Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 42, 17 October 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Kate Motoyama |
This work is dedicated to: | annette motoyama, the very best sister of all time. xo |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XXX. HELU 42. HONOLULU, POAONO, OKATOBA 17, 1891. NA HELU A PAU, 2359
Hoolaha Loio.
--
@N@@@@NL ROSA.
@K@@@
@@@@@@ ko Kanawai.
K@@@ OIAIO PALAPALA.
@@@@@@ K@@@@uma@@@@
@@@@
N@@@@ M LOWREY.
@A@@ ao ko LEHULEHU
@@@@
@@@@@@
@@@@@ @@@@
@@@@@@ Hana me W. R. Kakela,
ma ka @o@o makai o ka Hale
Honolulu 2331
--
@@@IL BROWN,
@@@@ he K@@kua ma ko Kanawai
@@@ NA @@@@@ PALAPALA NO
KA MOKUPUNI O OAHU
@@a Hana Ma Alanui Kalepa.
2@@1
--
@ G. H@@@@H@@O@@K.
@@@@E @@K@@@@@KI )
@@@@@ Kokua ma na mea a pau
@p@@@ ana ma ke Kanawai.
@@@@KO NA BILA AIK ME KA AWIWI
@@@@, Hawaii. 2381
--
GEORGE P. KAMAUOHA,
@@@@K@k@@ ma ke Kanawai,
@@@@@@@@@@@hu
@@@@Haawi Palapala Ae Mare,
No Kohala Akau, Hawaii.
--A HE--
MEA ANA AINA.
Inoa no ma Kohala Akau, Hawaii.
2331
--
W. R. KAKELA
@@@@ he Kokua ma ke Kanawai.
HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.
2@@1
--
WILLIAM C. ACHI,
o@@ he Kokua ma ke Kanawai mua o na Aha a pau o keia Aupuni.
Notari no ka Lehulehu a Boroka o na Waiwai Paa.
Keena Oihana, Helu @6, ALanui
@epa, Honolulu, Oahu. 2881
--
JAMES M. MONSARRAT,
(MAUNAKEA)
@@@@@@ Kokuo ma ke Kanawai
ME LUNA HOOIIO PALAPALA.
@ bana ia no na Palapala Kuai, Palala @@@@@@@, a me na Palapala Pili Kana@@@@ @@@@@@ olelo Hawaii. Dala no ka @@@@@@@@@@ oraki ma na Waiwai Paa. @@@@ Hana: Hele Po@a@@ hou ma ka @ ma Waikiki o ka Halewai, alanui Ka@@@@@@ 2631
--
E. LILI@@@HUA.
@O@O MA KE HANAWAI.
@@@@@@@ Papapala @@ ka lehulehu, kekau @@@@@ @@@@@@@ malima. Moraki, me @@@@ @@@@@ @@@@ kanawai a pau. @@@@ @@@@ @@@ @aweh@@@nama@@@@ Kalu@aha, @@@@@ @@##1
--
WILDER & CO., (WAILA MA.)
K@@@@@@@@@@ a me na Loko ku@@@@@@@ na ono a pau, a me @@@@@ a pau @ pono ai o @@@@@
@@@@ o Ai@@ui Moiwahine @@ Papa.
@@44
--
KO IHOPA MA,
@ANAKO MALAMA DALA
ELAWE NO MAKOU I NA DALA ROOXOK @@ @@ @@@@@ ana ma ko makou BANAKO @@@@ @ala malalo o keia mau kumu:
@@@ o @@@@ mai ke kanaka hokahi i na @@@@ @@@@ Marer@@@ o uku no makou i ka uku@@@@ ma ka Elima @@@haneri o ka makahiki, @@@ @@@ aku o ka lawe ia ana mai o ke dala, @@ waiho ia ke dala @@@oe i ekolu mahina, a @@@@ wa@@@@ paha @e dala a hala na malama @@@@@ @@@ @@@ o hooponopono ia ai na helu. @@@ @@@@ @@@@@ o helu ia mluna o na dala he@@@@@ @@@@ @@@ @@ paha o ka mahina
@@ uk@ penee o uku ia i na dala o lawe ia @@@@@@hoo ekol@ mahina mai ka wa aku o k@ @@@@@ ia ana mai.
