Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 1, 2 January 1892 — E KA LAHUI HAWAII HOOMAKAUKA IA OE. Eia he Kipi a Hoea Iho R. W. Wilikoki ke Alakai. Buli, Nawahi a me Pua na Kakoo. PAHUA NAE I KA IKE E IA ANA [ARTICLE]

E KA LAHUI HAWAII

HOOMAKAUKA IA OE.

Eia he Kipi a Hoea Iho

R. W. Wilikoki ke Alakai.

Buli, Nawahi a me Pua na Kakoo.

PAHUA NAE I KA IKE E IA ANA

Ke waiho aku nel makou malalo iho i na palapala kumakaia a puuwai eieeie a R. W. Wilikoki i kahakaha malu ai ma knhi poeleeie j Honi#*fna moka a hoouna malu aku I lft i kona agena tu<\ Celso Caes«r Moreno me ka manao I e nalo ana a hiki io mai ka inanawa 1 e hoala ia ai ka hookahuli aupuni ma Hawaii nei a e mohai hou ia aku ai he mau ola maknmae o na Hawaii, e like me ka haule make maewaewa ana o na kino ola ehiku ma kela la poina ole o lulal 30, 1889. Lihallha ole no hoi ka puuwai a ke konouli eleele launa ole i hoonoho la ai. Ma keia e ike ia ai ke ano ino maoli o ke kanaka ma ka lehelehe wale no ke aloha alna, ke aloha alii a me ke aioha lahui e hoopalaimaka mai ai, oiai ka naau ua piha i na mea ino maea e hookae ino loa ia ai. Ho kono aku nei makou i ko makou mau tausani poe heluhelu, e heluhelu lakou me ke kaana pono ana i kela mau palapala hoolala klpi a ke alakai o ka aoao a Hon. J Ailuene Bukl e kakoo nei, a e pono ai ke lahui ia aku, oia pu no kekahi «*i ka unu." O Hon. J. Ailuene Bukl, oia uo kekahi iala o ko ka Molwahlne Aha Kukamalu, aka ma kona popo puiu a hunakele loa ana I kela mau hooiala kipi e hoopllikia ia ai ka Moiwahine a me ka lahui, ua ahuwale ae la ka waihooluu papalua o kona kioo i kapaiapala uhi la ai, a ua hoowahawaha aku oia i ka hilinai o ke aliiaimoku. NA PALAPAU HOOLALA KIPI Honolulu, Aug. 23, 1891. MoHKKo Aloha:—Ua loaa mal kau !eta hope. Oia mau no ka malie o na mea a pau maanei. O ka nupepa Ka Leo a B<tki, ka nupepa kalal aupuoi hookahl maanel, ke hoooluku nei ola I na hana. £ oluolu oe, e hana mai no'u I wahi hana kokoa, a he mea malu loa nae keia. E oluolu oee ike aku la Mr. B)alne, a hoao oe e Ike I komi mau manao no Hawaii nei—oia hoi, ina ma ka wa a na kanaka e kukulu ae ai i Aupnni Hipahalika Kuokoa maanel, o na kanaka Hawaii no ka Peresideoa ame na Kuhlna, eakeakea mai ana anei o Amerika Huipoia t e like me kana i hana ai ma ka hookahall aupuni mua t ma ka hoolako ana i na mikaneie (na haole elokahi po na manao me ke Aopo*

ni Mui, u © noho hwuialu ana hoi) me 10j<kio maa poka. A i ole, loa py t>« e kukali te &oi d& Hiwwi i Moi hou miuloko mai o ko Ukoa Uhai poooi, i kekahi met! hilinal ia t a i lokahi hoi ki manao mahope o Amenka Halpoia, k t mea hoi nana © okioki i ka marva Pelekane ma keU aina, e akeak<M ana anei o Amerika Hoipnla.

"E hal pihi mai oe ia'u I na manao o Blaine y a e hai aku iaia owaa wale no ka hoalobs oiaio o Ameiika Hnipola ma Honoiolu nei.

