Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 51, 19 December 1891 — NA LETA. [ARTICLE]

NA LETA.

Aol<* o makou makeoiake e l*wc l ke koikol u !)• hal* no na m»n«o 1 hoopak* i* m*la)o o kela r>"'> e ko m«koti pot bm kakau.

He Palapala Aelike i Kakauia a i P&'iia.

K ke Kuukoa ine Ko Hawaii Pakaina i huila, Aloha: o kekahl keia o na kumuhana nui a kolkoi 0 ka lahuikanaka e noonoo ai me ke akahele. Aole au i manao mn kela kukulu manao nna, ua pili i na pAlapala kuai, j momkl, hoollmulima a pela aku, aole. Ona palapala aelike ) kakau ia a pai la e hoopaa nna ma ke ano kauwa hana malalo o nn haku hana i hoike maoll l i malalo o ke kanawai kivila, pauku 1417 a me HlB o ka moknna 80. Malalo o keia mau pauku o ke kanawal ka hookumu ia ana o ka mana iloko 0 koia aupu* ni I hookauwa na kekahi, a mailoko mai oia mau pauku i hoea ae ai ka mana hoopal elala a me ka hoopaahao pu kekahl ma na pauku 1419 a rae 1420. Ma keia kanawai ho elua nno, he kivila a he hihia hewa ralkamina, a ua ulu nui mai na popilikia maluna o na lahuikanaka like ole l hoopaa la lakou lho malalo o na aelike i hoike la maluna, a ua lli pu mai maluna o ke anpuni i kekahi manawa. He plnepine ka hoopii in ona kauua hana e na haku hana ma o nn luna nul fa no ka haalele hana, hoole paaklki a hoole maoli. 0 kekahi poe i hoopli la, ua noho no ka umi. Aole nae I nana pono in ko lakou mau kumn 1 noho ai n Inkou i holke ai imna oka aha, ua hoopai ia no ma ke (lala, a kaa ole ia uku hoopai oka halepaahao ka palena, «Ae ia mai no, ua ikemaka au a me ka lehulehu la maU ano hana. He pukiki kekahi kauwa i inake no ka mal, ua hoopii pinepine in no ka haalele hnna, me kona hoIke aku no imun oka aha he raai kona, aole nae i maliu ia aku, o ka hoopoi ia no ia, a lawe ia i ka halepaahao me ka uwe ana i ka mal, a he ku i ka manaonao, pela no ! na lapana, na kanaka Hawaii. O kekahi popllikia nui, o ka pepehi ia ona kauwa hana, ho pineplne ko lakou hoopii ana i mua o na aha hookolokoio, ua hoopai ia kekahl poe luua me ka hoopai haahaa i kupono ole me ka nui 0 ka eha i ike ia ma ko Ukou mau kiuo, aka ua palakahuki ka ai o Mokuakiu. A ua hookae ia no kekahi poe, he mau popilikia e ao no kekahi a'u 1 hoomaopopo al o oukou e ko Honoiulu a me na wahi e ae i komo nul ole 1 neia mea he mahiko, aole on- ! kou i ike maka.

Ma ka'u hoomaopopo i na hinai hana la malona o na kanwa hana I hoopaa la ma ka aeiike I kakau la a pal ia, oakoe maoli la na pono kaokoa o ke Akua i haawi mal ai e noho hakn maluna o na mea oia a patt o ka honua, a pela no kekahi ano ia ma ka hoomaopopo ana, ua kue ia ke kumukaiiaWai ana e papa nel, aole e noho kaapaa kekahi mea lloko o kela aupunl a pela ako. Ma ke aoponi o Ameiika l'hela wa, i kaulana I ka naauao a rae ka wmlwal, ua kapo loa ka hoopaa ana i na kaowa hana malalo o na aelike i kakaa la a pal ia e hoohana aku na kekahi. Ke haaheo>la na paele o Aleiika Hoko o ta aupanl nai a hanohano o ke ao nei no ko lakoo pono kuokoa I loaa la lakoo, a peU no nalahnl kanaka laionaupu* ni e e hoomolu la la e kona man eheu. O la pouo kuokoa laaakila, oia ka hanohano pookeia a ke Akua kiekle loa 1 hookau mal al no ke ao holookm Ma Hawali nei i kela manawa,

