Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 30, 25 July 1891 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

i. !fi tkrtuhnlr* o IWHi- | t 11 • »M. < . K. liMl • 1. < 1 aii- Sprcckl*-« i > I iil <i fici. i mM:i aku, e haiulu inai i :; ihi • Mnnowai" i IlonoL Kapnl.ikiko mai, ma I 1 L"l<» ana no na Panalnao. • ii) «i • k.i niake i ka la !, nm keia kulanakauKaaihina, wahine a •r, a he kamaaina no 1 : U I , 1 . kuu ia uiai ka mokuahi in:iiluiia mai o kt* Alaiiuki ■ i i k.( iNialinia nei, mahope o <ni :.U/« <i tm iiana a na |mk' ku- • | - ' iulii mic Kamehameha na t.« k.ihua kinipo(K) o Ma- • iu r<«ton(» f lulai -2:>. Ile : .;tkMikai uiakolukolu ko ia 1 a ik<« la iho. laniH kai haaw iia inaloko o .• llawaii i ka po Poaha l *kia W. 11. l'omwell no :iMtio o kana kaikamahine. . n« ulamaiiiehie. l:ouni mai o Hon. K. W. Kapalakiko mai ia mak•• k<•(•*• o ka nu|H>pi« k o luiai iiei, aia hoi na ka niea oU|>emm W. \Vilt-ot.

i ha.iwi »ku nei ke «upunl i ka * .noka < li rtii;i i iuawai rtniī <> ka nina uia Wnikikl M Knnomako i haHWi . ; nn iioMliMiuiu Me-lHnilleaii. .1 «• U(n»k<» ia Mku una. inu Ti>:ti <» Mk Maria f waMr. 1 ».4\ i«i Il>«tpili, o Kama- ! 1 m««1 u1 u iii'i, i ki 1 kakahiaka ..t jo u lulai, ho keikikane 'h.*ha #» (lomaikai ai no ke ,u ilii i ka liii mcM»puna inau. . I'.mh t .tku nei, lulai „M, ua « iii.il kN Hniepuie liiH mmlulu nt*i e ka Haku m -» ii -nolulu, o Mr. K. H. »- n»t* Mi«*t K«tt* Marion l»ay : rM«'r. Kneliini. . h.w»hihihiU ioa U ko kakou < aMkMi r kt-kahi mea kukau , i nniuu ma ke kapaia ana pppo}*»," no ke kokoke .<i *ihut» iuh Kuapapanul, ke < n» mukai, a«»he nme he ku ku tu4! oui ll<»outalu nei 1 ke u«. ■ imk« l\wloa aku nei,lulāi 21» k ,+ hi AuMmlia m«l Knpaia".ni, me -1 ohun kapena, 50 rki, $::»,000 mi ke kuU l- T < * iim* 1.413 mau tona

i i k>' h<x«oho U iH'i ka ipuhao k4 aiU iloko o ka i- pi>haku uU uuku hou loa i i- ■ „ ia ma .Uanui Moi, m* Kwm - i huiaa o n* aiiinui Mol a iki ka hui uiU paha i k . .» iho n«*i. ni> hoi ke aho I ka mea o ka H<-*ha la ka hopeoa o keia • » ka poe mamo paha keU a k.i uifii kauUna I ka powa * *iJ uv. Kikokiko maoli no 4 • i k< ia ano hua e hoolue U ' ma kuono. ' ■ m paaoi kiaipopo oka Poa- ' > *ia mawaeaa o Kamehameha i : *ak, oa haule o Kameha- : • ka hoi • aoa o - Mahaka. ka paho ekahl o «ui*-ha a me ke aoo hoolo o u ; . i«opo. O keU maa puoi '* ' o Kamehameha ma ke lot; ' " ewalu, aoie I manaola e , ' J * - ia Hawali, aka ua nome la * >ki ika pal aoa, a oi hoo- ***•■ ke kome aaa pakeu. Haia!! Hawall.

