Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 1, 2 January 1892 — Halawai Makaainana Ohohia Nui ma Manamana. Paopao ia na Poo o na Kipi. HOOKAHULI RIPUBALIKA [ARTICLE]

Halawai Makaainana

Ohohia Nui ma Manamana.

Paopao ia na Poo o na Kipi.

HOOKAHULI RIPUBALIKA

Maloko o kela halau nui nkea ma Manumann, he anaina makolukolu kai akoakoa ae malaiia mamuli o ke kono a kekahi haiawai makaainana noa i na mea a pau ma ka po Poakahi, Dekemaba 28, 1891. Mamua ae o ka manawa halawai, he mau leo meie mai ka puali puhi ohe Hawaii kai haawiia no ka hano> hano o ka halawai. Eia na inoa o na poe i hiki ae i paa aku ia makou: Hon. A. Rosa, J. L. Kaulukou, J. K. Kaulia, J. M. Poepoe, J. E. Poepoe, T. K. Nakanaela, W. C. Aehi, J. Kalana, J.U. Kawainui, E Johoson, I. D. laea, W. H. Kahumoku, J. A. Kahoonei, J. Kanui, 8 K. Aki, J. B. Kuoha, Paulo Aea, J Alapai, E. Naukana, J. Heleiuhe, Rev. J. Waiamau, E. K. Lilikaiani, 8. L. Kawelo, S. K. Ka-ne, J. N. K. Keola, J. Naiua, D. M. Aea, G. L. Desha, l mauma, Mailolo, D. Maio, Haili, Lii, F.Meka, Napahueiua, C. Wilikoki, W. C. Wiiikoki, A. Gilman, J. K. Kanepuu, A. Kaulia, Pamalo, G. W. Nawaakoa, M. Iloapili Kaauwai, A. a Mahaulu, D. Nahoolewa, U. W. Kaalaku, Plhimaoamana, Kaiwiloa J. Lane, J. Cook, T. Cook, L. Lane, J. Aii&u, W. Blce, J. H. Barenaba, J. D.Hoit, J. WHcox, H.S.Bwinton, R. N. Boyd, J, H. Cooey, Keanu, J. Kaae, Keoul, J. Napoilona, lona, D. Kawaa, Kamaliikane, C. Kalu, 8. Hookano, 8. Kmuhane, W. Spencer, H. Meheula, M.Kolopana, J. M. Kaneakua, A. Palekaluhl, D. Uu, Halawale, D. Paniai, J. T. AluU, J. Kawewehi, aM.Kaaukai, Mea Kakau o ka BuUetsn t D. K. Naone, W. Ayiett, D. Moe, Mose Kauiua, Oomea, D. Bpencer, Palikapu, Kakalla, Elona, J. E2lla y Kamana Eliis, Balaoa (Poklkl), & Kaili, Boi. Hiram, Pio, loeia, Beol, Kaaoa f Kamanao, V. Keawe, J. Pawaa, J. Poohina, loeia, D. Kao, Kaikana, Mekia Kealakai, Allka Kaahau, Toma (Pukiki), Bantfia, Lakalo, Aiu, D. Nawahi, Bpowd,

Kauai, J. Hmalou, £. Hart, X. Fernnndei, 8» Macy, W. P. NVood f M. PWan, J. NoMe, Pllipo, J. C'lark Nipoi, F. J. Testā ; E. Quinn, Keamalo, D. Kaapa, J. Kalaukoa, J. Kikikini, Falmer Wockl«, J. M. Viv*s, J. M. Keeloha, £. Paikuli, S. W. Kalkoahine, T. U. Lucas, F. Keliinohopono a me kekahi poe e e aka i pau ol» tia looa i ka loaa, na hāiiiuna opio oiwi, na haole a me oa pukiki i heluia ma na haneri ehiku a pao. He hapalua hora i hala ae o ka hora 7 ahlahl, ua alakai mai o Mr. J. K. Kaulla i na hana, a kohoia o Mr. A. Roaa 1 lunahoomaiu, a o I. D. laea i kakauolelo. Pule o Rev. J. Waiamau, a pau ia, aiaila ua kahea ia o J. L. Kaulukou ka haioielo mua. Kia kana: «Mamuli o ka hele iaula ana o kekahi mau lono ma qa aiua tuamao a hoea loa mai maanei, e pili ana i ka liuliu nui ma Hawmi nel e hooliio i ke kulana aupuni nlii i aupunl RipubaUka, a ua lilo paha ia mau lono i kumu e manaolo ai lakou, ma ia ano i konoia ai kakou i keia po e akoakoa mal n hoohoio 1 ka kakou mau kuka aua ma ke kukala akea ana aku, he kue loa na kanaka Hawaii i ke ano aupuni Ripabalika, a e hoomau loa la kona kulana he aupuni alii. Aole o na kanaka Hawaii wale no ke kuleana ma keia hana, aka, o na haole pu kekahi i noho a hookupa maanol, i niare i na wahine Hawaii a kuonoono me na mamo hou, n i aloha kona kuokoa. (Palpai.) Iwaena o ko Hawail nel moolelo oka nohoalii ia ana, o ka makanma lo:\ iu> keia a kakou a pau e ike nei he Moiwahine ma ka nohoalii. M:i kona ano he waliine a makuahine hoi no ka lahui, ua kono ia kakou na kanaka e kokua aku iaia a kakoo aku i kona hanohano alii o pahola nei maluna oke aupuni, i uupuni alli nme ko kuokoa. Ho mea nui ka moiwahine Vitoria un konu lahul e noho poo nei, a ua kakoo ia aku kona hanohano alii me ua manno nloha a pau o na mnkauinana a me kn hoonioni ole ia o komi nupuni alii. Peln hoi kakou e niakahehi aku al i ke aupunl nIU o ko kakou moiwahine mo ka hoike nna i ko kakou aloha e like me ia i hoikeia i kona mau mua i hala nku. No ka mea, aia a aloha ke kanaka i kona alii, ua aloha pu oia i ka aina ame ka laliui. Ano, i mea e hoopaa loa ia ai kakou ma ka manao kue aku i keia mau houpuupu R(puhalikn, ke waiho aku nei au lie olelo hooholo na kakou e hoike akea aku ai i ko kakou mau kue oiaio, a ua manao au rtta kela 01010 hooholo c noi aku ia oukou niu ke ano he kanaka Hawaii, e kokua like mai kakou." Alaila, ua heluhelu mai la o Mr. J. L. Knulukou I na olelo hoohnlo ihn: OI.ELO HOOHOLO.