ke ahl po ia nei e na jo oenamaio «» ka hookaawa hana l kae i ko ke Akoa makemake a aae ka pono la Heaha boi na popilikii I kae iho malniia o kekahi poe I hoopaa oie ia tokoa ihomalaloo na aelike i hoike la maiaaa? 1. Oka lilo ana o kekahi hana i maa mai maa mai, a hikl I keia mao makahiki e nee nei I ka poe i hoopa* la tna aa acv like la, o(a hoi ka hana ana i i» alaoal aoponl. Ua amil la aka la a lilo la Ukoa, ke owe oe! na makaalnana Hawali oialo I ka hana o(e, neie maoil ka laho! nooa ka aina f e aohao maa ia nei ko lakoo maa walwal paa a me iewa e ke aupuni, o ka uahl mao a he makoie i na Hawall. Holke ia mai ma keia maa apana ia ano hana. 2. Mamaa aka noi he loea no na hana oaa mahi

ko Ika poe hana ma ka la f e loaa ka holehole ko, kalai auwaha a pela aku, aka i keU wa aa pau ioa i ka poe i hoopna ia maua aelike la. O keia kekahi oali e iko maopopo nei, aole he wahi ponmikai o ulu ae nna no ku lahui uuku o kahi loaa a pela nku. I ka wa e pau ai o ka manawa i hoopna ii« ia ona kauwa paa hana mai na aellke ae, oka haalele aku U nola I na haku hana, a hooniakaulii maiia i na oihana e hana ia na kekahi poe a he inanawa pokoie maia hope iho, o ke kalii akulu noia i ua oihana 'la a lilo loa: o oukou no na hoike nola mea. Ina me keia ke ano e nee aku ai i mua oka noho ana o ka lahui, i>au no ka manawa o keia poe he mau haneri a tausani paha ihoopaa ia ai, alaila, haalele aku ana i na haku, kii hou no i mau haneri hou, a i mau tau* sani he mea oiaio, e ku wale loa aku ana ka lahui Hawaii ame ke* kahi poe ike liuia hana ma keia mua koke iho.

O ke aupuni una kekahi mea e poino pu aku ana: i ka makahiki 1887, ka makahiki i oiii mai ai o ke kumukanuwai a ka ialmi e kue mau nei: Ua kaa ka lanakila ma ka aoao o na mahl ko, oiai, be mau tausani n puni ka Pae Aina e noho ana malalo o ko lakou mana, i hoopna ia nia ka aelike i kakau ia a paiia, na pukiki, ha lahui like oleo Europa naHawaii pu kekahi. Ua hoohiki lakou i ua kumukanawai nei, ma ke kakau aiui iko lakou mau inoa, a hiki ole i kekahi poe ke ku a keehi aku i ua kumukanawai nei.

ona pukiki kekahi i paa na aeliko hookauwa hana, i iilo i kakoo no ka hookahuli aupuni, ame na haole Europa ia maKahikl hookahi no. Ano i keia wa, ke wawa ia uei ka hoolilo aina o Puuloa, ke ole au e kuhihewa, he keiki makahiapo ia na ka aelike i hoike ia maluna o keia kukulu manao ana; me ke kanalua ole oke aianul noia e hele aku ai a poholo ke kino oke aupuni ka lahui kanaka, nni kekahi ala okoiu

Nolaila, he mea pono i ka lahui Hawaii aloha aioa oiaio, ke ooonoo akahele i ka pono noka aina, ka iahui a me ka Moi nialalo o keia kumulmna nui u koikoi. Nu'u iho, ma ka aooo aloha Inhui, makee lahui, aloht aina he mea pono loa ke hoopau ia ka hann ana i na aelike i palapala ia, a paiia iloko o keia aupuni e like me na oieio o na pauUu knnawai i hoike ia maluna. Oka mana nui e hiki ai ko muke keia oihana hoopiiikia i na iahui a pau 6 noho pio nei maialo o na haku hana a me kekahi poe e ae, me ke nupnni; o kela mana kiekie i loaa fka iahui a puni ka Pae Ainn, ola no ka mana koho baiota o lß9i e hlki mal ana- Ana ookou e kilo i ka poe kupono, poe kuokoa, pili inahi ko ole, o kapakahi auanei ma keia aoao, a makole ma ko oukou aoao. Ke olelo moakaka loa mai nei ka Pauku 1. oke kumukanawai penei: Ua haawi mai ke Akua i na kanaka a pau he mau pono i plli paa loa ia iakou: oia boi, o ke ola, o ka no* ho hoopiiikia oie ia mai, a me na pono e ioaa mai ai, a e maluhia io al ka waiwai, a e imi aku i na mea e oiuolu ai ka noho aoa. O keia Panku 1. o ke kumukanawal, ke kne nei oia i keia oihana hoopillkia kaili ku I ka pono kuokoa o ke kanaka, koua lanakiia, a noho aill ana nona īha Nolall% e liulia, e makmia, a e noonoo kuokoa nou Iho, ei ae ke kau koho balota hui o ka Pae Aina ke. nee mai nei omia ka hanu a lanaklla. w. A. KIHA. Koioa, Kauai, Dek. 12. 1891.