Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 37, 12 September 1891 — Ka Haiolelo Kanikau a Kauka Hai. Ma Kawaiahao, Sabati Sept. 5. 1891. Ka La Hoolewa o Gev. Jehu Dominis. [ARTICLE]

Ka Haiolelo Kanikau a Kauka Hai.

Ma Kawaiahao, Sabati Sept. 5. 1891.

Ka La Hoolewa o Gev. Jehu Dominis.

Aoie anei he alii iloko ou, Ua make anei kou %ikaoleio.f Mika 4:—9. Ano, no keaha la hou uwe gui ana. 1 ko Mika wa oU oia no ka wa n ka lahui lada I emi ai ka nani a rae kn pomalkal. Ua loaa i ka lahui ke ano like me ko lakoa alii. la wa no o Ahaaa a me Heiekia na moi o luda. O Aha«a he kanaka anuhenuhe, aheahea. Ua paulele hapa v, .ile no oia im lehova. Ua kukuiu oia i kekahi kuahu no ke Akua Asuria ma ka luakiui o lehova. Ua ike pono kona makuakane I ka poino nui e hiki mal aoa ina paha ua hiki i ka uioi Aaoiia ke komo ianakiU i kooa auponi. Ua moakaka loa kona punikoko ma na kii pohaku i eliia I kela wa. NolaUa uā knkulu o lodama I ka oieio aelike me na alil noho pill v a kue ikalka iakou i ka moi Asorla. Aka oae «la mthak> nui o Ahaaa l ka ikaika o ka moi Amria ma ke kaoa

uii, a bant ob > olelo koikahi me aa moi Aks nae ua hookau* maha a *Jono o Amkli i ke auponi likLilo. Aole peU ke aoo hana o Heiekii he opiopio haipule maoii ci ». Ho mlii hoomana oiaio o; i. l' i n iuoii nui o Isai* n j ka&.i ato hjria. I k.i m&kamoa o kaa* nohu aiii aiu, m hoohulihali ol* i k* I-waeL» i ka pooo. Ua hoop*u i ka h<wtuaaa kil. Ua ui<4 ika Iseraeia m&l Osiiiaia a Gjx i e nialama pooo ika ahaainA moliaol i 011 lemaāiema. Iko ua 3e<iakeribu wa i hooweliweii if iaia, aole i m:ikau o Hexekia. Ua hele ako oU i ks luakioi o lehova, a noi aku ia i i e hoopakele i kooa Uhai. Aole me i Imi o Hexelt3a i ka mana o ke aupuol oui e paulele ai. Mamuli o kona manaoio, pela no kona lnnakila. Ua make emoole ma ka po hookahi na paaii koa o SenakeriUi, a pakele loa o Hetekia ma.

He ano okoa ko Manase mau hana. He kanaka aia, puniiealea, punikoko. Ua noho pio oia ma Bahulona a hiki i ka wa i mihi ai, ala}a ua lilo oia i hoiilauna, kakaolelo no ka moi, Ua hana like ka lahui Indalo mamali o ka haua ano okoa o keia mau alii. Pela no na lahui eae a pau loa. Pela no keia lahui Hawali. loa paha he puni leiilea ka mol, pela ke.ano noho oka lahui. Ina paha o ka moi he alil haipule, alaila e noho pono ana ka lahui. Eia nae ke ano okoa o ka lahui ludaio. Ua inau loa ua luhui ia. Aole hiki i na kaua ke kinai i keia lahui kupaianaha. Aohe hiki e lawe pii ke hoopii i ka lamaku o ke ola. Aole hiki i na hana hookaumaha ke hoopau ae i ka ikaika kumau. Eia ka poe ludaio oial ua pau ko lakou aupuni, e noho ana ma na aupuni a-pau loa o ka honua. No keaha la? He mau hoike lakou he mau kumu hooiaio i ka inaua a me ke kiekie oke Akua oiaio. Eia ma ka hua kulina kekahi maka. Oiai ua mau ke ola o keia klko liilii, e mau ana ke ola o ka hua. Aole pill ke ola i ka nani paha, ka nui paha, o keia hua kulina, aka nae i keia niea liilii malok x Oka naauao e pili ana i ke Akua oiai ola no keia maka o ke ola no kela ame kela lahul no hoi. Ina palia e man ana ke ola o keia lahui Hawail, eia ke kumu, ke niau nei ka ike ike Akua olnio, me ka hoolohe