@@@@ @@@ @@@ o ka @@uhi ana aku o ke@@@@ aka i kana mau dala, o hoike o mai @ @@@@ o luwe pu ia mai ka buke dala! @@@@@ @@koe ai.
@@@@ o dala o uku ia aia wale no ma ke kikoo @@@ mea @a@@ i h@@@@@@@ mai i ke dala me ka @@@@ mai @ ke buke hooku dala.
@@@@@ ua o @@palemaha o keia a me keia @@@@ o hooponopono ia ai na helu o na @@@ pe@@@@@ a uku i anee i uku @@@ ia ma@@@@@ @@@@@@ a pau o waiho ana me ko @@@2 ole ia a helu ia ma ka aoaoa o ka mea @@@moe dala ma@@ i hala na malama ekolu, a ma @@ wa aku e @@@ ia me ka kumupaa mua.
@@@@ pua dala hoomoe mai maluna o elima @@@@ @@@@ o lawe ia no mamuli o ka aelike @@ ana.
I hamama ana ka Banako ma ne ia a pau o ke @@@@@@ ka hoe na la Sabati a me na la @@@@@
BIHOPA MA,
@@@@@@@@@ @@@@ 2244-tf
---
J. T. WATERHOUSE,
(WALAKAHAUKI,)
Halekuai o na L@le Nani Pa@io!
LAKOHAO.
Na Lako Hana Mahiko,
A PELA AKU NA NUI WALE.
Alanui Moiwahine, - - Honolulu.
@644
NANEA KAMAHAO
o @@
KEKIKIALII
ROMEALA;
KA--
Ui Kila Mageneti
O PARAMERI.
--
Ka Nani e hauile ai ka Honua;
Ka Mahina Meli o Sa@aredina;
Ka La Alohi o Muli@edera;
Na Kulu Koko Kamahao Ekolu.
--
Na Ui Hookelakela
O KE AO HOLOOKOA.
--
NA NANI
Puuwai Uahoa o ka Honua nei,
--A O KE--
Kila Mageneti o ke Aloha--"O Pa-
@ameri no ia."
--
Ano e Presina, ua lawa anei na hoike ana o Romeala ma kona aoao?
Ae e ka loea nui, ua loaa ia oe ka haina o ka'u ninau, a o ka hope loa hoi o ku'u mau hana me oe, wahi a ke keikialii Paresina.
Alaila o ko Romeala manawa keia e uneune ko kolopa kilapao.
Ae e ka loea o kou manawa keia wahi a ke keikialii Paresina.
Alaila e makaukau e Paresina nou-wahi a Romeala, ua makaukau au e ka loea, i pane koke mai ai ke keikialii Paresina. Na ke keikialii Paresina ka hua olelo ua makaukau oia, ia wa no ko keikialii Romeala i awala koko aku ai i kana ninau i ka pane ana aku. O wau o ka moho oi kelakela o ke ao, ka mea nana e puunaue i ko ka honua-i loko o na kino materia lohulehu, ua oi au imua o ko ke daimana alohilohi a ma na ano apau, aohe o'u lua e loaa ai. Alaila, wai au, a owai hoi kuu inoa?
E like me ka pua kakaka i lele aku ai a ku pololei i ka ma-ka pipi bulu, pela no ka ninau a ke keikialii Romeala i oi aku ai a ku pololei i ka lae o ke keikialii Paresina, a oia ka ua keikialii nei i huli ae ai me he pua la no ka naniahiahi.
"Huli ae au ma kapeia.
Halia hewa i ka nua-moena pake.
