Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 30, 25 July 1891 — NANEA KAMAHAO O KE KEIKIALII ROMEALA; O KA Ui Kila Mageneti O PARAMERI. [ARTICLE]

NANEA KAMAHAO O KE KEIKIALII ROMEALA; O KA Ui Kila Mageneti O PARAMERI.

Ka Sani ? haule ai ka Honua ; Ka Mahina Mtl% o Salaredina ; Ka Ixi alohi o Mulisedtra ; Xa Kulu Koko kamahao Ek'Au

Na Ui Hookelakela O KF. AO HOI.OOKOA.

PōHwai Ualioa o h Honoa nei, A O K K Kila Maytntti o ke Āloha— u O Ftiramtri no ia

Aka aole no i pau mai ka'u noho alii ana, ua noho aiii ia e a'u ka mole hohonu o ka naauao ilalo a hiki i ke akea laula o ke pohihihi | iluna, a o na iokowai koieie a me I na punawai mapunapuna, ua lele j wale ia no ia e he pua kakaka la ka hele a holu poloi*» > ka uiaka pipi pulu. O keia mau olelo a ke keikialii Uomeaia, oia ka ua moiwahlne Me aina la i nana pono aku ai me na maka oolea, me ka naiu ana iho iloko ona no na olelo a ke kilokilo a me ia mau noonoo na-luea e halakau ana iloko o ua moiwahine la, pane aku la oia. Kahaha, oia mau mea aku la no paha kau i lke aole hoi oe i makaikai i ka nani o ko'u kulanakauliale i makana aku nei, a ke ole au e hewa ma ka'u olelo ana, alaila e ha aheo auanei ka moiwahine Mesina ke olelo ae, na ke kulanakauhale momi i hooluhi i na kapuai wawae o ke kilokilo a maopoapo, a na kona mau luhlehu nani hoi i hoomaona aku i kona la maka poniuniu. Pane mai la o Komoala: kahaha! malia paha he hookahi no wai o ka iike a ma na luoa 1 anoe ai, oiai o oiai o na kulanakauhale a me na mea a pau a'u i noho alii ai e like me ka'u i hoike aku nei he hookahi wale no o lakou alanui e hoea oku ai i ka puka o ka maha.

Wahi a ka moiwahiue i pane aku ai, he oiaio, he hookahi no ipuka o ke ola, aka nae, he elua alahel—ka mua, ko alahele o ke da a me ka maha—ka lua, oia no ke alahele o ka make a me ka luhi. Ua hoomaha iho ua moiwahine U i kana kamailio ana rte ka haka oono ana aku maluoa o ke keikialii Uomeala no kana mea e kamailio mai ai, a aole no hoi i lluliu iho, mahamaha ana na pahu lohe- o ua moiwahine U me na oieU a ke kei-! kialii Komeala i ka i ana mai. Ua kaapuni ia e au ko ke ao holo okoa mai ke kiekie a ka haahaa he hookahi wale no huaolelo i ka lehe-1 lehe o ko ka honua—ka ipo i ka! ipo—ke aloha me ke aioha:—a owai o laua ka mea i oi? aole! a oia ka'u | e hai hoa aku nei la oe e ka moiwa hine, he hookahl oo alahele, a he hookahi oo poka e hoea ako ai ilu oa o ka aioa hoomaha o ka hauoli a peU no hoi me ko ka aioa lahi o ka ehaeha. AlaiU e ke kilokilo: wahi a ka moiwahioe I paoe ako al, ua ae mai nei aoei oe e Uwe i ka'a ma* kana? Ae • ka moiwahlne—aa ae au e Uwe i kaa makana, a o ka wa oae au e hooko aku ai, oUno ka maoawaaoa kukana o ka U e iho iho ana e haale malalo o ka lipolipo o oa wai o ka moana MadederUoa. O keU mao a ke keikialii, oia ka Meaioa i haawi aku aka ai I ke kaaoa ana, me ka paoe hope aoa ako i keU maa olelo, ke hooeaaoao aU aa I kaa maa oleio • ki klio-

