Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 34, 22 August 1891 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa

ME

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

 

No ka Makahiki          $2.00

No Eono Mahina         1.00

Kuike ka Rula.

 

            O na Olelo Hoolaha a pau @ ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, a @ mai me ka @, a @ ia. O ka aku he $1.50 no hookahi @ ana o ka Olelo Hoolaha hookahi @ ke @, a he @ ana pakahi mahope aka.

 

HOOPUKALA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

H.M. WHITNEY, Luna Nui

J.U. KAWAINUI, Luna Hooponopono

Poaona                        AUGATE 22, 1891

 

KULA SABATI.

Augate 20, 111-9. O Iesu @ ka ahaaina Kauhalelewa. Ioane 7:31-44

 

            31 Aka, nui na mea o ua ahakanaka la i manaoio ia ia, i iho la, Aia a hiki mai ka Mesia, e oi aku anei na hana mana ana e hana ai, mamua o na mea a keia kanaka i hana’i.

            32 Lohe ae la na Parisaio i ka ohumu ana o ua ahakanaka la i keia mau mea nona; hoouna aku la na Parisaio a me na kahuna nui i na ilamuku e lalau ia ia.

            33 Alaila olelo mai la o Ieus ia lakou. Aole au e liuliu me oukou, a hoi aku au i ka mea nana au i hoouna mai.

            34 E imi auanei oukou ia’u, aole e loaa; a ma ko’u wahi e noho ai, aole loa oukou e hiki aku.

            35 No ia mea, ninau iho la na Iudaio ia lakou iho, Mahea anei oia e hele ai, i loaa ole ai oia ia kakakou? e hele anei ia i ka poe i puehu liilii iwaena o na Helena, a e ao aku i na Helena?

            36 Heaha hoi keia mea ana i olelo mai nei. E imi auanei oukou ia’u aole a loaa; a ma ko’u wahi e noho ai, aole loa oukou e hiki aku?

            37 I ka la nui ma ka hope o ua ahaaina la, ku ae la o Iesu, kahea aku la, i ka i ana’e, Ina e makewai kekahi, e hele mai i o’u nei e inu.

            38 O ka mea e manaoio ia’u, e like me ka palapala hemolele i i mai ai, e kahe mau mai na muliwai no loko mai o kona opu.

            39 (O keia kana i olelo ai no ka Uhane, ka mea e loaa auanei i ka poe e manaoio ia ia: aole i hiki mai ka Uuhane Hemolele ia manawa, no ka mea, aole i hoonaniia o Iesu ia wa.)

            40 No ia hoi, he nui ka poe o ua ahakanaka la i ko lakou lohe ana ia olelo, olelo iho la lakou, He oiaio, o ke Kaula keia.

            41 Olelo mai la kekahi poe, O ka Mesia keia. Aka, ninau ae la kekahi poe, E hele mai anei ka Mesia no Galilaia mai?

            42 Aole anei i i mai ka palapala hemolele, Na na mamo a Davida mai ka Mesia, a no Betelehema mai, ke kulanakauhale o Davida.

            43 Kue iho la kekahi poe me kekahi poe nona.

            44 Makemake iho la kekahi poe e hopu ia ia, aole nae kekahi i kau aku i ka lima maluna ona.

PAUKU GULA.

Ioane 7:37. Ina e makewai kekahi e hele mai ia i o’u nei e inu.

OLELO HOAKAKA

 

            He mau mahina eono mahope o ko Iesu hanai ana i ka poe elima tausani, ua pii aku oia i Ierusalema i ka ahaaina kauhalelewa. Eia ka moolelo o ka wa kowa, Mat. 15-18. I keia aha ua ao aku oia maloko o ka luakini, aka nae ua huhu loa ka poe Parisaio i kana mau haiolelo. Ua manaoio kekahi poe Iudaio iaia a mahalo nui lakou i kona naauao haipule, me he mea ala he kaula oioa mai ia Iehova mai, o ka Mesia paha. Ka lawelawe ana i wai ma ka la hope loa o ka ahaaina, oia no kekahi hana hoomana ano nui. Ua puikau kekahi huakai nui o na kahuna mohai a me kekahi poe kaahele malihini mai ka luawai o @oama a hiki i ke kuahu o Keleawe ma ka luakini. Ua himeni lakou i ko lakou wa puikau aka nae ua ku leo ole lakou i ka wa a ke kahuna i nini aku ai i ua wai la. Ia wa leo ole, ua kahea aku o Iesu ma ka olelo, pp. 37, 38, “ Ina makewai kekahi, e hele mai i o’u nei e inu, o ka mea e manaoio ia’u e like me ka ka palapala hemolele i i mai ai, e kahe mau mai na muliwai @oko mai o kona opu.” Ua ma@ keia ahaaina kauhalelewa ma ka mahina o Okatoba.

