Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 42, 17 October 1891 — E Akahele mai ia Kakou. [ARTICLE]

E Akahele mai ia Kakou.

Kkkauia # N»wtuw*i.i ; 11« nui na mea a kakou e lohe Mi a e ike nei maloko o na nupepa • kaU ana me ko Ukou mau leo, a e I ana, •• KU ke oU v a eia ke Kuoko* mau ou e Hawaii," • lawe mal ana i na kumu lUe ole a panee mal Ib« o kakoa, me ka olelo mat ola ka bmi « mau al ke "kuokoa" © Hawaii, a e oni ole ai hoi o kona Soho MoL Aka, o ke kahua nul m o ka Ukeu mau kaUimanao ua bap*U mao ae Ukou i na inakua ■iMoaaii a me ka lakou mau keikl, Me ka hooiii mau ana I na olelo o akewa maluna o Ukou, a na Ukaa ka i kaihi ae I ka pooo a me ke kaoooono mai U oe ae e ke kanaka Hawaii. Kj»! he mea kapalanaha loa keU ma ka nana aku. Na na makua miak>oari anei, a I ole aa na keiki aaei a na mUionari I a'o aka I na kanaka Hawall e hooiMMkaaaa a e hoopalaleha I ka lako« ? A na lakou anei I a'o aku i na Hawali e ai uhauha a e paUu•lale? Aahea Iwaaoa o kela poe manao e holno wale nei l na kalkl a na mlalooan I hlkl ke ko m! a oMo ua hlkl bUa ke hoolaio m lok poM ola mai ka waha mai • na kelkl a na mlalooaH • I ana 9 a «Mo aka aoa paha I kekahl kaaaka

Hawaii, mii heie i ka hana. * <* hoonai paha i ka Ina aaa i ka r*<tM a e nobo ohaah.i me ka niao>oe wale aaa oo ma ka hale t a pela wale aku? Ke i nei au f aole loa e hiki i kekahl o kela poe kakaa napepa ke ka aai ma ke aoo he kanaka uhaoe ola a hooia mii I ka iakoa maa mea e hakuepa nei he oiaio— aole loa. Nolaila, laa oole e hiki i keia poe kakaa napepa ke hooiaio mai imoa o kakoa i ke aoo • me ke kihOa o ka iakoa maa hoahewa aaa y alalia be mea makehewa ia kakoa ke hoolohe aka ia mau oielo hakuepa. Ke ao aku oei keia leo ia kakoa a pau—i ole ai kakoa e hllinai kuhihewa wale maluna o ka men io oie, a mai hoahewa wale hoi i ka mea a maa men paha a kakou i maopopo ole ai ia kakoa he hewa lakou. <) ka uku anei keia a kakou na Hawaii e panai aku ai no ka lokomaikal i haoalia mai ai ia kakou? E hoomanao kakou, ioa aole mamull o na hoomanawanul pauaho ole ana ana makua mi««ionari, ina la aia no kakou ke noho nei ma ke kulaoa llke me na lahui o na Mokupanl oka Hema, a I ole nui kekahi kulana eaei oi aku ko ino, ma ke ano he lahui poo ole, n he kuewa maopopo malalo iho o na kukana ollnolloo o ka la. E hoonanlla ke Akua no Kooa hoounaana mai I na poe puuwal aioha i o kakou nel a loaa ni hoi i i oe e Hawaii he Aupuni Kuokoa noa e haaheo al. K nana miioe e Hawaii opio me ke akahele I keia a e kaana hoi me ka hopuhopualulu ole.

Ina paha he poe inokeiaellke me ka mea e kapa ia nei, alailn ma ke kumu hea la lakou i a'o aku ai la Kaahumanu ame Kauikeaouli (Kamehamoha III.) he mea maikai 9 kukulu ia ke aupuni maiunn o ke Kumukanawai, a e lilo hoi i Aupuni Mol Kumukanawal ko ke Alii !i e pono hoi e hana !a i mau kuikahi mawaena o keia aupuni a me na aupuni nui a ikaika o ke ao nei.