mau ana ia jii. Aka pehea keia lahui ludaio i keia mau la? Aia mahea ko lakou kulanakauhale? Aia mahea ko lukou aili? Ua hoka anei ka manaoiana ludaio? Ua hookoia anei na manao &ke Akua i hoikeia ma na olelo wanana ludaio? Ma ka nana 'ku ua pau ka nani olerusaiema, ua pau ka ohana o Davida. Pela 110 ka olelo wanana o ka Palapnla Hemolelo, No ka mua, no keia iāhui ludaio he mau oiliana elua ma ka iakou olelo hoike. Ua hoike mai iakou i na hua o ka hewa. Ua hoike mai lakou i ka lokomaikai o lehova. Ina paha e kamaiiio ana au ma ke ano hooweliweli e pili ana i na poino e paa ai i ka hewu, o kuhihewa auanei au. O kekahi hapa wale no keia. Ua piha Keia ao, ua piha keia mau Palapala Hemolele me na olelo hoike i ka lokomaikni o ko Akua. Peia ka wanana o Mlka (5:7-8) e hoolilo ana i ka poe ludaio me ka ua maiuna o ka weuweu, me ka liona opio ia iwaena o ka ohana hipa. Ma kekahi wanana a Mika (3:12) ua oleloia ,( e hoopalauia anao Ziona me he kihapai ia. H

Pela no ma ka moolelo o ka lahui ludaio. Ua lawe plo ka Moi Babe« lona i ke kulaiiakauhale hoano, a wawahl 1 na pa pohaku a pau lon, a hoopau i ke ahi i ka luaklni o lehova. Ua nalowale loa ka ohana a Davida. Ua lilo ke alii i kekahi ©nemi kahiko, he kanaka £dona o Hewde. Ua pau ka noho kuokoa ana o ka lahui, ua hopohopo ka poe noonoo i na mea pili l ka ke Akua hooko ana i kana olelo hoopomaikai. Ua Kupono no Ra ninau a &e kaula, <*Ano r no keaha h\ kou uwe nui ana? Aole aenei he aiii iioko oa? Ua make aenei kou kakaoieio." He ninau kupono keia no keia lahui Hawaii. Ua make o Likeiike ke aliiwahme, ua ratke o Kaieieonalani ka moiwahine kaneoinke, ua makeo Pauahi ke aliiwahine aloha lihui, ua make o Kalakaua ka Moi i aloha nai ia, a peU hoi me Kainaki, ke kane mare hoi a ko kakou Moiwahine e nohe nei, a ke noho nei keia lahui I keia la ma ka malu o ka make. Aia mahea na aiii Hawaii i haia e aku? Aka nae, e ia ka ninau e noonoo ai } «No keaha la ka uwe nui ana? Aole aenei he alii iloko ou? Ua make aenei koa kakaolelo?" Ea, oa hoka aenei ka poe manaoio lodaio? Ua hooko ole aenei o lehova i kooa manao paa? Pehea ka oieio wanana e pili ana i ke keiki a Davida a me kona aUi mau loa ana? Owai ka Mioa kaulana

. lon niawaena o na lahul kanaka? { Aole aem'i r» k:i inoa o lcsu» ke keiI ki a I>4vi<la, ke keikl haiiaakahi a S lehova? lle kanaka lutlalo o leaO, | aka nae aole I makemako ia kooa | ano kaulana e like me ke ano maa ; uuu o n» luiiaio, ka haaheo a me lka hot»kuli pLiakikl. Ua hooko ia k.i w.mana, aole I naiowale loa, ke noho alii nei no o le»u malona o da k uuika a pau loa o keln a keia aina. Aole i ae ia paha kona alii ana, aka nae he oiaio no. Pela no aole i heo aka la ke kaulsna o lerusalema, mamuli o k* uan uiii o Mika (4:1,-) e heokiekie ia ana o Ziona malana o na kulanakauhale e ae, e noho ana na kanaka i ona la, e hele luai ana ke kānnwai mai Liona aku. Ua hookoia no. Mai na kanuwai luilaio mai ua loaa i na lahui kanaka I hoomala* malamaia na kanawa o ka pono. O ke kumu o ua kanawal nupuni oia no na olelo ao o ka Batbala e

pili ana ika pono. O ke kulanakauhale kahi I makemake nui ai na kanaka o kaahele aku oia no o leru<*letna. Ua hookiekiela ola malun.i o na wahi pona e ae. Oka noho pio una o Babulona ola no ke kumu no ka hoopau loa ana i ka hoomanakii mawaena ona kanaka luiluio. Aka nae, aole i hookola kela mau wanana mamull o na manao o na kanaka. Ua mahele nui lakou, e like me na kanaka luelaio, ka poe e hookiekie ana ia lakou iko, ma ke kulai ana i na mea e ae. Ua luahaloia na koa wiwoole, ua malamaia na hana hoomana ma ke ano hoomalimali, me ka inanao e hoopili ai i ka mea mau loa i ko lakoa ao;io. Oiai ma ka oiaio, ona akamai loa ma ke kaua ana. I keia wa ua iiana hoomana oia no na hoailona o ko kakou pili ana i ke Akua. Ua mahaloia ka poe hoopukapuka e loaa ana no ia lakou iho na walwai nui loa, e hookohukohu ana me na palena ole. Aka nae, ua kue keia poe i ko ke Akua alii ana a me kona ano hooponopono 110 na kanaka. Peia ka oielo ao o Mika (3:10-12) i kona mau hoa hihui, a nui ko l:ikou mau hoino.

