Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 38, 19 September 1891 — Page 2

Page PDF (1.59 MB)

This text was transcribed by:  Kaho'inani Tupua
This work is dedicated to:  Tupua a me Helenihi 'Ohana

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ko Hawaii Pae Aina i Huiia

 

No Ka Makahiki         $2.00

No Eono Mahina         $1.00

Kuike ka Rula

 

AUHAU NO KA HOOLAHA ANA

@

 

HAWAIIAN GAZETTE CO.

@

 

KA MEKINI UILA

@

KA WAEAOLELO HAWAII

@

 

NA NUNU HALIHALI LETA

E lilo ana o G. P. Waila, Luna nui o ke alahao o Kahului, i paionia na Hawaii nei ma ka hookomo ana mai i na manu nunu hali leta aloha nei o ka aina, a ke halawai nei oia me ka holomua ma keia alanui hali leta hou.  I kela @ aku nei, ua hoike aku makou i ka @ ia ana e kekahi manu o keia @ ma  Puuhue, Kohala, no ka mamao he 9 mile.  I keia pule hoi ke hoike aku nei makou i ka hoouna ia ana o kekahi manu nunu o keia ano e Mr. Waila i Hana Maui @ mai Kahului aku a me ka hoi ana mai o ia manu i Kahului, mahope o ka hookuu ia ana mai Hana mai iloko o kanalima kumamalua minute a no ka mamao he 42 mau mile mawaena o ia mau wahi elua, e averige ana he mile iloko o ka minute a me ka hapaha me ka makani e kokua ana i kona lele ana e hoi i Kahului.  Ua lawe ia hoi kekahi manu nunu i Lahaina mai Kahului mai maluna o ka Malulani i ka Poalima i hala, Sepatemaba @.  I ka hookuu ia ana mai Lahaina aku o ka Puuku Elena, ua hoi pololei keia manu ahiki i Kahului iloko o hookahi @ me 42 minute no ka mamao he 30 mau mile a me ka makani mamua mai.

 

NA LAWENA OLELO

Mai

Kikako @ Sepatemaba,

@

@

@

@

mea @

kanawai a McKinley oia ka @

@ kanaka ponoi

@ Hawaii maluoa o

@

Akahi @

kekahi o na @

@ ana e @ ia oe @ aupuni

@

aku me @.

He mea hou keia, @ ka makamua keia ma ka moolelo o Hawaii i @ ka @ ai ke na kanaka @ mea.  Aka, ke @ nei na Hawaii e kuka me @ o ke kalepa @ ole o @ waiwai a @.

Na makou @ a @ keia nupepa, @ makou i kuikahi iki ma na olelo @ aupuni a kukulu @ ma Hawaii nei.  Aohe keia he manae hou akahi aenei no makou, aka mai mau loa mai no i ka makou wa @ i hanu ai i na ea  o ka aina oiwi @ o ka hoomalu ana a ke aupuni moi.  Aole kakou na Hawaii e oi ae ka pomaikai @ e na ano aupuni malihini mai ko keia au hooponopono aupuni ae a i maa a i @ maluna @ ka aina.  O na @ kukulu aupuni ripubalika a hoohui aku paha me kekahi aupuni e aku, he hana ia na ka poe lili, hoohuakeeo, opakeemoa a hoohalahala loaa wahi oihana ole @ o keia au.  O na @ hookahuli aupuni i @ ia mai e keia mau manao i helu papa ae la maluna, ua hookahua ia kela iloko o na @ lapuwale loa e ake ana e ka i ka @ hookeekee e ka ai i ka nele like.  A he @ poho ole ko makou ina e hookele ia keia manao i ka nui manu, aole e piha ka poho lima i ka poe e koi nei e hoolilo ia Hawaii nei ma ke ano aupani e ae.  @ he makehewa a he hana kumakala hilahila ole loa ka @ ana mai i na @ hoohuakeeo.

O ka makou e aku nei, e hoohalike aku @ kakou Moiwahine e like me ka rula ana a ka Moiwahine o Beritania Nui i kona aupuni. 

Aina no ka @ no @ kakou pono like hookuonoono a waiwai, alaila ma ke kuikahi kalepa kakou e imi aku ai, aole ma ka @ ana ia Hawaii ma ke ano hoonalonalo he okoa ka manao o loko.

