
NO KA LIO ME@ ILIO
He lako loa na ma#m3 na lio, hookahi o kahi, elua@kahi, eha o kahi, elima o kahi, @no o kahi a he 10 o kekahi, a o@e kokua nui hookahi no hoi ia a @ ma'i, a o ka ilio hoi aohe paha an@ wahi apana iloko o keia Paeaina @ like me ka Panalaau o nei, ma @nui o na ilio, manao wau o keia @ a helu ekah@ ma keia Paeaina, @ he keu no a kahi uku, uku@ele a uku lio, aohe hale uku @e o keia wahi, e noke mau ana i@ wauwau a ao ka po. A ma ka @a a k@ Peresidena Mr. David Day @ i komo mai ai ua haiolelo mai @ia imua o na ma'i he mea pono e lu@u @ na ilio a pau no kekahi kumu@ono.
NO KE@O@LA.
He nui no kudala e komo ma nei iloko nei o ka Panalaau, ke uku nei ka Papa Ola @ hookahi tausani a oi dala no na @ mahana o kela a me keia ano, no@ malama hookahi, me kekahi @neri dala no ka poe ia lakou no @lakou ai, oia ho@ ka poe ai hanai @00 o ka mahina.
O keia mau @a ae ia, maluna ka'u e hoike e@ku ia oe e Mr. Lunahooponopono a o ke koena i koe mahope no k@i wa aku.
Me ke al@ huihhui,
@ON. KAMANU.
Kalaupapa, Aperila 1, 1891.
KII O ALIIOLANI HALE
Ke pai nei m@ou ma ka aoao mua o ka pepa o @ia la, i ke kil@ ka Hale Aupuni @na ka inoa maluna ae, ka hale @na na kaupok@ e pulaina nei a @koakoa na oihana aupuni, e like la@he ka Ahaolelo ka Aha Hook@lok@o a me na keena o na Lunakanawai pakahi, na Kakaulelo a me @ Waihona Buke Kanawai; na Keena o na Kuhina o ko na Aina E, L@ Kunina, Kalaaina a me Waiwai; na keena Kakauolelo Buke H@, keena Kalaiaina, Aina, Hooia@, Palapala Kope a me Limahana@na keena Papa Hoonaauao, Luna @ Hooia, Aina Le@ Alii, a me Kiaaina.
Ua hoomakaia @ kuku'u o kei hale nui o ke au@ni, i na la hope o ke au o Kamehameha V. a u@ paa loa i ka 187@. O na poe @ kamaaina loa i k@a hale aupuni oia no ko Honolulu @ nei a me na poe i holo mai i Honolulu nei a ike, aka, no na poe i k@, ma keia kii @ ike iho ai lakou a hoomaopopo.
O ka mea nana @ aha i keia kii maluna o ka pap@ laau, na H. Grube Marchant, @ keiki Hawaii @o la i keia ike m@ Bosetona, ma lalo o na lilo o ke aupuni Hawaii.
I ka po Poaha ii@ nei, maloko o ka luakini o Kau@ano, Honolulu nei, ua hoohi i@ma ka mare e Rev. E. G. Beckwi@ D. D., o Mr. George Ross o Ha@an, Hilo, Hawaii, me Miss Ka@ Li-hmana o Honolulu nei. A @ kekahi hoi ia o na mare i akuakoa @i ia e ko Honolulu nei poe lehulehu loa.
Ka Make Weliweli o kekahi Kanaka Opio.