            He mea hoomanao aloha ka keia aha i ko ka Isaraela noho ana ma na halelel wa i ko lakou wa i kaahele ai ma ka waonahele, Puk. 23:16. Oihk.23:23-44. Ua kukulu ia na halelewa, kama@a ma na alanui me na kua’ea, na pahale a me na wahi akea maluna o na hale. Ua noho na kamaaina a pau mawaho o ko lakou mau hale me na hana hoohoihoi o keia a me keia ano. Ua a na lama kukui ma ka pa luakini i keia a me keia po. He hoailona ia o ka hoomalamalama ana i ko oa aina e. O ka ninini ana aku i ka wai, he hoailona ia o ka ninini ana mai o ka Uhane Hemolele. O na pukani o na kahuna ma ke kakahiaka nui, he leo kahea ia e aia ka poe haipule a paio aku i na hana hoomana kii.

            Hana mana, he mau hoailona o kana oihana he elele mai a Iehova mai. Iini, oiai, i ka wa mua ua hoohenehene ka poe Iudaio ia Iesu ko lakou Mesia. Lalau, oia no ko lakou manaoino kumau. Loaa ole, Na Sol. 1:24-26. Luka 19:42-44. Helene, oi aku ka nui o ka lahui Iudaio mawaho o Kanaana. Kahea, oia hoi ua kapu ia wa kekahi leo liilii: Makewai, Is. 55:1. Ioane 6:35. Hoik. 22:17. He wa maloo paha ia wa. Muliwai, aole keia wai no ka mea makewai hookahi, aka hoi no ka poe hualauna kekahi. Aole no loko mai o ka pika gula e like me ka ke kahuna hana. Aole i hiki mai ka Uhane Hemolele, e like me ka moakaka i keia wa. Kaula, mamua o ka Mesia, Kan. 14:18. Mat. 16:14. Ioane 1:21. Mesia, ka Mea i poniia, oia no o Karisto, ke Akua Hoola. No Beteleheina, Hal. 132:1. Ier. 23:5. Mika 5:2. Ua hooko@a na olelo wanana o ke Kauoha Kahiko ma o Iesu ia, oiai nae aole i hoomaopopo ka poe Iudaio i kana oihana nui, kona ano Akua maoli.

HE MAU NIELE.

            I. Ka olelo hikilele, pp.31-36. Mahea ko Iesu haiolelo ana i ka ahaaina? Pehea ka manao o ka poe Parisaio? Owai ka poe i manaoio aku ia Iesu? No keaha la ko lakou manaoio, a i mea aha? Pehea na kumu hooiaio i ko lakou manao? Pehea ka Iesu olelo ao i ka poe Parisaio? Heaha kana olelo e pili ana i kona haalele ana ia lakou? Pehea ka olelo i wawaia mawaena o ka poe Iudaio? Ioane 8:22. Heaha ka lakou mau ninau ekolu? Heaha ka manao pololei e pili ana i ko Iesu ano maoli a me kana oihana lokomaikai? Ua akamai anei o Iesu ma kona kamailio ana me ka poe ku e a me ka poe manaoio?

