Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 17, 25 April 1891 — HE MOOLELO NO WALAKA RARE, KA ILIO AHIU O NA KUALONO, A I OLE KA HIENA OPIO O NA HILANA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO WALAKA RARE, KA ILIO AHIU O NA KUALONO, A I OLE KA HIENA OPIO O NA HILANA.

MOKUNA X. i t Ano o k& makflm«kn, o keia t# j la kc kahoa a me ke nlahele kuhi | nana i wawahi a hoauheo aku oa! Irelani mailuna aku o ka lepo o | loka, nlaila, e hoomaoao iho kaua o k* ehi kela o na knhun kaua a un Keikiaiii la i hoohnule p.ihu «i i na hoolala kaua ana a kona mnkuukane. NoLaila e hoomau hou aku kauu ina kamaiiio ana uo mua. | I ka wu o na Irelanl holie wale i | auhoe hou aku ai, ua haaieie hope 1 iho la iakou he lehuiehu wale o ua iako kaua a me na l*ko ai t me na ! tausani hoi o na kino a hoeha ia o ko lakou mau hoaloha e mauliawa ana iloko o ka ehaehn, me ke se* kona hope o ko lakou ola ana ma j keia no; a o keiu kahi i oleloi.i ai j no ua Keikialii puuwai u ihoa ia o I IrvUoi, he alii oplo oia i piha me | na inanao eleele o ka pepehikanaka mainoino. O keia auhee hou ana o na Irelani, ua emi hope aku la lukou me me ka weliwell nui no ka huaui ana i na hoopakele no ko lakou ola ] iho, a iwaena o ia lieluaa o ke! Keiklalil Hiki kekahi e mahuka | ana me kona pualikaua i uahnha a weluwelu liliii, a iloko o ka puahi a me ka weliweli nul o keia nuhee ana hoea aku ia ua keikiali! la uo iuoa o kahi okana aina o Alani a mulaiia oia i haawi ae ai i ke knuoha no ka hoomaha ana o ua koa.! Ma keia wahi i haawl aku ai ua keikialii la he mau oleio hooiana I maluna o kona mau koa no ka I haawi aoa i na hoomaha a hooluoiu ana o kona mau koa mainua o ko lakou maki loa apa aku no ke aupuni o Irelanl. Aka, e ka mea heluhelu, o ia mau oltlo a ua kelkiaiii la ua kulni ia aku ia iiaio o ka honua mamull oka hoea e ana mai o kona mau puall pnkui mai Irebtnl inai malalo o ke alakal ao« a kekahi o kona mau alii. Alaila, e ka makamaka, ma keia hoea ana mnl o keia puail, na ia | mea i haawi hou aku i na mauao j wiwo ole iloko o ua keikialii ia o ka puuwai uahoa e lawe hou ae i ka hanohano o ka lepo o Alanl oia kona kahua e kukuiu iho ai i kona inau Uioa kaua a kua mai i kona mau enemi. £ like me na uilani ana o »a manan lili ameka pakaha iloko o ua keikialii la peU ola i holo aka af imua o kona m#u koa a haawi aku ia 1 ke kauoha no ka Uwe koke ana 1 ko iakou kuiana ine ka hakalia : oie, a peU paha i kohu &i keU inau I iaUni mele:

Ahi w«lji mti oei, I ka haiuia na enfml K nawe nei I kua poli Konl loa I kA paawai Emooto &U oa keiki«iil 1a • ku ana me koom pmilikaoi me ka oakiakia nuio o haUwol mo koon m«o eoemi maloo* o ka lepo o Abt»i me ka ikaika o na pukoaUhi a me ka omm o na poillkaoā o oa mahvie like ole. £ holoholo hoomao aoa oa keiki «lil 1* ma ke alo o keoa puaU me

