Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 38, 19 September 1891 — Ka Kulanakauhale o Valaparaiso. Kona mau [Illegible] [ARTICLE]

Ka Kulanakauhale o Valaparaiso.

Kona mau [Illegible]

l*a hookomo ia na kukui uila iloko o oa hoteie nui amena halekuai. Ona aUnai hele, aa kipapa ia ma ke ano Be!eguima, a o na pi* pa aUnui, ua hooooho ia me na pohaku I be!e a lau maola, aka he oiowi loa kekahi mau pipa aUoui a he hookuikul ka poe heie wawae I ka paU 1 ka wa a na kaa hapaumi (aiahao hukl lio) e kaalo mai ai. AU no hol ma keU kuUnakauhale he mau halepule nani, na paka a me na wahi akea i piha me na laau maiumalu a me na pua, a i waena o lakou e ku ana na kia hoomanao keleawe a me na pohaku mabela—o ka hapanui nae o na kia mahela, ua minamina au i ka pakul aku, ua aihue ia mai lakou mal a Peru mai I keU wa kaua hope iho nei o keia mau aupuni. E la ke ku nei he hale keaka hiehie, a o na hale hui hol, ua like no me ka averiga o ko Nu loka a me ko Ladana, he mau hale pai kii no keia kulanakauhale, he mau hnle heluhelu huke a he mao walhona buke no ka lehulehu, a o na mea no a pau a ke au naauao ! e hoonuanua nei. Me he mea la he puni maoli no na keia lahui ha* pa Paulolo—Ameriea ke kuknlu ana I mau kia hoomnhao no ko lakou mau koa kaulaua i hala e i ka make, a mawaena o keia heluna kla hoomanao o Valaparaiso, ua kukulu ia kekahl ma ke kahua o ka ilale Dute kahiko no Arthur Pratt, kela haole Allki i komo kino iloko o kela kaua mawaena o Peru a me Kile, a me lie mea la, ua kahakaha muoli ia no ka Pratt mau hana koa wlwo ole iloko o na naau o na ka* imkn o ka mokupuni o Emeratd. He Lafalete maoll oia no Klle, a ua mahalo maoli na kanaka iaia, a nolaila ua anenne maoli e pau loa na kuinnakauhalo e kukulu i kla hoomanao pakahl nona, oiai hoi e kapa in aim kona inoa ma na alanui, na halekuai, na halekuai rama, na hale keaka, na haie piii waiwul a me ua mineminerala no konu hanohano, a ma ka puuwai «) ke kuianaknuhale ua wawahi ia kekahi hale I loaa al ona kahua o kukulu la ni onu kia hoomanao noua ma kahi klko waona o ke kulanakauhnle.

E I:i ki» houholo la uel ma na ulanui aiio aul o V'alaparaiso na kaa fttrtliao huki lio, a ua kapUi ia na kati he eiua hale ke kiekie moeluu papa noh«—o nn ohuu o ka papa elua, i aia lakou mawaho au o ka liule iluna ma na auuu olowi mawaho e pii ai a noho iiunn, nona ka uku hulo kaa he hapalua ka eini llio i ko ka i>ot' v noho aua iloko o ka hnie. Hookahi mea maikai loa i ka ike ana, ina e pau loa na noho o ke kaa i ka paa i na ohuu f aole ohua hon aku e ne ia e kau mai, •lni Aole hookaiii mea i ae ia e ku iluna lloko oke kaa. Ina e liakukoi ana na ao o ka lewa e ninini ilio i na paka ua, a ina oe o kali ana ma ke aianui a maopaopa kahea ioai I ki» kaa e ku, aole no e hooiohe la aku, aia wale no a kaawal« he wahl e woho ai maloko o ke kjoi 7 nlaila lioolohe ia aku kau kahea. Oka mea i hana ia ai pela, no na la nui, oia na la kuiaia a mau I» ahaaina e ae, no ke kau pupuahulu mal o na ohua iluna oke kaa 1 ka w» e puka noai ai mai ka hale 110, me ka noonoo ole i ka hanohaaoamena aohau o ka poe e ae.