Nu Ioka, Mar. 22.---I keia kakahiaka ma Grand Hotel, Kataina Kuea, aia he kanaka opio ma ka inoa o Kimo Watesona e noho ana ilaila; a ma ka hora 10 o keia po, ua loaa aku la oia ua make me kekahi hainaka i hooma u ia me kekahi ano laau make ma kona mau maka. Ua hoikeia ae, ua nalowale o Kimo Watesona i ka Poalima mai ka Hale Humu Hae aku ma alanui Madisona, helu 1185. He kanaka opio wale no oia nona na makahiki he 23; he 5 kapuai a me 8 iniha kona kiekie. E aahu ana oia he kuka eleele me ka puliki, papale hou, kamaa ili lahilahi maikai, lelewawae kakau loloa, a me na palemai hooluu ahinahina. Ma kekahi eke o ke kuka, he wahi kaei o 10 kapuai ka loa. O kekahi he palapala (likiki) panai no kekahi wati gula i hoomoeia no $15 i Maraki 9 me kahi kanaka waiwai ma ke alanui Elua. Ua kuni la ka palapala me ka inoa James Watt, a pela no hoi ma ka palule a me ka papale. O ka buke pakeke, ua omauia me kekahi pine daimana a me elua pohaku aiai; he hookahi lala kekahi me ka huihui kip u, a @a hoopaaia me ka huihui ki he aiho palaoa, a maluna iho olaila ua kakauia me na huaolelo, "California Guarantee Company." He keiki oia na kekahi kanaka kalepa kuikoi o Kapalakiko.
Na Hoailona e pili ana i ua wa Ino a me na wa Malie.
Ke hoike aku nei makou i keia mau hoike malalo iho i hoomaopopo pono ia e kekahi kanika naauao o na au i hala:
1. Ina he makani ma ka akau, komohana akau, hikina a huli koke @e ma ka akau hikina, e hoomau ina no elua a ekolu la, mo ka ua ole; a huli hou mai ma ka hema me ka ua ole; a ina mailaila koke ae e @li ana, a he wahi ua liilii paha, a i ka hikina akau a hoomau pela, alaila, he wa maikai a malie e hoomau ana no elua mahina.
2. Ina he malie a papaala iloko o ka pule holookoa me ka makani hema no 6 a 7 paha la, me ka pa ikaika mau ana o ka makani ma ia ano, e hala ana he wa loihi no ka malie a me ka papaala a pau ia hapaha.
3. Ina e hoomaka mai ana na Nananana e ulana i na punawelewele, alaila, he mea maopopo he malie a me ka papaaia no 10 a 12 paha la.
4. Ina aole e ike ia na hoku lele e maalo ana ma ka poai lani i ka makalii ma ke ahiahi, e ik ekoke @o oe he wa malie loa ia.
5. Ina e loli ae ka pa ana o ka no a lilo i kalae a paaala i ka wa o ka piha mahina ana, a i ole he wa pokole mamua a mahope iki paha a mau ia pela a hiki i ka elua o ka la o ka mahina piha ana, e malie ana a pau ia hapaha.
6. Ina e kokoke aku ana i ka wa @u hi@a piha, a he noe me ka ua liilii mamua o ka puka ana ae o ka @a, a i ole, e lele ana na ao keokeo i ka Hikina Akau, he malie a hala kekahi mau la loihi.
7. I ka wa e hoea mai ai o ka la a e ike nai ia aku ana na ao ma ke kukulu hema a nalo koke aku, alala, he wahi wa malie pokole.
8. Mamua o ka puka ana ae o ka @a, a he noe me ka ua liilii ma o a @aanei ke ikeia aku ana, alaila he malie no ka wa pokole.
9. Ina o na ao i ka puka ana ae o @a la, e lele ana i ke kamohana, he malie pokole.
He Kupaianaha ke Aloha.
E ko HAWAII PAEAINA,
Aloha oe:
Ma Kapuahu, Puna, Hawaii, ua make o K. Kamakea, i ke 60 a oi @ku o kona mau makahiki ma keia @o.
