Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 3, 16 January 1892 — Page 1

Page PDF (1.76 MB)

This text was transcribed by:  Mary Deguzman
This work is dedicated to:  william makuakane

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

ME KO HAWAII PEAINA I HUILA.

BUKE XXXI. HELU 3. HONOLULU, POAONA, IANUARI 16, 1892 NA HELU A PAU,

 

Hoolaha Loio

 

NTONE ROSA. @KONI  @ K@ loa ma ke Kanawai,

 

NA HOOLAIO PALAPALA.

 

@ me @  Kaahuman@   @tf

 

@LLIE M, LOWREY,

 

@EAKI no ka LEHULEHU

 

--O ME--

 

@

@

 

K@@NI HANA me  W. R. Kakela,  na ka  @@@o makal o ka Hale     Honolulu.   2331

 

H. BROWN,  @ ke Kokua na ke Kanairai  @  HOO@A@  PALAPALA NO  @ A HUNI O OAHU.  @ Hana  Ma Alanui Kalepa. 2331

 

@. HITCHCOCK, (@KUE HIKIKOKI)  @a Kokua ma na mea a pau pili ana ma ke Kanairai.

HIIA NO NA BILA AIE ME KA AWIWI  HILO, HAWAII.   2331

 

GEORGE P. KAMAUOHA,  @ ke Kokua ma ke Kanairai.  Notari no ak Lehulehu.  Luna Haari Palapala Ae Mare.  No Kohala Akau, Hawaii.

 

----A ME----

 

MEA ANA AINA.

@ ma no ma Kohala Akaau, Hawaii.

2331

 

W. R. KAKELA,  no a ke Kokua ma ke Kanairai.  HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.   2331

 

WILLIAM C. ACHI,  Loio a he Kokua ma ke Kanawai imua o na Aha a pau o keia Aupuni. @ Notari no ka Lehlehu a Boroka  @o na Waiwai Paa.   Keena Oihana, Helu 36, Alanui  Kalepa, Honolulu, Oahu.   2331

 

JAMES M. MONSARRAT, (MAUNAKEA,

I opio he Kokua ma ke Kanawai.

HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.

E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoohanohano, a me na Palapala Pili Kanawai e he ma ka olelo Hawaii. Dala no ka @ me ka @oraki ma na Waiwai Paa.  K@ Hana;  Hale Pohaku hou ma ka  @ ma Waikiki o ka Halewai, alanei Ka@@@@.  23@1

 

WILDER & CO., (WAILA MA.)

 

Mea Kwai Papa a me na Lako kuk@lu hale o na ono a pau, a me na mea i ae a pau e pono ai o ka hale.  Kahi o Alanui Moiwahine me Papu.  22@7 @

 

KO BIHOPA MA,

BANAKO MALAMA DALA

 

ELAWE NO MALOU I NA DALA HOOMOK  ma ka h@ ana ma @o makou Banako Malama Dala malalo o keia mau kumu; Ina e h@@@@@@@ mai ke kauaka hookahi i aa @ala Ulima Heneri e uka no makou i ka ukapa@e ma ka Klima Hapahaneri a ka makahiki, ma ka ua aku o ka lawe ia ana mai o ke dala, ke waiho ia ke dala h@@@@@ i ekolu mahina, a  @ ma waihoia paha ke dala a hale na malama ekolu i ka @a o hooponopono ia ai na @eln.  Aole  aka panee e helu ia maluna o na dala ha@@@@ me na la elna paha o ka mahina    Aole uku p@@@@ o  uku ia i na dala o lawe ia ono maloko e ekolu mahina mai ka ua aku o ka  h@@@@@@ ia ana mai.

He @ la mamua ae o ka anuhi ana aku o ke kahi h@@@ake i kana mau dala e hoike e mai i ka Banako, a e iuwe pa ia mai ka buke dala i ka ua e k@@@@ ai.  Aole  dala e uku la aia walo no ma ke kikoo  e ka @ @ana i Hoo@@@  mai ke dala me ka  @ @ mai i ka buke hiahu dala. I @@ @@ mua o @ o kela a me keia makehiki e hooponopono ia  ai na helu o na  @ a pau, a e na uku pan@@ i uku ole ia malama o na pau dala a pau o waiho ana me ke  @ @ ia o helu la me ka aoao o ka mea hoo@@@@ dala mai i hala me malama ekolu, a ma ia ua aka o jui ia me ke kumu paa mua. O na pau dala haomoe mai maluna o olima ha@@@  @ a e lawe no mamu@@@ o ka  @@@like @@ ana. E hooana  ana ka Banako ma na la a pau o @  @@@@@@@ma koe na ia Saturi a me na la @@@@@. BIHOPA MA.  Honolulu I@@ 23@7-@

 

J.  T.  WATERHOUSE.

(WA@AKAUAKI,)

 

Halekuai o na Lale Nani Panio

 

LAKOMAO,

Na Lakko Hana Mahiko,

A @ ELU ANA @@  NUI WALE.

