Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 48, 28 November 1891 — HE MOOLELO HOONIUA PUUWAI NO KA Ui Nohea Berela. [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONIUA PUUWAI NO KA Ui Nohea Berela.

K»* KmiH'hai h(Ni|xnu>—*Ko kupa:i ine luli oU«— He wnliino n:i kt« kann hinikahi -Kc ;«u t a 111«' ka liuli ;ina <> k;i |x»in;vik:»i fiiah"j»»' o ka wnhine. MiiKINA 11 ' K \ IfKKH.t K C I I'AMAI.O. I ko lakou Ikhm :iik» :iku i ka hah', ua hookipu ia uku la lakou eka h'ile nona kahi a l;i\vr ia aku Ia na ni ilihini ll'iko n kt> keena hookipa, i uiahop<> iho o na hool iima ana a 1 >anr Konia i ka hule m<*;» hah* me kana ui Hm'la. K liki' iih' ka inap'iieli, |>«'la na ; haawina o kii inahalo i knino aku iloko o ka naau o ka h (h' nu a hale, hc maikai no kana maliliini wahiiH' opio, Ia \va ua puili kokr uiai la oia, a inuki iho la maluna o na papalina nohea o ua ui opio la, a ine ka leo hauoli ua puana ac la oia, "<> ka inua ioa keia o ko'u ike ana ī keia iiiea ho ui nmc ka nohea, oiai he loihl ko'u ake ana e ike i keknhl helehelena nana <• ho >laha kela nian luamala oleloaolenae i loaaiki ia'u, a o k«>ia ka inakMimm I<> i." la \va ua kuiio inai la ua |c<le la ia Hei-ela e ukali Hku mahope ona, ia \va lawi* aku la ka meu hale ia Herela a hookipa aku la iaia nia ke keena i hoomakankan ia nona, a paiH' mai la nia: ««Ke lana nei ko'u nianao e inahaloana oe e kuu lede maikai i kou ruini, a ke makemake oe i kekahi mea e hoike mai ia'u,a e hoolawa koke la no kou makeinake nie ka hakalia ole, nolaila, e haalele ana au ia oe a e hele ae au e hooinakaukau ika papaaina, nolaila he wa ku|mno koiaou o luw>lnolu iki ai ia oe iho. Mahope ilio okn liala aua aku o ka mea hale, ua ku iho ia o I'»erela a nana ao la nia o a niaanei oloko o kona wahi keena, a inahalo Iho la kona naau no ka milolii o ua niea a pan, a ua hana ia na lihilihi o kela a ine kria ano me ka noeau nui, a puana ae la oia, «*lna o keia iho la ke ano o ka hehina imia loa o ko'u noho hauoli ana, alaila, mo ho la, ina na kahouka o kau waio mai nei iuiua o ko'u maka, ho oiaio, o ka hoopa ana koia a ko'u mau leholoho i ke kuhikuhinia o kona ono. K na K aloha mai oc ia'u, a e uknli hoi kau mau kokua nna ia'u a hiki i ko'u haaheo ana inaluna iho o ka'u uiea 1 lia nui al. K loaa ia'u ko'u inau luaui ka mea a ko'u puuwai, o nalu mau nei. ,, K hoomanao o ka mea heluhelu i keia mau kalokaloana a ka kakou hiwahiwa, ka ui nohoa ona kapawai lanu malio o Lamana, a oka poai olu hoi o Suit»lana, oiai ho wa loihi mai keia wa aku a knkou o hoohialaai nei nlaila, e hooko ia al koia noi a ka mea opio puuwai maeinae. Mahope iho o ko lakou |iainaana, ua lawe aku la o l>ane Konia i kana momi Berela e hooholoholo mawaena o na kiha|ui pua, a ma ke kae hol o kela lokownl lana malle. Ia laiiH in§ kao o ka lokowal, ua |\;i mai la na kehau hulhul a hoo-mu-u mai la I na papalina o ka ul nohoa, a puana ae la ola ma ka ao ao o kana kane aloha, «*K kuu «loha, he olalo, akahl au a Ike kumaka l ka hauoli o kela ola an a aka, ke ole nae au e kuhinewa, me he la, na ke aloha lloko o ko*u pauwai nou ke kumu I omaka ai o keia hauoli lloko o'u, ka mea hoi a ko'a uhnne I Ike muaole ai." Pane iho la kana kane me ka | haawi mua ana iho he moki hooleie puuwai ma na ieheiehe palupaiu o kana oi.