Oiai , ua hookaalanaia aku ma Amerika Huipuia he lono e pill ana i ka manaola ana eia ka Lahui Hawaii ke ku nei rae ka makuukau o hookahuli ae i ke kulana Aupuni o Hawaii e ku nei i keia wa, oia hoi ke Aupuni Moi a i ke kuiuna AuJ puni Rlpuballka, ma ka hoohui nna paha me ke aupuni Hipuhalika o Amerika Huipuia, a i 010 ma ke ano Aupuni Hipuhalika kuokoa paha, a ua ike ia keia mau lono maloko o na nupepa he lehuleliu walo i hoea mai i Hawali nei mai na kaiaulu mai o Amerika Iluipuia; a Oiai, ua laulaha ae kekahl mau manao akea i hooiahaia ae maioko 0 kekahi mau nupepa o loko nei o keia kulanakauhale, a he mau mea hoi ia e hoomahuahua la aku ai ka manaoio laana, he oiaio kela mau lono i laulaha ae ma AmeHka llulpula, e like me ia i hoike ia ae nel maluna, a ina e kue ole ia aku ana keia mau lono e ka Lahui Hawail, ma ko lakou holke akea ana aku 1 ko lakou mau manao kue a hoole i ka oialo oia mau lono, aialla, o ko lakou noho hamau anu ma kela mea, he hoike *ua ia l k* oialo o na hookauiana I hoike ia ao nei; a he mea no hoi ia o manaoia ai, aia ka Lahui Hawaii ma ka aoao kue aku 1 ko lakou Moiwahine I aloha nul ia, ma ki hoopau ana aku iaia mal ka nohoalii aku o Hawaii nei; a, Oiai he ninau keia i pili maoll i ke kulana nohona Aupunl Moi o Hawail nei, a he mea pono ke kue ia keia iuau lono hoolele hauil wale me ka Ikaika a me ke kuoo e ka Lahui Hawaii, nolaila ke hoike aka nei keia Halawai Makaaaina i maiamaia ma ke ahiahi o ka la 28 0 Dekemaba, 1891, maioko o ke kulanakauhale alii o Honolulu, ma ka Mokupnnl o Oahu, i keia mau oieio hooholo: 1. £ Hooiioloia, —E kue mau aku ana ka Lahui Ponoi o ka Aina, 1 ka manao e hoopau ae a e hoololl ae i ke kulana Aupunl Moi o Hawali nei; aka, u» keia ke hooia nei iakoa e kakoo mau loa aku la kulana anpuni, a e kakoo mau aku