O kekahi niem malkal, oia ka ohi puni la o na luna ohi dala o na kaa hapAumi inni ka noao mai o na wahine. O ka wa mon i hoomakaia ai na iona obl dala mal na wahine mal, ola ka wa i pau ni na kanaka kino ikaika o Kile I ka hoouna ia i ka akau o huipa i ua Pcru he mau makahiki aenei i hala, a mamuli o ka holomoa o ka hanA i ka hoao ia ana i na wahine i hoopaa loa ia ai lakon 'ma ka haua, aolo waie ma ke kulaoakauhaie o Valaparai9o, aka ma na wahl a pau o Kile i iiooholo la ai na kaa aiahao huki lio. Ma ka hoomaka mua ana, aoie he mau nanaina maikai ka ike ana aka i na wahine opiopio e oki ana i na kikiki me na upa«beie, aka I ka maa ana iho ma ke kaupe ana o ka manawa, ua iiio aku ia I mea makemake ia a kahaha loa ia no ka hooUmalim* oie ia e ana o na wahine e Uke me keia ma e ae kahi a na kaa hapaomi I kukulu la ai. E aahu ana ka lona ohi <lala pelekoki me ka aahu makalike, ola he kahiko huiuhuiu bolu, papale kaoeloloa me ka epona keokeoa me na pakeke hohenu oo kahoo ana I na dala lUiii wawahi, me ke eke 111 Uiiii e klkepa ana ina ka poohiwi, a iioko olaila © waiho ai na mea kipalale i ke koiuo i na pakeke, e like me kahi mea paina i HUii, hainaka, paueia haino iii wa-1 hine paha a mau m*a hoonuanua e

•e *oa O ko iakou uku, be o ka 31ahope o k* hookaa aoa flku o ka ohua i kooa uku f e haawi Ja mai ar-«i Uia he kikiki pepa oienaleua a kd ohua « haehae ai. L'a haawi ia na kela a me keia luu» w.ihioe ohi dal.i he helooa kikiki, a i kooa wa e hoike ae ai iaU iho ma kahi o k \ lulo oihana p«x>, e uku ana o ia i na eiala no na kikikl i nalow.de o!a hoi ke iike c4e na daia i hoihoi ia mai ai ine na kikiki i naiowale, a e iawe ia ana mai kona uku inaianm ae. Xa keia mea i hoomikiala }>jq i ka lakou lawelawe hana ana, a ua keakea nui ia aku hoi na hulo kaa uku ole, na mnkamaka a me nn puna* heie.

Oiai -I kela mau walune, he opiopio a nonenohea maoh no hoi, aka he tnea e hanohaoo ai no na kanika Kile ka uuku loa o oa haoa opakeo a ano apiki e ne ma ka iawe lawe ana i ka lakou hana i kela a me keia la. I k» wa e ikeia ai o kekahi hoohaunaele a hoopaapaa, oka rula oia ke kahea aku i ka makai e kn koke mai ana ma kahi e loaa aku ai. No ka mea, e ku mau ana ku iuakai ma kela a me keia huina aianui, a e kiola ia ana ka ohua iioohaunaele, me ka hoo« lohe ole ia aku o kana mea e pnie mai ai nona iho, a i ole ia oka uhao wale aku no iloko o ke pnhl ina ia ua hoohuoi ia no ka ona rama. Aohe ii\v.t ku moku akea a nani ene e loan ana raa kela a iuo keia aoao o kela nina puni ole, e like la me Valapanu?o, a he awa pnlekana no na moku I ka hnpa nui o ka makahiki—koe wale no na malania elua i ka wn e pa ni ka mnkani akau. E nee mai nna na moku mni ko lakou man wahl i ku ai, a nolaila lakou i kono ia <ii e holoholo i pakele ai mai ka nohaha maluna o na ])ohaku pali kahi o ke kulanakauhale i kukulu ia ai. I kekahi la, mai ka puka aniani o ko makou hotele, i nnna aku ai makou i ka pa nna a ka makani kukulu akau nana e hookuikui ana i na moku a kokoke epa na kia i ke kai, a e haki mr,l ana hoi na nalu kiekie a hala loa i uka i alanui Vietoria. Ua luiumi ia aku kekahi poe hele wawae i kahi a na nalu e hal mai aiui, a ua ikeia aku kekahi mokuahi nui 1 ka paia puli, a ginlniln oia I noho iho ni.

