Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 33, 15 August 1891 — I O U MAU MAKAMAKA HAWAII. [ARTICLE]

I O U MAU MAKAMAKA HAWAII.

Ua haawi oluolu m.ii Ih'u ka LuMhwpiiW'pono o ke Ki okoa I wabi ka/iw-il#» o kfl nupepA no'u e pahola Aku ai i kekāhi mau huaolelo pok*4r> { ka poe a'u e manao nel ac4e t halawai hou me lakou nia keia ho. Ke kakau nei au i kela, no ka mea mawaena au o oukou kahi i hanau a malnma ia ai a nui. I ko'u wa ai-waiu, lloko au o na lima o \h\ wahine Hawaii knhl I hii ia *!, a i k* !M o ko'u mau makahikl, hI.uU puka aku la au Iwahomai waenii Hku o oukou, hoi hou niai nri n ho<»kip:< ia lloko o ko oukou mau hoMH' inai Hawaii a Kiuni. I k**i* h<>i ana nial nel mahope o ke k**w*]« ana no na makahlki loihl, he kanaka Io«n iho 11 no i.i'u k«'l:i waipaho a apo alohn ana ma na wahi a p:iu n'ti I heh' aku im-1 mnwa»*na o oukou. !((> m#t hauoli nul no'u ka ike hou ana aku I ko oukou mau niakn, ki» )oh<>anai ka knkou olelo I polna ole ia'u a p iki* hou hoi i ka nlnn a'u i alolui ai o ko'u ain;i haimu. l i haawi m ii ke Aku:\ iaoukou, heaina nani m.iikai. Aole hol i k« auuanu loti, aole hoi i kn welu loa, a na kona mau welelau ahenhe makani e |M«ahi mau nei in oukou one ka oluolu. Ko hoohua mal nel na hoa ai a ene na mea ulu a me na mea oluolu o na ano a pau. Ke ola nei oukou m« ka maalahi loa mamua ae o kekahi mau hoa kannka. K ia oukou ke noho nei me ka raaluhia, ka pono, ka naauao a ine ka oiaio o ke Akua; a me ko oukou pomaikai o na mahiko 1 hnla. O oukoo ka lahui punaheie ma ka papalina o ka honua. Ua loaa la oakou he haunaele, aka ua ol aku na mea maikai I ioaa ia oukou pakahi mamua o ka ino. He lehulehu na haole I hikl mal lanei a kt noho ona nel maluna o ka hapanul o na aina, aka ela no nae la oukou o na Hawaii ka hoomalu ana l ka alna. 1 ka wa e mau ai ka noho oi ana o na poo koho Hawall mamna o pa poe koho e ae, alaila na ka poe koho ol ka hoomalu ana. Aohe iahul e ae e makemake ana e pakaha I ko oukou aina. Aole o Amerlca Huipula makemake e kaill I kela pae alna Ina oukou e haawi aku ana. Aole no he poe e ae e lawe I ko oukou mau mokupuni. l'a pakele oukou, ala waleno tua ka oukou mau hana Ino e nalohia aku ai ko oukou kuokoa. Aohe a oukou mea e hoohalahala ai, oial ke manao malkai mai nel no ke ao a pa« la oukou. Aka ke Ike e nel aa he pillkia ko mua aku nei. O kekahl olakou, ola ka noho oaa ranuu Ke hollikole ioa mai Mi ka waiona i ' : w \ kela a ne kela la, a e make oiau ana na Hawaii I kela ta kela U. Ela ka oUio a ka powa, «*K malama i kau <lata no kou ola." O ka Rama ka mk i oi aku o ke ino mamua o ka powa, no ka mea he huiui papalua kana I ka oukou mau dala a me ko oukoa ola. K noonoo no keia, a e koho no na kanawal e papa loa al i ke kaai la o ka walona. l T a Ike iko nek aa I te Ino o kela mea ma Hooolola nel, ma Walluku a mt m wahi e ae. Ke hookikina nei ke debulo i ka hoohana ana o ka imma I olupa ia ai ka Uhol Hawall. O kekahl kumu poino, o ka hoomaaamana. Ke kauoha nel na kanaka ilawaii kuonoono I na Kahana Upaau Hawaii I kekahi maaawa, ka poe aohe o lakou akamai lapaau a na lakou na Uau ino e pau •ko ai I ka make» no ka mea he maaiolo ko ke kanaka Hawail he Ike Ike kanaka naaapo e hooU U lakoa. Nul na hoaMoha I holke mai U'u i keU mea. C haUwai ana oukou me kekahl mm«i ehaaha loa. Mahopeaku • keU, e emi mai ana ka loaa o na »ahlko a aole M • hlki ke haawi I aa aka haaa e Uke me ka wa

