Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 47, 21 November 1891 — Page 4

Page PDF (1.76 MB)

This text was transcribed by:  Mary Friend Williamson
This work is dedicated to:  to the tradesmen who set lead type in 1891

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa

MK

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

 

No ka Makahiki.          $2 00

No Kono Mahina.          1 00

Kaiko ka Rula

 

HOOPUKAIA I KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

H. M. WHITNEY, Luna Nui

J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono

 

Poaono,     Novemaba 21, 1891

 

 

KULA SABATI

 

          @ D@ O @ kauila ma ke @ea @.

          @ i koua kea ma @ kapaia o Kai@poo @ Golegota m@ @ Hebera.

          @- M@ lakou i k@u @ ia@ ma   ke kea @ @ ma kela aoao @ @ I@.

          @ Kak@ P@ palapala, a kau @ ke @ Peueia ka palapala ana. OIE@U NO NAZARETA KE ALII O NA IUDAIO.

          N@ ka @ i heluhelu i na palapala @ @ ka mea., na kokoke ma ke ko@ ka @ kauha@ o Iesu ma ke kea a @ ka@a@ ia mea @ ka Hebera @ me ka Helena a me ka Roma.

          @ O@ @ka@ na kahuna nui o na Iuda@ Pilate. M@ palapala oe. O ke alii o na Iudaio @aka, @ . Owau no ke alii o ka Iudaio.

@ O@  @a o Pilate. O ka mea a na @ k@ a@ palapala.

          @ A k@ wa@ kau@ ka p@ koa@ @ ma ke kea lawe@ no@ k@, mau @ p@, pakahi @,  @ koa, a me ke kapakomo. @ ke kapakomo, na ulana k@ luna, a hala loa ilalo.

          @ No@ @e @ i kekahi i kekahi, M@ kakou i keia, aka e hailona kak@ @ ka mea nona keia mea@ ko @ ka palapala hemolele, ka mea i olelo mai, ka @ kakou i ko'u mau kapa, a na @ no kuu kapakomo. Hana no @ m@m@.

          @ ma ke kea o Iesu kona makuwahine@ @ me ka hoahanau o kona makuwahine Maria, ka wahine a Kelopa, a me Maria Magedalene.

          @ I m@ ka o Iesu @ ka makuwahine, a @ ana i aloha ai e ku ana, i m@ k makuwahine. E ka wahine, o nana i kou keiki.

          @ ka hau@ana. E na@ makuwahine. A @ ho@a mai hookipa i ka @ haumana @a @ ia ma kona @.

          @ Mahope ae la, ike @ ho@ o Ieasu, na pau na me@ ka @,  @ mai la ia, i ko ai ka palapala hemolele. Ua makewai au.

          @ L @ w @ana@ kekahi ipu, ua piha @ hoapiha iho la @kou i ka huaha@ ka vinega, @ k @ aku la ma kal@an@ ma waha.

          @A @ ka vinega, i mai la ia, @ kona poo, a kuu @.

          P@K@ULA. I Pet. 3:18. No ka mea, na make @ o Karisto no ka hewa.

OLELO HOAKAKA.

          A @e i @ ko Iesu euanelio na mea @ euaneliko ekolu e ae, aka@ na @ mai oia ia mau mea m@. E pono no e heluhelu i na m@ Mat. 27:26-35 Mareko @:@5-@ Luka 2@:24-33.

          @7. Hele a waho o ka kulanakauhale. Ha@ kekahi hapa o keia hoopai hoohilahila, no hela@ me keia me@lawelaha. No ko Iesu ana nawaliwali mahope o na eha a me ka hahau @ ana, aole e hiki iaia ke ha@ kona kea: aka na hopu ia kekalu mea malahini a koikoi ia oia e hali i ko Iseu k@. Golgota@ ka huaolelo Helena no Kaiwipoo, oia@ ma ka olelo Latina, K@. Ma ka nana aku aole keia ma ka pa hale o ka luakini Katolika e like me ko lakou kaena ana, aka nae ma kehahi ahu@ e kokohe aua i ke ana o Ieremia.

          @8. he@ no ka uku hoopai no ka poe, nui o kalaweha@ loa. O@ aku ka hilahila i ke ka a@ o keia mau la. Mawaena o ke ano@ o kona hewa a me ke ano like o kona lawehala. 23. Kapa mamuli o ka hanapakua o ka lahui Roma, ua lilo kona mau aahu i mea waiwai no na makai e pahaha ai. Kapakomo oia no ka aahu kupono no ke kahana nui. 25. Hoahanau-Salome ka makuahine o Ioane oia hoi o Alepaio, ka makuahine o Iakopa liilii. Mareko 3:18. 27. Haumana oia hoi o Ioane. Ioane 13:23. 29. vinega--ka waina awahia, ka mea inu maa mau i na makaainana. Husopa--kekahi mea aia nahelehele. Huahuakai uwi kekahi mea hou ano.