Ua hoomailo loihi ia oia e ka mai no elua makahiki a oi, a ma ka @ 14 o Maraki nei, waiho mai la oia i kona ai ana i ka ai, a ma ka la 18 pau kona ike ana i ka hoa pili @e wahine, he mau keiki a he mau@oopu@a a me ka ohana. Ma ke kakahiaka o ka la 22, pau loa ae la kona ola. He kupaiauaha ke aloha @ke Akua i ka waiho ana mai i ke @a iloko o ke kino i umi la me ke komo ai ole. Iloko o keia umi la e waiho nei me ka ai ole ia o ka ai, @e eha ia aole ike i ke kanaka, o ka nape wale no iloko o ka houpo ka mea ike aku. Malaila ka mea kakau ma ka la 21, a ma ka la 22, pau loa ke ola. Pela i ko ai ka olelo @ ka Palapala Hemolele, "Nana @o i haawi mai, a Nana no i lawe aku."
P. H. KEAWEHEANA.
Kapaahu, Puna, Hawaii, Mar. 23, 1891.
E ku mai ana ma keia awa i ka Poaha o keia pule ae, mai na Panalaau mai o ka Hema, ka mokuahi "Monowai," a ma ia la no e nau@ loa aku ai ola no Kapalakiko.
Hoalaha Hou.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI Kaapu@ Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Kalaau (k). Lolilio, Hawaii, i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Ka@ah@a (w) e noi ana e hooponoponole ka waiwai o Kalaau (k) no Hilo, i awai i make kauoha ole, a e hoonoho aka iaia i Lunahooponopono no ia wal@ai, a i Kahu Malama no ka laua mau keiki oo o e.
Nolaila, na kanohaia na poe a pau i p@i, o ka POALIMA, ola ka a 17 o APERILA, M. H. 18@, i ka hora i awakea, ma ka Hale Hookoiok@ ma Hilo, Hawaii, oia @ahi a me ka ma@a i @oho la no ka hoolohe ana i ia @oi ia me na mea kue ke koikela.
F. S. LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni Apana 3, H. P. A.
Hilo, Hawaii, Maraki 9, 1891.
23@ 3t
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI K@puni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina, @ ka waiwai o Kaukini (k), no Hilo, Hawaii, i make.
Ua @ la a na waiho ia ka palapala noi a Hoapii a me @ @, enoi malama e hooponopono ia ka waiwai o Kaukini (k) ko Hilo, Hawaii, i make kauoha ole, a e hoo@ aka laia i Lunahooponopono no ia waiwai.
Nolaila, ua kauoha ia @a u ea a puu ipili, o ka POALIMA, oia ka ia 17 o APERIAL, 1891, ma ka hora i awakea, @ ka Hale Hookolokolo o Hilo, Hawaii, o a ka@ a me ka mai @ i kokoia no ka hoolehe i ua nei la @ ea ku@ ke hoike ia. F. S. LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni Apana 3, H. P. A.
Hilo, Hawaii, Maraki 9, 1891.
2@ 3t
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Elua o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai; ma ka hana o ka waiwai o Kaialuhi (k). no Hana, Maui, i make kauoha ole ma @ Keena.
@a ka heluhelu a me ka waiho ia an mai o ka Palapala Noi a Kahea (@). he mea p@ e hoike ana ua make kauoha @ o Kaialuhi (k). ma Hana Maui, i ka la --- o --- ---, 1891. a e @ @a e hoopuka ia an@ ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia Kaheie (k), no Kohala, Hawaii.
Ua kauoha a o ka POAHA, ka la 23 o APERILA, 1891, ma ka hora 10 kakahiaka, ola ka manawa i koho ia no ka hoo@ kua ina hoi @a imua o na LUnakanawai ia, ma ka Hal@ Hookolokolo ma Makawao, Maui, a me la manawa a @ ma ia wahi @o e hele mai ai na m@ pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina @ kum@ o aia ke lakou e ae ole ia ai ua @. A o k@ kauoha e @oola@a ia ma ka olelo Hawaii, @ ekolu pulu maloko o ke KUOKOA nupepa ma Honolulu.
Kanaula ma Wailuku, Maui, o ko Hawaii Pae Aina, Maraki 6, 1881.
