Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 37, 12 September 1891 — [Illegible] HOU HAWAII. [ARTICLE]

[Illegible] HOU HAWAII.

• k;«hi K*n»'i e wehe IU n - I.lhui. , *;i ae !J«i ka I» »lf pohaku n-iki. nae ipm loa na u vsahi kulu p\ka ua ko k t uu an i i»jo, aohe nae I uiwi k ( M tlul.ini i ka aui- ;, »uai kona inau awa inaa [j ii.' nif it,i ohua i iih' na u h:«pa i;i *! ka ilio ke kino o 'ihiiii* paki* pupule i make I-ilh, Kohaia, i kekuhi la o • . ii il;i. i',* wa i i kekahi pake iinua o •, i ilooiuulu iiiHhinei, no kn , 1k i pio he ? »o ka ; . i )ioti aku la oin. « iii »i ni ikoii, eia o Hon. -h"P ke hol mai nei mal , in.i ke ahnui o hiki ni i . < ii) «i kanu huakai Imi ola

... » l'iwiono ka Ahaaina .i i- in-ilama i i ana ma Ma. }|r wale no ka uku il i u p;m u k*' kna nhi n ine i ,ii,« - l.in'!» k;« makana a llon. , ipa i Ii hiuim uiai nei ia Mi-h I'.»-!»-ij. I'ity ma ke ano ma- ,. suur. ni v n«» k i awaiaulu ana . ... » f Ji. ■ k.i n. >kuuhl %enlan«lln l holu i i Kn Ponlun, \ kan aku al ka !|f»nr a v l', Hahlwiu no Knpa- . 1111• ka luanao e hooliaia i U-<|,iiuu wal«* iio a hull hoi !i.»lo mai o li. u nie ko.na i Honnlnlu nei nnii Kohaii'i ka inakau i na hana t kupua a na pake |iaahann . .. p.iu ia ai i Mahukona mnku i»t'i. i«*t|»ii nei oT. 11. I>avies A . k«- |*>h > h«» <1,000 a ken >hii H<«th<4o Mokuahi o Waila

I*<»lio ma kHa paiiahl o ka iiii K?ihnlui o k,i Hui .» Waila. 1 l liloako ika Hui llanai Ilolo- » » ilnleak.il. i im» ka na i;n:i b<* -'l • • o k«> aupunl ina M.aii, ni,« ke kii.ii k(l«la)a i.l a ka l'oakoiu :«ku nei ma Aliii linle «• kr K»vna Kalaiaina. Umm iku ni i ka malii o Ah p*k«> kekahi mau waiwnl pili0i '. A. Brown i aihue isi i ka N.ilaila ua hopu ia no ka uoi, niHlia oia kekahi men i !<<« iihoe o ia wa. ! «U pahola nei na l«»nona hoo- . ia kekalu wahi nia Molo--1 «ihi ho<>na!ona!o e holo al na liilii hoopat opiuma. ife .mii kei*? Aohe hewa ke niMknala ta h« keiA hana hou l * heie aku kekahi inau hui e * kupu ika Ukoa mau makana i ai no ka la hanau o ka i >»ahinr ma ke kakahlaka Poaka- : <4« n* hui Hoonaauao MliukHUnl Uaheleelu», Xa Keiki Oiwl iiawnii a u>e Nnua.

l » toh# mal uuikou ua ohumu- ' umu ae kekahi niau hui kalai | hbpun* -• k* kulanakauhale nei c ia Uun om ka onou ana « ko n* honAohu oihana aupuni a >&sa«* himklkina nku :ii. Kia nne, ua loa aiai k«ki«hi hui aole e iui llena. 1 ke ahialii Poakahi nei, ua hoohmi ia aaa ka atwire « Rav. E. 0. hmkwlUi D. D., o Mr. J. Egan tm Mlm J»lla Paty. V« kau aku ftm m ka mokuahl Zealandia o ka Paaha* oti, a bdo aku no ka aloa mI paUhalaha o Amerlca Huipula, «a ka Iwwhik aaa i ko laua mau la

K kipi niai an:\ ka mokuahi | M -'-' ' ■ ' « • ■> M ' *l: » -•> '• i.i u,. 1; kti r!.i •* m? Inkahami nui, a«• holo k«»Kv ;» k ? i no /»?,i n<. K,ip:il.iklko nu!i..;»e n k i I»rKr!-1,. nn.i mai i na t i riit- u,j uk ini i uk.-i I » li •< » ii «• k.i hal'» noho - Mr- .1. |). i\jf !<».r n»;i Nuuanu i kH )»o P»,;jr»i»o i hal;», a pt-l.i no i ka po ni;»i, ei;» i ka hele la ana aku «» n in;i. ua mio aku !;i no ke k»»Iohe nalowale a ua piha ka puka ki l ka aili holoholona, i mea |»aha o nakoke ole ai.