HE MAU NIELE.

          I. O l@u ma ke kea, pp. 17-22. Ihea ko Iesu hele ana aka. O@k. 24:42. Pehea na hana ma@? Owai na mea elua i kauila i ka wa hookahi? Heaha ka palapala i kau @ maluna o ko Iesu poo? Heaha ke ano hou o ka palapala a na Kahuna Nui i makemake ai @ Heaha kapa olelo pane? Owai ka inoa o ke ahua kahi i kaulia ai o Iesu? Heaha kekahi n@u hana i olelo ia ma ka euanelio o Mataio? O Luka? No keaha la ko Iesu make ana ma keia ano hoehaeha hoohilahila? I ka hora hea o ka auina la kona kaoha ana? Owai ka mea lawehala i hali@ ai i ka pono ma ka Iesu kea. Lua 23:3@-43? Pehea e hiki ai ia kakou ke halia ko kakou mau laau kea. Heb. 13:13? Pehea e loaa ai ia kakou he pomaikai ano nui mai ka make mai o Iesu?

          II. Ka piliwaiwai ma ka malu o ke kea, pp 23, 24. Heaha ka haua a na koa, mahope o ko kakou hookau ana aku ia l@u ma ka laau kea? Heaha ka olelo e pili ana i koua kapahono? No ke aha la ka mahele ole ana i keia aahu? Heaha ka olelo wa@ i hooko@ ai. Hal. 22:18? Heaha ka laau @ no hana. Heb. 12:2? Ua hoomaopopo anei na hoa i ke ano nui o ke kanaka a lakou i hanai ma ke kea? Heaha he ano hana o na A@aka Iudaio imua o ko Iesu la@ hea, Mat. @7:39-44? He hoailona anei ko Iesu kapakomo o kekahi pomaikai uhane?

          III. Na olelo ehiku mai ke kea mai. pp. @-@0. Heaha na olelo ehiku a Iesu i hoopaka ai ima kuna laau kea? Ehia mamua o ka wa pouli? Ehia mahope o ka wa pouli? Owai ka poe i ka koke ai iaia? Heaha ka Iesu olelo i kona makuahine? A me Ioane? Aole anei he mau keiki e ae no Maria i malama pono ai iaia? Heaha ka Ione ano hana? Heaha na haawina ao kupono no kakou m akeia maun hana? Ua kapono a@ ka homana ana ia Maria kjo Iesu makuahine? Heaha ka hana i ka hora awakea, Mat. 27:46 ? Heaha kona olelo hope loa, Luka 23:46 ? Heaha ka mea i pau ake la ? Heaha na hana mahope o ko Ieasu make ana, Mat. 27:51-54 ? Heaha ka olelo wauana i hooko ia ma kona ano makewai, Hal. @:21 ? Heaha ko Iesu olelo e pili ana i kona maka, Ioane 10:17, 18 ? Pehea i lilo ai o Iesu i ka lahala no na kanaka hewa ? Ke ole kona ana Akua, na hiki anei ia Iesu ke lilo i kalahala ? Ke o@e kona ae ana, na kupono anei ka hoolilo ana ia Iesu i kalahala no ko keia ao ? Ua hoolakko ia anei ma o Iesu ia ke kalahala no na kanaka hewa a pau loa ?

HE MAU MAWAO PILI

1. Hiki anei ia'u ke loaa ke ola mau loa ke ole ko Iesu make ana ?

2. Hiki anei ia'u ke loaa ke ola mau loa no'u iho wale no me ka manao ole ana i ka pono o na kanaka hewa e ae.

3. Hiki anei ia'u ke loaa ke ola mau loa mamuli o kehaki hana maikai a'u i hana'i ?

4. Hiki anei ia'u ke loaa ke ola mau loa me ka hoopanee ana i ka mihi a me ka manaolo a hiki i ka hanu hope loa ?

5. Hiki anei la'u ke loaa ke ola mau loa ke ole ka hoomaopopo ana i ke aloha huikala o Iesu ?

 

HALAWAI

 

A NA LAWE MAUNU!

 

LIBERALA HAWAII PANAKA!

 

Na Haiolelo Hoehaa!

 

Na Pane Hauna Hala Ole!

 

E Heluhelu i Pau Kuhihewa!