t*ft ka loa m&l 1 HoftOlttiu oei ka moku poa hoohikihiki limahana pake o Kohala i ka Ponha nei, mahot>e o ka hoolele ia ana aku o eono hancri m»u pake ma Mahukona. Ua hoi mai ka agena huli peke J. E. Hn>wn a me ma ohua pake no Honolulu nei. l'a haU aku i ka make ma Palama, Honolulu nei, i ka hora il kakahiaka Poalua aku nei, o Mr«. flariata wahine mape a Mp. O. W. C. Jonei n ua waiho iho i ke kokoo* lua he kane, na kelki lehulehu, na rjoopuna a me ka poai nul o na hoa oha mahnpe nei. Ke hookikina nui nei na Kapena Makai lehulehu e hopuhopu i oa hihia «iifa a ka holona e hiki ai ke paa, a o na aihue lehulehu e holapu nei ma na po a |iau f aohe o iakou hoao iki e hoomakakiu a hoohalua. Alaila, e ake ana na Kapena Makai i lainuku hou, aohe i 1010 holo lio.

l'ii hoole o S. Kaiu a me K. Kiialoa i hookohu la aku nei i mau lunnkanawai apana no Waimea a me Koloa pakahl, i ka ae ana 1 na noho lunakanawai i hookohu ia a<cu nt-i lauu, a ua hoopupu no e noho nm ko laua mau wahi e paa nei, he mau ho[>e makai no Kawaihau a iih' Koloa pnkahi. l'a pau a<*nei i ka wawahi ka paku inawaena o ke Keena o Lunakanawai Makalo a mp ke Keena H«K>kolokoio o ka Hale iluna o Aliiilani Hale. Nolaila, i ka wa e hol mai ai ka Lunakannwai mai ka heh< h<Kilana inai ana, e hoi ana oia iloko o ke Keena a Lunakanawal m ike Pre*ton i noho ai 1 kona mau la. 1 ka 1a 11 o lulai, ua haawi makana ia au o Kev. H. K. Raptbt e kona mau hoahanau oka ekaleaia Pukiki ma Hllo, Hawaii, me ka lio he eha makahiki, i panee ia mai e Mr. lo»epa Vieira me ke kahukahu ma ka inoa ona hoahanau Pukiki i o loko o ke kihapai ana e paaua nei no ka Haku. O kekahi ia o na kokua nui no kana hana. Ma ka ou|>epa namu i ike la iho ai iuiua ae o ka haiawal o "na Keiki Oiwi o Ilawall," ke Kuhina Hamuei Parker i ka po Poakahi oei kahi i hookenakena al fa poe e koho i komite e helo aku ai e noi dala no na 1110 0 na helhel lio e malaina ia ana ma ka la 6 o 9epatemaha aenel. He manawa hune keia e ke kuhina.

l'a hoopau ia o Sara Banahaka, kela wnhine hana keaka kaulanao Farani i palamimo aku nel 1 na Panalaau inai Atnerika Hulpuia ma ke ala aku o Honolulu nel, e haawi i mau anaina keaka hou ma Kapa* iakiko i Sepateraaba aenei. Nolaila, e pelukua hou mai ana ola maanei a malia o loaa he wa no, Honoluiu e ike ai i kana niau hana keaka. M i ka hooiaio ia ana o kaaie kaa ole o \Vong Hop i mua o Lunakanawal Kiekie Judd 1 ka Poalua aku nel t ua waiho ae he elima mao poe a ka mea hanakarupa 1 ale aku ai 1 ka hikou mau koi no lakou a pau ka huinai hlki aku I ka $1,740.08. Nolaila ua koho kela poe 1 Luna Hoo|Nino|K>no aie a ua lilo la Lau Chong malalo o ka bona he $500. M ii kumakaia ke kanaka Hawaii i ka hilinai i p pahl ia maluna ona no ka lili, nini walhooluo, hoopili makimaka, ke kuakl, ke klpea me na mea ano like, ina oe e noho lnnakauawai a kiure ana paha no kekahi hlhia i kono la ai oe e haawi 1 kaa olelo hooholo maluna o kekanawal ame na olelo ike. Ke hela papA ia mai n»>l na hana a kekahi poe.