I ka l'oakahi nei, ua ku mai ka inoku p**a kalepa lieritanla «'Strarhhlane" iioko o na la holo he 124 m9i (flanj(ow, Sekotia mai, me ka hap.i mua o na inekini o ka wiliko o Makawvli, nona ke koikoi he 1*221 mau tona ko hni ia a pau n:i lako wili a me 73'» mmi ton.i w;iiwui k;tle|»-j. I k i i»o <» ka la 2 > o Aug itc i hala, u.i wehe i i maloko o ka halekula «» Kukuihaele r llamakua, Hawaii, hi» nhameh' v na Ahahui Kula Sabati o Waipio, Kukuihaele, Kapulen i a iue na keiki o kti ua Naulu a me r, v kalkanmhineo kana Ukiukiu. <> na loaa ok<la po lea, he $19..V».

L T a hookohu ia o Samuel Kauhane, ke keiklkan»' hiapou Hev. J. Kauh:inc o Waiohinu, Knu, ffa>aii, a l» »tin»:iii!i i |>uk>t o K:\ papa I, o ke Kula Kumeliameha i ka ] J, e noh»> kokua kuniu no ke Kula I{unalima o Kauai. Ama ke ahiahi poaiua iho nei, ua hoio aku oia ma ko kahua o ka hann. I r a hfK)una aku nei ka l'apa H«>onaniiao i ke Kula Kiekie o nniuna iie papiipai a me na lako hua kepau no ka hoonaauao ana i k;i oihana p:ii palapala I na haumann i» komo nei ia kuia. Oiai o ke* k ihi oihana iiui keia e paluhalaha nei ina keia ao, nolaiia he mikiala keia noonoo mua ana e ao i keia īke.

Ma ka hookolokolo ia ana ona kanaka llawaii K« liikuewa a me Kaahuna, no ka h«wa malaimi pili* waiwai sifa i mua o ka Aha hoomalu ma ka l'oalua nei, aole na mea hoopiiia i pale no laua iho. Ua kau aku ka Aha i ka hoopai he $."»ou a nio $ U»f> koina pakahl maluna o laua. l T a hoopii loaaku keia uiau paahao i ko taua hihia i mua o ka aha kiure. U« hookoino ia ae e kekahi ilix>ko Kauoha I ka Aha Kleklo I ka Poalua aku nei, ke nol e hooponop«)iio ia ka palapala hooilina o John Owen PominiH i hana ai i ka 1867. o no hoike i kakau inoa i keia palapala kauoha he iwaknlua kumamakolu makahiki I hala, ua inake niua wnlo nae no, oia o Paul Jarrett ameU. H. Btanloy. Aka la '10 o Sepatema e noho al. l'a hoi mai na hauniana knla lie 818 ma ka hoomaka ana o na kula aupuni a me kuokoa i ka l'oakahi nel, ola he 191 ko ke Kuluanui o Punahou a me kona kula h(K>maamaa, he 100 ko na kula elua o Kaniehameha a mo 71 o ke Kula Hanai Kaikamahine «» Kawaiahao. He 200 o ke Kula o Kehehuna a he oke Kula o Koleaka! Aole i lohe la mal ko na kula e ae o keia apana.

(> na l:ila nlnii o ka Hui Kalepa nui u 11. llackfelcl A Co. o Ilonolulu n«4»uial ka la I aku o Seputeinaha 1891, :i uo ka manawa he eliina makahiki, o Paul Isenberg o Brenien Oeremania a me n. F. Glade a me J. F. Haokfeld o Ildno« lulu nei; a o na lala kuikAwa o ka Hul. oia oJ. Ol ule o WieslMiilen, i>r. H. H. o Bonn. a me J. W. a uie J. C. Pfluger o Breinen n<» Oeremania lakou a p«u. No kk kua maopaopa, aohe mea maikai e ae, o ka hapala wale no maluna o k» apana lole huluhulu aeae me ka Chaiuber!lan Pain llalm, alalla hoopili iho ma na wahi eha. E hoao oe a e ike auanei oe i kou haohao i ka emoole oka oluolu. Mo ia hana hoi>knhi no e ola al ka Ruuiakika. E loan no nm na Halekoai Uiaii Lnpaau a i>au. O Bknson Bhith A l 0., na Agena ma Hawaii. lUVlni. <l*il> . m. we«kly. L'a \raiho aenei ka Hui Kalep» Hawaii o ke Kula o Kamaomao 1 mua o ka Ah* Kiekie ma ke ano hoopil hoopalpai i ka hoopH poho a O. W. Maefarlane he mlllona <lala, naTmi kopaa 1 ohi ia mai Walkapu aku. O kein hoopii hoopalpal, e noi ana I ke kauiike no ka mahele ana ia Walkapu I maopopo na pa!e> na, a me ka hlla uo tia loaa o ke kop*t i ohl la mal ko Walkapu hapa aku o ua oo ko o »a makAhlk! i hala.