            II. Kaleo kahea, pp. 37-39. Heaha ka la hope, ka la nui o ka ahaaina? Heaha na hana ma keia la? No keaha la ka hoomomoa ana i keia ahaaina kauhalelewa? Nahelu 20:3-12. 1 Kor. 10:4. Pehea ko Iesu leo kahea? Heaha ka manao ma ko Iesu kukala ana? Heaha ka Iesu i haiolelo aku ai? Heaha ka pomaikai i olelo ia no ka mea manaoio? Heaha ka manaoio? Pehea ko Ioane wehewehe ana i ka haawina o ka Uhane Hemolele? Owai ke kaula Iudaio i wanana aku ai i keia Uhane? Ioela 2:28. Pehea ke ano o ko Iesu mau haawina i ka poe makewai? Heaha ke ano o ka wai i oleleia? Ua hiki anei i kekahi kanaka maoli ke olelo hoopomaikai maihuli o ka Iesu ano kamailio? E hiki anei la Iesu ke hoolako i ka uhane mamuli o ka nele maoli? Heaha ko kakou hele ana mai ia Iesu? No keaha la ko Iesu kamailio ana aku i na muliwai? Ua hookoia anei kekahi mau wanana ma ka iho ana mai o ka Uhane Hemolele? Oih. 2:118. Ua hookoia anei i keia wa ka Iesu olelo wanana e pili an i ka Uhane Hemolele?

            III. Na manao kuee, pp. 30-44. Heaha ka manao o kekahi poe i lohe ai i ka Iesu haiolelo? Owai ka mea i kapala ke kaula? Pehea ka manao o kekahi poe e ae? Heaha ko lakou mau kuinu hoole mai ko Kauoha Kahiko mai, aole e Iesu ka Mesia? Pehea ko lakou hoka ma ka paulele ana i keia mau kumu hoole? Heaha ka manao o kekahi poe e ae? No keaha la ko lakou lalau ole ana iaia? p. 30. Ua pololei na olelo wanana e pili ana i ko ka Mesia hanauia ana ma Betelehema oiai nae ua noho mau oia me kona ma makoa ma Galilaia? Mat. 2:1-8. Oih. 2:22-32

MANAO PILI.

            1. Ua loaa anei ia oe o Iesu ma kana oihana maoli ka mea hoolako i ka uhane nele?

            2. Ina ike ole kakou i ka olalo, he kumu hoole kupono anei keia no ko kakou hookuli ana i ka leo kahea o Iesu?

            3. Heaha kau ma kumu hooiaio no kou p@ulele ana ia Iesu oia no ke Akua Hoolaulea?

            4. Ua loaa anei ia oe ka Uhane Hemolele, i haawila i ka poe manaoio a pau?

            5. Ke ole ka Palapala Hemolele, e @iki ana anei i na kanaka ke hooko i ka wanao aloha o ke Akua e pili ana ia lakou?

 

NA LETA

I aole o makou makemake e lawe i ke koike o na hale @ oe @ i @ malako @ keia poe e ko makou @ mea @.

Ke Kou Ahaolelo Nui @ Hi @

Jos. U. Kawainui,

Aloha oe:

            He wahi mea hou ka’u a nau ia e kaiehu ae.

            Ma keia pule i hala, ua noho kekahi halawai hana kumukanawai ina Hilo nei, me kekahi apana pepa loihi i hoomakaukau ia me na inoa lehulehu i mea e panee aku ai imua o ke kuhina Mahope.

            I ka lawe ia ana aku nei e ke Komite Nuuanu i Honolulu, ua eleu koke mai la ke Kuhina i ke kakau poepoe e hoomana ana ia Keoni Moa i Kenerala nana e ulupa aku na lae laau o ke koena alanui o ka lua o Pele.

            Ua manao au, ua make loa la keia bila kanawai, eia no ka ia lakou nei ka laau @ e ola ai. He nui no na lohe, ka na haole hoi o Malena no, a o ka kekahi hoi o Palauwini.

            O ia kahi mea hou o makou nei. Aloha oe, K.P. KEANUENUE. Hilo, Aug. (?), 1891

 

 

Kekahi mau Mea i Ikeia o Kamahele.

            E ke KUOKOA me PAEAINA i Huiia a me kou Lunahooponopono kaulana, J. U. Kawainui, Aloha:

            No ka aina o Peahi ma Hamakualoa, e hoopuni ia ana e na puu kaulana o Kuloli a me Kapuai, a e waha mai ana o Kau@ana ma ka akau o keia mau puu. He aina kupono i ka hanai holoholona e laa ka pipi a me ka lio. He oluolu maikai ka noho ana, a hookahi no ino o keia aina a’u i ike iho nei, o ka ua. Ua lilo keia aina i ke kuai ia e na lala he elua haneri a oi. Elua no hoomana ma Peahi nei, he Katolika a he Mamona.