Alanui Moiwahine,     Honolulu.

23@7-@

 

ALLEN & ROBINSON,

NA MEA KUAI PAPA O MA ANO A PAU   E loaa no ma ka UWAPO o PAKAKA,  Kono@@@, make kumkuai makapono loa, me ka P@@@@@@@ @@@@lehulehu o makemake ana e ka kumu hala @@@ kipa mai a e ike kanaka. 1867-@

 

He Moolelo

--NO--

 

NIWELA !

--KE--

 

Kanaka Hana Pu O MOSEKAO

--KA--

 

Weli o ka Maakakila.

 

Valadimira ka Moneka

 

KE AUPUNI O RUSIA MALALO

O PERERO KA NUI.

 

Ka Weli o ke Kenoturia Umikumamahiku

 

MOKUNA III.

 

KA IPO A ME KA IPO--HUI NA OPUA I AWALAU--NA HOALOHA ELUA.

 

MA IA PO IHO,ua hiaa loa ia o Ruleka me ka nalu nui ana o kona noonoo no keia mau hana ano kupaianaha i hana la e ke kauna oplo, a i hookikina ia hoi e ke Duke Nui o Tula, oiai ua hooopoluluhi loa ia kona noonoo ma ke kumu hea ia keia nau kanaka i manao ai e koi mai lala e kakauinoa aku malalo o kekahi paalapala hookuu kuleana, me ko laua ike no aone ona kuleana iki maluna o na manao o ka opio Roselina.  Ua ninau o Ruleka iaia iho no na manawa he lehulehu wale, aka, aole nae he wahi mea a makili iki ae o ke kumu o kela mau hana kupalanaha nui wale. Ma ke kakahiaka ana ae, oiai lakou e akoakoa ana ma ka papaaina, ua ike aku la o Ruleka i ke kaalo ana ae o ke Duke o Tula maluna o ka lio e holo ana ma ke alaloa e kamoe ana no Borodino. No ia ike ana ona, ua paina awiwi iho la ola a pau, alaila hoomakaukau iho la oia laia iho no ka hele ana e halawai pu me Roselina. Kamailio iho la oia i kona hoa opio,--  " E Paulo, e hele ana au no kekahi mau hora a ma ke awakea au e hoi hou mai ai; nolaila, ina e hoea mai kela mau kanaka i hele mai ai inehinei, e hoike aku oe uahele au a e hoi hou mai ana no nae au i ke awakea."  " Ina lauaa e ninau mai ana ia'u no kekahi mea, heaha la ka'u e pane aku ai?"  I ninau aku ai o Paulo. "E pane aku e like me kau e ike ana he pono."  "E huu haku," wahl a Paulo,  "ke manao nei au e aa mai ana kela kanaka e paio me oe me na mea kaua."  "E hoike aku no hoi oe iaia ua makaukaau mau au i na manawa a pau no kana noi." A me ia mau olelo ua kaha aku la o Ruleka a hele ma ke alanui e hoea aku ai i ka hale noho o ke dukke, kahi e luakaha la o ke kama'liiwahine Roselina Valadi.  Aia maloko o na keena nani o ke kakela o ke  Duke o Tula, e noho  ana ua kama'liiwahine la maluna o kekahi noho pulu i uhi ia me ka velevela a i okomo ia hoi me na maawe gula maemae. O kona mau papalina he ula ohelohelo, o kona mau maka he poni eleele, he oiwi  kino loihi pilalahi kona i hele wale a nanahe wawaii i hiki ole ke loaa kona loa, a oia no paha ka mea i makhehi loa ai na aliikane opio o Rusia ia mau la. E noho ana ua ui la me ke kakoo ana o kekahi lima ma kona lae, me he ia aia oia iloko o kekahi noonoo kupilikii; lala e noho ana ua hemo mai ia ka puka o ke keena a komo mai la kekahi kaikamahine oiopio  nona ma makahiki he umikumamalima me ka palanehe. Hele mai la ua kaikamahine nei a kukull iho la ma ke alo o kona haku wahine a pane mai la;   "E hai mai ia'u e kuu haku, aia he keonimana iloko o ke keena hookipa nui e makemake ana e ike ia oe."    "E hai aku oe iaia, aole hiki ia'u ke hele aku e ike."  "E kala hou mai e  kuu haku, o Ruleka Niwela ka mea i makemake e ike ia oe,"  wahi a Zenobe.  "O Ruleka Niwela!" i hooho  ae ai o Roselina, "e alakai koke mai iaia iloko nei, a e kala mai ia'u no kuu hoole ana aku nei, oiai ua kuhi au o ke Kauna Damonofa. E alakai koke mai iaia e Zenobe."  Ia wa i huli koke ae ai o Zenbe a hele aku la no ka rumi e noho ana o Ruleka Niwela, aole i liuliu ua hoea hou mai la oia i ukalli ia e Ruleka. Ku koke ae la o Roselina iluna a haawi aku la i kona lima akau aloha ia Ruleka, a noho like iho la maluna o ka noho pulu. A la Ruleka i noho iho ai ilalo ua kamailio koke aku la oia ia Roselina:  "E  kala mai ia'u i Roselina no ko'u hele an mai nei i ou la." "Ke hoomaikai aku nei au ia oe o kuu lede hanohano, i kou oluolu maoli ia''u."  " Ea, mai kahea mai oe ia'u he lede, aka e kapa mai no oe ia'u o Roselina e like me ko kaua mau la kamalii; a e llike hoi me ka pii mahuahua ana ae o na makahiki i kaa hope aenei, pela no i pii mahuahua ae ai ke aloha iloko o'u nou a hiki i ke oo ana," wahi a Roselina me ka hohola ana ae o ka ula ohelohelo ma kona mau papalina. "E like me ka haawina i loaa ia oe e kuu Roselina aloha, pela no ka haawina i loaa ia'u a pa-umi iho paha ke aloha i paa iloko o'u noumamua o kou." "Ma o na lani la, pela wale no kaua e pono ai. He oiaio eia ke moe lolii nei oloko o ko'u puuwai ka aloha paumaele ole no ka mea hookahi, a o ua mea ia oia no o Ruleka Niwela kuu hiwahiwa."  Mamuli o keia mau kukai olelo ana mawaena o laua, ua maopopo iho la ia Niwela ua paa ke aloha kaakolu mawaena o laua aole he mea nanaa o mawehe ae. No ia mea ua hoohala iho la laua i na hauoli palena ole na ia kukai olelo ana no na lia a