He waloihi ko ke keikialii Paresina huli ana i ka haina o ka ninau a ke keikialii Romeala he ole nae ka mea a mahole iho, a oia ka ua keikialii nei i pane mai ai me keia @@nu olelo o ka hoka nui, ua hala ka ninau mawaho o ka rula, a ua kue hoi i ka hanohano o ka hana e like me ka makemake o ko kumuhana.
Mamuli o keia pane a ke keikialii Paresina, akaka ae la ke keikialii Romeala me ka pane ana aku i kela mau olelo. Helu ekahi o Romeala ua eo o Paresina ia oe. Nolaila e ke keikialii, e haawi hou i kou mau noonoo ana me ke akahele, a ke loaa ole ia oe alaila, ua eo hou no ia Romeala no ka lua o ka manawa.
Me keia mau olelo a Romeala, huli ae la ia maluna o ke kaikamahinealii Emalina a pane aku la. O kou manawa keia o hoike mai ai i kou nani alohilohi e ka hoku o Papine nei. E like me na olelo o ke kauoha mai ke keikialii Romeala aku, pela ke kaikamahinealii Emalina i uwila ae ai me he ahi la i ka maka o ka opua, a luai mai la oia i na olelo e naue ai na puuwai o ke anaina.
Aka, oia mau olelo mae, ua panai wale ia aku no ia e Romeala me ka maile, a i kela a me kela wa a ua Hoku la o ka welelau hema e haawi mai-ai i kana mau laua a ke oolea, e pale malie wale ia ae ana no ia e Romeala e like me ka hooheno ana.
Hole Waimea
I ka ihe a ka makani,
Hao mai na ale
A ke kipuupuu,
Laau kalaihi la na ke anu
O o i kanahele o Mahiki.
Ua haawi mai ua kaikamahinealii nei na mea a pau e pahua ai ko ke ao, aka ua lomi malie wale ia aku la no ia a--
Pepe Niulii i ka wai
I ka hana a ka loea.
I ka ike ana o ke kaikamahinealii Emalina, aohe ana mea e ae e hoohana hou aku ai imua o ke keikialii Romeala, pane mai ia oia me kela mau huaolelo:
E ka loea o ke ao, o keia iho la ka hopena o ka'u hookelakela ana me oe, a ke haawi aku nei hoi au nou ka manawa e haaheo ai me kou loea, a o ke kekaa aku hoi ka'u.
E like me na olelo o ke kaikamahinealii, pela ke keikialii Romeala i haawi aku ai i ke kunou haaheo ana me ka hoohie, alaila me na maka oolea, haka pono aku la oia:
E ka Hoku o Papine--he nani kou i akena ia e kou lahui, a he ui hoi i kaao ia e ko kawelau hema nei, aka ola nani a me ka ui, he mea ole laua i ka malamalama alohilohi o ka Hoku kau ahiahi o Venuse.
Ua lilo ke ao holokoa nona, a o na poepoe honua hoi elua lala, aka aole ia i lawa nona, nole hoi ke gula a me ka daimana.
Alaila e ke kaikamahinealii, owai la ua hoku kau ahiahi la o ka malamalama alohilohi?
Ua haawi mai ia ke kaikamahinealii i na haka pono ana maluna o ke keikialii Romeala, a no kekahi mau sekona, mino aka iho la oia me ka pane pu ana mai me keia mau olelo:
Aole kau ninau o ka loea no kahi haiki, aka aia i ka loa a me ka laula kahi i hele ai, a i mea mou e ike ai i ka halua o kau ninau, ano e hoolohe mai.
Me keia mau olelo a ua kaikamahinealii Emalina nei, hookuu mai la oia i na kihene wai a kana makaha, a i ka hoolohe io aku no--
Kakia kuinao a ke akamai,
I ka lawe mikioi ia,
Hele no pili pono.
