Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 41, 10 October 1891 — HE MOOLELO NO WALAKA RARE, KA ILIO AHIU O NA KUALONO, A I OLE KA HIENA OPIO O NA HILANA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO WALAKA RARE, KA ILIO AHIU O NA KUALONO, A I OLE KA HIENA OPIO O NA HILANA.

MOKUNA XIX. KA MOI OPIO WALAKA— MAU LA MAKAMUA O KA HOOIKHIOPONO AUPUNI. 0 keia mau olelo a ke kauoha a ka moi WaUka nku, ola ka kona ukaii ke Duke o Wale I haawl mai ai I ka ne ma ke kunou haahaaana, aiaila huli ae la oia maluna o kona mnu kapuni a hnnlele iho la i ke aio o kona nioi no ka hooko i ke kauoha I hnawi in nku ni. Emonle. aiu ka leo 0 ka pukuninhl hoailona e kaoi wawalo aoa ma im paia anoano o ke kakela, a ua la mau leo kahea o ka pukunlaUi i hai aku 1 ka lohe i ka puali koa o ka <«Llona Unlaula," u* makeioake la lakou e hoem aku ilooa o ke kahua o ka hana me ka hakalia ole. No na miuute pokole, aia ke kahua hoolulu o ke kuea ua paa me na kolamu koa, h e ku ana hoi lakoo me ka makaukau nui e hooko aku i ke kauoha i ka wa 0 haawl ia aku at - Oiai na koa o ka puaii Liona Ulauia e ku ana oie ka makaukao, ia wa I Ike ia aku ai ka moi opio Wa-

laka e holo mai ana maluna 0 kona lio ulaula ka "Makani Ahiu," a ma kona n;au aoao e hoopuni ana kona mau ukali, Ia iakou i kaalo Iho ai mamua 0 ke aio o ke kahua hoolulu, ua haawi mai la lakou i ke aloha tna ka oi oka lakou mau elau pu, ua panal ia aku no hoi ia e ka mol opio ma ke kunou poo ana,alaila nn ke Duke 0 Wale i hoolauna aku iaia imua 0 na koa, me ka panai pu ana mai 1 kela mau hunoleio: C ke alil—O na kaooha I waiho ia mai me a'u, ua hooko aku au ia

mau kauoha—a o na minute oka nee ann nku linua, ola wale no ka mea I koe. Uahaawimai ka moi Walaka i ua hoomaikni nna, nlalla hull ae ln ia maluna 0 kona punli koa a halolelo pokole mai la me keia mnu huaolelo o ke koa a me ka wiwoole, a e heluhelu ia ua haiolelo la me ke akahele, penei: E na kon, wahl a ka moi Walaka —Ano un lonn hou ia'u he hanohano o ka lilo hou nna he alakni n he makua no oukou imua o ko kahua kaun hohono o kn uwnhi pauila a me ka wela enaena 0 nu i>oka. 0 ka haaheo 0 na kahua tau:i i iiala a ko kakou uiau hooikaikn ann, oia ka'u e hoomanao hou aku nei maluna o oukou. Ae ena kon, o oukou ka maiiuolana—a o oukou ka hilinai nnn no ke kuokoa 0 ko kakou aina nei, a ke nele o Peiekane me ia mau mea oka puali koa wiwo ole, alailn ua makehewa oia e iiio i aopunl moi e'noho kuokoa ana nona Iho. Ano e na koa—O kela hanohano a kakou I haaheo ai maluna 0 na kahua knua weliweli i hnla, oin ka f u I makemake ai e lawe hou mai i keia la, n e hoopaa iho hoi iloko o ko oukou mau puuwai ma ke ano o ko kakou moto ia e wehe akU al i ka poka mua lon o ke kukala kaua maluna o na wai uliuli o ke kowa 0 Dova. Ae—e nn koa! Oia ka iini nui o ka moi Walaka, e liio mua na ka ikaika kaua o kona aupuni e wehe 1 ka poka mua o ke kukala kaun, a Ina he hiki I ka paakiki o ka'u mnu poka ke hoouna aku i ko'u mau enemi ilalo o ka opu nohonu o ka moana. Alaila e ua koa, e lawe i ka moto haaheo o ko oukou mau puali, a e puana ae— O ka pono ke hana ia, A haule mai na lanl. Ano e na koa, e makaukau oo na mlnute o ka manawa, a e hoolohe i ka leo kauoha a ke alakai nui 0 ka nianawa. Ua haawi ae na koa he mau leo huro no keia haiolelo a ko lakou mol. Alaila hoohuli ae ia ua moi nei I ke poo o kona lio a haalele iho la i ke kahua hoolulu o na koa no ka halealii Sana Abbey me kona mau ukall. 1 ka mol Walaka 1 haalele iho ai 1 ke kahua hoolulu, ua lawe ae la