kil«», a e kall mai ana au me ko'u 1 aloalii no ka h<K>kijia ana ae ia oe, e makaukau ana na mea a pau a i . hakalia wale no i ka maiihini o ka hoea ae. Ae —wahi a K<>meala i }*ane mai ai, i hakaiia wale no i ke kil;t me ,ke paea, hoooaue ke kumu o kaui- | ki huai ka l'lu o I.ele. ! Ua ano puiwa ae ka molwahine no kela mau olelo hoj>e a Komeala a oia ka ua moi\Tahlne la I ninau I aku ai ine ka hiaai nul. j Pehea—heaha ia mau olelo au I * pane mai la? ke kila me ke paeaP Wahi a Homeala i pane mai al, kahaha' i hoomaoe wale ae nel no au ia mau wahi olelo hoomakeaka maiia paha hoi o ke kila me ke I paea ka mea e naue ai ke kumu o ! ka hoohana e like me kau i olelo \ niai nei—a hoea aku au, me ka ; hakalia ole, ua mnkaukau mua o o ke ao opua hoohaehae naulu, Mamuli o keia pane hoonalonalo a ke keikialii Komeala, ua emi pu wale iho la na manao hapahapui iloko o ka moiwahlne Mesina.

Aiaila mahope iho o ka laua mau kukai olelo ana me ke keikiaiii Komeaia, ku ae la oia iluna a haalele iho ia i ka rumi a ka manao pu i noho ai, a huli hoi aku la oia no kahi o kona kaa alii e kali ana maialo o na alakai ana a na kanaka opio kiai ekolu. I ua moiwahine la i hoea aku ai no kahi a kona kaa alii e kali ana a iaia i kau aku ai iluna o ke kaa ia wa no i hao koke aku ai ka mana o ke kalaiwa ke hele In a Niniu Moiokai Poahi Lanai — Ae e ka makamaka heiuhelu, ua huli hoi aku ka inoiwahine Meslna no kona halealii me na manao lehulehu enu ana iloko ona no ke kilokllo a ka ul nui wale me ka manaolana kuhihewa o ua moiwahi ne la oia hookahi ke kia manu akamai e walawala pahu ai ke kllokilo ilalo o ka leix>, a no keia ano wahine paha ka mea i olelo ia ai,

Kaena hewa ke kni o Haena Po lua me he ehukai la no lalo-e O laJo alna kupolua i ka lai Kuu po hoa 010 ke moe—e Moe ae au kuko ia Ilaieiwa Hihihlna ana i moeawakea Ua awakea kaua e ke aloha Eia ka manao la ke huelani nei Ke hoolale mai nei ka heleaina E naue kaua e palna. Ua lioea aku ua moiwahine la no kona halealli 1 ka wa a ka la e hi-o aku ana nia kona poai hele e huna ai iaia iho malalo o ka ilikai. Mahope iho o na hoolalao hele ana a ua moiwahiue nei i na uhu koi a kona mau manao hoohlhi uo ke keikialii Uomeala, a haawi aku la oid i ke kauoha i ko kona aioalii e hoomak lukau ia na hoohiwatiiw r a ana no ka malihini a hoea mai, a o oa hoohiluhilu ana hoi i Ike ole ia kona lua ma Meaina apuni, oU ka lakou e unu mai a hoonu anua ke kiiu o Kaiamaulu, hoalealea i ke kaha o Kaunaiewa.

O keia kauoha a ka moiwahine Mesina i kona aioaili, ua unu ia mai la ia a hewa i ka wai ua mea be oani a kaua maoll no e ka makamaka heluhelu e olelo iho ai, aohe nani e ae ma Mesina apuni e like me ua ahiahi la o na hoohiwahiwa ia ana o ua halealii la, aka nae o ia mau nani a pau, he mea ole u i ka manao o ka mea nona keU mo«lelo a ku oo kaena aia keiki—ua kaapuoi ia e a'u ke ao holookoa, aehe oani e like aku me Parameri, ka hele a malamalama ka U e alohi nei. O keU mau hoohiwahiwa a hoomakaukau ana o ke aloaiii o ka mo* iwahioe M«ioa, ua lilo U i mea e kamailio nui U ai e ko kooa aloalii me ka ninau ana owai la oei malihini kiekie a ke aliiwahine, a he ul oo paha U • makepooo ai keU maa oaoi o ke kau ana. H* maa oioaa waie nokeU a ko ke aieaUi i haUha mawaho o ka mla, oiai aola lakoa i ike a moeaha oe maa o ka mea nooa keU hoohiwahiwa ana, he paa U no ka wokiu. Aka oae, aUoaka hoea ana mai o km manawa a aa pua U • kipa