            Ma ka la 11 o Augate, ua hele aku la e ike i ka Aha Hoomalu o Makawao, a ua halawai me ke kahu waipahe o ka Aha Kale Kopa, na Mea Hanohano J. W. Kalua a me E. Helekunihi, M. Kealoha, J. Kalama a me Punihele a me na makai o keia apana o Makawao. Ua noho ka Aha e hoolohe i ka hihia a M. Kealoha, luna hooponopono waiwai o ka waiwai o Kahale (k) i make, no ka aua ana o Kalani i kekahi waiwai o Kahele, oia hoi he 3 lio a me 1 hoki. O J. W. Kalua ka loio o ka mea nana ka hoopii, a o J. Kalama ka loio no ko Kalani aoao. Mahope o ka pau ana o na olelo ike o na aoao elua i ka lawe ia imua o ka Aha a me na olelo hoonohonoho a na loio, ua haawi ke kahu o ka aha i ka pono ma ka aoao o ka mea nana ka hoopii. He hihia nui a koikoi keia.         D.M. KALAMA. Kahuowi, Hamakualoa, Maui, Aug. 12, 1891.

 

He Hua na ke Aloha Ole.

I ka Lunahooponopono, Aloha oe:-

            Ma kou ano wahaolelo wiwo ole no ko kau lahui aloha, ke noi aku nei au i ka oluolu o kou Lunahooponopono ahonui, e hookomo iho i keia mau olelo ma kahi kaawale o kou mau kolamu.

            Ma ka la 27 o Iulai nei, ua waiho aku au he noi imua o ka Papa Ola, no ko’u ae ia mai e hele pu me ka’u kane mare William Kalani no ka panalaau o Kalawao, he mea hoi i hooia ia he ma’i lepera, e auamo pu i ka ehaeha, na luhi a me na inea oia aina, oiai hoi ua hoohiki au imua o ke Kahunapule a me ka Mea Mana Loa, “O ka’u kane hookahi ia, a na ka make e hookaawale. E malama au iaia i ke kau ai a me ke kau wi, i ke kau mai a me ke kau mai ole.” “O ka mea a a ke Akua i hoopili pu iho ai, mai noho ke kanaka a wehe ae.” Wahi a ka Haku Iesu Karisto.

            Nolaila ua pilipaa ko’u aloha iaia, a malalo hoi oia kumu i waiho aku ai au i ka’u palapala noi imua o ka Papa Ola malalo o na rula a me na kanawai oia papa malalo o na kumu kupono loa, e hiki ai ia’u ke hele pu me ka’u mea aloha he kane.

Penei ke ano o ka’u palapala noi i ka Papa Ola.

I ka mea hanohano,

David Dayton,

Peresidena o ka Papa Ola a me na hoa hanohano o ka Papa Ola,

Me ka mahalo:

            Owau o Mrs. Eliza K. Kalani no Puako, Kohala Hema, mokupuni o Hawaii, e noho ana ma Puuhale, Kalihi, Oahu, ka wahine mare hoi a William Kalani no Puako, Kohala Hema, he mea hoi i hooia ia e na kauka nana mai o ka Papa Ola he lepera.

            Ke nonoi aku nei au imua o ko oukou kiekie, e ae mai hoi ko oukou oluolu e hele pu au me ka’u kane i ka panalaau o Kalawao ma ke ano he mea kokua. Me keia mau kumu:

            1-Ua mare pono ia maua e Rev. S.C. Luhiau ma Lalamilo, Puako, Kohala Hema, mokupuni o Hawaii, i ka ia 8 o Aperila, 1884. Aole hoi he kuee mawaena o maua mai ia manawa mai a hiki i keia manawa, nolaila, ua pili paa ko’u aloha iaia a mau loa.

