Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 34, 22 August 1891 — APO ALOHA IA AKU O KALANI ME KA MAILANI NUI. [ARTICLE]

APO ALOHA IA AKU O KALANI ME KA MAILANI NUI.

VaRMUr»RuAM»»M MAMW ummm, • k» A|w« • W«toln I ka īiHwknUwi

E k« Kllohaiu PookeU t Aloha oe:— He olilo, m hiki k> mii ka Moi*' wahioe LiliookāUai I m kaUola o | WaUloa, Aioa kopoloa i k« Ui i ka Ehokal o Pomiii Mt na hor» ks- j k*hUka o ka Puakihi, U 10 o keU | malima, oa holo hikiwawe a# U na j 1000 no ka hnleie o ka hoakai a k« Molwahioo U 1I ka hora 8 oia kakahiaka oo WaUloa, a mahope koke ihoo keU maii lono • pahoU oei, oo ka «Ua I ol ako I ko ka owiU, oia hoi, e ike U ako ana na aUooi oa hele a ohooho me na lio o na wahine me ko Ukoo kahiko naoi t me na pa-o oUoU makalike me na lole keukeo, me na papale eleele a me na ohi poaweawe oUoU; I ka nana aku t he ko I ka hie-! hie o ke ano mikimikiol. Me ka 1 emoole, aia hoi polelo aoa na kahl- i ko allikoa o ke aUkal nui o kn' U Rev. E. 8. Tlmoteoy a haawi ae ! U I aa kaooha no ks mnki ana; imua. He kaoo nol o na wahine e I hele ana oo Waimea ka palena o ka j apNoa o KooUulo* a hoomaka mal ka apana o Waialua, no ka hookipa ana mal I ka Moiwahine. O ka huina o keU huakai o na wahine, he 70 I Uko wale no me na pa-u t a he ko l ka nanl a me ka eehia oUI lakou e ku makaukau ana I ke one 0 Walmea, no ka hookipa ana mai 1 ka Molwahine. AU ma ke poo ma Koolauloa o ka oapo o Waimea, ua hana U he plo na na makaaluana o kn apana o KooUuloa, ua kau U na hua palapaU ma ke ano hnwaw» a Ike ole penel; "Na Lani Khlku." O ka mea nana I hana I keia pi-o t oia no o D. Kaaukai ka luna alanui o KooUuioa. Ma ke poo hoi o ka uapo ma Waialua nel, ua haoa la me ka mikioi he pl-o ohe i wili ia me na wehi o ka uka. AU ma ia poo e ku ana me ka makaukau nui ko Komlie Hookipa, oU o Be**ie Amara a ine ka liamuku nul o ka U E. S. Tiiootea Ma ia wahi pu kekahi kaa pi-o i kinohinohi ia me na wehi o kauahele me ke kahi pi«o kaiauuu mamua pono o ke kaa, me iiookahi paa lio Ikalka kupono no ka liuki ana i ke kaa. He kaa keia i hoomakaukau ia e na makaalnana o Waialua no ka Uwe ana mai i ka Moiwahine. Ala ma na aoao o kela kaa, he elua mau pulo'ulo'u i hanala me ka Uu liko lehua o Waoala, e pua la ana e Mra. KaUmakee a me Mrs. Timoteo, mahope iho o laua he elua kukui o Iwikauikaua e pua ia ana e na Mra. Namauu a mo Hale Aikake. Olai ka Moiwahine I hiki mai al iluna o ka uapo hou o Waimea, oia ka inanawa 1 hookani i«i ae ai na kani pu he 21 no ka Moiwahine, he aloha hope ao na makaalnana o Kooiauloa. A oiai ka Moiwahine e kilohi ana i ka nani o keU uapo liou, ua holke ae oia I kona mahalo no keia aiahaka hou no ka pono o ka lehulehu iioko o kona au e nohoalil aimoku ana. Pau keia makaikai anu, nee malio ka huakai alii a hiki ma ke poo o ka uapo o Wuialua, kau ka Moiwahine inaiuna o ke kaa, a oia hoi ka m inuwa like I hooho ae ai ka lUmuku nui o ka U me ka leo eehU i keia m:iu huaolelo kapu o ua alli I ka wa kahiko: <*Kapu-o e E mo-e!" Oia ka manawa I moe Uke ai na wahine lluna o na lio, he mau minute U o ka eehia e pahoia ana. Poha uiai U ka leo o ke Komite Hooklpa ola o Be»ie Amara ma ka heluhelu ana aku i na olelo hooklpa a na makaainana o ka apana o WaUlua, a oia iho kela; ••E ke Alli