K kuu t».trti 1 n.l "I»\ k*> j».i- i h- l i 1111ī !ici i n.v hM.hnunn kie- j ki'- l<».t • 1111 i.i'u !ivi. u k»* hiM>lilo limi 1 n» i ov i i'n h»- ki.i u ka h »U"li ii » k<.u uhaiu-, noI ti! i «• kuu IVrcl«, h-i inau ,au i k<) -.ihih.i a hiki i ko kaili ana aku o k i olu l > 1 n oiki I:iiii kh'kh* loa i ko f u h tnii h<»jM\ llf h'M»k;ihi w.iW- n«» nu*a a kuu n;v tu k iuni;tli.i nri, walii a Borela mt* k»' k:iulon<» am a kona mau maka |Mtnip;»ni inohalia maluua o kana k :||)C. 11. ili i k«.-ia ukana nui au e kuu nlulia «• n »lu n»*i? wahi a ka ninau a 1).»!!('. Kia, ua inan» o*' i krkahi inea i ni'li' i ki* Kulana ole a ine ka inoa i»h\ no ka nu»a, ho kuiki <iu i nt le i ka makua o!e, a i iko nle hoi i na hek-heh na o na iiiim nana au i imi u lioea mai ina kria ao. K kuu Ilm'ln, mai hoouluhua i koii ii(M)inK) iii) ia iiii'.i, oiai, aia no hi' wa hoiko ia mai ai, kc hai aku lU'i au ia oe i ka inoa oiaio loa, he h ih' oi* mai ka j»o niai, a aolo he mea e kanalua ai, no loko niai oe o kekahi mau makua kiekie loa, a ke lana nei ko'u manao e oluolu mai ana ka makuakano hanuina Mr. Wiliama Star, e h«» »i»au ae i kela manao makoiia, a e lilo ana oia he hoaloha oiaio no kaua mahope ihoo kona lohe ana aku ua maieia kaua. Aole loa he loaa Iki ia'u kekahi manaolnna no ia inea e kuu aloha, a ka ui Herela. K kakau leta aku kaua iaia, a ke oh» au e kuhihewa e panai mai ana oia he paue, a o ka kaua ia e hauoli nui ai. Mahope iho o ko kaua hoohala ana iloko o ke onaona o na pun a me ka lailai huihuio keano ahialii, ua huli hoi inai la laua no ko iaua hoiiH». Lunnu »ho Iu Inkou iui inulihiui me ke kauiaaina mea hule no kekahi inanawa, a maliope ua hookuu ae la lakou no ka haawi ana i na hooluolu ana i na kino inaluhilulii. Ma ke kakahiaka ana ae, ua oili mai la ka la me kona nani nui, a e pahola ana kona mau kukuna olinolino me kona inalamalama oi kela- ] kele maluna o ka ili o ka honua, a j v hoauhee aku ana hoi i na kulu kehau inai ka niaka aku o ka lau-1 nahele, a e hoala ana hoi i na manu | nini ko lakou mau haka i inoe ai, a i e kuu pau inai ana hoi ko lakou mau kileo kapalili i na huainele leo lea. Ala ae la ka kakou hiwahiwa, a niahope iho o kona kahiko ana i kona kino lahilahi nani lua ole, ua hele aku la oia a ku iho la ma kekahl ipuka aniani o kona keena moe, a kiola aku la ka ike a kona niau onohi maka inaluna o ka nani lahalaha e halii mau anu imua ona, a liuliu, ua puana ae la oia, " He oiaio, ke ai hoomau nei ko'u niau mirtca i ka nani