mamam. K emt ana na hana eoU ai. Okm poe mamamo, e boolflo p»* kiko aom m e hooi ako mom i km haiim anm, m e homo mom I nm hmom i Uw»> Uwe ole U mamam, m mmhope mka o U piiikU e pokm pooo hoa mi lakou. O nm poe nmaapm, e noho mnm no Ukoo e like me mmmam, mole e booikmika iko anm i km hmnm m nai, e hoohmUhala ana a hoohaanaele. E hiki mai ana km mmnmwm a mekm hmanmeie mmlunm o nm kmnmkm m me km poe wmiwmL Um lomm U oakoa ko oakou mmnawm mamUhi m I keU wm e lomm mnm im oakou ko onkoa wm ehaeha. Mai paopmamho oakoa. () km poe hoa m ikmlkm aaanei o oakoa e hmom mnm e Uke me nm kanakm mmnmolo hmnm, e pakm mml mnm Imkou i km hopenm me km pmlekmnm. £ haalele ana aa ma km U 11 o Aagate, me km mmopopo ole o km mmnmwm e ike hou mi U Hmwmii nei. O ko'a mma nmnminm hope U Puowainm, Lae Ahl m me nm maanm o Kamla mm Waianae, e piha anm U me ke anoninoni • kaehaeha, no ka mea aohe mau maana homiomlo e me e llke me Imkoa me he mikmne puna U m ke onmonm.

Ke kakau nei au I keU epUeiole e aloha hope aku I ka alna a me ka Uhui nana I apo aloha mai U'u a me a'u mau kaikamahine iloko o na hebedoma 6 a'u I noho Iho nei. He nul loa ka poe i pahoU mai i ko Ukou lokomaikai, a no ka loaa ole he mnnawa e Ike pakahi ai ia lakou, noUila ke makemake nel au e aloha aku la lakou no ko lakou pakul a hoonuanna ana mai no ko makou oluolu. Ke haAwi aku i .ko'u aloha nui ia Hon. P. P. Kanoa a me kaua wnhine o Niumalu Knuai, no ka laua ahaalna nui I panee mai ai no makou a me ko makou mau hoa'loha, a peU hol ia Mr. J. Kaklna a me kana wahine o Hanaiel Kaual, no kn Uiua ahnnina I tiaawi mai ai iu'u n me a'u mau kaikamahine, a ia Hon. J. W. Kalua a me kana unhine o Wailuku Maul, no ka apo nn.i mai ia makou e mr>e pu ma ko laua hnle nnnl no hookahl po ame ka taua papunina kakahiaka pu hoi I hoonuanua ia. Ia Mr. me Mrs. H. H. Kiee, Hon. O. N. Wilcox, I>r. J. K. Smlth n me kekahi poe ene o Kauai, no ko lakou mau limn onaolm oka hookipa; ia Hon. Henry P. Bahlwin, Kev. T. L. Ouliek a me kekahl poe eaeo Maul, no ka lakou hoonuanua ana e nui ka oluolu o ka'u huakal makaikai i ka piko o Haleakala. ta Mre. Irene Kahalelaukoa Brown o Ewa mu ka Lunakanawai Kiekie a me kekahl mau hoa'lohn e ae I panee mal me na ahaalna luau a me Mra. Sylvester Cullen (KlluWahine)o Waiaholeno kona paoee ana mal U makou me ke puaakalua. Ua hoohauoll ia hoi ma ka ahaalna awakea ma ko Mrs. A. A. Haalelea hale ma Honolulu. Ua loaa hol U'o ka hanohano o ka painn knknhlaka pu ana me ke Alii ka Moiwuhlnel ke kakahlaka Poakahi a me ke kamakamalilo pu ana me ia. Ke kamaillo nel ola me he mea la e like me kekahi mea e ma* kemake ana e ao a e hana pono, a maloko o kona puuwai o kana mea nui ka pomaikal o kona lahui. Ua hana na mea a pau me ka oluolu loti no makou a ua makaukau hoi e hool wale aku i na hookipa ana mamua ae o ka mea maa mau.