 

[Hoike a ke Kiu Kuikawa.]

 

          Ma ka po Poaha, Novemaba 12, ua malama ia ka halawai a ka Hui Libarala Pauka Kino Poolua maloko o ka Hale Paikau kahiko ma Alanui Moiwahine.

          O na mea ano nui wale no ma ia halawai ana, oia ka noonoo ana i kea kumukanawui a me na rula no ka ahahui a ua hooholola ma ke koho ana i Peresidena no ka Hui, ka Hope Peresidena, kakauolelo ame ka Puuku, a nenei ke koho ana, ia J. E. Bush i Peresidena; J. Nawahi Hope; J. Prendegast, Kakauolelo; C. B. Maile i Puuku. mahope iho, ua kohola he mau komite, a pau ia waiho mai o J. Nawahi he olelo hooholo e lulu dala ke anaina no na lilo o ka halawai no na hono, he Umi dala a oi. Ua hele kino maoli o J. Nawahi a me R.W. Wilcox me na papale ma na lima e nonoi ana, a ia wa i puehu ai na kanaka iwaho i ka makau no ke noi ia mai, a nolaila aole i lawa ke dala. Mahope iho he koho komite hou a pau ia, kaheaia o R. W. Wilcox e haiolelo. Ia wa i phoa mai ai ua hekili pa maloo la e nakole ana i ka makani a ike ia aku la he mau hua hekili i ka helelei ana iho. 1--Mamuli o ka lokohi o ka lahui Faranima o Napoliona i kau ai ola i Emepera no ia aupuni. 2--No ka lahui Belekane no o Wasinetona a no na hana hookaumaha a ke aupuni Belekane, nolaila ua kipi ola a alakai i ka lahui e kue i ke aupuni makua, a ma ka lokahi loaa ka lanakila. 3--Ina aole e ko ka makemake o ka lahui i keia kau alalia e kaua a e lilo ke aupuni i Ripupalika, a e noho i alii (Peresidena) no 4 makahiki a e waiho ana ola (R.W.W.) oia ka inoa mua e waiho ia mai i moho holo alii (Peresidena).

          Ma keia mau hua heklii i helelei iho, ua ike kou kiu, ua pa pono no la iluna iho o ka puniu o ua o R.W.W. penei e maopopo ai. (1) Ina he makawelawale haalele o ua o R.W.W. la i keia kumukanawai e ku nei o ka M H 1887, me kona apono no nae he maikai a o ke kipi wale no kahi i inoino ai, alaila pehea hoi ola e apono aku nei i k a Napoliona hana hookahuli aupuni oiai he moi no o Farani e noho ana i ke aupuni la wa? Aole anei he kumu ko ia hookahuli aupuni ana, pela no hoi ka hookahuli o 1887?

          Ina aole i ike o R.W.W. i ke kumu, alaila na ka Nuepe Kuokoa a me Paeina e kula aku iaia. Helu i ka eha o ka puniu a me ke nahu i ke alelo. (2) Pela no me Wasinetona, he kumu kona kipi aana'a oia ka R. W. W. e apono nei. maikai wale ka olelo hooholo a ka Aha Kiekie i ka hihia kipi. "O ke kipi lanakila aole ia he kipi". Nolaila alua nahu ana i ke alelo, alua no a pana i lele, a ua inoino ka lolo i ka pa ana i ka huahekili he hapalua kauna ka manawa. (3) ke ko ole ko R.W.W. lia i keia kau, alaila ua lilo loa ke aloha alii a aloha Moi hoi ana e poinuu nei i mea ole. No ke aha? wahi a ke kiu. No ka mea, ia wa e hookomo ana oia i ke aupuni Moi i Aupuni Ripubalika a e holo moho Peresidena ana ua R.W.W. la a e kipaku ae ia Liliuokalani mai ke kalaunu ae. Menemene ole no hoi!! Muku hou ekolu apana o kona elelo i kona niho ponoi iho, a ua huipu ae la ka lolo me ke koko. Poina ka hoi, wahi ana. "E komo ka aina i ke kaua! O ke tiga ka hoa like, aka he mea ole nae kona puni koko i ka nawaliwali a me kahi kui ano ole o ka meli e houhou ana i ka puka ihu. Mamuli o kei pa pinepine o ke poo i na huahekili, ua lilo ae la ka lolo o ua o R.W.W. ia i koko wale no a o ka lilo aku koe i ka ulaia a ua palale ka leo i ke alelo ole.