ka Moiwahine Liliuokalani a ke Akua iloko o kona lomaikai kiekie i hooooho mal ai i Moiwahlne no ko Hawaii Pae Aina. E ka Makua: Ma ka ino* o na makaalnana o ka apana o Waialua, mokupuni Oahu—O makoo o koo mau makaainaoa wahloe 1 koho poooU I komite no ka hoakipa aoa mal U Oe. Ua heie mai nel makoo me na manaolana hauoll e uluioahlehle ana iloko o ko makoo poowai t v apo lokahi aku me ka pahoU ana aku I na hookipa pumehaoa a kou mau mame aa oaao makee «lii oUki, m« ka malUol nol U oe e ke Alii Aimoku. E KaUni e, • klpa e—Aohe mao keakea, nou o luoa, noo o Ulo, noo o uka t noo o kai,, 000 ke kaoaka oul a me ke kao«ka ikU E ote ke AIU ka Molwahloe 1 ke Akaa." X ka pao aM o km helohelo ana a | ke komite hooklpa I ka paUpaU hooklpa t oU kt wa i haawiaeal ka llmnli dil o ka U I kekahl hoallooai a aU mal U na Wahlne Uuoa a hooho Uko «• U I na leo haio iwalii • hoik* an h• owalo

I rxua Alii Aiin >ka o H&wmii nei, U «a I hoooiak* aka «i %a huakai | e oee me n% ok*U he leholeha e | okali ana nwhope o ka hokai a ka ; Moiwahioe. Ehi ka hakai ke o« milie oei no ka Ehukai o Ponena, a qui kahi o ke Keikialii J. O DominL% ia mantva i ki ia o»ai ai oa po aloha he 21 e ke kocnite kipo oim o Hale Aikake. Ta ko Uina iho la n* wnhine malooa o ko iakoo mao ik? ma ka ipoka pt, a komo mai la ke k*a o ke Alii ka Moiwahioe ! ka ipuka p tL Va he pi-o mi ka paka pa me oa kaUuou ekolu i wili U me oa wehi o kanahele, ovi keU a me kela mno e a ana he eiua mao kakui o lwikaaikaua. Mamua o ko ka Moiwahine komo ana mai i loko o k* puka pa, un pi e iho U ka Ipo o kekahi mea i huuiia iloko o ka pi-o I keU mau hun«4elo o ka eehia «•E Liliuloka i ke kapu—e kipa e Kilani." Ia i komo mai ai ka Moiwahine, a ma ka aoao maloko o ka puka pn e ku makaukaa mii ana ka LuiMkooawai S. H. Kamakee a me ka hui o na keiki kane i kahiko in me na kahiko like he palule uiauU wale no, a haawi aku Iu i ko lnkou aioha i ka Moiwahine, a o ka pau hoi U o na hana oU U. 1 ka aneane una e kani ku hora 4 p. m., ua noho Iho U ka Moiwahine na uk.ili a me ka lehulehu lualuna oka ptipiuiina i hoomakaukau U, ua «i u ua Uwa me tia hoonanea pu ana a na keiki Puhi Ohe Haw iii me ka Ukou muu leo inele, a he nuhou uukahiapo hoi akahi noa ike iu inu na kaiaulu o WaUlun* Poalua ae, h\ 11 hora 11, ua hele kino ae ka Moiwunine a me nu akall ilokooka H»lepule Hoolepope o Wuiulua, i kapaiu mu konu inoa o "Liliuokuluni Hulepule," no ka haiolelo Alii. Aiu mamua \vnu> 0 ka Ilalepule e ku ana he pi-o nui me ke knlaunu nui e kuu anu inuluna pono. A oiai ke kna o ka Moiwahine i holo inai ai a ku di;i ua pi-o nei, un |H)hu iho In ka leo o kekahi men i hunu iu me keiu mau olelo: »«E Kalani—e, E komo. Uu hamama ku ipuku o Liliuokulani ia Oe." Oia ka wa i komo inal ai Ku Moiwahine iloko o ka Hnlepule e hoohookipu iu anu e ku Rev. E. S. Tiuioteo, oiu pu hoi ka \vu i ku ae ni o na makaainuna me ke meie ia ana mai o kekuhi mele ku i ka eehia e na keiki Puhi Ohe. AU mu ka nwai huhl i hoomakaukuu iu al no ke Alii, na ukali a me ua keonimuna, ua hoowehiwehi U me na lau o kanahele o Puu* kapu me ka pi-o hoi 1 huna mulau ia tue ka uiikioi, a he ku maoli i ka nani ke nana aku. I ka noho ana iho o ka Moiwuhine ilalo, oia pu ku wa o na mea a puu I noho al mu ko lnkou