O kekahi hua o ka polno oia no ka imi ana i ka palekana. Ua nana ihope ka iahui rudai! ia Aberahama Mose, Davida. Ua lana ka manao e loaa hou ana i kn lahui na kanaka ikaika kaulaua e iike me na kupuna, nolo peia ka merv hiki. Aole hiki i keia lahui Hawaii ke aiii Kamehamaha hou ma ke ano kulike. Ina palia e ala mai ana o Kamehameha, a o Kaahumanu paha, aolo lakou e hana hou me na mea kahiko, ua pau ka pono o na pukumahi o ka wa kahiko. £ia na pu mekini ano hou, a pio koke o Kamehameha a ua nianao paha oia e hana me na mea hana kahiko. Eia hoi, ua hoikein nin ka olelo wanana o Mika (4:3) ka Innakila o ka pono a me ka maluhia. Aole me ka pahikaua ko lesu lanakila, aka nne me na kokua aloha. Ina paha e ola hou ana o Kamehameha no ka hookiekie ana i keia lahui Ilawaii, eia kana mau niea paahana, na kuia, na aianui, ua uapo, na hui hoonaauao, na huf hookuonoono, na hui manaw lea, a pela aku. Aole e lili ana oia i kā poe malihini, aka nae e paonioni ana oia me k;i manao maikai. "Ina paha ua komo mai he malihini noauao a waiwai manawalea, eia na kanaka Hawaii elua no keia malihini hookahi." No ka naea, o ke aloha lahui kupono, aole ia he aioha o ke kanaka nona wale iho, no kona ohana, no kona lahui neoneo#- Aole pela ka olelo hoopomaikai o lehova. No ka pono o kona aina, kona hookiekie ana ia lerusalema, no ka pomaikai o na kanaka a pau loa, ko lesu nlii ana. Aole ma ka Huihala ka leo hooho, o "lerusalema no ko lerusalema," e like me na huro o kekahi poe ialau, o "Hawaii no Hawail-" Pohea e hooho ana anel ka lima, ka «lima no ka liIlla? ,, a me ka wawae, ka "wawae no ka wawae?" aole pela. O kela a me keia lala ke ola nei ia no ka pomaikai o ke kino hoiookoa. O ka iilkona ka puupuu, o ka alaaia, oia no na mea kioo e ola ana no (akou iho. O ka mea aioha lahui oia no ka mea e lawelawe mau ana e iilo kona lahul i mea e hooko ioa ana i ka manao oke Akua. Aole hiki ia kakou ke noho pu me ke Akua Hemolele ke ole ko kakoa noho pu ana me la ma ke kahua o ka pono. lua e makemake oukou e ola mau loi keia lahui Hawaii, e launa mau oukou pakahl me ka makua e ola'i. Ina makemake ke* kahi e lilo i alii maikai no keia iahui, eia ke ano hana, ka lawelawe mau ana e lanakila ka pono. Ua pilipaa ka pono i ka naau, ke aioha ka mana akua. £ia kēkihi, aole pil» lut nani » me ke ola i ka nui o ka lahui. Ua hoowahawaha ko lemaalema i ko na kuaaina, e ilke me ka mea tioakamai i keia wa o lKX>wmi)awaiM

anaike Kartstiano hiwhaa. Ak» nae ua h*uaota o le»u k;i Hu!;.. ols'i, ma Babolona Ue kaulialo ooka, aoie n» loru#>lemn. Fi > hou, oa io«a lai» »» '»«» ihiihi ' k: " puknpu, ka M«* Kupalanaha, k'» Makoa oka NaHU.io.ka IMpaku o na Marw»i», k» Akua .na » hakou. Mal uwe nui kakou i ■>' I"»'" " keUaa He uiau "" , ,k " u Mai kahah* iu« h»»:Mi «vi »i» >- oawa. Aole hikl k* kulai ina man*o o ke Akoa. Mai kue krtkou I kaoa hoopooopono ana. Ei« ke oU o kii j*>mi»ikai. Eia ke kuoonoono okn maluhia. Ki.i ka iujiu ana o k© oU no kn lahui, no ka moi. Ka launa pu aiui me ka Iluku e ola'i nooa kt Mana e hooimu ai i ka haiia a ka mea ino, e hooku|xw mau ai i n# hana o ka me;i imi pono.