          Mahope iho o keia ulia i loaa ia R.W.W. ua waiho maule aku la oia a ia wa i kahea ia ai o J. Nawahi e halolelo mai. Eia nae ka noonoo iloko o ke kia ia wa, pehea la o J.N. e aa mai nei e paio me ka naita o ke Ke-a dala (O@ineda) me kona ike mai aia kona hoa naita ke kapalili la ka lau o ka awewae i ka papahele. Ia wa awala mai la oia i kana mau hauna koi. 1--E pono e koho Balota na wahine e like me ko America poe wahine i makemake ai e lilo lakou i poe hoko Balota, a haule nae. 2--Mai ka hookumu ia ana o keia aupuni he aupuni maikai. 3--He paewaewa ka olelo hoopai a ka luanakanawai Hoomalu o Honolulu ma na hihia Pakapio a me Chifa i keia mau la. I ka pake hoopalia he $.250.00 pakahi, a i ke kanaka hoi he $500.00 pakahi a pela aku. Ua manao o J.N. e moku ka naita o ke Ke-a dala i kana mau hauna koi ekolu ela nae iluna pono iho no o kona manawa i pa ai. Pehea e maopopo ai? Wahi ana i ua halawai la, ina e puka oia i keia kau ae alaila o ka 20 ia o kona mau makahiki i noho ai he hoa no ka Hale Ahaolelo. Pane a ke kiu: (1) Ma ke kumukanawai o Kamehameha V. o na kane wale no kai ae ia e koho Balota, eia nae "aole no i ikeia e ka lehulehu mai o a o he hoololi kumukanawai ka ua o J.N., "e  koho Balota na wahine." Ua pau aku nei ka hapa nui o na wahine i ka makeme ka ike ole i keia pono nui a J.N. e liki pau paka mai nei, poino wale lakou.

          Ua hoike ae ua J.N. la penei: owau wale no ka lunamakaainana kahiko i koe i waiho ia mai i mea hoike. He oiaio la, i hoke oe no kou palaualelo hane ole i ko na wahine pono. Helu 1 oe, kou pa i kau maka koi iho. [2] Mai ko J.N. komo ana i ka ahaolelo a hiki i ka M.H. 1886, aole loa oia i hana i kekahi kumukanawai e hookumu ai i aupuni maikai koe wale no ma ka M.H. 1890 iho nei. Loihi no ko J.N. nana make wale ana i ka lahui iloko o 16 makahiki i hala. Ua hoike mai o J.N. i ka ohaka o ka puniu, kikiholo ka olelo imua, aohe nana i kana hana o hope he noho palaualelo a nana maka wale no me ka hooikaika ole i kumukanawai maikai e kukulu ai i aupuni hinihinu e like me ka la. Alua au hauna koi iluna o kou poo iho e J.N.. [3] O ka olelo hooholo a ka lunakanawai hoomalu o Honolulu no ka poe pakapio a me sifa, ua kulike me ke kanawai a J.N. i hana ai o ka M.H. 1886. E nana ma ka pauku 3 a me 5 o ka mokuna 51 o ua kanawai la, a penei ka heluhelu ana o ka pauku 3 ma kahi pili i ka hoopai: E hoopai ia no a e uku hoi i kehahi puu dala aole e oi aku mamua o elima haneri dala. A penei no ka pauku 5: E hoopai ia no oia ma ka hoopai dala aole e oi aku mamua o elima haneri dala no ka hewa mua. Ma kela mau hoopai ae la, he mana ko ka luna kanawai ma ka hookahi dala malalo a pii aku hoi a ka hiki i ka elima haneri dala. Aole no hoi i hoopai ia a oi aku maluna o ka elima haneri dala e kue ai i ke kanawai a Nawahi i kau ai. Auhea la ka hewa o ka hoopai a J.N. e nuku nei? Aohe hewa aia no iloko o na palena o ka hoopai a ke kanawai i kuhikuhi ai. No ka lunakanawai anei ka hewa? No J.N. paha i ka hoakea i ka hoopai a hiki i ka elima haneri dala. Ina he aloha o J.N. i ka poe e hana hewa ana, oia hoi ha kona mea i hooikaika ole ai i hoololi ma ua makahiki 1886 la i hookahi no dala no ka mea e uhaki ana i ua kanawai la? Aole no i hana ke kau ahaolelo o 1886 a me 1890, he aki loa no, maluna iho no o kou poo kau maka hoi a nahoahoa. Helu alua no ka naita o ko kea dala. Ma ka hoomaopopo ana i ko J.N. kulana, me he la he wahi keiki ai waiu  ola iloko 16 makahiki ana i hehi ai i ka papahele o ka hale ahaolelo, a i kela wa akahi no a paa ae ka manawa o ke poo -- Hu i kula ka waa o ka hupo.