 

Mahope o ka paa ana keia mau laina maluna ae i ke kahakaha ia, loaa mai la ia makou ka lono, ua nui ka poe kakau nupepa o America i hoohali kamailio aku ia Kr. Kakina no na mea Hawaii nei, aka i ka puka ana mai ma na nupepa, aole hookahi hapa @ o kana mea i kamailio aku ai, i hookomo ia, aku he hakuepa wale aku no na kela poe kakau nupepa.

 

KE KAMA ALIIWAHINE KAIULANI ME KA MAKUA ALII AKE.

Ma na palapala mai ka makua alii mai Hon. Ake S. Cleghorn e maikaikai ia i ka aina oiwi o na ia kamalii, i ike ia iho ai, ua halawai a hui aloha pumehama aku la ka makuakane me ke kaikamahine Ka Mea Kiekie Ke Alii ke Kama Aliiwahine Victoria Kawekiu Kaiulania Lunalilo Kalaninuiahilapalapa, ka Hooilina Kalaunu o Hawaii, a ua hele like aku la laua i @ kahi o na anaina hanohano a me na luana ana a na poe koikoi o ke ao i hoakoakoa ia ai. Oiai aole i makemake ka makukane e hoopilihua i ko ke Kama Aliiwahine mau la hele kula make komo ana iloko o na anaina ahaaina, nolaila ua hele laua ma ke anoa malu a hoohanohano ole.  Ma ia hooko ana o ka makuakane ia manao ekeeke, ua mahalo loa ia oia.  Oiai ua haawi maoli ia mai ia laua na palapala kono no ka ahaaina hulahula makolukolu e haawi ia ana ma Portsmouth, ka ahaaiha i loaa ole na poloai ana i na hoa'loha o ka poe mana iloko o ka aina, eia nae ua @ ia aku @ ia @ kumu i hioke ia ae ia maluna.

Ma ka nupepa Pall Mall Gazette o ka la 17 o Augate i ikeia @ ai kekahi moolelo ae keia hele @ ana @ Kana Aliiwahine, @ me i pololei ma kahi o ka @ penei:

"O ke kaikamahine a ka Moiwahine Kapiolani" (o ka pololei o LikeLike) - "e mau nei ka makamaka o ka hoomanao ia e @ Ladana oia kekahi @ ike mau ia ma na la hoomanao iubile @ o ke kahanu o Hawaii, e ia oia i Ladana nei, e hele malu loa nei me ke keikei alii ole.  Ke @ nei oia maloko o kekahi @ nui me ke keikei ole, a ua like me ka Miss - wale no, a ke ukali ia nei e ekolu wale no poe, he keonimana a me elua mau @, i hookama i na inoa Enelani no ka @ wale no.  Ua hele mai keia Kama Aliiwahine i Europa i kekahi mau manawa aku nei i hala e hoolawa i kona @ ia ana, aka e hoi koke aku ana oia i Honolulu.  Ua loaa iaia he @ maikai ana o ka olelo Beretania, e kamailio ana me ka moakaka lea a me ke ano piliolelo, aka ma ka puana nae o ka leo America, a i niki ke koho ia aku kana kumuao mai kela aoao mai o ka moana Atelanika."

Ua hele aku o Mr. Cleghorn a me ke Kama Aliiwahine Kaiulani i Portsmouth i ka la 19 o Augate a ua hoi mai no i ka la 22.  Ua makaikai aku laua i ka pa kapili moku o Portsmouth a me ka moku @ kaulana o Nolekona ka Lanakila.  Ua haawi mai ka oihana moana ia Mr. Cleghorn he palapala e kauoha ana e hoomakaikai ia aku oia ma na wahi a pau o Portsmouth i makemake ai.

Malaika ua halawai laua me Haku Wiseman, ke kapena o ka moku kaua Beretania Caroline i hiki ai i Honolulu, a me Lede Wiseman, a paina pu me laua maluna o ka moku kaua Immortalite, oiai o Haku Wiseman kona Kapena i keia wa.

