Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 36, 5 September 1891 — HE MOOLELO NO WALAKA RARE, KA ILIO AHIU O NA KUALONO, A I OLE KA HIENA OPIO O NA HILANA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO WALAKA RARE, KA ILIO AHIU O NA KUALONO, A I OLE KA HIENA OPIO O NA HILANA.

MOKI'NA XII. KA MAKI'A MKKK KKIKI NAKAU ,MO|IAI!A HI'A KKOl.i:. Ae e ka makamnkn, he la nani ia a ine ka molale, ka la hoi a ka omepera hauheo o kf» klpuka ili e hoau hou ai i kona loea ma ia hana no ka wa muu loa imua o na faui. o na t.nmnni o kona Inhui. A oi;ii ka lahui e kali ana me na inanu') hiaai no ku hooa aku o ko lakou iuoi, ai,i hoi, \vauah> kupinai ae la na paia lewu me ka lee hooho o na k'inak.i mak:iikai, a na ia leo hur<» i hoik<» m il i ka poe e hoopuni anu i na palena o na pali nihr>niho, <«Iji ae ka emepera o ke kipuka ili a hoea mai. He inau iniitut»* pokole mahope iho o k»> |>o)ia ana mai o kil leo hooho o na kaiuika, aia hoi maalo ae la ma ke alo iho o ka poe e hooinoana ana ma kahi kokoke i ke alanui e pii aku ai lluna o ua p ili la ua emepeni hapauoa nei o ke kipuka ili. K kau ana ua >loi Woka Ilale la maluna o kona lio eleele poni haaheo, ka 110 eleele |>onl hoi a kaua e ka mea heiuhehi e poina «le ai i na hoomanao ana nona, a o ua lio ia oia nffo Keaoiele. K inaewa uiia na oho aiai o ua eniepeni la me kona mau kahiko o na la kanikoo, aka o kona kulana kau lio he oia mau no ka liaaheo u ine ka liiehie, a o kona lio hoi aole no ia i a-liu iho ka ikaika o kona mau lala. t T a ukaliia ua moi la e kana molwnhine n me ka laua keiki, a mahope aku o lakou e inoe mai ana ka<N> o ko ke nloalii mnu niaka hnnohano. l'a aahu ia u i moi liapauen la me tia kehiko uhni noloholonn, a ma ka makuu o kona noho |»aniolo nui, e lewnlewa ana kana kaula ili punahele. Oiai ua moi la *> ku ana mnlaila iloKo o na leo huro o na kanaka, ua ieha nku la oia ilunn o ka hulni o na pnli nlhoniho, aia hoi me he la i hookui la mai ua niol la kul»na mai la ola I linpe, a iala i ala hou aku ai iimia, o-i )H>no iho la oia I kona kuiana, a me ka leo mnlie puana ae la oia i keia man olelo: Imua e Kenolele no ka huim o na |mti nihoniho, no ka mea llaila ka kaua huakai o keia la, a e hoomanao e haule pio kela lio keokeo la kaua e |n>no ai. Me keia mnu olelo ae la a ua mol |a hoalu aku la oia i ke kaula kaohi o kona llo; a e like me ka heino ana o ka pua kakaka, peia ka lio eleele o ua moi nei i oili pulelo aku ai me ka hlklwawe nuH a iloko e na niinute jH)kole, aia oia ke holo ala me ka haahoo uul iluna o ua pall nihonlho la. 0 ke kumu o keia haalele hikiwawe aua iho o ua moi la I kahi a «.» e ku aiui mo kana muiwahine, mamuli no ia o kopa Ike ana aku i ka oiaii a kaeaea elua hoi o ua u)*u pali nlhonlho la, ka lio keokeo elua hol e holo haaheo ana la mau la. 1 ke!a wa a ka moi I haalele lho ai I ke alo o kana wahlne a me ka laua kelkl a holo aku la no iuna o na pali nihonlho, ua haehae hou ae la ka lewa ine ka leo huro o na makaikal, a ua la too huro i hoo-ne-1 halula ae i na paia o na pali nihouiho. A U wa I Ike la aku ai e na oAkalkai ka maak> āna ae o ke kupueu o na pali nihoniho me ka puahi nui a nalo aku la ma keU aoeo o na mau pali nihoniho aia. Emoole, aU hoi maalo ae U ka •<nopora o ko kipuka iii m ka mo-