          Ua holokiki loaau a ua poina ia'u ka J.E. Bush pahuna ihe penei: I kona koho ia ana ae i Peresidena i ua po nei, ua haawi koke mai la oia i ka hoomaikai, a mahope olelo mai la oia i keia mea ano nui hookahi. Hookahi wale no wahi pomaikai i loaa i ka lahui i ke Kau Ahaolelo o 1890 oia ke "kanawai koho balota malu," na ia kanawai i kaupale i na hana kipe pakaha e like me a'u i ike ai i Koolaupoko. Ma ko'u lohe mai, o ko Bush aoao kai kipe a me ka pakaha i ka pono o J.L. Kaulukou, penei ko'u lohe mai. O ka luna hooikaika o J.E. Bush, ua kauoha oia i ka poe e hono ana a e hookuu ana na holoholona maluna o ko ua lunahooikaika la e koho i ka balot o Bush. 2 He kaa kekahi e kii ai i ka poe koho no Buth. Eia ka minau, o J.L.K. enei kai kue kanawai a i ole o Bush paha? O Bush no, pehea la e akena nei o Bush i ka loaa ana o ke kanawai maikai, me kona ike oia a kona poe kai hahaki kanawai i ke kau koho iho nei o 1890. Nolaila ua ku ka piko o Bush i kana pahuna ihe ponai.

          Ma keia halawai ana a me ua halawai pu i hala, he mea haohao ma'u ka naauao o keia ma kanaka ekolu e liki nei i ke aloha lahui a pela aku. He naauau io no ma na mea ma ke alo iho, aka, o na mea i hala a me na mea i kahi mamao loa, he nahu hewa i na elelo. "Hu ka aka ka bipi ke hou ole ia ka ihu. I ka pau ana o ka J.N. ua noi ia e hoopanee ka halawai a o ka hopena ia o na hana a ke kiu.

 

Heaha hoi Ka'u Hala Nui?

 

E MR. LUNAHOOPONOPONO:

          Aloha oe-- Ua kono ia mai au e ekemu aku i ka lunahooponopono o ka "Leo o ka lahui" i hailuku mai nei ia'u ma ka la 23 aku neii o Oct. Ua ninau iho au i ke kumu o kona ki honua ana mai i'au, aole nae he maopopo ia'u. Ua kapa mai oia he lolelua au, a ua komo ka au i ka imu ahi i pahiku ia ka enaena; a ke olelo mai nei owau kekahi i manaoio i ka bapetizo hooluu mamua, a hooiloilo mai la aole au e hiki ke hilinai ia.

          I kohu no hoi ke kapa ana mai he lolelua ina ua hooluu ia au e ua lunahooponopono la iloko o ka wai nui a ea mai, ehu ko pukai, a i ole e F.N. Burgess, e aho la hoi ia, nawai hoi ia e hoole aku, ua ma-ukahi au me ke kino holookoa i ka wai.

          Ina o ke Sabati oiaio ka hiku o ka la ma ke kanawai o ke Akua au i lalau ai ko'u noonoo, a hoolilo au o ke Sabati la mua o ka hebedoma oia ke Sabati oiaio ma ka'u hoolaha pane ia Kauka Hamona, ina la ua apono loa au ia oe a mihi pololei aku au imua o Iehova.

          No ka bapetizo, aole au i hooiaio loa o ka hooluu oia ka bapetizo pololei, no ka mea na huli nui au maloko o ka Baibala mamua o ko'u lilo ana i kanaka no ke Akua, a ua ike au i na wahi i kauoha ia ma ka Baibala o ke kapipi he bapetizo ia a'u e kuhikuhi aku la ia oe e like me kau noi kuhao, a o Kauka Hamona kou kokoolua e kohu ai ke pine ae a paa.

          E hoomanao oe, i ke au ia Mose ka hoomaka ana o nei mea he bapetizo, oia ka'u haina e like me kau ninau kikoola. Wehe ia ko Baibala a nana iho ma 1 Korineto 10:2. He baibala ka mea nana i hoola i nei mea he bapetizo, a oia ka haina o kau ninau i awala mai nei. "A heaha la ka mea nana i hooia mai i nei mea o ka bapetizo?"