Iloko o kela wa paikau hookahakaha nui o na aumoku kaua Farani a me Bertania, o laua pu kekahi iloko o eiwa mau malihini maluna o ka moku hele lealea 500 tona o Rt. Hon. W. H. Smith, ke alakai o na lunamakaainana o ke aupuni iloko o ka Hale Ahaolelo Makaainana.  Ua hele poai aku keia moku hele lealea a puni na mahele elua o na aumoku kaua.  E noho ana no laua maluna o ka moku kaua Immortalite i ka wa o ka moku o ka Moiwahine i kaalo ae ai mawaena o na laina moku kaua, a au hekau iho la ka moku alii ma kahi kokoke loa i ka Immortalite.  Ua ike laua i ka paikau ana a na koa he 3,000 ma Portsmouth malalo o ke Duke o Conau.

Ma ka la 25 o Augate i manao ao laua e hele aku e ike ia Haku a me Lede Brassey.

Ua halawai laua me Couna Szechenyi, ke alii i hiki ai i Honolulu he elua mau makahiki i hala, a me ia i ai oa ai o Mr. Cleghorn a hele pu i ka hale keaka.

E hele ana laua i Sekotia i na la mua o Sepatemaba, oiai e hiki ana laua i Southport ma ka ia 11, no ka ahaaina kihapai a Lede Wiseman e haawi ana no ke Kama Aliiwahine Kaiulani ma ka la 15.  Malaila laua e noho ai a hiki i ka la 18 a 19 paha.

He nui a ka launa ole ka oluolu o na kanak o ke aupuni ia laua, a nolaila ua hiki ia laua ke hele ma ka olelo wale ae no.

Ua hoomakaikai ia laua ma na wahi a pau o ka Halealii Kakela o Windsor.

@ olelo mai nei o Mr. Cleghorn aohe ona manawa e ike ai i ka hapalua o kana mea i makemake ai e ike ia Ladana.  O ko Ladana ea, aole i kulike me kona oluolu a ua kapa oia i ka inoino maolii o ke ea.  Akahi no ia a maha ae mai ka loaa ana i ke anu koikoi nana i hoopaa iaia iloko o ka hale no kekahi mau ia mai ka hele holoholo ana aku.

 

Ua pai kii ai o Bila Kuekue Kamaa ole, a e ike ia o ma ka puka aniani o ka Hale Pai Kii o Mr. J. J. Williams ma Alanui Papu.

 

NA LETA.

Aole o makou makemake e @

@

 

Ua Nele Anei o Ewa @ Kanaka Naauao Ole

 

E ke KUOKOA.

Aloha oe:

Ua loha pepeiao wale mai au, eia he mau moho lehulehu o ka poe nei i ka noho lunakanawai hakahaka o Ewa e waiho wale nei aohe mea i hookohu ia.  A mawaena o na inoa o ka poe noi a'u i lohe mai ai keia mau inoa:

Isaac D. Iaea, hanau ia ma Wauau, Ewa, Oahu, a he loio ma ka hana.

J. T. Aluli, hanau ia ma Kalauao, Ewa, Oahu, a he luna aupuni i kapae ia e keia au.

D. P. Kahoa, no Maui paha, aka ua kamaaiana a kupa oia no Ewa nei, he kapena makai hoopno.

G. M. Keone, no Puna, Hawaii, a he kupa a kamaaina no Ewa nei.

J. Kanae, no Molokai, a he makai kiai oia no ka hale hoopaa lawehala o Ewa nei.

William S. Wond, no Honolulu, Oahu nei, oia no hoi ke Kakauolelo o ka Aha Hoomalu o Honolulu a ke loaa nei ka uku malama iaia i papalua ae ka nui i ko ka lunakanawai o Ewa.

O Hon. Col. Robert Hoapili Baker, o Maui kona one hanau, aka aia oia ke noho paa la ma Honolulu.

Aoha a'u mea e nema ai no lakou ma ka naauao, aka o ka'u wale no e ninau nei ma ke akea, Ua nele anei o Ewa nei i na kanaka naauao ole e hoopiha i ka noho lunakanawai o Ewa nei?  O ka'u pane, aole i nele.  Ina maiwaena ae o ka papa inoa o ka poe i hanau ia ma Ewa nei i hoike ia ae la maluna, a in a paha maiwaena o ka poe e ae no e noho nei makou ma ka apana nei, ua kupono wale no.