ke kelkialii o Esse a Duke o Wale i na hooponopono ana o ku puali mnlalo o kona malu, a 110 kekahi mau miuote, ala ua puali Liona Ulaula nel e maki ana no ke awa kumoku o Palimotn, malaio o ka hone o na mea kanl a me ke kani kapallli a na pahu, E welo haaheo ana na liae o na aupuni elua ma ke poo o kn puali, a o na leo kahea haawi kauoha a tia alii malaio aku o ke Duke o Wale, ke wawalo hele la ia ma na aoao o ka puall. O keia la a iw koa aloha aina e maki nei ma ua alanoi o ke kuianakauhale o Ladana, he la la i unu ia mai al na makaainana, mai ke kiekle a ka haahaa, a ua iahoi puo-

u*ai lion.\ la e uukaikal :ir.:»o haaui «na hoi i ko I.ikou m«u ilolui hope maluna 0 un kanaka 0 liele aua e moli;i I k<* lakou mau ola ka pono n me ke kuokoa 0 ko lnkou nina aloha, mni kn hāo ft pakaWaie ia ana mal e 1 a kipi. a iua kn olelo pokole ana ne, o kekahl Ih o na la l holomoku ia ai na palona o Ladana e na kanaka. Ua hoea nku ua puali k<ia uei o ka mol Walaka no ke awa kuuioku, a oialaila i haawi hou ia mai ni na Kauoha no ka hoolulu ana oka puali a hiki i ka wa e hoea nku ai 0 ko lakou raol. O kela mlnute a ka puali i lawe ae ai i ko iakou kulana o ka hoolulu, olu no na miuute hookahi u ka lahui i haawl aku ni i ko lakou mau uana nna mniuna 0 ka pahu haeo ka hnlealli Abbe.v, kahi a ko lakou moi opio Walaka e hui una noe kona ohana, a e welo ana hoi ka hno moi me ka haaheo mnluua 0 na puoa 0 Kn halealli, n i kn nneane anae knni ka hora 2 auina la, ua ike ia aku la ka hne alii I ka haule ana iho ilalo mai kona kulana mua I na minuto i hnia ne. Ia wa 1 holo :ie ui ka pihoilioi iwaena o na Unnakn, a 0 loho la nku nna na leo hamumumu me kela mau olelo: Ua hnnk'lo nku la ka moi i kn hale* aiii uo kona nlahele e huea inai al no ka uapo, kaiil a kona mau numoku knua e knii nei ine ka ma< knukau nui nona. Ma kuhi oka leo uluaoa plhoihoi o na kanakn, he mau leo hoomakfttik«u ke h««\v i in an?i malium o na puali koa e na nlil koa. Emoole uina nakolokoio au ia na pukuninhi ino ku iknikn nui, niai ko kn aina a i na aumoku kaua, a iloko 0 ia mau leo hoopuoho weiiweii 0 na baiarl pu, iko ia nku la ka mol Walaka a me kona mau uknli e holo poloiei mni ana no ka uapo maluna 0 ko lakou mau lio me ka hanheo nui, 0 ko lakou mau kulana hoi, he kilakila oka hlehio lua ole.