Aka no ka hope loa o kana mau olelo, pane aku la ke keikialii Romeala me na huaolelo o ka hoohenehene. Wahi a ua Romeala la, ke ole au e hoomanao kuhihewa, aia no ka olelo i kahakaha ia maluna o na papalina o ka honua, a o ua mau huaolelo ia, oia no keia malalo iho nei:
O ka lulu i ka makani, e ohi ana no ia i ka makani, a o ka mea lulu hoi i ka puahiohio, e ohi ana no oia i ka puahiohio, a pela hoi me ka mea e lulu ana i ka mea io ole, e ohi ana no oia i ka mea io ole. A pela paha auanei oe e ka kaikamahinealii.
O kau mau haiina a pau i waiho mai nei, he mau haina wale no ia na na puupuu hau paa o Papine nei e kanu.
Mamuli o keia mau olelo a ke kekikialii Romeala, ua hoowela ia na aa koko o ke kaikamahinealii me ka huhu, a oia kana i pane mai ai me na huaolelo i piha i ka inaina nui.
E ko kanaka wahahee, e hai koke mai oe i ka mea oiaio, ua loaa pono aku la oe i na poka aiana a ka Hoku o Papine nei, a ke ole pela, alaila e kukala aku no au imua o na maka o keia anaina, ua eo oe la'u.
O keia kapa ana mai o ua kaikamahinealii nei he hoopunipuni o Romeala, oia ka ua Romeala nei i pane koke aku ai i na olelo e pili pu ai ua Hoku la o Papine.
O kuu noi no ka haawi pio ana aku o Romeala malalo o kau mau haina pololei ole, ke hoole aku nei oia. Aohe au mau haina i kulike me ka makemake o ka ninau e like me ka'u i hai mua aku nei no na mea e pili ana i ke kanaka lulu hua waiwai ole. Ano e ke kaikamahinealii, ke lohe a hoomaopopo mai la auanei oe i ka'u mau olelo!
Ae e ka loea--oka o ka'u mau olelo i hai mua aku nei, ke hoopaa hou aku nei no au maluna ou, ma ke kapa hou ana aku ia oe no ka lua o ka manawa--he kanaka wahahee oe.
Ma na kumu h@@ oe i kapa mai ai la'u he hoopunipuni, wahi a Romeala.
Ma kou hai ole ana mai i ka haina a'u i hoike aku nei, in a paha na pololei a pololei ole paha.
Alaila he hehena oe i lohe oia ai i ka'u mau hoole.
Alaila aole i pololei ka'u mau wehewehe ana i ka haiua o kau ninau i hai mai nei ea?
Aole o ke kaikamahinealii, ua hala hu wale no oe mawaho o ka palena o na rula.
O keia mau olelo halahu mawaho o ka rula a ka loea i pane aku ai, oia ka ke kaikamahinealii Emalina i pane mai ai me ko ano hookelakela.
Ina ua halahu au mawaho o ka rula, alaila ua halahu pu no hoi me ka ninau, a ma ka'u hoonohonoho ana i ka mole ana hohonu o na mea liilii, ke hoike mai nei ko lakou ana huahelu, aole loa he hookahi o lakou i--kani na pua o Kukaniloko, aka he hookahi wale iho no o ka mea a'u i hoike aku nei.
Ina oia ka haina e ke kaikamahinealii, alaila ke hoole mai nei ka ninau aole o oe ke ahi e kohu ai ke kila.
Alaila heaha ke haina, wahi a ke kaikamahinealii i ninau mai ai.
A-ha! ua loaa mai la ia oe ke alahele o ka ninau, a o ka pane ma ka aoao o ke keikialii Romeala,, oia uo keia: Aia iho no i ke alo kahi i waiho ai, he punua a ne peepoli na ke aloha, a nona hoi keia hooheno ana--
Ua lai ka noho aka iho,
Hiki ana ko aloha la i o'u nei,
E hea mai ana ia ia'u e pili.
Aole e puehu.
--
HE MOOLELO
--NO--
WALAKA RARE,
--KA--
ILIO AHIU O NA KUALONO,
--A I OLE--
KA HIENA OPIO O NA HILANA.
--
MOKUNA XIX.