M:iiloko mai o omikumamakolo poe nol e ao kumakola I hoikela, he eha l loaa »ia pal«p«lA lalkini ao kumu no elua makahikl, he ekolu no h<H)ktihi makahikl a me hookahi no eono maUma. Kia ko lakou mau inoa: May A. Atklnaon, Molly A. Atklnson, Ine« Perry a me Carrle P. Oreen v no ka papa klekie; Marga ret lloaeh, Willlam Caelho a me Kdllh Mist, no ka papa alaa; ao t\ D. llardlnr> no ka papa eeoo malama. Ua hala aku I ke aupunl ohaoe mai Waiohlno, Kau, Hawail ako, I ka Poakolo, lulal 8» o Mn. Libbie Maakaa kekahl pua alil a wahloe mare a Mr. J. Willie Sm!thiee, i ke 33 o na makahiki o kooa ola ana. Ua mare la laaa I Dekemaba 1, 1879, a ua hanau mal na laua he eloa keiklkane a me elua kalkama* hlne e oU nei, a e paiauma aku nei hoi me ka nui o na makamaka a me na hua'Uha, no ka ako e ia ana aka ola poa alll • ka make.

1 ka po o ka ia 21 o lulai nei, maloko o Mauna Ala, Nuuanu, ua hoohui ia ma ki mare e Rev. A. Macklntoih, o Eben Fazon Bi*hop me Min Anoie 8. Waiker, kalkamahine aiua a Hon. J. 8. Walker o Honolulu nei. Ua hoohaoohano ae ka Moiwahine i ke anaioa mare ma kona hiki kino aoa ae. Ua lohe maJ nakoa, tia ke makapa nei ke poo o ka oihana makai i ka naku i ka huli i ka mea nana i hoike mai ia makoa i ka ike, no keU manao alakai i puka ma ka pepa makoa e plll ana i na aihae lehulehu a me ka hoike pau ia ana ona poo, na aliimakai, na kakauolelo ame na makai o ka oihana. Aole e loaa, no ka mea he ala iki ko kahuna. Ma ka huakai a ke Keikialii David Kawananakoa i hoi mai nei mai Eneiani mawaeoa mai o America Hulpuia, ua ike iho makou, ua maiamaia he anaioa luana nona maioko o ka hale o Mekia ame Mrs. HlgteyoCedar Rapids ( lowa t e Mrs. W. W. Dimond o Honoiulu nei e noho hoemaha la malaila, a he malihini hoi ke keiklalii na MrWiiiie Waterhou9e, muli loa o Keoni a me Hanale Waterhou.se.

Ua piha na ea Unl a ua maaaniaua ka lel« ana o na lohe mai kekahi pe|>eiao a i kekahi a puni keia analna, ua paoe kikoo la a hoohaahaa loa ia mai ke Kuhina nui o ka Molwahlne e kekahi Komite o ka apana o Koloa, Kauai, imua o ka Moiwahlne a me na makaainana o ia apana ika wa haiolelo. Ua manao makou, he olelo paani wale no !a, aka mamuli o ka nui o na wa oleio e kamaillo ia nei no ia mea, nolaila ke noi nei makou i ka haiolelo aW. A. Kiha, e hoouna ia mai na makou e pai ma ke akea, i hiki ai ke wae ia iho ke au nui a me ke au iki. I,ka hora Bokapo o ka ia 15 o lulai nel, ua pau ioa aku i ke ahi ka hale hoahu ukana o ka Hul Alahae o Waiiuku ma Kahulul, he uml mau kaa ukana, na lako kapili hale iloko oua hale la a me ka hapanul o na ukana mai ka mokuahi Likelike aku ia la no ka hoolele ia ana aku. Oke kumu oke ahi, aole i maopop > loa, aka ua manao wale la, mai kokahi m«u iuea paliu ae paha i hoolll ia aku mawaena o na ukana a I huna ia. No ka mea, ua lohe la kekahi mau pahu ana elua i ka wa a ke ahi e a ana, ola hol me he pahu ana la a ke glana pauda. Ua hooikaika ka Luna nul o ke Alahao ame na kanaka i akoakoa ae, a ua pomaikai I ka plo ana oke ahi ma ia hale hookahi aoha i palahalaha Ina hale e ae. Ua noho ke klure aka Makai nui e nlenlele i ke kumu I pau ai I ke ahi a n* maopopo ole ke kumu. He mea maopopo, e kukulu la aku ana ona hale hoahu ukana hou, a ehla la malama aialla paa. Oka nui oke poho i koho la aia mawaena o $20,000 a me $25,000.