Ika hom .>:SS o U" iihiahi Poa. kahi nei, ui m.A »i»,a 5 : '.a kA heihi-i wanpa a r,a kamalii liilii o da Hui Wrta|»o MaUla a n»c IKnlani uialloko aku !*el o ke awa a huli I ka mou ") laan hoi hou i k.ihi i hoomakA nku ai ok» holo. Mai k* hoomnka «na aku c holo a hiki i ka ha!e ipu kukui, na uaalele ia ruai ta ka waapa o k;« llealini a puielo aku la ko ka MaUUa me he mea la he hookahi waapa ke kaawale, a pela i pii maa aku ai ke kaawale a hiki i ka peha hopu, aia he mau waapa mawaeoa o ka umi a me iwakalua ke kaawale. Manawa holo, ho 11 m. 18 «ekona.

Ke olelo mai nei o Dr. R Hamlin o Lemore, Kalepool, ua lilo i mea makemake nui ia na hapakakini omole L»ao Kunu kakaikahi a rhatnberUUn i kuai ai malaila a hiki ole iaia ke hoohana ke ole me ia ua laau Ix Aole oo mea i maopopo lea i ka waiwai io o kela laau aia waie no a hoao pono ia. Oka poe a pau i hoao i keia laau, ua ike lakoe ua oi ao keia mamua o kekahi roau laau eae i hoao ai, nolaila lakou e hooia aku nei i ko (akou inau ho'aloha, a pela Iho la i kaulana ai. £ loaa no keia laaa ma na Halekuai I«aau Lapaau ii pau. O BesBoX Sm ith <k Co., oa Agena ma Hawaii. 10.Vlm. daily. 2303-lm. weekly.

I ka puu ana o lee ku wati a Frau (irn<e i ka hora 10 o ka po Poakolu i hala ma ka Hole o k:i Ilui Telepone Mutual, kau ae U oia uialuna 0 kona lio a hoi aku Ja i kona wahi 1 ku Hui Uwi Waiu Honolulu i uka oke awawa o Nuuanu. E hoi ana oia ma alanui Moi a huli ae ma alanui Puowina, aka iaia i hookee ae ai ma ke alanui hope, ua hookui mai la me ht kekahi kaa lio e hoio nul ana, ua ku ia mai Ia ka uha me ke kolo o ke kaa a komo iloko o ka iwi ka eha. poniuniu iho ia oia no ka manawa a haule. A iaia i alu ae ai, e holo nui ana ke kaa y a kahea aku ia oia aohe hoolohe ia mai. ile hapaha hora paha mahope, hoea aku ana he kaa pake, a oana i hookau a hoihoi i ka hale o ke keiki. O ka makai o ia huina, aohe ike ia. Ualawe awiwi hou ia ke keiki poino i kahi o Kauka Maina e ka makuakane, a wahi ae la i kona mau palapu. Okā 110, l Kuapapanul kahi i loaa aku al i ke, ao ana ae. Ina aolo mea keakea i ka hooia ana a ka laau, alaiia, e pakele ana oia ika oopa. Auhea ka mea nona ke kaa holo nui? Ua pee loa ake naka la kona mau kuli.

Ei& ke hele nei imua o kti Aha Kiekle no ke kolu o kn maimwa, kn hoopil e hoole i ka hooiaio la ann o ka palupala kauoha a Kelliahonui I make i ka 1849. Ika 1855, un hoolaio Ift kn palapala kauohn e Hon. O. M. Ilob«rt80U o ka Aha Kiekie oia wr». I ka 1866 niai, ua hoopii o Kalakaua a me ko lakou |>oe pili e kulai i ka palapala hooiiina no ke apuka, aka ua hoole ka lunakanawai nana i hooiaiu. Ua hoopii hou ka aoao i haulo e hele imua o ka Bauaco, aka i ka wa i nohoaikaahn, ua haule wale ka hoopii ma ka makaukau ole i ka wa e noho ai, aole i hikl i ka l>anaeo. Ika 1890 I hala, ua hoopii o Juniua Kaae ma kona kuleana i kana wahine make e kulai i ka palapala hooilina, aka ua hoole ia. A eia ke hoopii hou nei o J. Kaae i keia wa malalo o kekahi pono i ioaa iaiA ma ke kuai. Nolaila eia keia hihla imua o ka aha e noonoo ia nei a hoopuka mai i ka olelo hooholo. O keia kekahi ona hihia hno nui, a i ol pakela mamuli o na alna waiwai U>a i komo a e noho ona la nei e ka poe haia ole.