Aka o ka hookomo mai i na poe e ae o na wahi e aku, me ka ike no ua lawa o Ewa i ka pee kupono, he mea hoooilahihila ia i na kanaka naauao o ka apana nei, a i luhi i ka huli ana i ka naauao no ke ake e hookiekie ae i ke kulana o ke kanaka.  No ka mea, ua loaa kekahi kumu hoopii i ka lunakanawai i pau ma o ka lalau o ke koho ia ana aku o ke kauaua aole no ka apana nei oia.  Ua noho oia ma ka apana okoa, a o ka hana nae, ua haalele wale ia i Ewa nei.

Nolaila, o ka'u oleloao wale no i ka aha kuhina, ka poe nana e waiho aku ka inoa o ke kanaka i manao ia e hoopiha i ka noho lunakanawai o Ewa nei, a i na Lunakanawai hoi o ka Aha Kiekie, ka poe hoi nana e apono iho, e wae mai oukou maiwaena ae o ka poe i hanau ia a e noho nei ma ka apana, a pela auanei ka apana o Ewa e apono like ai.  Mai hoonoho mai i na punahele kuleana ole ma Ewa nei, i ka poe ona @, ka poe puhi opiuma, aole hoi i na kanaka aohe home e hanohano ai ka hana ke hookohu mai, o like auanei ka hoka me ko ka mea mua i hoopau ia aku nei.  "O ka lohe ke ola, a o ke kuli ka make-"

Oiai aohe owau kekahi mea noi oihana o ka apana nei, a he iini ko'u e ike aku i kekahi o ko'u mau keiki papa o ko'u one oiwi e hapaiia ae ana iluna ma na kulana o ka hilinai ia, nolaila ke waiho nei au i ka'u noi, "Na Ewa no o Ewa," me ka manaolana poho ole, hana ana oukou i ka mea pono e ka Aha Kuhina a me ka Aha Kiekie.  Me ke aloha.

 

KEIKI PAPA o EWA.

 

Aohe i @ ia ka Pono o na Makai o ke Aupuni.

 

I KA LUNAHOOPONOPONO,

Aloha oe:

E oluolu oe e hoike aku i ke akea i ike mai na kini makamaka o kaua mai Hawaii a Niihau, no ka hooko ole ia o ka mana o ke kanawai, a na oukou ia e kaana pono mai i na hana o keia au.

Ua ike au ma ke kulanakauhale o Honolulu i keia wa, he elima hale piliwaiwai paka pio no na pake, a he umikumamaono hale piliwaiwaiaila no na kanaka Hawaii, mawaena o ekolu @ o na lahui like ole i ka la hookahi iloko o keia mau hale piliwaiwai.

Eia ka mea apiki, ke hoikeike wale ia nei ka pepa piliwaiwai paka pio mawaho o ka hale a ma na huina alanui, a aole hopu iki ia e na makai o ke aupuni, a ua piha ke eke i na @ a Hagai.  Ka lua hoi, ke hoiikeike wale ia nei ma ke aianui na pepa piliwaiwai @ e na kane a me na wahine me ka ike maka aku no o na makai i ka hewa aohe hopu iki ia.

Eia ka ninau, ua hoopuka ia anei ka laikini mailoko aku o ka Halewai o Honolulu, a oia ke kumu i Lanakila ai @ hewa maluna o ka pono, ke laha nei ka piliwaiwai ma ua wahi a pau o Honolulu nei, kohu mai ahulau ka lele aku iloko o na hale o na kanaka Hawaii e noho mai ana malalo o ka malu o ko lakou mau home nani.  Ke piliwaiwai mau nei na kane a me na wahine i na la a pau i ka paka pio a me ke sifa, nui ka pilikia o ka ohana a me ka poe hookele waiwai pu kekahi.

No ke kinai ole ia o keia hewa e na kanaka o ke aupuni, ua laha ma o a maanei iloko o keia mau malama wale no ka ike ia ana.  Aole pela i na Hamuku mua, he ike ole ia ka piliwaiwai, a eia ka mea hilahila o na wahine opio, ina e pau kahi dala i ka piliwaiwai ia, alaila, kuai hoemi aku la i na lole aahu a me na lako o loko o ka hale kekahi, a ke pau keia mau mea i ka lilo i ka paka pio a me ke sifa, o ka hele aku la no ia e hoohaumia i kona kino ponoi me hai, a he hoopilikia maopopo maoli keia hana i na kanaka Hawaii, ka makua a me ke keiki, ke kane hoi a me ka wahine, a eia ka ninau nui i keia wa:  Aole anei keia he hana kue maopopo i ka mana o ke kanawai o ko kakou one oiwi, a ua hooko anei na makai i ka hana i waiho ia aku ma ka poho o ko lakou mau lima?  aole.  Ina aole lakou i hooko i ka hana i waiho ia ma ka poho o ko lakou mau lima, eia wale no ka pono, e hoopau like ia lakou a pau mai ka oihana makai aku me ka hakalia ole, a e pono e hoonoho hou ia i kanaka kuokoa ma ia wahi, oiai, he nui loa na kanaka Hawaii naauao o ko kakou aina i keia wa.