mau noho, ua pihakui o loko o ka haiepule i na iuukainana. Ua wehe ia na hana me ku pule a Rev. E. S. Tiinoteo, u i ka Ainene una, ua kukaia mai o S. K. Muhoe ka luna nui o na liana oin ln i nu mukuainana penei: *'I keiu wu e lohe anu kukou i ka haiolelo a ko kakou Moiwuhine i aloha nui ia." 1 ka hookl ana ilio o S. K Muhoe i kunu iu iu olelo, uu ku uiui lu ka Moiwahinu iluna, naKeikiuiii a ine nu ukali, a oia pu no hoi ka wu i ku ue ai o ke anainu holookoa ilun i, me Ke anoano eehia 1 loho ia aku ai ku ieo o ke Alii me keia mau olelo: «*E na mukaainana o ka Apana o WaUlua nei| uloha oukou:— Mainull o ka luwe ia ana aku o ke olu mukaiuae o ko'u Haku Alii kaikunane ka Moi' KuUkuua, ua ili iho inaluna O'u ka hana nui a koikoi o ka hookeie ana I ke aupuni. NoluiU uu hele uiai nei au e ike U oukou ko'u maa makaainana me ko'u inJnao aiohn, o ke aloha ke kuinu nanu 1 koi mai U'u e hele mai e hui pu me oukou e na makauiuana a e kokua pu uiai hoi oukou U'u ma keU liuna nui. O ka lokahl like ola ka mea e holomua ai ke aupunl. Ua liauoli au i ka hoike ana aku U oukou, eia ko'u Aha Kuhina ke hooikaika nei e iml i na uiea e holomua ai ke aupuni, a ke hoike aku nei au, ke uiuu nei im> ka Uuoa oiuoiu o ko kakou aupuni me na aupuni nui o ka honua oei." I ka pau ana o ka ke Alii ka Moiwahioe haiolelo ana, ua ku ae ke komite paiie I ka hsiioleki «lil ma ka aoao o ua makaainana S. H. Kabuutkee t a nana i paue aku tna ka auao o na makaaioana o ka apana o WaUiua nei, pau U hoike mni ka luna nui oia U i ka poe hakilelo palpal ma ka aoao o ke Alii, a o ka mua oU ke Kuluna nui, pau U o ka Hoo. J. A. eummina, Hoo. D. W. Pua, Hon. £. K. LilikaUni a ne James K.'KaulU, a oka hope ioa o na iuiolelo oU no ka lnna nui oki U o B.K. Mahoe. Hookuu U na haoa me ka meie ana o ke imina hoiookoa i kokoa po ia mai

hoi e ki R*na i ki iD*le Uhui 4t H«traii Piwwi." AhJnin.i Noi.—Mahope iho o k« hookoo *qj o na hioa m* kā halepale, utt hooaiakaokAO U ka papi* aiaa a oa makaaioaoa o Waialo»no kn ai po aoa me ka Moiwihine « me kooa vnao ukali, a me ka leholeho, e koeo« U aoa e ka hui hoioiio ooa wahine. Ua li aoa lawa me ke koe o ka me* ai. Ka ike Alii a na Makaaioaoa.— He hapaloa horm mahope iho o ka paioa ana, oa maUtoa U ka ike Alii ana a na makaainaoa o ka npana o WaUloa, maUlo o ka hoo. pooopnoo aoa a ke komite hooiaona 8. K. Mahoe, a peoei ka hoonohonoho ana tna ka pap* kuhikohi a ka lona nul peoei: Ka mua t na lona aopooi, ka Lukanawai Apana, na mnkai, ka luna Hooiuio PaUpnla, na Loio (V me ka hoi o ka Pxpa AUnui, ka hui hoio--110 o nn wahine a uie na wahine e ae f ka hui o na keiki kane palule uUuln a me nu kane e ae, na kama--111 Kul i, ke Kahuna Hoolepope, ka Rev. EL 8. T»rooteo a me koua mao luna ekale*U o ka hope loa o oa haole o keU ame kfU ano. O keU ike Alli,a<»le me na makana, aka me ka haawi ana i ke aloha me ke kunou. Ua ko ae ka Molwahlne lluna me na KeikUIII ma konaaoao ame ke Kuhina nui. Ua hoohanohano U keia ike alii ana e na leo honehone ona keikl Puhi Olie. O ka huina nui o na makaalnana ma keU ike alii ana, he 187. Konoia ka Moiwuhine.