heu o ua lio keokeo la me ka mama nul* a e kowali ana ua emepera la i kana kaula ili me ka haaheo noi, a iloko o Qa >ekona pokole nalo aku |a oia ma kela huli o na pali nihoniho ma kahi a k« lk> keokeo i nalo aku ai. He mau minute pokole inahepe iho o ka nalo ana ako o ua emepera la mahohe o ka meheu o ka lio keokeo ahiu, aia hoi ike hou ia aku la ua !io*la i ka maalo hou ana ae ma kahi I maalo mua ae al, a mahope aku o kona meheu e holo mai ana ka emepeni o ke kaula ili me kana kipuKa IH ua makaukau e ti<x)hana i kona oolea. He kuehu ana no ka lepo me ka wili anu o na huna ea iioko o ka lewa, aia hoi walawala aku la ka lio keokeo ahiu ilalo o ka honua he |>i<> na ke klpuka ili a ka Moi Wuka Raie. (> keia mau hana haaheo a nui wale a ka'Mol Woka Kaie, ua hoopiha aku ia i na haawina o ku haaheo iioko o ka puuwai o na makaikai,a haawi hou ae la lakou ī na leo huro o ka hauull nul me na leo e kahea ana, "Ka emepera o ke kipuka ili! Ka puuwai haokila o tia Hilana." Oiai ka leo hooho o na kanaka e haehae ana iloko o ka lewa, ike ia aku la ua moi nei 1 ka lele ana iho Ilalo, a hele aku la uo kahi a ka lio keokeo ahiu e waiho ala ilalo o ka honua, a no kekahi mau minute hou aku, ike ia aku la kona lio eie* ele ua hamo ka noho; a o ia ka na makaikai e nana aku ana me ka hoomanao ama ae aia ko lakou moi ke hana la i kona makaukau maluna o ka lio ahlu. Ua iilo ae ia mau minute i wa no kela a me keia e pihoihoi ai, oiai o ke kahua kahi a ua moi la o lakou e hoohana mai la i kona kulana kau lio he kahua ia no ka make wale no, e laa na kauiu paii wanawana a nie na mawae pohaku kuhoho, a o na huini nihoniho o ua mau pall la e wanaoa ae ana me he kui la, a īia haawi ae la lakou I na leo uwalo iio ke kaohi a aua ana aku i ko lakou moi mai kona a-a ana e kau iluna o ka hnkua o kela lio ahiu. Nolaila, ua hoouna la aku Ia he lehulehu wale o na loea kau lio no ka holo ana aku iluna o ua mau pali nlhonlho U a kol aku I ko lakou moi ma ka inoa o kona mau makaainana, e hoopau oia i kona kau ana maluna o ka lio ahiu. Aka, mamua ae o ka hoea ana aku o na elele lawe kauoha iluna o ua mau pali la a ka hookaia kupua nui wale, &ia hol e like me ka lele kna mai a ka poka pukunlahi me ka hikiwawe, pela ua moi la I oili mai ai me ka puahi nui malalo o na hoohana ana a ka Inaina o ka Uo fchiu keokeo. • Ua kakla paa iho ke kulnao a ke akamai i ua emepera la, me kona mau kul sepa e haweie paa ana ma pa aoao o ua lio ahiu nei, a o kona lehiana kau 110 o na Hllana, ke lua 61e la o ka hlehie a me ka haaheo. E like me ka h)k)waw*o ka holo »na ae a ka makanl huhu, pela ka keokeo ahiu I maalo ae al ma ke ilo o na elele a nalo aku la no loke o ka hlhipea o na laa laau e moe āna, a no ka lua o ka manawa o ua olali kau lio la o ka maalo ana ae āla hoi, nalo hope aku la oia iloko o ka naele hlhipea o ka nahele, Manu kuu hoa, j Noho mai kanahele. j I kela wa I nalo hope aku ai o ka iloi Woka Rale Iloko o ka naele o Alakal, aia he lehulehu wale o na Olohe kau 110 e alualu ana mahope o kona meheu me ka lakoa mau kanla ill i makaukan ho ka hoohei ina I ka lio ahlu nana e ahai ala i ko lakoo mol Itoko o ka nahele hlhlpea, ā nona paha keia wahl hooheno ana: ' Hookahl oe, hookahl ao, Kanaheie aloha o Palhiihi. Aka lloko o la n«l a lehulehu, •ole loa he poe o lakoo i pillpili ilna akn aahope o ka meheu o ko |ak«Hi moi, aka he hookahi wale iho oo he kanaka bph> malnnao kekahi lio alaaia. O keiakanaka aph, āolm la he u*a okoa, aka o ka Ilio Ahiu no la e nakualooo) ka Mahol nona ke

t • kulana kau li<- haaheo a n.i kanaka 1 makaikai i ike aku ai i ka maaio I ana ae me ka puahi nui h nalo aku la ma kahi a ka Moi Woka fta!e i ! nalo aku ai. j l'a po-ha :if na leo ninau iwaena o na kanaka no ua kau lio uiaula la a ka haaheo nui wale, a I ka wa i loea aku ai o ka iohe ia lakou o ke keikialii a hooilina kalaunu o Pelekane ua helo lio la, ua oio ae la na leo pihe o ke kumakena, a iwaena o ia poe o ka Moiwahine Ane kekahi iloko o ke kumakena. Ua hoouna ia na koa, na naita a me na oiohe kau lio. haaheo o na Hila a me ko Pelekane, no ka liuli ana ma ka nieheu o ko lakou moi a me ke keikialii Walaka, aka no ka hopena o ka iakou huakai mahoi>e iho o ka huli ana no na la iehulehu, hull hoi aku la lakou me ka nele. Ao/e i paū.