O kahi haole lawe i na waiwai kipe, oia no kahi hope makai nui o Honolulu nei a me na kapena makai hapa haole kekahi, a ma ka hoohuoi aku, ua pau na poe makai o loko o ka halewai i ka lawe i na waiwai kipe a na pake piliwaiwai a me puhi opiuma pu kekahi, a o ka lakou mau hana aole e nalo ana, e like me ka olelo a ka buke nui:  O ka mea i huna ia ma kahi malu, e hoike ia no ia ma ke akea.

Ke hooki nei au maanei, no kahi wa aku.  Me na keiki ulele hua kepau ko'u welina.

J. N. KAILIAHIPIOOLE.

Ewa, Sept. 12, 1891.

 

Ua Pono Anei Keia Hana a ke Kuhina Kalaiaina ma o J. P. Kuaioholani la, Kona Hope ma Puna.

Hawaii nei?

 

E  ke KUOKOA me PAEAINA i Huila, - Aloha oe:

O kela ninau maluna ae ka'u i manao ai e hookauwa aku ia oe, me ka manao e akaka lea ka mea oiaio, oiai ke nee mau nei imua ke au o ka manawa o na ona hooponopono aupuni ana o keia wa.  A penei na hoakaka ana i pili i keia ninau, he kanaka wau i noho hana ma kekahi wahi o na koena aina o Puna nei, aole mae i ai i ka luhi oia hana ana.

Ma ka malama o Ianuari o keia makahiki, ua hai mai o J. P. K. ua hiki mai ka leta a ke Kuhina Kalaiaina iaia e kauoha mai ana e auhau aku i na kanaka e mahi ana maluna o na aina aupuni.  Ua hooko oia ia leo kauoha, a o ka auhau hookahi dala o ka makahiki,  Ua ae kekahi poe, a o kekahi poe ua kanalua, a owau kekahi iloko oia kanalua.

No keia kumu, ua olelo kekahi mau kanaka naauao, aole pono e ne aku i keia auhau ana, no ka mea, he hana kanawai ole keia a ke Kuhina e hana nei, aku, mahope mai, ua hui hou au me J. P. K. no keia mea, a ua haawi aku au i ko'u ae no ka makau, a me ko'u manao o ka auhau mua no la i kamailio mua ai, oiai hoi aole i pau keia makahiki.  Aka, ma kekahi o na la o ka malama o Augate aku nei, ua hiki mai oia imua o'u no ke koi ana mai i au auhau aina nei, me ka hoopii hou ia ana ae i ka ekolu dala.

Pane aku au ia J. P. K., aole hei i pau ka makahiki o keia uku au i olelo mua mai ai, eia ka ua pii hou ae nei.

Eia kana pane ia'u, no ko oukou hookaa @ ole mai, nolaila, au kauoha mai nei ke Kuhina Kalaiaina ia u, e koi aku i ka uku ekolu dala, a ina aole oukou.  Me keia mau olelo i ku i ka hooweliweli ua makau au a uku aku la ekolu dala.

O ka poe i hookaa mua, hookahi dala ka auhau, a o ka poe i hookaa hope, he ekolu dala ka auhau, oiai nae eia no iloko o ka makahiki hookahi, oia ke kumu i uluai ka ninau e kau ae la ma ko kakou kukulu manae ana.

Ua pono anei keia auhau wale ia o na makaainana o ka Moiwahine, oiai e noho ana maloko o ke aupuni nei, me ka imi ana i mau pono nona maluna o na aina o ke aupuni me ka hookaa ana i na auhau aupuni i ku i ke kanawai?

O ka poe i hookaa ole a hiki i keia wa, aohe o'u ike aku, a lohe mai hoi ua hoopii ia aku la.  No keaha iho ia la hoi ka mea i hoopii ole ia ai?  He iwi io nae paha ia, a o ka iwi io ole, aohe nana ana ia he paa liilii.