kamahao a ka mea kiekie loa I haim ai no ko ke kannka mau pono, a makou hoi e hoomao|>o|>o ole nei. Heaha ia au a ke Akua i paliola manawalen wale mai ai i kona nani a ine kona kamahao? He mea oiaio, aolo loa au i kupono iki e hauoli i kona lokomaikai." Oiai oia e ku ana me keia inau kahoahoii ana a kona puuwai, ua hikihle ae lā oia i kekahi kikeke i poha mai mawaho o kona ipuka. Ia wa, ua kahea aku la oia mo ka leo aheahe i kinikohu maoli no iaia, 4 'K komo mal! M Wehe malie ia inai ln ka ipukn a komo mai la kana aloha ke kane hoi o kona nmu la opio. Ile oiaio, he kanaka ui lo no keia Pane, a e haiamu ana ma kona mau papalina na minoaka i like ka nani ke uanaaku me ka oili ana mai a ka mahina opulepule i ka po iai o Mahealani. E kuu nani lua ole, pehea oe i keia kakahiaka? i ninau aku ai o Dane. Ke hoomaikai aku nei au no kau ninau e kuu Dane aloha. He oiaio, he oluoiu loa au i keia kaknhinka, a e kilohi ao ana au i ka nani o ka alna, a i na hana lokomaikai a ke Akua i pahoU niai ai no ko kakou oluolu. E kuu Uereia, ho hookahi no a'u mea e hoonani nni nei i kona iokomaikai, a oia hoi kona haawi ana mai ia oe na'u, oiai o oe ka momi

nnkanuK' h<v»kaUi a kua j»uuwai e | niaiLmi rn.\u n»*i i n-.i ;i pau. He in.i a <x«, u.i lilo keit4 ; rniu nani a |»:ui o p>hai noi maluna t oka ili honu.i i nioo 4, h' ' ko'u naau j rtkn, na kou nani i hi>4ei iho i ka | lei alii nialunn o na mea a pau e j haiamn ae nei. Nolaila, e kuu Herela nani e hooinanao oe, o »>e no ka ipukukui o ko' uhane, walii a I»ane. Oka ha- j awina i loaa ia oe no'U, pela no hoi , (k? maluna iho oka papa h(X>manao o ko'u luiuwai, ake lawe nel au i kau mau ok*io a -*ila iho ma ko'u puuwai. Me keia inau huaolelo, ua puili mai la e Dane i kana aloha, a haawi Iho la i na muki ana maluna o kona niau lehelehe palupalu i haiamu mau ia e ke ala huihui, a ua like ke ala o kona hanu me ke kiele onaona ona kihapai pua. He oiaio, he pua onaona o Herela no kela kihapai pua ina ke kae o kela lokowai lana malie o Lamana i ka poai olu o Buitalana. Ia wa, ua iho aku la laua no ka papaaina e kakaii ia mai ana no laua mahope iho o ko lakou hoohialaai ana ina ono i hana noeau ia e ka leile mea hale, ua hele lioloholo hou aku la na oplo u-i no ka makaikai ana 1 ka nani o ka aina e waiho lahalaha inai ana ma kela a me keia aoao o ko laua home mua 0 ka noho ana kane a wahine. E kuu l)ane aloha he mea pono paha e kau leta aku au i kuu mau makua kumu kula? Wahi a Berela 1 ui ae ai i kana kane. He mea