Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 31, 1 August 1891 — NANEA KAMAHAO O KE KEIKIALII KA Ui Kila Mageneti O PARAMERI. [ARTICLE]

NANEA KAMAHAO O KE KEIKIALII KA Ui Kila Mageneti O PARAMERI.

Ka Sani $ haule ai ka Honua; Ka Mahina Meii o Salaredina ; Ka La alohi o Muli*cdcra ; Na Kulu Koko kamahao Ekoiu, Na Ui Hookelakela O KE AO HOLOOKOA. PūHiai ūahoa o ka Hma nei, —-A O K« KUa Mageneti o ke Aloha—" O Parameri no <a." Ia Homeala i komo aku ai maloko o keia keena ua hookipa loa ia oia no kekahi keena hou aku, a ma ka kikiki luna o kepanipuka o ua keena ia e kau hou ana keia mau oleio oka noeau nul a e heluhelu ia eka makamaka uhaiaholo o keia nanea penei:

•<E huli ae ia'u iwaena o na pua. A ma ko lakou iuhiehu e ioaa no au kau ipo."

O keia ae la maluna o ke panipnka o ua keena la, na hua palapala hoi a ko ke alo aiii o ka moiwahine

i ike oie ai heaha la ka manao, aka no ke keikialii Komeala hoi, ua ahuwale mua aku la iaia kaupoku o Hanalei, a oia ka ua keikialil ia i akaaka iho ai, a puana ae ia aia i keia mau olelo:

U! nui no ke akamai—me ka maalea no la hoi e loaa al ke Dubelo, aka e hoka akn ana au imua o kou alo a hoike aku ia oe, aoie owau kou hoa e kohu ai o ka lealea ana.

Me keia mau oielo a ua keikialii Komeala la, ku iho la a haka pono aku la maluna o ua mau hua palapala la, a no kekahi mau sekona pokole, kahea ae la oia me ka leo nui:

Ua ike au ia oe iwaena o na pua! A ua loaa oe la'u iloko o ko lakou mau luhiehu. Aoie oe o Mesina, aka o Mesia, ka mea i kapa wahahee iaia iho o ka mua a me ko hope, ke kumu hoi a me ka welau, aka he oialo he olaio ka'u e hai aku nel, aoie e pau na hoku o ka lani a • hlolo lho no oe ilalo me kou noho alil. Me keia mau olelo a Komeala, kahea ae la oia no kana mau kauwa hoolohe me keia mau oielo: •'Kulu koko Kamahao Ekahi; Ipo kino wallua kamahao loa!"

Ae—a« —e ko makou haku, ela au o kau kauwa hoolohe; •oe hele awau hele, • oe hana owau hana, a e hal mal heaha ka huaolelo? wahl a kekahl leo I pa-e mai al me he mea la ma ka paia o ka halealii kahi i kamallio mai ai. Wahl hou a ke keiklalll Homeala I pane aku ai, e hele a hai aku i ka molwahlna Mesina ua ike la oia Iwaena o na pua, a ua loaa hol iloko o ko lakou maa iuhiehu. Ae—ae —e ko makou haku; wahi a ka leo I pa-« mai al, a no ke aekona hookahl, poha hou mai ta ua l«o la me keia mau olelo: Ua hooko la, oa pau aku la—I ka wa aka leo kamahao i hai mai al 1 ka olelo, la wa i kahea tioa ae al ke keiklalli Komeala me kela mau olelo: "Kufu koko Kamahao Elua; Papale ooaaa kupaianaha! Ai m •ko makoa haku, wmhl aka leo I pM mai ai; o oe hana | Ofwaa hana, o oe hale o. kakoa pu no ke hele. Ae ka haku ona haku, e hal mal heaha la ka hua«lelo? Pane aku la 0 Homeala, e hele e hal aku i ka noiwahlo* Me«ina, aple la o kona oaohl olalo, tka o Meala, ka mm I pee malalo o ka aahu o k* kolohe, ka maa a me