          Auhea oe e ka lunahooponopono, eia ka hoakaka a Mr. Walker's ma kana buke wehewehe huaolelo i pai ia e W. and J. Bodies ma New London, Collins, Keese ma No Ioka i ka 1836: "E hooliloia i Karistiane ma o ka wai la." "To Christian or to initiate into Christianity by water," ma ka olelo Beritania mai ka olelo Helene ae. Ina he makemake kou e ike pono i ka buke a ia loea, e kau iho ma ka mokuahi Mikahala a loaa mai au ia oe e o-u aku ana i ka lai o Koloa.

          Na ka baibala no i kuhikuhi kahiko loa mai no ke papipi, loe wale no aole oe i hui nui ma kehahi mau wahi e ae mamua o kou lilo ana i kanaka hoopono no ke Akua kiekie loa. Nolaila, e wehe hou ae oe i ko baibala a kau ae ou mau makaaniani a nana iho ma Oihana 9:17, 18. E ike no oe aole iloko o ka wai kahi i bapetizo ia ai o Paulo ka misionari mua loa e Auania, aole loa, aka iloko no o ka hale. Ea eha hou kaua la. Heaha hou aku ua mea au i makemake ai e huai aku au? No ke kupono anei o ka bapetizo la ana o na keiki liilii me ka wai, a me ole paha? Ina pela, alaila e oluolu oe e uwehe aie i kau baibala a nana iho ma Pukaana 20:5, e hoopai ana o Iehova i na keiki ma o ka hala a na makua i hana ai; aole anei hoi e pono ke kapipi ia na keiki liilii i ka wai, i ole ai e kau mai ka hoopai maluna o lakou? Ke hooia nei au ua bapetizoia na kane na wahine a me na keiki liilii i ke au la Mose e like me ka Paulo i hoike maopopo ai. No ke aha? I kaawale loa aku ka hewa kumu

          Ua hana anei ka Mesia i ka hewa i bapetizo ia ai oia e Ioane? Aole. He manaolana ko'u, o oe pu no ke kahi e hoole mai ana. No ke aha i bapetizo ia ai oia? I kaawale aku ka hewa kumu, a ina aole i Iesu i bapetizo ia ina la aole e kaawale aku kela hewa kumu o Adamu ma a hiki mai Iaia, ina ua hiki ole Iaia ke lawelawe i Kana misiona i haawi ia mai ai.

          Nolaila, eia ka ninau ia oe: Ma kahi hea la e hiki ole ai i ka lehulehu ke hilinai mai ia'u, au i kuupau mai nei imua o ka lehulehu? E koho wale ae no hoi au, mai mea [huhu] nae hoi oe. Ina no kuu hooiaio ana o ke kapipi he bapetizo ia ia Kauka Hamona, alaila ua huai aku la au ia kumu a koe kekahi. Ina hoi ela oe i ka pili, a i ole i kau paha, alaila o ka pili kela o ka holo keia, hapala ke kea na ka ele ka ai.  A-he, aia ka oe i kuu kulana holo balota kahi i hunakele mai ai, aole e hilinai ka lehulehu o Lihue a me Kola ia'u. Ina o ke kaona ia o kau hoino la'u imua o ka lehulehu, alaila he laibila ia ou e kuu hoaloha, oiai ua kulai oe e ko'u kulana maikai imua o ka lehulehu i mea e hoino ia mai ai au a hoowahawaha ia, a poho kuu ola ana ma keia ilihonua.  Oiai, ua kauoha ia mai na mea a pau i loaa ka manaole e Pauolo, "e paio aku oukou i kap paio maikai no Karisto" a oia ka'u i paio ai ia Kauka Hamona e like me kahi ike baibala i loaaa ia'u. ke ku nei au i keia hora a nana aku ia oe, ina aole au mau pale kupono no keia hoohilahila au imua o ka lehulehu, alaila na ka aha kanawai oe o ke Akua e hoopai; a ola ka panai o ka imu ahi enaena i pahiku ia kona wela au i pane kikoola mai nei, i kulike ai me ka Iesu i olelo ai, "E like me ke ana ai i ana mai ai ia'u, pela au e ana aku ai ia oe."  O ke kumu o kuu waiho ana i keia hihia ou a i kela aha, no ka mea ua pinepine kou hoopii ia ana ma na aha hookolokokolo o ka honua nei no ka laibila, a o ko'u laikini hoi no ia aha, e ike no oe ma Mataio 8: 1, 2. Ke minimina nei au ia oe o like pu auanei me ka lunahooponopono o ka "Elele."             W.A. KIHA

 

 

Kanikau Kumakena no

Mrs. Nakakai

 