            2-No ka nui o ko’u aloha iaia, nolaila e oluolu oukou e ae mai ia maua e hele pu no ka Panalaau o Kalawao, malalo o lo’u lilo ponoi au e noho ai ma ia aina.

            3-Ua hoolilo aku au i ko’u mau waiwai a pau, na waiwai lewa a me na waiwai paa i mea e malama ai iaia malaila, oiai ua paa ko’u manao e hele pu me ka’u kane.

            4-Aole hoi o’u makemake e lilo i ka auwana, oiai e kaawale aku ana ka’u kane mai a’u aku, aole no hoi o’u makemake e mare hou aku i kane na’u, oiai e ola mai ana no ka’u kane, ka mea hoi a’u i hoohiki ai, “oia hookahi ka’u kane a na ka make e hookaaw@e ia maua.” E malama hoi au iaia i ke kau ai a me ke kau wi, i ke kau mai hoi a me ke kau mai ole.

            5-E malama hoi au i na rula a me na kanawai o ka Papa Ola, oiai au ma ia aina me ka’u kane.

            Me keia mau kumu ke waiho aku nei au imua o ko oukou oluolu no ko oukou ae oluolu ana mai ia’u e hele pu me ka’u kane, a e lilo i kokua, a e hooikaika no hoi au i ka pono o Karisto iwaena o na makamaka malaila e like me ka hiki ia’u. E ola oukou i ke Akua.

Ka oukou kauwa hoolohe,

Mrs. Eliza K. Kalani.

Kalihi-kai, Oahu, Iulai 27, 1891.

            Ma ka Poakahi Augate 3, hele au e hui me ke Kuhina nui Samuel Parker, e noi aku i kona oluolu piha, e haawi mai i kokua ia’u no ko’u hele pu me ka’u kane, malalo hoi o na kumu i ho@kakaia ma ka’u palapala noi, ua haawi oia i kona ae oluolu, oiai oia kekahi lala o ka Papa Ola. He Hawaii aloha oiaio oia i kona lahui, a he koo ikaika hoi ma ka aoao o kona lahui.

            Ma ka halawai ana o ka Papa Ola, ua hoole ia mai la ka’u noi e ka hapanui o ka Papa, ma o ka hoouna ana mai o ka Papa Ola i kana pane ma o ke Kakauolelo la penei:

Keena o ka Papa Ola,

Honolulu, H.I. Aug. 1, 1891

Mrs. Likapeka,

Aloha oe:-

            Ua waiho ia kau palapala noi i mua o ka Papa Ola, a oiai he nui na lima lawelawe o ka Papa Ola ma Kalawao, a ua nui no hoi ka pilikia o ka Papa Ola mamuli o na kokua e noho ia ma Kalawao a me Kalaupapa. Nolaila ua manao ka Papa, oiai, ua lehulehu loa kau mau keiki e noho nei, e pono no oe e noho i makua no lakou.

Me ka mahalo,

CHARLES WILCOX,

Kakauolelo o ka Papa Ola.

            Nolaila e kuu lahui aloha, ma ka nana an i keia pane maluna ae, e maopopo ai ia kakou e kuu iwi a me kuu io o kuu lahui aloha e lawe puahi ia nei kakou no kela luakupapau kanu ola. I na hua o ke aloha ole a me ka lokoino, malalo o ka hooholo ana a ka hapanui o ka Papa aole e ae ia ka’u noi.

            Malalo hoi o ka lakou mau kumu pale, oia, hoi: Ua nui na lima lawelawe ma Kalawao, me ka oiaio au e pane nei, a i maopopo pono i ka poe noonoo, aole oia lima lawelawe no ka’u kane, no ka Papa Ola no ia, no ke aloha ole i ae ole ai lakou e hele lima kokua no ka’u kane.

            He nui ka pilikia o ka Papa Ola i na kokua, ina ua ike ka Papa Ola i ka pilikia, heaha ka mea i hoopau ole ai ka Papa Ola i keia pilikia, oiai he rula a me na kanawai ko ka Papa Ola, alaila he Papa Ola hemahema a lolo maoli no keia, he mea pono e waiho lakou i ka hana i na aole e hiki ia lakou ke lawelawe i ka hana me ka pilikia ole, a e koho hou ia hoi i Papa Ola aloha lahui Ma Keia kumu, ua haawi au ma ka’u palapala noi, e malama no au i na rula a me na kanawai o ka Papa Ola, a pehea la au i ae ole ia ai. No ke aloha ole maoli no o keia Papa Ola i ka lahui Hawaii.