k& hope, ke kuu hoi & me ki weUa. Ae—ae—e ko ikoa haku, wahl a ka leo kamab4 pane mai ai, a no ke sekooa bkahi, poha hou oiai la kooa leo i keia mau olelo, ua pau aku la dahe ke kuini o lalo» ua ikea wal I ka hookuu a iho o ke kulu koko kamahao i kana mau olelo, ia wa i hii hou ae ai ke keikiaiii Homeai kona leo iluoa a kahea ae la uiiela mau olelo: "Kulu kokovamahao Ekolu; Uuaheiu kiiok!l*epa he 52!" Ae—ae—e koiakou haku, o oe heie o makou ht o oe hana o makoa like hana, t hai mai heaha ka huaoleio? £ hele a hai * i ka moiwahioe Meaina, ua hoe*ai ke kane mare, a ua makaukau ei oia no ka ahaaina mare? Ae—ae—e kuakou haku wahi a ka ieo kamah i pane mai ai, a i ka hala ana ao kekahi mau sekona, poha houai la ua leo la me keia mau olelo. Ua pau aku ua hooko ia na mea a pau. Aiaila huii liae ia ua keikialil la, a hele akia no mua no ka puka e komoiu ai i ke keena nona kela mapuapalapala e kau ana mawaho. ' Ano e kuu aamaka heluhelu, ma keia wahi Ue a hoomaopopo iho ai kaua i ktupanaha a me ka eepa maoli o W mau kulu koko kamahao ekoluiai i na minute ae nei i hala, iko kaua he mau kino kanaka kikou, a e noho ana ma ke auo o lfu na hookeie kaa o ke keikialii iieala, a I keia wa eia kaua ke ikei i ka iakou mau hana « o ko kaua hoea ana mai ina la omaka mua loa o ka mau hana kamahao nui wu) ke au a me na la o ka moopun» ka mea nana i mailani ia laki na la aku i hala, a o ke koiu h| na mahele o ko iakou ike ia ainaluna o keia paepoe honua e )hana ana i ka lakou hana a kewaiwa nui wale. Aole wale mwiei nei pau mai aka, e hoea loa \ ana kaua i ka eha o na mahelr(hi hoi a kaua e puana ae ai e kn Ikamaka—

Hiki aki kapi i Lehua, Ka palena pa\ ke aloha. Ae—e hiki akana kaua ia mahele a iioko o » mahele ia e hoea mai ai kaua i ; i pahuhopu o na hanauna o na mio a ke KeikialilKupelina o Ani Noiaila e ka makhkaheluhelu, a uhaiaholo o ka moio o ke Keikialii " Kupelina,"|£omeUna" a me Komeala; ko kiuiakaikai ana aku no ia manawlhookuu aku kaua ia wa e— j

Moe kini o iao iihiahi, Moe i ke kai tafl na Haku— a e makaikai hou no ke Keiklalii RooiealakCUa Makeneti o Parameti. I Ia Komeala i hoeaikil mawaho o ke panipuka a A |a palapala kamahao a me ke»*ihi, kahea hope ae la ia I keiiiolelo, "Ua hiki mai ka la o k*j|t mare, ua makaukau anei nk\ ahaaina, e hauoii kaua a e le# hM i na ono o ka kaua papaAin/kannomona, 1 ' I ka hooki ana Jo ke kelklalii Komeala i kana oielo: aia hoi me he olapa analAa uwila hemo mai ia kp pani puk ike ia aku la ua ui wahine laioho mai ana iluna o kooa noha nani a me ka eo walpahe o ka ii haule Iloko o ka hoohihl kah oai ia oia i ka malihiol e komo e e ke aloha hoolauna me ke I Laina. E Uke ma ke k a ka mea hale, peU ke kiia wai pali paa o Parameri i komo ak a ma ka aoao oua Mol wahine oho iho la ia me ka haaheo ou ia ka ua Moi wahine nei i pane il U Komeaia, O ka hooko ia i mei kela o ka kaua ae iike i ho< «i? Ae e ka Moi w e ina he mea ia e pau ai ke kul ira ia Hoohila. loa peia wahi ) moiwahioo la me oa oiek> booh ka ipo i ka ipo no ka wa mna loi ele mua kaoa e hoopiha i ka luj * inaina maiuoa o ka popaaloa Moakaokao ia a mahope aka oJ hoao k« kila xm ke paea.

Pane ;ie la o Komeala, ka he mea hoolahl wale no ia oiai ua lawa no kaua ia'u nei me ka'u wahi papaaiaa uuku, a ua hiki ia'u ke olelo ae ua lawa la na ko ka honua holookoa e ai ai, aoie wa e pau. Nolaila o kau wale no i makemake ai e hele aku e hai i ka lohe, ua loaa ka m*hal kuni i kau kuahu e alana ift aku al i ke kakahiaka o ka la apopo.