kma e paa a»a i ka iui^ a i kfk.Uii wa e ike. i.i sku a;u ua Hiki uei e <»«»*• uialuon o ua )*aUMis āiua o AUoi me kaaa oheoaa», * no kvkahi okiu minule * tub«J t.i aku no kona leoe haawl *na i na olrlo haaheo o kt» kon uiwluo?. o kooa mau ukuli iu«? keia iuau olelo: O ka'u kahua hopo ioa kol» e kn ai a hiki i ka huliiiia toa ona mana u i'elokaue aie WaJc i huiia O ke!.i mau o!c!o n ke Keikialii KaLiunu Hīki 0 Iretani, un Uaawi aku ia i ka pauūn haalieo L>a o oa muiiiio wiwo ule iioko 0 kooa ui«iii ukali, a oia ka kekahi 0 kuoa niau ukaii i paue ae ai: £ l»ono e uana nkahelo in ko kakou umu pukuuiulii mamua ne 0 k » kukuu hui nna ine na eueml, pel.* pu bo! m» ke kuiaua makaukau o ka puali lioiookoa u uie ko kakou ikaika kaua. Ua haawi iuai ua keikiili la 1 n* oaoa p«mo aua uioluuh o kuaa niau ukuli no kekuiii mnu iuinutc, aUila hooiiuii ae lu oia i koua lioa hulu uku la imua o ke kahua o nn koa e ku an:i 1110 ka makuukau nui no ko lakou kulana iho. luin i hoea nku ai imua 0 iakou, ua inmwi ue ia iu t ke kauoiia i ko na muu aliikoa, no ka iiaawi nua i na na:ia ponu auu uiuluna o ke kuluua ikaika 0 koiia luau kuu, a 0 l.i* iu lioi 11 n minule o ka iiooko ka* uoha me kn hnkalia oie. Me keia mau oleio a ua keikialii Hiki lu, iiuii ue )u nin n lioi aku la 110 kouu kaliua h.:<Juiu iwuena o koua piniii kaua hoiookoa, 11 umiulli i puhi aoai ua ki'ikialii nt'i i kauu o-le no kt\ huki anu ae i kon.i umu hae kaua lluua maluua o ka lepo o Aiuni. 110 mnu nekona [>okole wnle no m:\liopo iho o kela lioaiionu, aia na iuio o U 4 keikialii la 0 welo anu me ka hauiieo uui maiuua o nu palenn o kona kahua hoomonna kaun, a na ko iakou mau >vuihooiuu iike 010 i hoike aku i ka puali hoiookoa aiu iloko o na ininule pukole i koe a e huehae ia ne no na paieua aina o Ala.ii mo ka ieo we!iweii o ka iakou mau mea kaua, a i oio ia t oka i.tkou inau poka pukuuiuhi u k« ka« kala kuua muUio o ka hauohauo o kel* mau hae. AlalLi, e h<»omftn«o hoa ae kaoae ka mea hiluhelu, un iawa a makAu* kau ke keikiaiii Hiki me koua mau puaii, a 1 hakalia waie no o ka hoea aku o ka euemi.

Ae, o ka makamaka; ua lawa ke keikialii puawni uahoa o IrvUni oie ; na huawina a pau o ka ikulk.i, a o : na mioute e hooimna ia al o ua ika* ika U uiB ka wiwo ole o ko iahou : utau puuwai, oia ka kaaa o makal» kul aku Mi. i Mo he kolopa uoeuno i Kalihlwal K« k«i haiulu i ko c!o o Kauiki Oka hom 2 oka auina 11 oua \n noi, oia ka manawa a k<-k«hi leo o-le i wawalo ae ai ma k<t wrtwahi iiui i ke aoo ineha o na ululaau » ! Alani, a na ua leo o-lo U i hoike mai i ka ioiie iko keikiaiii Uiki a me kouH mau puali kaua eia ae ka enemi a hiki mai, ma na paieiia o kona kahua hoomoana. Noiaiia, oka haawi kauohaoke pihoihoi uul oid ka na keikiniii oahoa U i puhi koke ae ai i k*na o-ie lue k«* huaīioua makuukaa, a e haa* wi ia hoi iu ki |H>ka mna ioa luia o ! ke kakala i ka wa • ike U ai ok» earmh Einoole, aia ka waha hamama weiiweii o na pokuoiahi me ko U* koo zoau pUm pokA e haliu pono aoa no kahi a ka leo o>lc i poha inai ai, m* ka makaakau eluaiako i ko iakoo ikaika malooa o oa eoemi o Ukou. Aks, eka makamaka, oU aaoo hou&Ua aoa a ke koiki il»! Hiki, ua hoohoka ia inai la ia e ka mea oana ka o>ie loua i poha mai ai t ol»i, oa boUU ako km o-lo >waitooa a oa k*

