Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 36, 5 September 1891 — Ka Moolelo o KE KAUA AINA MUA LOA MA KILE. 3,000 Make o na Aoao Elua. [ARTICLE]

Ka Moolelo o KE KAUA AINA MUA LOA MA KILE.

3,000 Make o na Aoao Elua.

Ma ka nupepa līemhl o Nu loka o ka la 24 o Augate, ua hoolaha ia mnlaila ka o ke kaua Pina kuloko inua loa o naaoao aumeuue mana ma ka Kipuhalika o Kile, i hoouna ia mai Valaparaiso aku, penei: Ke aunieume nei o Hiilamamla a me ka aoao kipi 110 ka mea o na aoao o noho maim aku ai maluna o ka Hipuimlika ma ka hakaka maoli nna. O ke kaua nia ke wniho molaelae mai la imua o Valaparaiso. Akolu aenei mau la o ka noke ana o ke kaua. O ke kaua mua ma ka waha no ia o Aconcagua ma ka l'oalima Augate 21, a o ka hopena o ka emi ana mai o ua koa aupuni I hope. O kahi e hoao ia nei ka ikaika o na aouo elua, aia no ia ina ka aekai o Vina ilel Mar, he eiima mau miie ka māmao mai Valaparaiso aku. O k.i mea hou o Poaha, Auga. (e 20, oia ka lohe la ana mni, ua hoolele ia ae la ka puali koa kipi o 8000 ka nui ma ke Kaikuono o Quinlero. Ua hikilele loa ia o IVresidena [ialamaeeila, aka ua'emoole no nae kona lapulapu ana ae e hoouna i kona mau koa imua o kahi a ka eiiemi e nee mai la no ke keakea ana aku i ka nee ana mai o na kipi ina e hiki ana, mai ka a-e ana mai ma ka aoao maanei o ka uiuliwai o Aroncagua. Ala he eono mau moku o na kipi e ku ana ma ke Kaikuono o (Awnon ma ka nuku hoi o ka muliwai, e hoao mai ana e n-o ma keia aoao malalo o ka malumalu o na pukuniahi o na moku kaua. Ua po ka la ma ia kaua ana. Ua hoomau mai no na kipi i ka nee ana imua, a e hookuemi ana i na wahi koa heluna kakaikahi e ke aupuni mai mua mai o ka puali koa kipi heluua mahuahua. He kaua kihakahaka wale no keia e nee ana maluna o na mile heumikumamalima oluna o kela aina awaawaa. Ma kela a ma keia wahi e hooilj kaua ai, ua kukulu iho o Halamaeeda i kona kulana me kamanao kuie, a i ka wa i hoohahana loa mai ai ka enemi, na emi mai la oia i hope imua o ka puali o ka enemi 1 oi ae ka heluna imua o kona, okeia liana ho;ipaapaa a ka Peresidena uo ke ake no ia e makaukau pono ka puali koa nui maho]H» ona no ka haawi ana i kaua nui ikaika i ka enemi. 1 ka molehulehu ana, ua hiki mai la ka puali koa kipi imua o ko alo o ka puali koa nui o ke aupnni, aka ua hikl hope loa nae no ka lioehu kaua ana. lloko o kela wa e hoapaapa la la, ua hele aku o Balamaceda ma ke poo o keua puali koa he 13,000 ka nui imua o ka puali kipi he 7,000 ka nul. Ma ke kua aku o ka laina pale o na koA aupuni ka papu o Kalio, ka papu nona na pukuniahi nunui i kokua mai i ke kaua o kela la ma ka aoao o ke aupani, e hoopuukauha ana i ka pu&li kaua kipl ma ka aina, a i keakea aku hoi i na moku kuoa kipi mai ka laweiawe ana mai i na kokua ana i ko lakouaooo, koo wale no fce kipu mamao loa ana mai ma kahi kaawale loa. Mamuli o ke oolea o na kip» ana mai o na poali pukaa kipl, me ke kaupe pu mai o na moku kaua, ua emi mai na koa aupuni ka maikai a pioo ole. Ua emi iki maialo o Iwmkaiua Uuisanl *oao naaoao elua kai koene i kt kaoa o keU la, a na kokoke 3,000 o