aku ii ma ko l.ik>m hVt<-;U:i. tia manawa e kuail > aku i uh I.h. 0 ka heke oe i ka li« iu ek.ihi Ke ana hu.iht>lu kitkio o Ladan.t Ano e kuu makani.ik.i hi lufu lu, ine koi.-i m.iu h«.*.>maikeike ana ao la oo al(.<ilii «> ka moiwahioo Me«ina e hookuu aku kaua i& lakou a me ka lakou mau haua, a e aui ae kaua a nana aku no ke koikiaiii Uomeala, malalo o kona inoa kap>\kapa, 4t ke kiiokilo ike alahele i>»>hihihi o ka maka kuikt'U*." I ka hoea ana inai i ka manawa a ua keikiaiii ia i hai mai ai i ka uioiwahine Momili, aia hoi liuliu ae la ua keikialii la iaia iho no kana huakai i ki» aloiilii o M» -in;i, a ilok«» wale no o na iuiuute p«>kole ( aia ua keikiaiii la ua hele a Kau ka Iwu —he Ia makani 1 ka iiele a ke kanaka ui Aohe puu aohe kee lie linohau walo 110 kela. A malalo o ka n.ana o ka oho aniani Liuiiona, ua hookahuli ae la oia iaia iho i ka aniani o anapa ana me he wailiuMa, a e huki ia ana hoi e na paa 110 he 21. Maluna o ua kaa aniaui la i kiu aku ai o Komeala a hoio aku la no ka halenlii o MeMim ka paiiu hopu. E kalaiwa ia ana kona kaa e na «<Kulu Koko Kamahao Kkolu," ka poe hoi no lakou na kino eepa a kaua i ike mua ae m i. O na kahiko aahu o ua jHie kahu k&a la o ke keikialii Komeala, he mau kahiko ko iakou o anapanapa ana ka wai imua o na kukuna lilellle o ku la nui*no oia ahiahi, a ma ka olelo i>okole ana ae no kaua e ka inakamaka. Pai ke keikiaUi Komeala i ke oolea Lawe a lilo i ke kumu hoohana.

Oiai ke kaa alii o ke keikialii Komeala e holo aku nei, aia na al tnui ua hele a hookeke ine na kan »- ka e ake ana e ike i ka ui nona ka hale anlani kamahao a iakou i ike 1 ai i na minute aku i hala. ' Ua haehae ae ka lewa ine ko |.t- 1 kOu niau leo hooho e uwa ana uo | ka nani a iue ka ui oka hiwahiwa nona keia moolelo, ana ia mau leo hooho o ua kanaku i hoike aku i ko i ka halealii ei ae ka mea nona ka hanohano a lakou i lioonuanua ai, a j ua lilo ia luau minute i wa no ko ke aloalii e pioloke ai iloko o ke pi- | hoihoi nui no ke ake e ike maka la- ; Maikai Waipio he alo lua na ; |)flli. 1 A he mea oiaio e ka makamnka 1 heluhelu, iloko o na minute {K)kole | o ko lakou kall ana me na man.io : pihoihoi, aia hoi haukawewe aku | la ke kaa o ke kelkiaiii Komeala ma ke ale o ka halealii Mat>ala, a ua 1 ike io mai la lakou (aloalii) aole io | oia he maukauka hoehewa, aka he ; olali a he kaeaea mao|H>po ola e | kohu ai ka olelo ana, I

Owau mai keia o Aleiki Kapena o ka Naulilo E ike ia ai o Mokuhano A he ihu no ka waa Hawaii. Ua hoea aku ke keikialii Kome- ( ala no ka halealii Mahalao ka moiwahine Mesina, a malalo o na hookipa ana a ka puuku nui o ke aloelli ua hookipa ia aku la ke keiklalii' Uomeaia iloko o ka halealil me ka hanohano nui. ; Ma ka puka komo kahi a ua keikiaiii la i komo aku ai, e kaa ana keia mau huapaUpala, j - E kipa e ka malihini " I a ma na aoao a pau o ua maa hua-1 paiapaU U aa kipehi wale ia oo U me oa lipo o na lau oaheie a me ke aU moaoi kupaoa o na paa, a pela 1 hoomanao ae ai ka mea kakau i na kiliwehi haaheo o ka aina ua lu lehua— Po Hilo i ke aU me ke ooaona O Panaewa mokulehoa hao'eo'e Aoie i pau.