i iinni lliN.it i ke kulina o koaa mau manao Uaakei i hooiala ai NoiaiU, e like roe ka oiap* hiklwawa ana ae okn flwiU »Aa na paia poiuiu n k»« lewa lani, pela I oili hikiwawe mai ai he naa banerl ka« me ka aahu uiaula malaW 0 ke aUkai ana a ko kauaka opio 0 ka Uo uUuia. He halnlo me ka pohapoha aaa 0 na kapuai lio, he pualii me ka puahiohio uul, ala h»i t kapoo aku U ua iuau koa U o ka aahu ulauU U<>ko na Uina ba(ari pukuuiahl oke kei* kUiii Hiki, n luuwl uku U i ka Ukou mau puupuu humare Ikaikā loa lue ka ol oka lakou mau m«daU kiU, a uo ua pokole, aia ht ehu mau pokuniahl I lilo plo lual nmiaio o na koa 0 ka aahu uUuia. I ka wa o kvia mnu pukanUhi 1 iiio pio mai ai luaUlo 0 ka mana 0 ua koA o ka aaiiu uUuU, <iia ka minawa n ke alakui o ua mao kua U 0 kn aahu ulauU I lele koke lbo ai iluio mniiuua iho o koua lio a Uwo koke ae la i koua kuUna ma ka aoao 0 kekiihi pokuninhi. Emoole, uina nakoiokolo aku U kn pukuniahi a ua »Uk«i U ine kona )x>ka weU o ke kukala kaua, e hihio iiele nn.i iiuko o leu lewam** luua ae ona kon lielani, a lloko 0 iih minute pokoie* uia ke kahua kaua holookoa ua peuii |hi me ka uwa hi huhouo 0 ka pauda. £ haule mako nua na koA Ir*Uul imun o na poka pukuulnhi, a o na nniia wiwo 010 hol o IreUni, ua hiki 010 i ka wiwo ole 0 me ke koa 0 ko lukou mnu puuwai ke aa mai Imoa 0 k;i innlna 0 nn |H)kn pukuniuhi weliwoli n ko alakai 0 ua koa aahū ulaula e hoouna nku nna* O ke ki hoomau nku o na pukuniaki a ua ul.ikal U o na koa aahu uluuiu o \ i ka puupuu ikuika loa nanu i humnlo nku ku Ikaika o ua Irehiui f n .uionno e haulo walawala p&hi' iUlo o ka honua, ke oie e loaa u iakou he minu(e no ke klpOka nnn mal. Mo ka hoohaknlla 010 pohl koke ae U ke keikialil Hiki I kana o-le hoailona nu ke ki pnpa liko aua mai o kona mau balarl pukuniahi ma* luna o ua ko*i anhu ulauU, uka e ka mea heluhelu, 0 U o-le o ka ha&wi kuuohn n un kuikialii U 0 Iraianl 110 ke kipnpn ilko nnn iuai 0 koua mau batarl pukuninhl, ua haaheo inua in ae iu ia e ke uinkal e na kua auhu uiaula mn ke ki papa llke aua aku i kana m*u pukunUhi eha I ka wa hookahl ui« k<» lakou mau poka e hele uluulu aou me he Koua ia.

He iiapaiua hora keia kipoka hoomaha ole ana a ua aiakal la o oa koa aahu ulauia, ala hol wehe inal la na ba(ari pukuoUhi o na Irelani ka weliwell nui ma ke ki pwpa aoa mai maluna o ko lakou nmu eoemi, E hihio hele aoa ka Ukou mau |H)ka Uoko o ka iewa me ka Ikaika nul oie ka l'oa ole o kahi pomaikai oUI ke kahua kaua ua pooii pu me k* uwahl pauela. AUila, e hoomanao Iho kaua e lu inea heluhelu, ua hoohana ia ka ikaika ooa lreUoi i ka makaoi a ke piuhiohio ka mea loaa: Kapeoa Ike Ue I ka ull, Aohi i maamanlea I ke ku hoe. O ka Iwonmu o oa aoao elua i ke kipapaaoa i ko laua mau batarl pukunUhi, a m* ka poull pu ana o ke kahua kaua me ka uwahi pauUa o U ka minute a ke aiakai o na koa ulauU i ike iho ai, oa hlki mai ka I manaw* ana e kolai a wawahi hou ■ ako ai i ka ikaika amihi manā o ; na hooiala kaoa a ke keiklaUi lUkl o Iniaoh NoUiU, oo ka wa hope toa, ki* pepaiikeaku U oia I kana aao puknaUhi mo ka holl p« aaa ae maluoa o kona mau koa o ka aaho uUuia, a loai ako la I kela mao olelo t AUāipmu