            He nui loa na keiki. He oiaio, ekolu a maua mau keiki e ola nei, ua pau i ka lilo i ko’u ohana, a no ke kumu ua manao au e hele pu me ka’u kane, ua hoike aku no hoi au imua o ke Kakauolelo no ia mau kumu i ko’u wa i niuaninau ia mai ai e ia, ua hai aku au me ka oiaio i na mea a pau o ko’u makemake ana e hele pu me ka’u kane, aka o ka hua o ke aloha ole a me ka lokoino kai waiho ia mai no ka’u noi oluolu.

            E kuu lahui aloha, o kekahi mau mea e noho ana iloko o ka berita maemae o ka mare i pili paa hoi ko laua aloha i kekahi me kekahi, a ina e loohia ia kekahi o laua i ka mai lepera, e pono no laua e lawe pu ia ma kahi a ke aupuni i hookaawale ai, oiai ua pili pua laua a ua hamia like hoi i ka lepera, he mea keia e hooi loa ana i ke kaumeha, ka luuluu, ka manaonao a me ke kuwo mau o keia lahui no ke kaawale aku o kana mea i aloha nui ai, a oia mau hana ana, he mau hua ia na ke aloha ole a me ka lokoino.

            Nolaila, me keia mau mea ke waiho aku nei au imua o kuu lahui aloha, a na lakou hoi e noonoo pono mai. Ke kokoke mai nei hoi ka wa e wae ia ai i mau wahaolelo no kakou oia hoi na lunamakaainana, ka poe hoi nana e hana na kanawai kupono. E wae mai i ka poe aloha lahui a e koho aku i poe na lakou e hana mai ka pono no ka lahui Hawaii, i loaa ai ona Papa Ola aloha lahui a me na kauka akamai i ka lapaau ana i ka mai lepera.

            Me ka Lunahooponopono ko’u aloha nui, a me na keiki ulele hua kepau ko’u welina pau ole.

Owau iho no me ka oiaio,

ELIZABETH K. KALANI.

Honolulu, Aug. 14, 1891

 

He Make Kamikeo.

            Ma Puuanahulu, ka aina i kapaia o Napuu, ma Kona Akau, Hawaii, ma ke ahiahi Poalua, Augate 4, ua loaa aku la ia Kahinu (k), ke kino make o Kuahine (k), he elemakule ua make loa, a e waiho ana no kona kino make maloko o kona hale noho, oiai oia wale no ke noho ana ma ia wahi aohe kanaka e ae.

            O Nuhi ka mea nana i malama iaia, a ua koi ikaika aku oia e ae mai e haalele ia wahi a e hoi laua ma Puako a ma Kapalaoa paha, ma kahi o kanaka, a aole nae he ae o keia elemakule. Elua a ekolu paha la o ka waiho make ana iloko o ka hale, a loaa aku ai.

            He hoahanau, he kumu kula, a he luna ekalesia kahiko oia no Rev. Rev. L. Lyons. He 93 ka nui o kona mau makahiki a hala aku la, a ua hala mua no hoi kana wahine malaila no.

            Aohe hoomanao o kana keiki, aia no i Kohala me na moopuna. Aohe ola o ka poe hanau e like ae @ me keia makua, “ola oe i kau keiki.” He ole nae ka mihimihi ia mai.

 

He Hoopaapaa Lio ma ka Panalaau Mai Lepera.

            Ma ka mahina o Iulai i hala, ua ulu ae he hoopaapaa mawaena o Manoha me Uha, no ke kumu he lio i hooili ia mai e Daniel Kaulili i kona wa e oia ana ia Manoha. I ka make ana aku o Manoha, ma ia hope mai, ua kii malu mai @a o Uha i ka lio a lawe aku la. Ma ia kumu, ua ulu mai la he hoopaapaa mawaena o laua, no ka pono ole, ua lawe loa aku la o Manoha imua o ka makua W.H. Tell e hooponopono ai, a ua ae mai oia nana e hana.