GEO. E. RICHARDSON,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua
222@-8t
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Elua o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai, na ka hana o ka waiwai o Lukeia (k) o Huelo, Maui i make, ma ke Keena.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka Palapala Noi a me ka Papa Hoike a Keala Lukeia a me Kaleionehu (k), na Lunahooponopono o ka waiwai o Lukeia, no Huelo, Maui i make, e noi aua e apono ia na hoolilo he @a8@, a e hoike ana, o na ui a Hoaa iaia he @152, a e noi ana e nana a e apono ia kela mau mea, a e kau oha ia e mahele i na waiwai e waiho ana ma ko laua lima i ua mea i kuleana malaila, a e hookuu ana, ia lau a me ko laua mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia o ka POAHA, ka la 28 o APERILA, 18@1, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, imua o ua Lunakanawai ia ma ke Keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Makawao, Maui, oia kani a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua Noi ia, a me na Papa Hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai ua hoike o na mea i kuleana maloko o ka wa wai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e pai ia maloko o ke KUOKOA, he nupepa i hoolaua ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Wailuku, Maui, ko Hawaii Pae Aina, Maraki 16, 18@a.
GEO. E. RICHARDSON,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua.
@32@ 3t
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o Rev. W. P. Kahale i make. Kauoha e koho ia i manawa e hooponopono ai i ka Palapala Hooilina a u e ka hooiaha uo ia mea.
Ua waiho ia mai imua o keia Aha kekahi palapala i olelo ia oia ke Palapala Kauoha a Hooilina eope loa a Rev. W. P. Kahale i mae, ma ka la 20 Maraki, 1891, a me kekahi palapala e noi aua e hooponopono ia ua mea la, a e hoopuka ia ka Palapala Luna Hooko ia William O. Smith, ua waiho ia mai ia e Hakaleleponi Kahale.
Ua kauoha ia o ka POALUA, ka la 14 o APERILA, 18@1, i ka hora 10 kakahiaka, oia kahi a nie ka manawa i kkono ia no ka hoolohe ana i ua noi la, a ma ia manawa a ma a wahi e hele mai ai na mea a pau i pili e kue i ua Palapala Hooilina la a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.
Hanaia ma Honolulu, Maraki 2@, 1891.
Na ka Aha:
ALFRED W. CARTER,
Hope Kakauolelo Elua.
2829 8t.
MA@KE KEENA O KA LUNAKANAWAI Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o W. K. Kaainoni no hamakua, Hawaii, i make.
Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka Palapala Noi a R. A. Lyman, Lunahooponopono no ka waiwai o W. K. Kaainoi o Hamakua, Hawaii, i make kauoha ole, e noi ana e apono @a kaua hoike hope, a e haawi ia aku @a waiwai i koe i na hooilina, a e hookuu aku iaia me kona mau hope mai ka uoho aua i Lunahooponopono o ia waiwai.
Nolaila, ua kauoha ia na mea a pau i pili, o ka POAHA, oia ka la 16 o APERILA, 18@1, i ka hora @ o ke kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Honokaa, Hamakua, Hawaii, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe aku i ua noi ia me na mea kue ke hoikeia.
S. L. AUSTIN,
Lunakanawai Kaapuni Apana 8, H. P. A.
Hilo, Hawaii, Maraki 6, 18@1.
282@ 8t
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Eha o ka Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai o H. Opupahi (k) i oo ole, i make, o Lihue, Kauai, ma ke Keena, imua o ka Lunakanawai Kaapuni.
Ma ka heluhelu a ma ka waiho ana mai o ka Palapla Noi a me ka Papa Hoike a Wm. H. Rice, Lunahooponopono o ka waiwai o H. Opupahi no Lihue, i make, e noi aua e apono ia na hoolilo he @8.80, a e hoike ana, o ua mea i loaa mai iaia he $1,005.10, a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauoha ia, e mahele i na wa wai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu a a iaia a me kona mau hoope ma ko lakou noho ana ma ia a@o.