O ki» a\v:i kumokii o \"ali»iu«rahj, he Ano poepoe me ka mikn lio mile ke akeu e huli nnn ika nknu. Ina e knpiliiu i paiokai mu ka nuku o ke awa, e muluhiu no na moku i na wa a pau n puni kn makahiki mai na makani ino mai ma ke kai, aka he hohonu loa ko kai maanei (oi aku mamu:i o hookahi hanen anana) a nolaila i hiki ole a! ke kapili i palekai. Mamuli ona rula hooponopono kuloko o ke awa, ua kukulu lalaui ia nn ninku maloko o ke awa e like me ke kukulu ia ana ona nioku kaua uie ka makaukau e pnikau ia; « he kt*u no hoi o ka nani o ko lakou mau nanaina ke hakiio ia maiuna inai o nu puu a me ka aina, e klmo like ana imua a e hihina ana i hope e like me ka pii ame ka iho ana aku okn aie. I ka wa kaua ole, e ike ia ana na hae o ua lahui a pau maanei, aka me hu mea la nae palia o ka hae America ka hapa loa. Maiuuii oka iilo

nui nna <> kn manu kalepa o na hwh ma Kllo nei i nn Beritania, 110nolaila, un liln ka lielu «iwlo aua ma ua <lula Bcritan!u, u o ka olelo Enelani hoi ka ulelo kamailio nui ia. O ka hni imnako nul nona ke poo o Mela—i pau \V. Oroce oNu loka, he hale inh» konn maanei, a peiu no nia Lima, Peru, a roe $anti»fco, ke kulanukauhale nui o KHe, a ke laweUwe nei lakou heiuiuu nui.

O na waiwai o Kuei;iiti niai, o Irtkou no ua waiwai I uueaue e pau loa i ke kuai i» T eia ke pni ia nei maanei lip nupepa olelo Enelani, be mau kauka Heritania a he punii o na kauka huki niho; a o ka mea olaio ua oi aku iu haole Enelaui me na Gereinania a me na Fnrani e kikokiko ana mawaeua, uie na Kile a rae na haole Ameriea knkaikahi. O keia mau wahi Amerlca helu, ukahi no lakou a huomak.i e hoomaikai ia lakou iho no ka loaa ana ia lakou ona kanikela niaikai— he pomalkai loaa pmepioe ole ma keia hapa o ka honua, a'u e miuamina iua nel ke olelo ae. O C'ol. McCreery, ko Valaparai*) nei Kanikela Amenen, noF)Jot, mokuaina 0 Mikigtna mai oia a he kauaka no ka Puali Nul o ka Eipuhalika, uona ka iuoa i hiki ke hoomanao koke ia ae oia kekahi iuoa hanohano mawaena o ka puali o ka poe i komo 1 ke kakoo ana i ka Uoiona ma ke ia kaua huliamahi o ka Akau a me ka llema. He iili loa oia no na hana pono a pau e pomaikai &i kona hoakanaka, a ke kokua ia nei oia e kana keikikane, he kanaka ul nona na makahiki he iwakaiua kumamaiimaae koke ana poba ilaila. No ka hanohano o ko kakou lahui,

ho incti minamina nui no'u keli hookoha maikai ioa i ka nui ele o na Amoiiea maanel. Aka aia no nao he manawa. aole he loihi ka w.4 i liaU—iiii Vu!it|«ra;-io nei a ma ua kuianakauhnle nui e ae o Araerk-a Hema, ka wa n keknhi kamahele mal ka aina mai o na Hoku a me na e hv>-»'e ihoai i koiia uo ka hiiahila i ka inoa o kekahi h iahaa in',> loa i hooana ia mai iaoei e hoike huhihewa «i i ke aupuni oia ka Ilome. Fanny B. Wabp.