            Kauoha ia aku la o Uha a me na hoike o na aoao elua e hele mai. I ka hiki ana mai o na hoike, ua waiho aku la o W.H. Tell i ka hooponopono ana ia Kanoealii. Ua hooponopono o Kanoealii ma ka ninaninau ana i na hoike o na aoao elua, a ua kaa ka pono ma ko Manoha aoao. Nolaila ua haawi oia i kana olelo hooholo no Manoha ka lio. Ua kauoha oia ia Uha e hoihoi ka lio ia Manoha, ua hoole mai o Uha.

            Eia ka mea kupanaha loa, o ka olelo hooholo i haawi ia ai e Kanoealii, ua hoole o W.H. Tell. Nana no i kauoha ia Kanoealii e hooponopono, a nana no i hoole.

IONA KAHUAKAI.

Kalaupapa, Aug 13, 1891

Hale Hana Kopa o Honolulu.

Ua paa aenei ka Hale Hana Sopa Mahu @ o ka poe no lakou na inoa malalo iho a ua makaukau lakou e hoolawa aku i ka poe piepiele i na

Kopa Maikai Loa Maoli,

I hook@ ia ialoko o na Pahu 100 paona, mai ke @ a 56 auka Kopa pakahi.

Ke hooia nei makou i ka oi o la MAIKAI o ka makou KOPA mamua o na Kopa o waho mai.

Ua kuni la mawaho o ko makou mau Pahu me ka hoailona “HONOLULU SOAP CO.” a e

Kuai ia e na Halekaui Liilii a Pau.

HUI HANA KOPA O HONOLULU

M.W. McChesney & Sons,

Na Egena. 2340 1-yr.

 

ALLEN & ROBINSON,

NA MEA KUAI PAPA O NA ANO A PAU

E loaa no ma ka UWAPO O PAKAKA, Honolulu, ma ke @ makepono loa, no ka pomaikai o ka lehulehu e makemake ana @ kukulu hale. E kipa mai a e ike kumaka.

@

 

Hoolaha @umau.

 

PAPA! PAPA!

AIA MA KAHI O

Lewers & Cooke

(LUI MA),

Ma ke kahua hema o Alanui Papu me Moi.

 

E LOAA NO NA

PAPA NOUAKI

O kela a me keia ano,

Na Pani Puka, na Puka Aniani,

na Olepelepe, na Pou, na O’a,

na Papa Hele, na Papu Ku,

me na Papa Moe he nui loa.

NA PILI HALE O NA ANO A PAU

a me na

WAI HOOHINUHINU NANI

O na ane a pau loa.

 

Na Balaki o na Ano he Nui Wale

Ke hai ia aku nei oukou e na

makamaka a pau, ua makaukau

keia mau makamaka o oukou e

hoolawa aku ma na mea a pau e

pili ana ma ka laua oihana no ka

Uku Haahaa Loa,

E like me ka mea e holo ana mawaena

o Laua a me ka Mea Kuai.

Hele Mai e wae no Oukou iho.

@

 

Ka Waiwai o ka Hilinai

Saseparila Ayer

AYER, Laau Saseparila kai kaulana

i hilinai nuiia no ka hoomaemae

koko ma na wahi a pau o ka

honua, he aneane 40 makahiki i

hala ae nei, a ua lawelawe nui ia

hoi iwaena o na oihana lapaau.

O keia

LAAU SASAPARILA, no loko ae

ia o ke aa Sasaparila Honedura

maoli; ua loaa ka mana hoomae

mae ma o ka hui puia ana me

kekahi mau aa laau e ae, a me

kekahi mau mea no loko o ka

honua a me ka hao.

HE koko inoino a nawaliwali a nei

kou? Ua awili pu anei me na

ano mai ikaika? A ua hui pu

anei me na wai awaawa hoopehu.