Aka, he mea mau no ia i keia lahui, ina e kiekie ae ana kekahi maluna o kona hoa, pau kou ike ia ana iho, he luina oe, he kapena ko iala hoa olelo.  Pela i pili ai ka olelo a ka Buke Nui, "a momona o Iesusluna keehi mai."

Nolaila, ke nonoi aku nei au i kou oluolu e Mr. Lunahooponopono, a me o'u hoa'loha e ae, e wehe mai i keia pohipohi o ko oukou hoa nei, oia hoi ka haina kupono o kela ninau e kau ae ia maluna.  Ina ua pono, a ua pono ole paha keia hana a ko kakou Kuhina Kalaiaina.

Aole no hoi au i manao ma keia hoolaha ana he mea ike au, a he manao hoopilikia paha i ka hoa, aole loa pela, aka, ma ke ano kui lua o ka olelo.

He hana kanawau ole keia a ke Kuhina Kalaiaina, a o kela aoao mai no hoi, ua ku no i ke kanawai, nolaila keia pohihihi, a na ka mea ia i piha i ke aloha e pane mai me na hooia kupono.

Owau iho no me ka oiaio,

S. T. Piihonua.

Kalapana, Puna, Hawaii, Sepatemaba 5, 1891.

 

NUHOU KUWAHO.

KEKE NA NIHO O EUROPA!

He Kana a Hoea Iho!

Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Australia mai Kapalakiko mai, i ka hora 9:30 kakahika Poalua aku nei i hala, au loaa mai ia makou na mea hou makamaka loa a puni ke ao nei, a oia keia e panee ia aku nei no ko makou poe heluhelu:

Ladana, Sept. 7. - Ke wa olelo ia mai nei, e lawelawe wikani aku ana ke Keena o ko au aina e o ke aupuni o ka Moiwahine i kekahi mau keehina e hooponopono ia ai ka ninau o ke Kai Dadenela a moekahi.  Ua laulaha ae kekahi lono lauahea i kukulu ia maluna o ke kahoa hilinai ia, e hoouna ia aku ana kekahi noi koikoi i ke Suletana o Tureke, e hoole aku i na koi i Rusia.

Me he me ia, aole he kahua e ku iho ai o kekahi lono e pahola nei, ua haawi mai nei o Geremania a me Auseturia he oleloao ia Haku Salibure ma keia ninau.  Aole oia i noi aku i ka laua mau no ana mai i keia wa, a me he mea ia aole loa no e ui e ia aku ia laua a hiki i ka pau loa ana o ka mana hoio kilo aupuni o Beritania ma Komainopela.  Alaila in a e hoopaakiki loa ana ke Suletana mamuli o kona ae moa ana ia Rusia, ia wa paha e kuka aku ai oia me na aupuni nui e ae o Europa.

Ua lohe ia mawaena o na poai i mahui iki aku i na mea e hoolala ia nei, aole loa e ae iki aku ana o Haku Salibure i ke komo ana o na moku kaua Rukini ma ke kowa aku o ke Dadenela malalo o kekahi kumu.

Vienna, Sept. 7. - Ua uku ia a oi loa aku ko ka Emepara o Auseturia mau manao ma keia hoomokuahana a na makaainana Bohemia o kon aupuni mamuli o ko na makaainana Polani o ke aupuni o Rusia aia ana mai e hoeueu kue aku i ke aupuni @ na Polani ke aku nui loanei e paka ae ke @ ai ona manawa ne lakoa e hoihoi aku ai i ke kakou @ hoomauhala ia Rusia, no ko lakou a ma ina ia, no ka mea ke kau nei ko lakou hoahewa maluna o Rusia no ka ulapa ia anao Polani.

Ma Craeow, ke kai huakai hookahaka nei na makaainana ma na alanui me na leo mele Polani e mele ana ma ko lakou mau waha, e hoonauikiuki ana ia Rusia, a ua hoopololei loa ia kekahi mau leo mele hoinoino pilikino i ka Emepera o Rusia.  O keia mau mele hoonaukiuki a pau, ua haku ia na kaona mele no ke ala hookahi mai e na makaainana Polani i ka wa a na puali koa Rukini e komo aku ai i Galicia a kaua aku i ko lakou mau enemi hooilina.