Ma Knual, na makalkai aku au I na kala a ike i na kamalii Hawali na Pukiki a īne na hapa pake e Imi naauao pu ana a he mau hoaloha malkal lakou. A e mau ana ko lakou noho hoaloha ana i ko la» kou wa e nunul ae al. Ma Hawaii, ua kilohi au I ka lua pele kaulana o KU:iuea t n m i Hilo ua halololo aku au I mua o na hoahanau o ka ekaleeia o Rev. 8. L. Deaha. Ma Wailuku, Maul, kahi o'u i hanau ai i ka 1839, ua haiolelo aku au 1 mua o na kanaka iioko o ka halepule. Na kuu makuakane i kukulu i kekahl luakiul malaila a ma Hniku. Ma Oahu nei, ua halolelo aku au i mua o na kamalil Kula Babati o Ka vaiahao malalo o ka noho Kaho Kula Sahati ana o Mr. W. R. Kakela a kilohi pu iho la maluna o ka hf kupapau o kuu makuakane e moe la I ka Ulna mahope aku o ka luakini. He niea malkal no I ke< kahl wa ka hele ana I na lua kupapau o ka poe a kakou I aloha a). He mea la • hoomanao hou mai ai I ka lakou mau ao a ana la kakou e hool ae I ko kakuu ola malkal ana. Ma na wahl a pau, ua ike au i ke kakalkahl loa o na Hawail maoll e koe nei. Ua hoohala aku makoa he maa la oluolu ma Kualoa ine Aiapakl ka Lunakanawai Klekle, ko'u hoaku!a o na la kamalU, a ma kona hale noho nanl Mholni Homlqlb. O ko makou mau la hope, aa hoo hala fta ao te ma Kaooa Hale, ma ka aoo h« inaa malihin! aa Col

WlliUm F. Al(«yi t o>« fc*(U *āhliie. Ua hooUko Unm mem * f»a oo ko oiākoa oiooiu iiim ki mii* kal. K« mioāmiiui oei makoa i km haalelo iho i keia m»n mokuponi a ki maikmi i hooipo iL

I keU buq U aka nel, hiki mai U k« lohe no k« hmU ana i ka make ot KapaUkiko o koa makiuhioe. Ua ooho oia au Hmwmii oei kokoke e kanalima mmkmhiki a pmaaa oo keU Uhai o ka ainm. Ikiwm e koe aoa km ikmikm iioko oom T sm hana oU i kt hmna mke Akua mm om wahi m pmo • heleU «i: Ua oiake oU t mkm ke awiawiki aei oo koam mmlmmmlmmm. Onm kmiukm mmikai i hik! ke mmlamm oi me U kmkoa ke paa nei ikm hmU. Aole nme' Ukoo f mmmmo lom mka. Um noho loihi kou mmkomkmo* e haioiek) mm Kawmimhmo m o Rev. H. H* Paiekm ke pmoi oei i koom N'm ookoa • ko Kmwmimhmo e maiamm a haomi oei i kau homlohm im Paiekm enm kmnm hmnm. He mea pmmkiki km iomm mnm onm kmnmkm e like me im. Um kmmwmle mka mo i America mai km 1860 mai, koe wmle no keU wmhi hol pokole ana mal ianei i km 1880. Na ke Akaa i aUkai U kakoa a paa iloko o U manawa, a e almkai man ana no hoi ia kakou ma ke alanui maikai £ hiiinai aka ka koo maiuna Ona no ke koena o ke alanai. Naoa oo I hoopakele i kuu oU iloko ona kaum lehuiehu. He lehulehu waie ka poe i hauie make iho i ka honua ma ko'u mau aoao ma ke ku ana ina poka aoie nae au i ku iki hookahi. Ua hoopaa au ia'u iho e hana e iike me ka hikl ia'u no ka lahui iiihune a nele oke ao nei, aua hoopomaikai mai Oia i ka'u hana a haawi mai i tau--Bani mau haumana na'u e ao. Aloha oukou a pau: la oukou e ka poe mai ka wa mai o'u i hanau ai ahiki I ke kanāka e pii aenei, ka poe hoi i hana ino ole mai ia'u ma na mea a pau a me na hoaloha maikai a oluoiu mau. Na ke Akua e ho ipakeie ia Hawaii! Na ko oukou hoaloha oiaio. S. C. Limaikaika. Honolulu, Aug. 10, 1891.