. . iioi i }•; i M'>i\vai:in» - 7 • N'oh'WiH '• * : aku i k;t lv>o!uii ► lana ia ae. u 2. Klioobol..i:i, .. iUt . i|tj ka lahul ponoi o Huw;» i . , nao e kukulu ii k- m punl P lika ma kahi k»» aupuHawaii e ku nei i kei \ aupuni i eha ai na iU . • . o ka hanauna hou o H.iu ka ua f i ana no keiA poma > 3. E hooholoia, e kue i:.... .i( lahui Hawali l ka mana . hoohui i keia aupuni n>> aupunieaku ? i k> ai hooliio ia Haw-ii! iaupun. 4 u iika. 4. E hooholoia, e h , v imua o ke akea, aole h.> lono I laulaha akea ao -.. - v Hawaii ke ku makauk •. ai>e> ana aku i kuUua aar . halika ko lakou, nia k»- t- . N ama ka hoohui aupun i; ■ Kaheaia oJ. A. Kah • . l siiiena oka Hui Kiliii * ; . a naua i holke m.ii uw k i a v kona hui i noho makua ai i k nao kue ikaika i ka hookahuliu uupunialii ma kekahi ano okoa • paha Uu kaheaia o >lr. J Poopoe. Wahi nna, ua paa ka manao Ikalka t> ke knnaka Hawaii e hla ole kona aupuni kumu a i . ia, a ili aku ike kuakahi kr ku« . a me kuakolu o ka hanaun.i !i , > hou. He kueoia ika K'-p:: , N . J. Kunui.—\>il i ~• Uipuhalika o k.ikeu, k* . au, owai ia lak»ui. k i !• •«• , , nel uia ia atu> <> k. ... anei o ka nina, a .» k t » Ku 4 palia o kakou? I. -ii.- .m. |„- , v . hl kekahi ih an ia «• h > !;! . i- . Puuloa. Oia an.'iA iiu I: . j . io, alaila e lnok uila u k»k , la Ameriku, a ■!■• k.k >; t puhalikn, a»! h . liu t k» k 1 lihi o Puuioa iii !i w - Ai. rika. Inu e lu.ium k m uahi i ' o Puuloa i walu !. : ih» mokukau « he Hlpuhalika i • k h, m.i k nno, nohe o'u np«»n.» iki. V. i>ili no ka hooponopuno uupui>i H ; hiilikn, eia kakou m:ilal<> •• ia n . hooliana fa ana i keiu niau 11 : mull o ke kumukanawai e ku : Ua ku mai o Jno. Poo m huaoleio pokole e noi ana ik- » ina o apono i kn oleh> huoholi>. f kana, ku mal oJ. K. Kitul;.i keia tuau olelo uuku. I aupuni alii o Huwaii i k«>i i n i nupunl alii tnau aku, aoh» i puhalikti. K hoiko kakou i k mn ke akea, aole hoi e hainuu w no ka mea, o ka hainau anu, o i ke aku au ia oukou nm ka ni.m.i ke kanawai, he UipulNilik.i m. M ka loknlii e lanakila ui keia <! iiooliolo, u o huli aku kakoii i i kakoo iloko o ku aliaolelo o I mai nnn, e hoouiau ia ke aui>. nlii o ka Moiwahinu a m*» k> kuokoa. IVhea, e hamau wah- .v knkou? Ua lawu iuh'l k<> noho nupuni ulli wna? A«ile! fn keia oleio luwiholo e hnikr nku * kakou iko wulio, <•(> Hawaii. i mukou." lvu mai o Mr. W. C. Ai:hi a al kal hope nku I lia hoomanuo uua ke nnaina i ke au o na nuhoal mua, aoie he halawal o keia an«> malamuia no ko ku" aku i ke ai uupuni Uipuhalika. l'a huih<-< Farani I kona au kaluko o uoh( /' la una e Napoliona Honapate i fi < kahuli ai, a hikl mai I keia ki h» i. puhallka oia, alaila, uinuu ili > ka hniolelo mulaila, M K 10. t. mui auei ia haawlna maluna ■ papaliua o Hawaii? Wahl h< ana, ua liiki mui oiu o n|>uno i k olelo hooholo, wohewehepokolo tn* oia I ke kulana o ke aupuni Ki|»<; halika o Ainerika, mai konu h<* kumu ia nna a iilo oia he aupuni aneane nana e rula ke ao nei, .m kn minuao, ku wuiwui a me ka ika lka,J u Inu paha ua aiakai ln k kukou muu houpuupu oku hoo[M noi>ono Kipuhalika e like no> ia mahope o knna mau hoikoike ar mai i ka paa o kela nmnao kumi iwaena o na Hawaii e h<x>m iu i ke kuokoa, ua hoike niai la oia kelu rmx)lelu llhaliha j na l.i i hal 1 koke aku la, o kela kaua kipi kulo ko hahana loa iloko o ke aupun Ilipuhalika o Kili, a he nuJ aki koe. NkK. K. Liiikalani > mai ke ku ana ona n nul he ekoiu o ke aui maoa hooko, mana ka me ka mana Hookolok ae Uke keln mau mana, io; a hoole kekahl, ae Ripubulika, hui na p< pau e ae a hoole na t aole no o hlki. Ho m ae no kekahi una i walh mamuil o kona haule * hope, a ua pokole he' pono no ka halawa' ano nui mai oia, m< ia. Mlnamina nu kana mau houkal Na Davida Ma na leo hope a po panlna o na hah kakoo no ki» holo. Mal ka lawai ka ) • kole, a m " • * olelo Ikk no hoi UM Ala« hoom me r