*<He hoalohaao aoka Molwahioo e noho nei, pela no hoi me Kamlani, aka, no ka pono ona kanaka manii *me ke kuokoa o Hawaii, oa manao au e kipaku ia aku laua mai ka nohoalli aku. Aia ke Kama'iiiwahine Kaialani ma Enelani mnlalo u ke ao paka maoli nna a ka Peiekane, a ke ao mai nei hoi iakou iaia e nana aku oia ia Enelani i mea e maiu ai kona aina. O kt* Komisina Pelokaoe maanei, he wahi hana no kekahi ana ma īa mea. U;i mare iho nei kana keikikane i kekahi kaikamahine a A.S Cieghorn, ka makuakaneo ke KamaMiiwahine Kaiulani. E ike iho ana no oe nou iho, i ka hopena o Hawaii nei ma keia mua aku.

"Ei>t na poe mahiko Pelekano maanei ke hooiala nel e hooplha inai i ka aina nei me na poe paahana (eooiiea) mai Inia mai. He ninau waie no, no ka manawa a pau aku na mea a pau maanei maloko o na iima o ka poe Pelekane ina aoie kakou e hana i kekahi mea e hooki ia ai ko lakou nee mua ana ma ka noho mana ana mai.

" O ke oia waie no o Hawaii, ma ka manao o na kanaka Hawaii, oia ; no ka hoololi koke uiaoli ana mai ke kuiana Aupuni Moi nawaliwali ; a i ke Aupuni Moi oolea a kuoo no i na kanaka maoli; a i ole ia i Aupuni Hipulwlik* paha. Me oe ko'u aloha. Hobert W. Wiukoki." Ilonolulu, Sept. 2(>, 1781. Mokeno aix)Ha: O na kanaka maoli a me na poe maikai loa mawaena o na haole, ke huki liko nei lakou tna ka hooikaika ana e kukala koke ia ona Aupuni Ripubaiika niaanei. () ka Moiwahine, oia ke Alii ohohia ole loa īa i noho maluna o ka nohoalii o Hawaii. Aia iiolookoa oia me na poe inikanele, a hoohuli mai la ka pepeiao i na poe hoaloha oiaio a pau ona, a me na poe haawi i na oleloao maikai a pau. O na mikanele no hoi e kokua ana no lakou e loaa ona Aupuni Ripubalika iua e hiki ia lakou ke hookele hololea aku ia mea; aka e lilo paha auanei ia i mea hamama loa no lakou. Ma kekahi mea e lilo ana ia i mea kue i ko lakou mau pono mnloko o na mahiko. Nolaila, ua kue na poe mikanele i na poe hookahuli Aupuni, a hina aku la ke Kohue» ana i poo Pelekane, ka i>oe na lakou e imi ke alahele e komo mai ai na limahana (eoolie) ia nei. "O na manao o keia a me keia kanaka aloha aina oiaio—a me ka hapanui o ka lehulehu eia me ka Aono Lahui—e kukala koke ia ke Aupuni Ripubalika. Mai haohao oe ke lohe aku oe ilokoo hookahi mahina a i ole ia iloko paha o ekolu mahina ua kukulu ia ke aupuni hou. Iloko o Feberuari aenei e malama ia ai ke koho balota, a e ala mai ana no ke aupuni mamua ae o ia wa. Aohe waiwai ikl o ka Moiwahine i kahi mea hookahi o ka Aoao Lahui. " Lohe au, e hoomau aku ana no oe e hana ma ke ano agena no ka hui. Manao au o ae mai ana no o Blaine ia oe e ike koke mai i ke Aupuni Uipuballka mahope iho o ko na kanaka kukalaana ae la mea. Eia no ianei ka mokuahi Amerlka Pensacola, aka ke manaolana nei | na kanaka aole e hoopuka hou ia I ona mau kauoha hupo mai koonei | kuhina aku e kena ana e keakea ! mai i ka hana nui no ka pono o na | kanaka. Me na manao maikai. 41 Robert W. Wilikokl. P. S.—Aole makemake ka Aoao Lahui ia oe e hoike aka oe i na poe mikanele i ka wa e kokuluia ai ke Aupuni Rlpubalika. E waiho ia lakou iloko o ka poeleele a hiki i ka makaukau ana o na kanaka e opa pu aku i ka Moiwahioe a me kona poe paalalo mikanele. I keia wa o Charlie Wilson, oia ka ka Moiwahine kanaka punahele. e a'oA'o nei i na mea a pau mai ka halealii mai. <• Honolulu, Oct. IG, 1891. (I Mo&KiSo, Aloha:—Manao au ua ike oe ia Hlaine i keia wa. E haalele iho ana o Mott Smith ia anei no W*sinctooa me kekahi mau oleio alakai mlkanele. Oia man no ke ohohia ole ia o ka Moiwahlne t a ke maa nei no kona hookuli I kona mau hoa'loluL Eia na ke nana aku nai I mea hooponopono boo, I kanaka Rlpobalika no ko iakoa welo ponoi iho. O ka manao ana no ke Auponi Ripobalika, ke ohohia nni ioa ia nei ia mea, a e