Ua kauoha ia, o ka POAHA, ka ia 7 o MEI, M. H. 18@a, ma ka hora 10 o ke kakahiaka imua o ua Lunakanawai ia, ma ke Keena ma Koloa, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua Noi la, a me na Papa Hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi ia, a malaila e hoike mai ai na hoike i na mea i kuleana maleko o ka waiwai i olelo i olelo ia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e paiia maloko o ke KUOKOA, he nupepa i pai a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.
Kakaula ma Koloa, Kauai, o ko Hawaii Pae Aina, i keia la 25 o Maraki, 18@1.
JACOB HARDY,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.
2881 3t.
I LOKO O KA AHA HOOKOLOKO KAAPUNI Apana Hookoloko Eha o ko Hawaii Pae Aina. FRIEDERICK L. BARTELS VS. MARIE W. BARTELS. Hooki mare.
KALAKAUA: Ma ka lokomaikai o ke Akua, o ko Hawaii Pae Aina, Moi:
I ka @amuka o ke Aupuni, a i ole i kona Hope ma ka Apana Hookolokolo Kaapuni Eha, --Me ka Mahalo:
Ke kauoha ia aku nei oe e kii aku ia MARIE W. BARTELS, ka mea i hoopii la, ina e waiho mai ana oia i kana pane i kakau ia iloko o na ia he iwakalua mahope iho o ka hooko ia ana o ke@a, e hele mai imua o keia Aha Hookolokolo Kaapuni ma ke Kau o Feberuari, e malama ia ana a ke Keena Hookolokolo o ka Hale Hookolokolo ma Nawiliwili, mokupuni o Kauai, ma ka POALUA la 3 o Feberuari, e hiki mai ana, ma ka hora 10 kakahiaka, e hoike mai no ke aha la e ae ole ia ai ke noi a Friedrick L. Bartels ka mea hoopii, e like me ka mea i oakaka ia iloko o kana palapala hoopii i pakui ia.
A e hoihoi mai oe i ka palapala kii me ka hoike piha o kau mau hana no ia mea.
Ikea, Ka Mea Hanohano A. F. JUDD,
Lunakanawai Nui o ko makou Aha
[Sila] Hookolokolo Kiekie, Lihue, Kauai,
i keia la 2 o Dekemaba, A. D. 18@0.
R. W. T. PURVIS.
Kakauolelo o ka Aha Kaapuni.
Ke hooia nei au, o ka mea maluna ae oia ke hope oiaio o ka Palapala Kii ma ia hihia, a ua kauoha ua Aha la e hoolahaia ia mea ma ka nupepa, a e hoopanee ia ka hihia a ke Kau ao nei o Augate o keia Aha.
R. W. T. PURVIS.
Kakauolelo o ka Aha Kaapuni. Apana Eha.
Kakau ia mai Nawiliwili, Kauai Mar. 10, 18@1.
[2881-4t]
Hoolaha Hou.
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Elua o ko Hawaii Pae Aina @ @nopono waiwai. Ma ka @ B. Jones, no Lahaina, Maui, i make @ ma ke Keena.
Ma ka heluhelu a ma ka wai@ ka Palapala Noi a Annie Jones, @ ka mea i make, e hoike ana. @ ole o J. F. Jones, no Lahaina, Maui, @ @na, Maui i ka la 8 o Okatoba, @ hoopuka la ka P@ @ponopono Waiwai ia Edwin J@
Ua kauoha ia o ka POAHA ka @ M. H. 18@1, ma ka hora 10 kakahiaka @ @nawa i koho ia no ka hoolohe @ imua o ua Lunakanawai @ kolokolo ma Lahaina, Maui, a @ ma ia wahi no, e hele @ pili e hoike mai i ke kkumu @ ko lakou e ae ole ia ai na @ oha e hoolaha ia ma ka olelo H@ pule maloko o ke KUOUKOA nupepa @ @lulu.