No ko lakou makemake anei e kaili, a 1 ole e hao wale paha i ke Aupuni Hawaii no iakou? Ina oia ke ano o ko lakou manao, alalla he mea maopopo aole loa lakou e n'o ikl ana i na 'iii ma ia ano. Aka aole oia ko lakou manao, o ko lakou ake nui a me ko lakou iini o ka noho ou e Hawaii maluna o kou alna kulalwi ma ke ano o oe no kou hookele, alaila he mea ia na lakou e haaheo ai a e hoonani mau aku ai fna Mana Lanl no ka holomua o ka lakou hana iwaena o keia lahui. O kela ko lakou iinl, a oia ka lakou moeuhane mau a hoi wale uku la no lakou me ko lakou muu ohohlna lloko oka luakupapau. Eia nae, o ka kakou uku iho la keia e kapa aku noi he poe aihue a he poe ulunu, a peia wale aku. Ea! ho ol aku & k& mea hoohllahila nui wale, nolailā ke noi nel au e knpae ia au mai kelu ano ae, a e haawi aku i ka mahalo no ka maikal 1 hanaia mai; aolo loa he iike Ikl o ko'u manao me ko kela poe hakuepa a hilahila ole no hoi.

Ina ho makemake lo ko na keikl a na misionarl e kaili ia Hawaii nel lloko o kela manawa, ua hiki anei la kakou ke manao iho aole e hlki ana? Ke olelo nel au, he wahi mea uuku loa keU, aka aolo ia o ko Ukou makemake; o ko lakou makemakeo kou holomua ma na ano a pau, a ua ike ia keU mea. Aole o lakou hoihol i kou llihune loa. Ke olelo nel kela p»e he llli ka oii keikl a na mlslonnri ika pll ae •na kanaka Hawali maluun o ke kulana kuonoono. Ka! he hoopunipuni Ino loa keln, a ua hiki loa ia*u ke hoolalo aku i ka'u mea e kamailio nel, ola hoi ka mea hiki ole I kela poe kakau nupepa.

K mnaae kakou la Maka (M. 1\ RobliiH>o), he keikl Hawaii maoli. Ke noho kuee ael aoel oU me na kelkl ana niUionarl? Aole loa; he hoaloha maikal loa oU no lakou, a he kanaka kol i mahalo nui U e na meo a puu. Pela o KoneU C\ P. laokea, he Hawall maoll, e nana i kona kulaoa me na keiki a na mUionari, aole loa he eneeneml i Ike U mawaena o Ukou. He mau Hawall e ae no kekahi, oia o Jno. Kna, J. F. Colburn, J. A. Commins a me kokahi poe e ae.

Ke olelo mI au me ke kanalua ole, Ina he mea hlkl e laaa he kanalima o keU ano poa iwaena o kakoo na Hawall |«onoi, aUIU he mea olalo aole loa e ooho kekahl haole 111 keokeo maluna o kekahl noho kuhlna, a mao olhana klekle o ae paha, oiai aole loa e ae ana ko kako* mao hoaloha e UweUwe la ko kakoo aoponl e oa kanaka o na aina e; olal oa lawa no la kakou ponol Iho. Aka, • Ilke me kela wa e kee 001, he mea hupo oo kakou ka wma im e hlkl ana I na kanaka ilihooe o.kakoo ke hookele, oUi auhea ko kakoo hlUoal la mal e oa poe mea da!a ooi. E maoooana aool kakoo oo hlkl la moa ma •

heJe vaJe ma! oei ra* oa alanoi me na lima lloko o na eke o ke kukn ke hookele i ko kakoa aupuni? U kamu j<aha e mānao i»vl he lili oa keiki * o.t mUionarl ia kakou. Aole ioa o lakeo lili, aka be makee lakoo, o lilo kakoa he mea hoopaheneheoe ia e ko ke ao oei. lleaha ka like a heaha ke kohu o ka oihana Lunakaaawai Kiekie i kefc*hi kanaka o kakou? Aahea ka ike kaoawal o na kanaka Hawaii e hlki ai ke lawelawe i keia oihana a kulike me ke ano oia oihana? Aoie km he kanaka Hawaii iwaena o kakou a pau e hiki ke manao ae ua hlki iaia ke noho maiaifa.

Nolaila, ke ao aku nei au ia kakou a pau: Oka mua, e hooikaika I ke ao ana ma na mea e naauao ai. Oka iua, e hooikaika ma ka imi aoa i ka waiwai. O ke koiu, e malama i ka inoa me ka maemae. Ina e loaa keia mau mea a pau, he mea oiaio aia oe e Hawaii maluoa o na oihaoa kiekie a pau o kou aupuni. E kamailio hou aku ana no au maiuna o ke kahua koho batota. Hooolulu, Oct. 1«9I