KA MOI OPIO WALAKA--KONA MAU
LA MAKAMUA O KA HOOPONO-
PONO AUPUNI.
--
Oiai ka moi Walaka e holo mai aua ma ke ala e hoea aku ai i ka uapo, ua haawi mai la ka lahui he mau leo huro, a iaia a me kona mau ukali i kaalo iho ai nia ke alo o kona mau koa, he makeke a me ka halulu ala ke aloha moi ua haawi ia mai la ma ka oi o na medala kila a me ka wini o na elau pu.
Ua ku iho la ua moi ia ma ke alo o na koa a haawi aku la i na nana ana maluna o lakou oiai ka mele lahui e puhi ia an ae ka puali puhi ohe.
I ka pau ai@a o ka mele lahui, huli hou ae ia ua moi la a hele aku la no kahi o na aumoku kaua e ku ana. Ua lawe ae oia i ka moku kaua "Water Sprit," a ma ka huini o kona kia waena e welo haaheo ana ka haealii o Pelekane, no ka hoike ana aku i ko ka moana kai akea o Walaka Rale keia moi o Pelekane me Wale i hui ia.
Mahope iho o ka lawe ana ae o ka moi Walaka i ka moku aua "Water Sprit" nona, na hoouna aku la ke Duke o Wale i na koa maluna o na aumoku kaua i hookaawale ia.
O ka hora 5 ia o ke ahiahi o ua la nei, oia ka wa a ua aumoku kaua he 60 i ke awa o Palimata a hoopii pololei aku la no waho o ka nuku o ke awa.
Ua lilo ae ia ka haaheo o ke pailata ana i na aumoku kaua malalo o ke Duke o Wale a me ke alakai ana, a o ka wehe ana i ka poka mua o ke kukala kaua, oia ka kana e ka mea heluhelu e makaikai aku ai i na mea o mua aku.
O ka mau o ka maikai o ka makani, oia ka mea nana i hoohikiwawe aku i ka n@@ ana o na aumoku o ka moi opio maluna o ka wai akea o ke kowa o Dova, kahi hoi a ua moi opio la i haawi nui ai i kona noonoo ana maluna o kana mau palena e wehe aku ai oia i kana poka mua loa o ke kukala kaua, a hoouna aku hoi i kona mau enemi ilalo i na wai uliuli o ua kowa la.
Ma ka hora 6 o ke kakahiaka nui o kekahi la ae, oia ka wa a na aumoku kaua o ua moi opio la i haaheo aku ai maluna o na moana wai o ke kowa o Dova, a na ke leo hooho o ke kanaka kiai o luna o ka moku kaua o ke Duke o Wale i hai aku i ka lohe i na aumoku kaua a pau, ua ike ia ka enemi mamuli o ka huki ia ana ae o ka have hoailona mailuna o ka moku kaua o ua Duke la.
O ka ike ia ana o na moku o ka enemi, oia ka ka moi Walaka i huli ae ai maluna o kekahi o kona mau ukali a haawi aku la i ke kauoha no ka hai ana aku i ke alii huki have no ka huki ana ao i ka have hoailona no ka hoopaa ana mai i ka holo o na aumoku.
E like me ke kauoha pela ka have hoailona i pii awiwi ae ai, a iloko o na sekona pokole, aia na aumoku e hoopa-i ana i ko lakou mau pea imua o na ahiuhiu makani o ua kowa la.
Oiai na aumoku e hoolulu ana imua o ka makani, ia wa i haawi hou ia ae ai he have hoailona okoa, a maloko o ua have la e hoike aku ana ka moi Walaka i ka papa hoolala kaua o kona mau aumoku, o la hoi ka mahele ana i na aumoku iloko o na mahele elua ma ka pa kanakolu moku ka ikaika o ka mahele hookahi.
O ka mahele ekahi, aia no ia malalo o ke alakai ana a ka moi opio Walaka, e lawe ana i ke alahele ma ka aoao akau o na aumoku o ka enemi.