Kakauia ma Wailuku, Maui, @ Aina, Maraki @, 18@1.
GEO. E. RICHARDSON,
Lunakanawai Kaapuni @
@
Ua Makemakeia
E LOAA ONA MAU KANA@ @akamai i ke alualu Ke@ ku ana i na Kao ma na pali mai @ i Makapuu a hui pu me na @ No na mea i koe, e ninau ia H@ a i ole ia.
GEORGE J. CAMP@
Moanalua, Maraki 28, 18@1.
2331 @
Olelo Hoolaha.
INA POE MEA KULEANA AINA @ ia i ka La@k@ e ka @ makemake ia lakou e hale @ Leong Hop Wai e kuka ai no ka @ ana. LEONG HOP WAI @
Kahaluu, Koolaup@k@.
2331 @
Hoolaha Hooh@i.
KE hoikeia aku nei ka lohe, @ Chung Ping ma K@ kekahi o na hoahui H@ Chan & Co. o Honolulu @ Tong Wung Wai o Heung Cha@ ia i hoa no kela hui. O na iaia o ka @ Wo Chan & Co. oia o C. M. W K@ @lulu, a me Tong Wung Wai o H@
C. MOW K@
Honolulu, H. I. Ma@ 1, 18@1 @
Hale Paina ma Honouliuli.
UA wehe a@pei ka mea nona ka @ iho, i Hale Paina @ Ewa. kahi e hoopaa'a a' na @ a me na maka po@ o ke p@ maka'ka' ana maluna o ke ka@ a me ka poe o @ e kipa ana @ E loaa a@a na mea a' i @a wa a p@ haole maikai o @ ana a pau o k@ lawe hoi ka makemake. KUNG @
2331-1yr
Ua Nalowale
KA Buke Banako Hale L@ mea o l@aa ai, e hoi@ Hele Leta. KAHELE H@
O o@o Hoolaha.
E IKE aua nei na kakaka a p@ ke @ owau o ka mea @ alo iho, ke papa a ho@ e hele a kii wale i na mea a pau @ luna o kau aina Kaleaua e waiho @ Molokai. O ka mea a mau m@ kue ana i keia, e hoop@ au ma ke @
JOSEPH KELIIK@
I a@ai, March 10, 18@1. @
PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
---o ka---
Hu Kaaahi me Aina o O @.
E MANA AI MAI IANUARI 3, @ @KU
A.M. A.M. P.M. P.M.
Haalele Honolulu 6:15 8:45 1:45 4:@
Hiki i Honouliuli 7:15 9:4@ 2:4@ @
Haalele ia " 7:45 10:15 3:@ @
Hiki i Honolulu 8:4@ 11:@ 4:@ @
*Ma na Poaono wale no,
*Koe na ia Sabati @81-tf
Olelo Hoolaha.
OWAU o ka mea nona ka inoa malalo @ ke hoi@ aku nei na ma ke ak@ o k@ hino mare oia hoi o Mr. Mele Ka@ kia, ua mahuka aku oia mai kaa a@ o ka ua mau pui@ hemahema ole ana @ haalele iho oia ia u a me ka maua ka@ uuku noea na makahiki 2 me 8 @ la 24 iho nei o maraki maluna o ka @ ka poe a pau e hookipu ana iaia a @ ana hoi ia a e hoopii ia no e a u @ wai. Aole no hoi au e hookaa i k @ a pau i aie ai ma ko u laoa.
2881-4t DAVID K. P@KEA
Hoolaha Hooko Moraki.
MAMULI o kekahi mana kuai i h@ loko o kekaui palapala moraki @ mawaena o Nuela ame H. @ mua, a me Portuguese Mutual b@ of Hawaii, o ka aoao elua, ma ka la @ ari, 188@, i kakau k@ pe ia ma ka Buke @ 241, a mamuli o ka uhaiia ana o na k@ o keia moraki, oia ka uku oleia o ka @ o ku kamupaa, nolaila, ke hoolaha@ ka Mea nona ka aoao elua o ua moraki @ hooko ana oia ia mara kuai.
