Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 30, 25 July 1891 — HE MOOLELO NO WALAKA RARE, KA ILIO AHIU O NA KUALONO, A I OLE KA HIENA OPIO O NA HILANA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO WALAKA RARE, KA ILIO AHIU O NA KUALONO, A I OLE KA HIENA OPIO O NA HILANA.

MOKI'NA XII. KA MAKI'A MK KK KKIKI NA KA C MOHALA PIA EKOIA'. Poha alapine ae la na leo o-le Wawaio kupinai ma na kula E ke kial? Heaha ko ka po? Pohapnha mai la naleokuhiaia Mai na kula laula mai o Alani Mai ke kahua kaua mai o ka haaheo Me na leo hanehane o ke kumakena Ua hala «>e e Irelani Ua hehi ia ilalo o ka honua Ua alana ia kou hanu Me ka maka o ka pahikaua A ke koa I poni al E lilo i hoopakelo no kona Uhui Ke keikialii Walaka Uare Ke koa <> ka uwahi pauila Ka haku o ka pukuniahi Ka Ilio Ahiu o na Kualono Ka hiena opio o na Hilana. * • «» » ♦ * I ka wn o ke keikialii Hiki i haulo walawala aku ai ilalo o ka honua he kino make na ka pahikaua a ke koa Walaka, ia wa i holo koko aku ai ua keikialii la o ka pu kuniahi no kahi a ka hae haiaunu o Irelani e welo haaheo aua a huki Iho la ilalo, a iloko o na .Hekona pokole, aia ka hae pua rone ona llllana o Wale e welo haaheo ana llu na o ua pahu hae la iwaena o na leo huro o na uaita o ka aahu ulaula, a na ua hae la i hoike ae i ko ke kahua kaua holookoa ua pio ke alii nona ia pahu hae.

0 ka lono o ka liaulo pio ana o ko ke keikialii Hiki aoao, ua holo ae la ia me ka mana nui iwaena o kona mau koa, a i ka wa i loaa hou aku ai o ka lono no ka make aoa o ko lakou alii opio, klola iho la lakou i ka lakou mau mea kaua Halo ma ke ano he haawi pio ana ia lakou iho. Oiai o ka lono e pili ana i ka make ana o ko lakou alii a moi opio, ua like ia me kekahi puupuu ika ika i hamaro ia aku i ko lakou puuwai koa o ka wiwo ole, a pela kaua e ka makamaka heluhelu i hikl mai ai 1 ka hopena o kela kaua hope loa o Alanl. 1 ka wa a na koa Irelani i haawi pio mal ai ia lakeu iho imua o ka mana a me ka ikaika o na pualikoa Peiekane, ua haalele iho la ke koa oka uwahi pauila i ke kahua kaua me kooa mau naita a kanioe aku la 1 ko lakou alahele no Uko • ka hlhlpea o na laau o Alani.

A no keknhl nmu minute, ikt| hou irt āku la lakeu e kamo« pololei mai ana i ko lakou alahel* no ke kahua hoomoana o na Peiukane. Kmooie, aia ua oiau naila ia •ku ana ma ke aiu iho oke kahua heolulu o ka moi Woka Rare a me kona mau ukaii, a leie iho ia ko ia kou aiakai maiiuna iho o kona lio a kamoe aku ia no kahi a kekahi kon opio e ku ana roe kona aahu piha o ke kulana alakal a alii nul o ka puallkana hoiookoa. >fa ka limaakau o ua koa opio ia e paa ana oia i kana pahlkaua, a ma kona Umahema hol ht wahi ohenaaa makalua kana e paa aoa. O keia kanaka opio a kaua e Ikt nel, 0 ka Moi Woka Hale no ia ka pukonakona o ke kahua kaua ao ka olail hlapalole o na medala kiia. Ua haawi aku ua mol ia I na nana pono ana maluna o kt alakal ona koa o km aahu ulauia laia (Walaka) e heie mal ana imua ona, a ma kahi he mau kapoal ka mamao mal ua moi nel aku, ku iho la ua koa la o ka aahu ulaula, a me km ol o kana pahlkaua, haawl mal la ola I ke alohai kaMol. Alaila hull ae ia la maluna o kooa mau nalla, a hoolauna aku la i ka Mol Woka Rareoo kawaaoaka iim kela mau oiaia

E kealli—ma ka inoa o ke aupuni HlUuia o Wāle, ke hoolaona aku nel aa I kela mau oalta Imua o kou hanohaoo a me ka ilihla ma ke ano o lakoa kekahi o na kea i haaheo pu me na ehaeha •ke kahua kaua o keia la. Me keia maa olelo aua koa opio la o kaaahu alaula, alaila hoomaha iho la ia I kana kamaillo ana mai a haka pooo mal la ia maluna oka moi no kana mea e pane aku ai. E like me na olelo a ua koa la o ka aahu alaola, pela ka moi Woka Rale i apo aku ai me ka hauoli nui no kela mau olelo makamaka o ke ano hoaloha, alalla pane aku Ia ola.