—Ma na hora ahiahi o ka Poalun, ua hiki kiuo aku ke Alli ka MoU-ahine ma ka home noho o Mr. R. Hnlsteail a tne kona <»hann, ni:«muli o knna kono ana i k;i Moiwahine e ike n e Uuna pu me ia. Ua hoonuni ia ka hale ine n<i wehi o ka nuhele, ua kau U a punl o waho me na kukui Inpana a puni ka namii. Uu owela o wnho me na kukui Kelemunia, ua hele no hoi a hoonuanua i ka nui <» nu knnuka. Uu ukali pu ne nu Keikialii Kuwununako.i me KuUnUnuole, ku Puuku o ka Moi, ke Kuhina iiui S. Parker. MeKia Bteward ka Hon. J. A. uumminM a me kana wahine. Ua apo nioha iu inui Ukou a puu e na kuinuaina o ku hale, maluiU pu ae no hoi ke kumu puui ohe me kana uiuu keiki punnhele. Ua kono pu in ac e na kamaaina o ka liule oiu o Mr. R. lluhtead a ine Mrs. lialstead keia ninu kamaainao ka aina: Ka Rev. E. S. Tiinoteo a me kana wuhine, ku Lunakanuwui S. H. Kiilumnkee nie kunu wahine, R. S. Stewurd ine ka wahine, Mrs. Ouy me ke kuikaina, Kaiuikawuha me ka wahine a me ka Mudume Be:uie Amara. Mu ka aoao o ka haku hule, uu hooluuna aku oi:t i na kamaaina I ana I kono ai iuiuuo ka Moiwahine, i ka puu ana o ka hanu hooiuuna, ua hiki uiai Ia na pa meu ui, na wulmomona a me nu meu ai o kela a mu keia ano e monl ai ka puukolu, ua ai na inea a puu me ka liwa i ka lnkoinaikai oia keiki lalawui. Ua hookuu ia na luuna ana i nu hora koliuliu o ke aumoe, ine na luuna aloha ana inawaena o na kamuaina a me ke Alii. Pukele ka Molwahine no kekahl uliu.—Oiui ke kim o ka Moiwahine e huli hoi aua, e hookele U ana e kekahi keiki Pukiki malihlni i na kuaauna, uu loua aku lu he ulia ina k»pa o ka mnliw<«i o Anahulu, ma ka iho hewu una ue mu kaiii aohe he alanui kau, a huli iho la ke kua ilulo. O ku Moiwuhlne, na KeikUlii, ka Hon. J. A. C'umminM a me ka Puuku ko luna. Oka mea muuluhi nae aole i |>oino ka Moiwahlne. Ka huli hoi ana o ka Moiwahine no Honolulu. -Mu ke kakahlaka Poukolu ue hora 9, mahope iho o ka puu ana o ka paiua kakahUka, oa liuliu ae la ka Moiwahiuea me kona mau hoahele no ka huli hoi nna i ka hoine. Ua okali pu aku ka hui hololio a na wahine no ka hoohanohano hope ana aku I ka huakal a ke Alii u hiki i ka apuna o Ewu. A miluilu, ua halawai mal U ka huakal me n i inakai o ka apana o Ewa me ko Ukou luna raak<«i S. Kapu I ke kul • o Punalou, a nann 1 hookipa Ina aku i ka huakai alii I ka hale hulahula o ka Hui Ariona. E kokoke uku unu i ka hora 4 p. m., uu huomakaukao ae U ka hui hololio o na wahine no ka hull hoi ana, ua ka-ua iki mai U ka Muiwaliine a nana ponoi i punna mai I keia inau olelo o ka makahehi nui U f penei: ••Ke haawi nku nei ao I ko'u hooinaikai nui U oukou a piu, no ka ookou muu hana hoohiwahiwa la'u a hanoh»nn maoll no, A*»le imi W.iiaieu wale no a hikl i WaUlua, uku ua hiki loa mai nei iioko o ka 4pan* o Ewa nel. K«>faiiU he poe makee nlil io maoli no oukou lioko o ko oukou inuu puuwni, e maiUoi ana I Ka T u huukai, noUiU ua kaa U ookou kneo « me ka han*ibano o ke kapaU ana o ka inoa o ke Keikialii maiuna Q ko oukou hul hololio, **Ka Hui holollo o KaUnUnaole." Ka mea hol A*u i haawi ole ai ma ko'u kaapuni ana i na mokupuni. NuUila e hoi oukou a e hoomanao i ke ano oka «aikou hui, a e hoomakaukau I na mea apa i. Aloha oukou a pau lua." j Ua haawi aku Uka hul holollo ne mau leo horo ekolu no ka Molwahine a me ka huakai *ii, a kalnipu mal U oa lio'i ke kula o Ka> noenoe, me ka haawi ana aku i ke aloha hope—»*Good bye oe KaUoi." Augate 13,1891. Waiuliu.