Na keia

LAAU e hoomaemae ia mau mea

ino a pau a maikai. O na kauka

lapaau a pau o Amerika i ike i ke

ano o ka Ayer Sasaparila ua olelo

lakou, aole he mea maikai e ae

no ka hoomaemae koko ana mai

na mai i awili pula, aka o keia

wale no. No ka

HOOMAEMAE ana i ke koko, a

me ka hookahua pono

ana i na mea a pau ma

kekahi mau ano mai i

ikeia, o ka Ayer Sasa-

parila wale no ka laau

nana e hoomaemae me

ka hakalia ole mamua

ae o kekahi ano laau e

ae. O ke

KOKO ino hakuhaku a nawaliwali

hoi kona holopono ana ma ke

kino, e hoomaemae ia ana a e

hooikaika pu ia no hoi ma o ka ai

ana i keia Laau Sasaparila a

Ayer. He maalahi a he

MAIKAI loa hoi keia Laau, aole no

ka hoomaemae wale ana no i ke

koko, aka, no ka hookaawale pu

ana kekahi i na ma’i, hoomomona

hou ana i ke koko ino, a me ka

hooikaika pu i kona holo pono

ana ma na aa. He lehulehu wale

na hooia ana mai na wahi a pau

o ke ao nei i hoohana mai i keia

laau mamua o kahi mau laau e ae

A HILINA@A no ka ikaika ku

pono o ke ola kino, ma ka mae

mae ana o ke koko, hoomake pu

ia na ma’i, a pela aku. He nui

na laau hoomaemae koko i hoo

laha wahahee wale ia malalo o na

inoa he lehulehu, aka, o na hili

nai a me na hooia wale no a ke

ao holookoa, mal@a o ka

Ayer Laau Sasaparila,

I HOOMAKAUKAUIA E

Kauka J.C. Ayer & Co., Lowell Mass.

HOLLISTER & CO.

Na Agena ma ka @ Hawaii.

@

 

Hoolaha @umau.

 

KAKELA ME KUKU

KA HALEKUAI NUI

O NA

WAIWAI LIKE OLE.

 

NA LAKO KAMANA!

E laa na Pahiolo, Koi Hol@, Hamale.

Koi nui a me liilii, Kila, Wilipuka.

Rula, Ap@p@, Kui o na ano a pau.

Kala-kaa, Hao Ho@

 

Pohaku Hoana, Kepa, Lei Ilio, Kau@

Ilio, Pahi, Upa, Pahi-amiami, Kalap@

Kope-hulu, Pulupulu, Pepa @

kala, Lina Hao, Ami, @

Kaula Opu.

 

PALAU!

O na ano he nui wale,

Oo, Ho, Kopala, P@, Kipikua, Hao Kope, @

Ho, a pela aku, Kua Bipi, Lei Bipi,

Kaulahao Bipi, Uwea Pa,

Uwea Keleawe, HAO PILI PIULA@

Kaa Palala, Ipu Hao, Ipu Ti, PA PALAI

 

Makau me Aho Lawaia

Iliwai, Papa Holoi, Kopa Ala,

Kaula Kuaina, Hu’akai, Ehi Wawae.

Hulu Pena, Kopaholoi, a pela aku;

Pena Wali, Kini nui a me liilii o na

ano a pau, me ka Pepa Kuhikuhi.

Pena Keokeo, Aila Pena, Aila

Hoomaloo, Vaniki Kaa a me

Vaniki Moe,

 

Pena Hoomaloo

A ME ANIANI HALE.

Aila Mahu, Aila Mikini, Aila Hamo Ili,

Aila Kaa, Inika KamaA; Pauda,

Kukaepele, Kiano Pauda, Uiki

Ipukukui o na ano he nui a lehulehu.

 

NA PAKEKE POI

O KE

ANO HOU LOA!

 

Na Mea Piula!

MIKINI HUMUHUMU,

MIKINI A WILCOX ME GILBS,

Na Mikini a Remington.

He nui loa na mea hao me na ulana

e ae o na ano a pau, aole hiki ke hai @

aku, hewa i ka wai na maka ke ike.

 

LAUA LAPAAU KAULANA LOA A DR. JAYNE

Laau Hoomaemae Koko,

Laau Hoopau Naio,

Laau Kunu, Penikila,

Huaele, Paakai,

Laau Hoopaa, @

Na – Laau – Hamo,

A PELA AKU, A PELA AKU

KAKELA & KUKU.