          Ma Kauluweha, ua make o M. Nakakai, Novemaba 8, hora 7 o ke ahiahi i ke 60 o kona mau makahiki, no ka nui o ko'u aloha ua haku iho ai i kona wahi moolelo a me kona kanikau. Ua hanau ia oia ma Kona Hema, Hawaii, na Aie k, me Helekunihi, he ekolu lakou, oia no ka mua, o ka makuahine aku, rev. S. Oili e noho mai la i kahu no Anehola, Kauai, a o kahi makai aku o na wahine laikini. I ka wa i noho Kiaaina ai o J.G. Kanehoa no Lahaina, maui, oia ka hoi ana mai me na makua a noho ohua me Kanehoa, ma Lahaina ola i mare ai i ke kane, ua hanau mai na laua he kaikamahine mai ka moopuna e ola nei. I ka make ana o ia kane, ua holo mai oia i Honolulu nei, a ua mare ia maua e Rev. kamika i ka M.H. 1859, i ke 32 o na makahiki o ko maua mare ana, hoi maua i Molokai i ka 1864, 1871 hoomaka mai keia mai iaia ke kunu a me ka nae-e, holo mai no Honolulu nei e imi ai i ke ola a ua loaa ke ola ia kauka Kenede, 1873, loaa hou i ke kunu me ka na-e, ua palua ka ikaika, ua pau na kauka akamai i ka huli ia, a i ke kauka Inia ola, 1881, loaa hou no i keia ano mai, a ia kauka Pika ola, mahope iho loaa hou no i ka mai, pela no i hookele ia ai ke ola o ka wahine mai a make aku la me ka ewaewa ole o ko maua noho ana.

          Pela i haku ia iho ai keia wahi kanikau. oia keia:

 

Halulu uina kona hele ana

Ka nalowale ana aku la liuliu

Kuu wahine ka'u e uwe nei

Me he maka koholua la ku i ka Ili

Ka walawalania i ka eha a ke aloha

Ka loku hui loko u i ka minamina

I ka hele ana nalo mio io mioa

nalowale loa nalo io huna ka maka

Huna aku la nalo ka maka pale ka ikea@

Ka loku hui loko u i ka minamina

Ka liliha ke kumakena u ia oe

Lua ole ka hana a ke aloha

Ka wehena i ka pili paa o kuu manawa

Kuu hoa aie ale o na kai o Pallolo

E nana ana i ka holo o na moku

Au i ke kai na hono ua malie

Kona ka'u aloha

Halialia wale mai ana no la'u kou aloha

E ana wale mai ana ia'u

Hoike mai ana ka wai make e hanini

Auwe kuu wahine

Ua ike pahap oe e ka ua e ka la

I ka uhane loaloa i ka liula

Holoholo ana ma ka aekai

Hele aku ka uhane a hoi mai

Naue kane ka leo ke hea i kona hoa

Lilo ka hoa la lilo

Lilo ka hoa mai ka pili aku

O ka uhane ka'u e hopuhopu nei

He leo hanehane ia e palauma nei

Auwe kuu wahine

Aloha kuu hoa pili o ka na o ka la

O ke anu a me ke koekoe

Aloha kuu hoa ohumuhumu

Aloha kuu hoa pupuu anu i mehana i ka poli

Aloha ka maka i ka amo mai

Aloha ka leo i ka pane mai

Aloha ia wahi a kaua e noho ai

Aloha ia wahi a kaua e hele ai

Aloha ka makani Kukalahale o Honolulu

Pau kou noho pu ana me makou

aia paha oe i ka Palakaiso mau

kahi o ka nani me ka hanohano

                   N.K.

 

 

Hoolaha Kumau

 

 

PAPA! PAPA!

AIA MA KAHI O

Lewers & Cooke

(LUI MA),

Ma ke kahua hema o Alanui Papu

me Moi.

 

 

E LOAA NO KA

PAPA NOUAKI

O kela a me keia ano.

Na Pani Puka, na Puka Auiani,

na Olepelepe, na Pou, na O'a,

na PapaHele, na Papu Ku,

me na Papa Moe he nui loa.

NA PILI HALE ON NA ANO A PAU

A me ua

WAI HOOHINUHINU NANI

O na ano a pau loa.

 

 

Na Balaki o na Ano he Nui Wale

 

          Ke hai ia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana no ka

 

Uku Haahaa Loa,

 

E like ma ke mea e holo ana mawaena

o Laua a nie ka Mea Kuai.

 

Hele Mai e Wae no Oukou iho.