maikai io no kela a_o kekahi e kau leta pu aku ia Wiliaina Star, a e nonoi aku e huikala mai oia no keia maru mua ana o kaua nio ka noi mua ole ana aku i konu manao. iU mon o»«»io «010 i pau kona kuloana inaluna ou ma ko ano makua, aka ke nianao nei au aole loa oia e kue mai ana no keia maro ana uu. Oiai oke ake nui o na koko l'elekane oiaio o ka mare ana o na opio ma ke kulana like, a he mea hoowahawaha loa na lakou ka inare ana o kekahi mea o ke kulana kiekie ae i ka mea i nele i ke kulana, nolaila ma ke kumu hea la oia e hoowahawaha ai ia kaun? Aole loa i maopopo iaia ko T u kulana, malia paha he wahl kaikamahine au 110 loko mai o kekahi koko luiahaa loa, a ina pela elilo ana kou mare ana e kuu l)ane la'u i mea maikai ole, wahi a l*erela. Mai kuhi hou oe e kuu aloha 110 ka mea ua ike au ia Wiliama Star, a iua he hoahanau oia 110 kou makuakane a makuahine paha, alaila aole loa he kumu e olelo ia oe ai, aole ou kulana kiekieoiai hekanaka o Wiliama Star o kekahi ohana kahiko a hanohaiK) loa o Knelani, nolaila aia a hoi aku kaua, alaila e hoomaka koke kaua e kakau i leta. t'a hoohala laua i ka hapanui oia la ma ka maikai ana ma kela a ine keia wahi o ka aina nani e hoopuni ana iko laua home hou. Iko laua hoea hou ana i kauhale a mahope hoi o ke kuu ana iho o ka na-e ua hoomaka iho la o Berela e kakau leta. Ca hoomaka iho la oia ma ka hoikeike ana afcu mai ka mua a ka hope o kana mau mea i hana ai i kana mau kumukula, a e nonoi aku ana i ko laua huikala ana mai, mahope o ka paa aua o ia episekole maemae o ka u-i Herela, ua hoomaka iho la oia e kakau aku i kona inakuakane hanauna, oiai o keia ka mua loa o kona kakau ana iaia.

Ia wa, ua hooiuaka iho la o Be* reia o kakau, a iui kana kane i aoao aku iaia i na mea ana c kakau ai, a i ka i»aa ana o ia leta, ua hcluhelu like iho la laua a apono iho o Dane, ua maikai. la \va, ua sila j iho la oia a hoouna aku la ia Hapalika e lawe a hookouio aku i na! palapala i ka hale leta, T ka halaan» o na la he unii mai ka la a laua i kakau ai i ka leta uialuua ae, ua hoea raai la he pane. Oiai laua e walea ana malalo o ka malu o na Uiau, a e pohai ana hoi na manu leo lea maluna ae oko laua wahi e noho ana, aia hoi ua hoohikilele ia ae ia laua ma ka hoea aua mai o Ilapalika me kekahi polapala i sila ia iloko o kekahi wa-hl loihi, ama ka nana ana iho a Dano ike koke iho la no oia no Ladana mai keia epiaekoie, lalau koke mai la o Dane I ka paiapaia i haawi ia aku e kana kauwa Hapallka, a kilohi iho la oia.