O ka mahele elua, aia no ia malalo o ke alakai ana a ke Duke o wale, a e lawe ana hoi i kona kulana ma ka aoao hema o na aumoku o ka enemi.
I ka holopono ana o keia papa hoolala a ka moi Walaka, ia wa i hoomaka hou aku ai na aumoku kaua e holo ma ko lakou alahele me ka ukali aku o kekahi moku mahope o kekahi.
Aia ma kela a me keia aoao o na aumoku kaua o ka moi opio a me ko ke Duke o Wale, e kiei mai ana na pukuniahi me ko lakou mau waha hamama o ka hooweliweli, a ma ka aoao o ua mau pukuniahi la, e holoholo ana na alii kipu la lakou ka koohana ana o ia mau wahi me ka makaukau nui e hooko i na kauoha a pau i ka wa e haawi ia maai ai e ko lakou moi opio.
O ka moi Walaka hoi, e ike mau la aku ana oia e holoholo ana maluna o ka lanahauki o kona moku me kekahi ohenana e pau ana ma kona lima, a i kahi wa e ike la aku ana oia ma ka aoao o na pukuniahi kahi i holoholo ai i mua a i hope.
O na minute no ka halawai ana aku me ka enemi, oia ka mea i ake nui loa ai, a na ia mea i haawi aku i na kono i ua moi opio la no ka nana ana aku maluna o na aumoku o ka enemi e hoopiipii mai ana me ko lakou have kipi o ke kukala kaua e welo ana.
A i ka wa a ua moi opio la o ka puuwai liona i ike ai ua kokoke mai ka manawa e halawai ai o kana mau pukuniahi me ka enemi, huli ae la oia maluna o kona mau koa a pane aku la:
E makaukau me ka oukou mau pukuniahi--a e hoolohe uo ka leo haawi kauoha.
O kela manawa a ka moi opio i haawi ae la i na kauoha i kona mau kanaka, oia no ka manawa a na aumoku kaua o ka enemi e hoopii mai ana ma kahi he elua mile ka maninao. Alaila e hoomano iho kaua o ka mea heluhelu, he mau minute wale no koe alaila wehe ia ka poka mua o ke kukala kana.
Kai halulu i ke alo o Kauwiki
I ka lele huna a na mamala alii
i ka lewa,
Hu mai ke aloha i ke ao aina.
Aka nae, o ka aoao nana e wehe ana ke kipoka mua loa maluna o na wai o Dova, oia ke kaua o makaikai aku ai, oiai ma ka olelo pokole ana ae no na aoao--Ua lawa i ke laua me na haawina o ka ikaika a me ka makaukau.
I ka wa a ka moi Walaka i haawi mai ai i na kauoha maluna o kona mau kanaka, haalelel aku la ola i kona kulana maluna o ka lauahauki a iho iho la ilalo ma ka aoao o kekahi o na pukaniahi, malaila oia i lawe ae ai i kona kulana kilo maluna o ko ka enemi.
Oiai ua moi opio la e nana ana maluna o ka enemi, a no ka hapalua hora ka loihi hookuu iho la ola i kana ohenana ilalo, ia wa ola i lalau iho ai i ke kaula o ka pukuulahi, alaila huli ae la maluna o kona mau kanaka a pane aku la i keia mau huaolelo: --"Makauau e na koa."
I ka moi Walaka i hoopuka ae ai i kela mau huaolelo o ka haawi kauoha, huki mai la ia i ke kaula o kana pukuniahi, a uina nakolokolo aku la kona leo weliweli me kaua poka kila e hihio hele ana iloko o ka lewa.
O keia kipoka ana aka moi Walaka, ua kaili ae ia i ka hanohano in a ka aoao o kona mau aumoku kaua ma ka lilo ana na kona aoao i haaheo mua loa ka poka o ke kukala kaua maluna o na wai o Dova.