O keia mau olelo a ke keiki alii Komeala, ua hiki ole ia I ka. moiwahine Mesina ke pani mai oiai ua hookaau ia aku ia me ka noeau nui a oia ka ua moiwahine ia i pane mai ai ma kou leo au e ka eha kooi a kaua e ka leo o Mealna. Alaila huii ae la oia maluna o ka puuku a pane aku la: U E Meei e, e hele aku a e hai 1 ka lohe i ko ke aloalii, o ka hanohano o ka papaaina i hoomakaukau ia ai no ka malihini, ua noa ia i na mea a pau, a e hoomanao e Meei no ka hanohano a me ka iaahia o kau hana e like me ko'u kaoawai paa, ake haule oe me ka mana piha o kau hana, alaila na ka oi o ke kila e ahewa ia oe. n

O keia mau olelo a ka moiwahine Mealna, oia ka ua haku puuku la i hooko aku ai; ua hele aku la oia a kuahaua aku la, ua noa ka papaaina na ka iehulehu, a oka malihini hoi nona ka hanohano o ka la i hoomakaukauia ai, ua hoao ae la Maieka e kuikahi me Ha-waii—-huikau ae la na makau a ka iawaia i Waiiua.

Ua liio keia mau olelo a ka Haku Puuku i hoike aku ai i mea kamaiiio nui ia e ko ke aloalii, e mamina a e makeo wale iho ana no, aka o ia mau mea nae he mea waiwai ole, oiai ma kahi o ka hohono aia he ahi malaila.

Nolaila e ka maknmaka heluhelu e hookuu aku ko kaua kamallio no ko ke aloalii, oiai ua lohe aku la no lakou i na mea a pau mai ka waha aku o ka Puuku Meei, a e aui hou ae ko kaua kamailio ana no ka hiwahiwa nona keia hoonanea a me ka Moiwahine Mesina. I ka wa a ka moiwahine i haawi aku ai i ka olelo kauoha ma o kona puuku la, ua ike a ua inaopopo mua mai la ia i ke keikialii Romeala, a oia ka ua keiklalii ia i namunamu iho ai iaia iho me keia mau huaolelo: U ! Uahoa maoli io no oe, aka i anei nae kaua ia ike ia na akamai, ooe paha owau paha, aka ke ole e hewa ka'u mau olelo mua, alaila aole e pau na hoku o ka iewa, a e hiolo no ua mana o keia aupuni ma ka poho o kuu lima. - I ka hala ana aku o ka puuku no ka hooko ana i na kauoh» a kona Moiwahioe, huli ae la ua keiklalii la a pane ae la: Pehea hoi kaua e ka madame ? Pane mai la ka moiwahine: Kahaha, i ke aha auanei hoi, kai no hoi ua malu ke kula ia kaua aohe hoi he lele pueo. Na ka moiwahiue ka pane ua malu ke kuia aohe lele pueo, ia wa no 1 awala ae ai ke keikialii Komeala ma ke kaiokalo ana i kana mau kauwa hoolohe:

«Kulokoko kamahao «kahl, Ipo kino wailaa kamahao !oa, o na mea ai a pau i ike oie ia o ke ao, e lawe ia mai no ka po ahaaioa o ke aiiL Kalukoko kamahao eloa, Papale ooma kupaianaha, o na mea paiua a pau o ka honua oia kau e iawe mai ai. £ ke kulukoko kamahao ekola, na Huahelu kiiokiio eepa he 52, o na mea i koe aku oia kau e lawe mai ai, ka ipu nui ka ipa iki, ke kanaka ku ke kanaka moe oia kau e lawe mai ai. He imo ana na ka maka, he poa* hiohio ana no ka makani, kukukn ana ka mahu o na mea ai, ke pa a me ke o, ke pona me ka pahi, ke kiaha me hola, oia mea a pau, aia ia maiuna o ka papaaina kahl i hoonoa al f a oia ka Komeala i huli ae al a pane akn la i ka moiwahine me ka haaheo noi: l Ua makankan ka papaaina, e ai kaua a e iealea hoi, e inu a e haoo l! boi, aoie k» he mea oana e kamalilo mai. Me keia mao oielo m Bomeala e kamaiiio akn nei i ka moiwahine, kn ae ia laoa a heie akn ia ma ka

papaalm i lulao me na kuhini.A like ole o kela a me keia ano t a ma. iuna oua papaaina ia a ka puukolu i noho iho ai ka ioea o ke ao a me ka moiwahlne uahoa, Ua ai iho ia laua me ka hauoii, a ua Inu hoi me ka hialaai nui, a ia iaua ma ko laua papaaina o ka ha- ( nohano lua ole, ua hoohala ia ko ia< , ua manawa ma ke kamailio ana ma na mea pohihihi o ka hookelakela, i a na ka ka maona ana i hooki ae i * ka laua pepaaina. ! Aoie i