Nan;i aku \i l»ort'l.i i k:i hele- j o k:i?ni k;UH», h.i'»ti/M k«>ke j iho hi oi:i. ii»» k;i koko .ui.i ae oka haike ma k«»na mau papalina, a i ka i'.ui ana <» ka lMne he« luhelu ana, ua ku inumule wale iho la 110 uia ine ka ekeniu leo ole. Ia wa, ua haule iho la ka leta ma ka liiua iho o l»ane. lleaha keiae kuu Dane! ua ma'i aiu-i oe? wahi a lierela ine ka leo i»ih<»ihoi, aka aole he pane mai •> Uane. Ka! heaha keia e kuu l>ane, hoike koke mai ia'u ina he alolia io oe ia'u, i ninau aku ai o 13eivla me ka haloiioi ana mai ona waimaka ma kona mau linilihi maka, aole 110 lie pane mai o kana kane. A me ka paneleo ole, ua huli aku la ke alo o Dane i kahi e, a me he la he mea i loohia ia e ka uhane l>aimonia, ua haalele iho la oia i kana wahine me he wahi mea ole la, a hele j>ololei aku la oia no kau hale. Mahope iho o ko Dane hala ana aku ua noho iho la keia o|«io puuwai palupalu me ke pahaohao o kona noonoo, a lalau iho la oia i ka leta a kona makua hanauna, a heluhelu iho la me ke akahele. " Stakwooi>, Knelani, "Ia Mr. a me Mrs. Dane Konia —Aloha ot\- Ua loaa uini ia'u ka olua leta e hoike mai ana no ko olua mare ana, a pela no hoi he palapala mai ia Mr. Hasatl mal e hoike mai ana ia mea hookahi, aole loa o'u kahaha 110 ko Berela ukali ana ma ke alanui ana i hele kamoko aku la oia, ua hoike mai lanokekulana o kona koko haahaa. K lioomanao oe e Mr. Konia, aole loa oe e manao mai he walii kuleaua iki o lieiela ia'u, oiai, ua malaina au laia a nana 110 i imi aku la i kona alahelo. lle walu hua liuulo u*alu oiii, i)olo o»« inakua, a ua loaa mai oia ma keia aoma ke ano a ke kanaka e hilahila ai. K hoomaopopo oe I ke ano o ka'u olelo, nolaila, aole loa o T u makemake e ike iki i kekahi o olua, na ke Akua e kokna mai ia'u. Ua niare aku la oe e Mr. Konla i kekahi inea i nele i ke kulana ole, a i nele pu hoi ika inoa ole. Ua kapa aku au iaia ma ko'u inoa, aole nae ona kuleana ia inoa. "Ke hooki nei au, ««Aole he hoalolm, "WII.IAMA HOKU." Mahope iho o ko Uerela heluhelu akahele ana i ka palapala a kona makua uahoa, ua haule iho la oia maluna o kekahi noho hooluolu o loko o ka malapua me ka maopopo ole iaia i kana mea e hana ai. I ka hala ana paha o ka hora okoa o kona noho ana iloka o na manao hoonauluea, ua ku ae la ka u-i Berela i hoehaeha ia, a hoi pololei aku la oia no kona keena. I kona hoea ana aku, ua haule koke aku la ka ike a kona mau maka maluna 0 kekahi wahi palup.Ua e waiho ana maluna o kana wahi pakaukau. I kona hoomaopopo lea ana iho ua ike koke iho la oia na kana kane ponoi no kela palapala, nolaila, mc ka naau i mokumokuahua, a me na lima hanlulu, ua wehe ae la oia 1 ua palapala'la, a me na maka i powehiwehi i na waimaka i keia mau uiamala oleh) inakona. "Maiuali o ka eliaeha i loaa i ko'u naau, mainuli hoi o kela j>alapla uahoa a kou luaui hanauna, nolaila, e kala mai oe e kuu aloha ia'u e hele au e hoonana ae i ka eha i loaa ia'u ma ko'u pulale loa i ka mare ana ia oe, oiai ua ike no au he kama mākua ole oe, aka na kou kulan:i nani i hoopunihei 1 ko'u uhane. •'Kau me ke kuhihewa mau lo:i, 4, Dane." Aole i pau.

U;i loaa inai nei i:i llon. \V. D. Alexandor ke kope luKiiuaikoike o kana bake nioolelo o IliWuii nei, mai ka Hale|tti Huko mai o Xu loka. Ua hoonuni ia na noao oia buke roe na kii o na Moi o Hnwail nei ame kekahi maa alii o k«> aa kahiko t a ine ko na Moiwahine Kaahuinaou, Kaleieonalani, Kapio* lani ame Lihuokalani. I keia malama ae paha o hikl inii ai na kopo o ua boke nei no ke kual aku.