Aole wale hoi ola, aka, ua lilo pu i ua moi la ka haaheo nui o ke kipoka mua, ma o ka hoouna ana aku no lalo o ka hohonu lipolipo o na wai o Dova i ka have aliimoku o na wai o Dova i ka have aliimoku kiekie o na aumoku kaua Farani.
No ka lua o ka manawa a ua moi la i hoouna aku ai i kana poka pukuniahi, ia wa i ki papa like aku ai kona mau aumoku kaua a me ko ke Duke o Wale i ka wa hookahi a na lakou hoi na poka wela e hihio hele ana iloko o ka lewa.
Ua hoopiho ia he lehulehu o na aumoku kaua o ka enemi o keia poka kukala kaua eleu a ko ka moi Walaka aoao, a i ka wa i loaa ai i ka enemi he minute e wehe mai ai i ka lakou mau poka o ke kukala kaua, aia he lehulehu wale o ko lakou mau aumoku e ku olohelohe ana ua pau na kia i ka hakihaki a o na plekai a me ka aoao ua pau i ka weluwelu a pukapuka.
O keia poino nui i loaa in a ka aoao o na enemi, ua lilo la i mea na ka moi opio e hauoli nui ai, a o ia ka ua moi la i huli ae ai maluna o kona kapena a haawi aku la i ke kauoha no ka hooholo ana aku i kona moku imua no kahi a na moku o ka enemi, a lawe ae i kona kulana hoolulu imua ponoi o ka hohono o ka uwahi pauda a me ka enaena o na poka wela a ka enemi.
O keia kauoha a ka moi opio, oia ka kona kapena i lawe koke ae ni i kona kulana kapena a hookele aku la i ka moku o kona alii opio ua kahi o ke ahi enaena o na mea kaua.
O ka welo haaheo o ka have o ka moi opio, me ka noonou pono ana aku o kona moku, oia ka na enemi i ike koke mai ai, a ia wa i ki koke ia mai ai ka moku kaua Water Sprite.
Ua hoopoino ia kekahi wahi o ka moku kana Water Sprite e kela mau poka a ka enemi, aka, oia mau poino nae, he mea ole ia i ua koa opio la.
Ua haawi aku oia i kekahi o kana mau kipu ikaika loa maluna o ka enemi, a iloko o na minute pokole, ua pouli pu ae la ke kahua me ka uwahi pauda, a iloko oia pouli i komo haaheo aku ai ka moku o ua moi opio la no ke kahua hoolulu kaua o ka enemi.
O ka uina nakolokolo a me ka paapaaina mau o na pukuniahi, oia ka mea nana i hoike aku i na enemi aole no ko lakou aoao keia mau kipu haaheo o ka eleu, a na ia mea i hookomo aku i ke anu iloko o ko lakou houpo no ka moi opio o Pelekane kekanaka hoi a lakou i lohe wale ai he keikialii oia no ka pukuuiahi, a he ilio ahiu hoi no ke kahua kaua.
Aole wal o na enemi kai ike a haupu mua no ka mea nana keia mau pukuniahi e kani kui-lua mau nei, aka, o ke Duke kekahi o Wale ua hiki aku na kahoaka o keia mau ki pukuulahi alapine imua o kona mau pahu lohe.
Aole i pau.
No ka Pomaikai o ka Noho Maluhia.
--
E ia ke kapili ia nei ma na pa kapili moku o Rusia na mokua kau ahao a me na moku kaua palehao. Ma ka pa kapili moku o Ralati@a ke kapiliia la kekahi moku kaua holo nona na @ona he 10,000 ka nui e hiki ai ke holo 20 mile i ka hora a ma ka pa kapili moku Franco-Russian, ke kapili ia la ka moku kaua hao, "Navarino," n@na ka nui he 9,476 mau tona. AIa no hoi ma ka Uwapo Adimarala hou o Sana Peteroboro he moku kaua hao, a pela aku uo ma kekahi mau pa kapili moku e ae a hiki ka huina nui i ka iwakalua.
--
NA LETA.