oa mmo elujk i a hqgha ui. I » Uwe ae ks .\Jihik ina nai o iia aupani i kooa kol.ina ikaika c knn *i na ka aekal o Dei Mftr, cu ke aoo kahaa pa)e aiu:i, me ka walho aka i na koa kapono mamaa o ki' alo o ka laina pale ma ke aoo e hoohaiki i kona nev ana mai. ano u\ mea na Uwe io ae oa aiiliik.iua la i ua Kahaa U mai ka U 23 o Augnlc, a honhana aku U ma k.i honikaik* ana i kooa kahua. l~n lionona no na moku kaua kipi i ko lakou iuau pakuniahi kani aUaplno im» ka lol»» kaua ana aku maiuna o k«> llilannce<la kulana. He pioloke nui ma ke kulanakaohale o Va!a|«arai«o. Ke haalvle U na mea a pau a ke haka pono la i ka nee ana oke kaua. Aia ke kau U ke ao eieele maluna o ke kulauakauhale. Aole e hiki ina ohenana ike ke ike aku maloko o na punohu uwahi |tauda, h he u*:i kakaikahi loa e ike ia aku ai a koho wale ia aku la ka nee ana <» na puali koa aupuni. £ ia he kaoo ma o ole o na koa i piha i na poe i eha e h«>ihoi ia mai ana i ke kulanakaiinle mai ke kahua inai, a ke hoomakaukau ia mai nei ona mau haleinai no ka manawa ma kalii e lo:ia aku ai. L.i piha pono na limao na kauka o ke kulanakauhale i ka liana a ua haawi wale mai na wahine i ko lakou hookauwa wale ana ma ka inalaiua mai ana. slai ka ihh 1 mai i ku a eha e hoihoi ia mai nei «» ioaa inai nei na lono poomuku weluwelu o ka nee ana o ke kaua, a he inea hiki ole i kela wa ka hookahua ana iho o ka uianao 110 ka aoao ikaika o na puali kaua. Ua hui aenei o Ailiinarala Hrown 0 na auwku kaua America ma 1 Kile me na kapena o na moku kaua o na lahui e ae, i' mulaina lakou i na ola a ino na waiwai o na kainaaina o na lahui e. lua e ianakila ana na puali koa kipi ma ka hoauhee ana i na koa aupuni i keia kaua, niaila e u-eana lakou ma Kela kapa o kahi kahawai uuku nana e hookaawale nei i ka aekai mai ke kauiiale mai o Vina del Mar, a ma ka lawe nna i ua kauhale la e kaa ana na kipi nia ke kua o ka Papu Kalio, me ke amnoku kaua kipi ma kekahi aoao o ka

papu a o na koa kipi ma ka niua ma kekniii aoao, alaila e fioloi>ono ole ana. A ina e haule ana na palekaua akau o Valaparaiso, e maalahi ana ka hana o ka lawe plo ana mai ike kulanukauhale. Oka mnnao laulaha, e kipoka paliu ia aua ke kulanakauhule o Valaparaiso e na moku kaua o na kipi, ko auhee o Halamaceda, e lele kaua ia mai ana ma ka aina ena kipi. Ina hoi ina kekahi noonoo ana e lanakila ana o Balamaceda, e alalai mai ana na aumoku kaua kipi i ke auhee loa ana, a, ina he mea hiki e hookau hou ia aku ana na koa kipi iluna o na moku. Ke paulele nei na luna aupuni a pau o Valaparaiso, o hoauhee ia aku ana e Ralamacada na puali koa kipi, a ina aole e hooneoneo loa ia aun, alalla e hookau hou ia aku ana na wahi koena koa kipi aku e koe ana a hoihoi liou ia aku i ka akau ke hiki. Ke haule o Valaparaiso, alaila o ka pau no ia o ko I3alamacoda mana. Mawaho ao ona koa e komo nel i ke kaua, aohe mau koa e ae e kue mai ai i ko ua puali koa kipi nee ana aku i Kalio, a ke iilo ia lakou ia kuianakauhale, e holopai*» no lakou maluna o na okana aina liema. A ina hoi e pio na kipi, alaiia ua emi iki iho la ia maiii ua o ka ai hoopau loa, no ka mea ua pau loa ae la no ko na kipi mau koa konekonea i ka hoohana ia, a aole lioi e hiki ia Halamaceda ke uhailoloa mai i na hauoli o ka lanakila i ka akau a lawe pio mai ia Iquique a me na ok&na aina kipi, aia wale no a hiki mai na moku kaua hou loa o ke aupuui q Errazuriaa me Finto t aole lioi na kipi e ola niai ina e auhee ana lakon ma Del Mar.

O ka nanaina aku o ke kaua mai V f alaparaiso, he inoino loa mamuli o ka hoouialuuialu ihoo ka punohu uwahi o na mea kaua o na aoao eluH. E anapa mau ana na oaka alū o na pukuniahi, na pu mifeU a me ka lialulu o na kani o na pukui)!abi.

« Kk olklo mai nei o I)r. H, Ham-

liu o Leniore, Kaleponi, tia lilo i mea makemake nui ia ua liapa kakini omole Laau Kunu kakaikahi a Chainberiain i kuai ai malaila a liiki ole iaia ke hooh&na ke ole me ia ua Uau la. Aole no mea i maopopo lea l ka waiwai io o keia laau ain wale no m hoao pono ia. Oka |>oe a pau i Ikmo i keia laau, na ike lakoe ua oi ae kei* mamua o kekalii mau laau eae i hoao ai, nnlalla lakoo e hooia aku nei i ke lakou mau ho'aloha, a pela iho U i kaulana ai. £ loaa no keia laaa ma na Halekuai Laau Lapaau a pau. O Bkn«ox Smith A Co., na Agena ma Hawaii. K)5-lin. dailj. 2363-Im. weekiy.