lohe koke aku ami oe ua kapao na na kanak;i maoli i ko likou Molwahine i ioaa ona Peres!den, mawaena o keia wa a me koho baloU. Ua piha na nupepa o onei i na manao Repubalika. Uakakaa aanei ko lakou mau maka. He nawallwali loa maoi) ka Moiwahine a ua maopopo loa kona oiepe ia ae i ka manawa e manao ia ai. Aohe ona poe kanaka kuiana makee^hanohano, aohe hoi kumu aiakai oo na poe hoonaauao iaia, mawaho ae o kona mau Kuhina pa f i-paJaoa nawaliwali. Ua hoowahawaha loa na kanaka i ke au« puni holooko». Me na manao malkai loa ia oe. R. W. Wilikoki." 4< Honolulu, Oct. 17—C.C. More« no—Aloha.—Akahi no au a iahe mai ia, e hoio aku ana o MoU Smith i Wasinetona ehanakuikahi me ka pauku elau-pu iloko, l mea e hiki ai ia Amerika Huipuia ke hoopakeie i na paeli ko misionari a me ka lakou mea paihan* ka Moiwaiiine, me ke keakea ī Ko ka lahui makemake. He aianui hou keia e ulupa ai i na papa hana hooiala a ka Aoao Lahui e lilo i Kipuhalika. Ua lohe pu mai au, ua hoouna pu ia aku nei ia oe he kauoha wikani mai ka Aoao Lahui aku e hoonaauao aku ana ia oe e hoopauha aku oe i keia hana misionari hohe wale. Ke ake nei ka lahui e ike i Hipulwiika hou inalalo o ka inalama nna a ka Aeto Amerika. M

Malalo o ka la 25 o Xuvotnaha, ua palapala aku oC. C. Moreno i kekahi o kona mau hoaloha nia Nu loka mai Wasinetona aku penei:

"Wasinetona, Xov. 2f>.—Aole e hapai ia ka hookahull aupuni nhiki i ka wa e loaa ai ia'u ua liooia niai « Mr. Dlalne mai, [oia ke Ku« hlna o ko na nlna e o Amerika Huipuia] aole e ae ia ke aumoku kaua o Atnerika e komo inai e keakea i na hana kuloko o Ilawaii iho, a aole lioi e hoolele ia na owiii pauda, na lako kaua, na luina moku aole hoi na koa manuwa e kokua i ka poal misionari o Ilonoiulu i ka wa e hapai ia ai ka hookahuli aupuni. He inea hilaliila no Aiuerika Huipuia ko iakou luwe ana i ke kulana kaiko ma ka Pae Aina Hawaii. Ma ia hana nnr., «a liookikina aku o Amerika Huipuia i ruta raislonari awahua, pakaha wale, lokoino, hookamani a lima kakaulia, ka mai ahulau ino loa i haule mai maiuna o ka lahui Hawali."