--
(@ aole o makou makemake e law@ i ka hoihoi o na hala uo na manao i hoopukaia malaio e keia poo e ko makou mau mea kakau.)
--
Na Mea Hou o Kipahulu.
--
E ke KUOKOA a me PAEAINA i Huiia;--Aloha oe:
Ma ka la 2 o Okatoba nei i honu ai ka lunakanawai hou o Kipahulu a me Kaupo J. Kapakal@@ Piimanu i kana haua ma ka hale noho o Danie Ai. Ua hiki mai na hou o ka Papa Lolo e hoohauohano i ka wehe ana o ka aha hookolokolo, a pela pu me ka Hope Makai Nui M. H. Reuter, a nana i heluhelu mai ka hookohu o ka lunakanawai J. K. Piimanu. A na S. W. Kaai i pane ma ka aoao o ka papa lolo me na olelo ku i ka naauao a nui wale aku.
Na J. J, Iosepa ia J. K. Pilmanu lunakanawai apana o Kipahulu a me Kaupo na olelo, ke haawi aku nei au i ko'u mahalo. 3 no a'u nei au i ko'u mahalo. 3 no a'u mea nui e kaupaona ai. 1 Kou mua ma ka oihana. 2 Na hoa o ka papa lolo. 3 Na makuainana mai komo pu iloko o ka on a a me ua hana pono ole iloko o ka lehulehu, a he nui aku kana mau olelo ao e like me ka makua i ke keiki,
Na M. H. Reuter he leo kanaenae, e kuu kikaina mamua iloko o na la i hala, ma ka aoao o ka puali makai, ke hoike aku nei ia oe; e haawi makou i ka ikaika e hana no na makaainana, a nui aku no kana mau olelo ana.
Na J. K. Pilimanu ka olelo, ke haawi aku nei nu i ko'u mahalo no ka Papa Loio a me ka Hope Makai Nui, a la oukou e ka puali makai, e hooko pono e like me ke kanawai mai ike i ke kiekie o kekahi a hoopakele aku, aka, e hooko me ka pololei mai ka mea kiekie a ka mea haahaa. Ia oukou e ka Papa Lolo ka aoaoa ikaika ma ko alakai ana i ka a@@, @ hana oukou i ko kaupaona kupono ma ka aoao o na inakainana a me ka aha, a nui aku kekahi mau hoakaka aua.
A pau ka halolelo ana a ka luuakanawai J. K. Piimanu, kauoha mai la ia Rev. J. K. Iosepa o pule, a pau ka pule ana, wehe la ka hookolokolo.
Ka hihia mu@--Ka Moiwahine kue ia Alu. Hoopi@ ia no ka malama opiuina. Ae ua hewa, hooopai la $50, $2.00 koina a me 1 hora hoopaahao. 2 Ka Moiwahine kue ia Daniel a me Ku@aina (2). Hoopii la no ka moekolohe. Kahea ia o Daniela aole i hiki mai, lilo ka @ela he $30, no Kukaua wahine, hoole aole i hewa, S. W. Kaai a me P. K. Kauimakaol@ na lolo. Ua uoho ka aha no ka hoolohe ana i ka hihia ma ka olelo ike a na aoao a elua a no ka hopena, ua hoopai ia he $30 a me $3.00 koina. Ua nui a lehulehu ka poe i akoakoa ae ma kela la, o ka luna nui o ka mahiko o Kipahulu O. Unna kekahi malaila.
A ma ko'u ano hanu mea hou mau o KUOKOA a me PAEAINA i huila, pela no au e hoouna aku nei.
Kou oiaio,
P. PUHALAHUA.
--
Ua kahea koke ia mai o D. M. Kuaili, kekahi o na haumana i puka o ke Kula Kahunapule i ka makahiki i hala, e ka ekalesia o Waikane e hoi aku i kahu no lakou. E hookahuna ia ana oia ma ka la 8 aonei o Novemaba a hoonoho ia i kahu no ia ekalesia.