 

 

Ka Waiwai o ka Hilinai

>image of man with bottle<

Saseparila Ayer

 

AYER, Laau Saseparila kai kaulana

i hilinai nuiia no ka hoomaemae koko ma na wahi a pau o ka honua, he aneane 40 makahiki i hala ae nei, a ua lawelase nui ia hoi iwaena o na oihana lapaau. O keia

LAAU SASAPARILA, no loko aie la o ke aa Sasapareila Honedura maole; ua loaa ka mana hoomaemae ma o ka hui puia ana me kehahi mau aa laau e ae, a me kehahi mau mea no loko o ka honua a me ka hao.

HE koko inoino nawaliwali a nei kou? Ua awili pu anei me na ano mai ikaika? A ua hui pu anei me na wai awaawa hoopehu/ Na keia

LAAU e hoomaemae la mau mea ino a pau a maikai. O na kauka lapaau a pau o Amerika i ike i ke ano o ka Ayer Sasaparila ua olelo lakou, aole he mea maikai e ae no ka hoomaemae koko ana mai na mai i awili puia, aka o keia wale no. No ka

HOOMAEMAE ana i ke koko, a me ka hookahua pono ana i na mea a pau ma kekahi mau ano mai i ikeia, o ka Ayer Sasaparila wale no ka laau nana e hoomaemae me ka hakalia ole mamua ae o kekahi ano laau e ae. O ke

KOKO ino hakuhaku a nawaliwali hoi kona holopono ana ma ke kino, e hoomaemae ia ana a e hooikaika pu ia no hoi ma o ka ai ana i keia Laau Sasaparila a Ayer. He maalani a he

MAIKAI loa hoi hela Laau, aole no ka hoomaemae wale ana no i ke koko, aka, no ka hookaawale pu ana kekahi i na ma'i, hoomomona hou ana i ke koko ino, a me ka hooikaika pu i kona holo pono ana ma na aa. He lehulehu wale na hoola ana mai na wahi a pau o ke ao ne i hoohana mai i keia laau mamua o kahi mau laau e ae.

A HILINAIIA no ka ikaika kupono o ke ola kino, ma ka maemae ana o ke koko, hoomake pu ia na ma'i, a pela aku. He nui na laau hoomaemae koko i hoolaha wahahee wale ia malalo o na inoa he lehulehu, aka, o na hilinai a me na hoola wale no a ke ao holookoa, maluna o ka

 

Ayer Laau Sasaparila,

HOOMAKAUKAUIA

Kauka J.C. Ayer & Co., Lowell Mass.

 

HOLLISTER & CO.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

@1 . ly.

 

 

Hoolaha Kumau

 

 

KAKELA ME KUKE

 

KA HALEKUAI NU@

 

WAIWAI LIKE OLE@

 

NA LAKO KAMANA@

 

E laa na Pahiolo, Koi Hole, Hawaii@

Koi nui a me lulu, Kila, W@

Kula, Apapa, Kui o @

kala-kaa, Hao H@

 

Pohaku Hoana, Kepa, Le@

Ilio, Pahi, Upa, Pahi-anuan@

Kope-hulu, Palapala, P@

kala, Lina Hao, An@

 

Kaula Opu

 

 

PALAU

 

@

 

Oo, Ho, Kopala, Pe, K@

Ho, a pela aku, Kua @

Kaulahao B@

Uw@ Keleawe. HAO PILI @

Kaa Palala, Ipu H@, Ipu @

 

Makau me Aho Lawaia

 

Hiwai, Papa Holo@, Kopa Ala,

Kaula Kuaina, Ho'akai, Eh@ W@

Hulu Peua, Kopaho@ a @

Pena Wal@, K@

ano a pau, me ka Pepa K@

Pena Keokeo, Aila @

Hoomaloo, Vaniki@

Vaniki Moe

 

Pena Hoomalo@

 

A ME ANIANI H@

 

Aila Mahu, Aila Makini, Aila H@

Aila Kaa, Inika Ka@

Kukaepele, Kian@ P@

Ipukukai o na @ he nu@

 

 

NA PAKEKE POI@

 

-- O KE --

 

ANO HOU LOA!

 

Na Mea Piula!

 

MIKINI HUMUHUMU.

 

MIINI A WILCOX ME GIBBS,

Na Mikini a Remington.

 

 

He nui loa na mea hao me @ e ae o na ano a pau, aole hiki ke hai @ aku, hewa i ka wai na maka ke ike.

 

 

LAAU LAPAAU KAULANA LOA A

DR. JAYNE

 

Laau Hoomaemae Koko

Laau Hoopau Nalo,

Laau Kunu, Penikila,

Huaele, Paakai,

Laau Hoopaa H@

 

Na - Laau - Hamo.

 

A PELA AKU. A PELA AKU.

 

 

KAKELA & KUKE.

 

@44-t@