E ke koa opio wlwo ole, o kau leo poloai o ke kulana makamaka, ke lawe mai nei au ia mea a inalama me ka hauoli nui, a 1 keia la ua loaa ia lakou na mahele like oka haaheo pu ana me ko'u mau koa, aka e Sir Naita o ka aahu ulaula, mai na Hilana mai anei o Wale keia mau naita haaheo? Ae e ke alil—mai na Hilana mai lakou o Wale, a o ka mea e kamailio pu nei me oe, mailoko ae no ia e Pelekane nei mai ka piko a ke poo, mai waho hoi a loko. A-ha! no Pelekane nei no ka oe a • kela man naita mai na Hilana mal o Wale? Ae e ke alii—e like no me ka'u i hoike mua aku nei. Alaila he keu ka mea kupanahao ka hiki ana e loaa i kekahi kanaka Pelekane he inana e alakai ai I kekahi mahele koa aole no kona aupuni. Pane mai la ke keikialii Walaka Kale, pela 10 no, aka ma ka mana o na kauoha a ko lakou poo ua hiki ole !a lakou ke kapae ae, oiai o ka mana o kana mau olelo he kanawai paa loa la o hiki oie ai ia lakou ko wawahi. A-ha! ua kau kanawai ia ka ea? aiaiia heaha ke kanawai a heaha hoi ka huaolelo? Pane mai ia ke keikialii Walaka o ke kanawai e hooko a hoolohe ua poe koa la i ka leo o keia wahi o-le: ma ke ano me he mea la o ko lakou alakai a poo nui ma ka oihana, a o ka huaolelo oia no ke kauoha, ttia kahl a ko lakou alakai e haaheo ai maiaiia pu no ine lakou, a o ka mea e pale a kue i ke kauoha e kipoka ia no ia. Na keia mau olelo a ke keikialii Walaka Kale, na ia mea i hookaakaa pono ae i na maka o ka moi Woka Uale, a oia kana i haawi mai al i na nana pono ana maluna o kfe koa opio me na maka oolea, a liuliu pane mai la oia.

£ ke koA wiwo ole, ua ale nui ke aopuni makuahine la oea me kou mau naita wlwo ole, akn eae mai la'u e ninau aku owai la ka Inoa o ke kanaka opio nona ka hanohaoo a'u e kamaiiio pu nei? Pane aku Ia ke koa Walaka Rale no ka wehe ana aku I ka haina o kau ninau e ka moi, e ae mai ia'u e olelo ae no ka wa mua loa. O ke kanaka au nana i haaheo mua 100 ke kahua kiu maluna nei o ka lepo o Alani, he aneane e ekolu kau mohala pua (makahlkl) 1 hala a e ke alil ke hoomaopopo mai la no anei oe i ka'u mau olelo? Ae e ke koa opio wiwo oie, aka wahi au I oielo mal nei, ooe ka ke kanaka mua loa nana I haaheo ke kulana kiu malona nel o ka lepo 0 Alanl? wahi a ka moi Woka Rale 1 pane mal ai. Ae eka moi—l pane aku ai ke keikialii Walaka Rale, ua olelo io au pela, a ke hooia hou aku nei au owau io uo oa kaoaka la. Alalla e wahahee mal ana oe ia'u ea? Aole e ke aIU. Alaiia pehea ka boi oe I hal mal nei ooe ke kanaka moa k» oaoa I haaheo ke kuUna kio malona nei o ka lepo o Aiani. Paoe n*:u N Ue keikialii Walaka, he olalo, he oLUo ka'o e hoi aku oei la 00, o ka'o mao olelo, he oaue ele ia e like me na walhooioo olioli o ka lahi, a I nwa oou • Ike ai i ka oiaio o ka'u mao olelo, e nana mal I kea palapala a e ike a hoomaopopo no oe aole ke alakai o oa nalia o ka oaho olauia o Walo I wahahee ako la 00. AoU i P*m.