O ka manao laulaha ma Geremania no keia hoeueu kaua, ua ikaika maoli, a o ka noonoo lokahi aole e hooloihi iki ia aku ana keia kulana puikaika, a nolaila e hookuu ia aku ana o Farani e koho i kona makemake ina no ke komo iloko o ke kaua, a i ole ia no ka noho hooluolu mai.

Sana Peteroboro, Sepat. 7. - Ua haawai aku nei ke aupuni o Rusia i ke kauoha ana ia 150,000 mau koa e hele aku no Warsaw, a ma ia hana ana, e hiki ai ka huina o na koa Rukini @ na palena o Polani i ka 500,000.

Vienna, Sept. 7. - Ua telegarapa ma ka me kakau o ka nupepa Farani Figaro e noho ana ma ke kulanakauhale o Vienna, au pane aku nei o Auseturia i ka ahaelele a Rusia a me Tureke e malama aku ana ma ka hoohui ana mai ia Bosania malalo o ka noho mana ana o Auseturia.

Ma ka ahaaina i haawila ma Lourdes i ka la 7 o Sepatemaba no ka hanohano o Barona Von Mohrenheim, ko Rusia Amabasadoa i Farani, ua kukala ae oia iloko o kana haiolelo ana, he hooko wale no kana i ka makemake o ka Emepera o Rusia, oia ke ake ana e noho hui mawaena o Rusia a me ke aupuni o Farani.

 

HE HUAKAI MAKAIKAI IMIPERIALA.

 

Parisa, Sept. 7. - Ma na holo palapala hope ana iho nei mawaena o ka Emepera o Rusia a me kona Ambasadoa maanei, ua maopopo loa mahope iho o ka pau ana o ka huakai makaikai ia Kopenahegena, e holo mai ana ka Emeperese a me ka Hooilina Imeperiala o Rusia i @, maluna o ka moku hele lealea o ka Emepera, a i ukali ia e ke aumoku Rukini hanohano.  Nolaila ke hoike mai nei na lono o Sana Peteroboro, au maopopo loa ka holo makaikai ia mai o Farani e ka huakai imperiala.  Ua apo aku ke kulanakauhale nei i keia mea hou me ke ohohia e hoike e ana la loko o ka lahui Farani i ko lakou ake nui e haule iho malalo na hookahakaha hanohano i panee ia mai i ke aumoku kaua Farani @ Cronstadt, a e hoai loa ne i keia.  Aole i hoea mai na papa hoonohonoho o ke alahele a ka huakai imperiala, aka ua maopopo na ka Peresident o ka aha kuhina a me na aliikoa @ o ka puali kana e apo aloha aku @ na malihini kiekie i ka wa e ku mai ai i Cherbourg, a lawe mai @ Parisa.  Ke keha e ia nei, o ke alahele o ka huakai mai Cherbourg mai a me ka hookipa ia ana ma Parisa, e hookelakela loa ia ana a @ loa aku mamua o na hoohanohano i ike ole ia mahope mai o na ia e Napoliona Akahi.

 

KE KULANA MA KINA.

 

Ladana, Sept. 7.  - Ua loaa mai @ ka nupepa Manama mai Singapore mai, he lono waea e hoike ana, @ Sanahai mai, ke hookikina la @ maua nui ia Kina e ae aku i  ka puali koa puala haole i ku loihi malaila.

Ua make o Chang Jay, ke Kiaaina o Shang Tong.  Mai lilo paha oia i Aliikui in a aole i make.

Paria, Sept. 7. - Ke waiho mai nei ka nupepa "Gauloi-" he manao hoolala, e noi aku ke aupuni o Farani me ka ae pu mai o na mana e ae, e koi aku ia Kina no na poho o na haole i hoopoino ia ma Kina e na poe pake kue haole.

 

I na Kula Sabati o Makawae.

 

E hoike hui ana na Kula @ o Makawao ma Paihiihi, Okatoba 11, 1891, hora 10 a.m.  E akoakoa ae na kula, na kahu, na kumu a me na haumana.  E hoemanawanui a hiki i ka hopena, i papahi i ka lei o ke oia.  O na kula i loaa ole na haawina, e hana ue no i na haawina o keia hapaha,

KAHOKUOLUNA,

Paia, Sept. 12, 1891.