A ke hoolaha hou @a aku nei, aia ma@ o na pule ekolu mai keia ia kau, a@ laua @aku ua aina i @ke 'a ma ia @ ke kudala ana, ma ke keena kudala o @Morgan, ma Honolulu, ma ka la 4 o Mei, @ hora 1 o ia la.
No na mea i koe o ninau ia W. C. ACH@ L @ ma ke Kanawai.
H@ i keia la 25 o maraki, 18@1.
Portuguese Mutual Benefit Society, M@ Moroki mai.
Penei na aina i Morakiia O k@la mau ain@ ma Kapalama, Oahu, i hoikeia ma ke Sila N@ Helu 28@, a Kuleaua Helu 1034 @ me 84@ ka inoa o Kapauai a me Kanelelei, 1 3 @pa eka ka ili. 2881-4t.
Hoolaha Hui Aina o Peahi m@ Ulumalu
KE KAHEA IA AKU NEI NA @ pau o ka Hui Kaai Aina o Pe@ mai oukou a pau loa ma Pauwela, Ke @ ka la 17 o Aperila, 1@1. oia ka Poal@ o ke kakahiaka, oia ka la e hui ai no @ pili ana ia Pea@i.
Ke kahea pu ia aku nei na lalo @ Hui Aina o Ulumalu, e hele mai ma @ hai ia maluna, oia ka ia e lohe ai @ kekahi aina i haawi ia mai ia @
MOSE KAHIAPO, Peres@
L. K. WAIPA, Kakauolelo @
2331 2t*
Olelo Hoolaha.
E IKE AUANEI NA KANAK A @ nana mai i keia hoolaha. Ke p@ hookapu loa i aku nei na mea a pau @ hoa@e mai oukou i kuu wahine mare @ Kelekolio, no ka mea, ua haalele @ oia ia u, ka'u ai, ka u @a a mi ko @ moe, a hele aku ia o'a ma kona mak@ awili pu ia me ka makemake o na @ A ma keia, aole loa ana au e hook@ koi aie a pau ma ko u inoa, a ma ke@ papa ia aku nei oukou na makau aka @ kua a ano kanaka e ae, a@le e hook@ ma i ka oukou ai, i a a me ko oukou @ a ano e ae paha, ua kap@ loa ko ouk@ ana ia Kalini Kelekoilo, a o ka mea a @ paha o kue ana i keia olelo hoolaha e @ no ma ke kanawai, o ka lohe ke @ make.
C. KELEK@
Pahala, Kau, Hawaii, Maraki 20, 18@
2831-3t.
Hoolaha.
E noho ana ka Lunakanawai Kaa@ Apana Ekolu o ko Hawaii Pae AIna @ Keena, penei:
Ma Hamakua, iloko o Aperila 1@, @
Ma Kohala Hema, iloko o Aperila @
Ma Kohala Akau, iloko o Aperila @ 18@1.
E noho ana ma ko lakou mau Hale @ kolo ma na hora 10 kakahiaka o @ maluna ae. S. L. @
Lunakanawai Kaapuni Apana E@ Hawaii Pae Aina.
Maraki @, 18@1. 2@
J. HOPP & CO.,
Na poe Hana ma na I@ako Hale o na ano a pau!
Hana Moe, Na Uluna Pula, Et@
Noho no ka Hoolimalima @
Lako Hule me ke kumukuai @
Honolulu. @
JOSEPH HELELUHE,
He LUna Hooiaio kupono ua ka A@ o Kona, Mokupuni o Oahu. E loaa no @ ma Wasinetona Hale, a i ole ia ma K@ lani, Waikiki. E hooko ia no @a kauoha me ka eleu a me ka hikiwawe.
674p-6m@