me na kuko ana a kekahi i kekahi.  A oiai e paa ana o Dulcha i kekahi lima o Roselina, ua ninau aku la oia: "Ua  kamaaina no hoi paha oe ia Kauna Damonofa?" "Ae,  ua ike au iaia; he pinepine na manawa ona i hele mai ai e ike ia'u, a ina paha he kanaka naauao oia ina la aole oia e hele hou mai ianei, no ka mea ua lehlehu ma manawa  a'u i hoohoka aku ai iaia."  "U a noi mai paha oia ia oe e lilo i kokoolua nnona ma keia ola ana,ea?" " He oiaio kela. Aka, ua hole aku nae au iaia me ko'u olelo pu aku iaia aole loa e hiki ke lilo au i wahine nan, no ka mea ua lilo ko'u puuwai i ka mea okoa." " Ina pela, he kupaianaha maoli no ka'u mea i ike ai," wahi a Ruleka Ninewa i kamailio aku ai. " Heaha ia mea au i ike ai e kuu Ruleka aloha?"  "Eia: Ma ka la inehinei ua hoea ae la ke Kauna Damonofa me kona hoaloha ma ko'u hale hana, a ua ulu ae la kekahi mau olelo hahana mawaena o maua, oiai ua koi mai oia ia'u e kakauinoa aku malalo o kekahi palapala i hoomakaukau ia e kou makua hanai; a o ke ano o ua palapala ia e koi ma ana ia'u e hoopau loa i ko'u kuleana koi mare ia oe, a e lilo ie i wahne nana. Ua olelo aku au iaia aole loa o'u kuleana maluna o kou mau manao, a ina he makemake kona e hele no oia e noi a e mare aku, me ko'u hooie loa an i ke kakauinoa malalo o keia palapala. Ua lele mai oia me ka manao e pepehi ia'u, aka na kuhihewa loa ia oia ma ka hana ana pela."  "Pela io anei ?" i ninau mai ai o Roselina. Ae; he  oiaio ua noi mai ke kauna ia'u e kakauinoa mamuli o ke kauoha a  ke Duke Nui."  "He mea kupaianaha loa kela au i kamailio mai la, oiai inehinei iho ia no i kamailio mai ai ke Duke ia'u, ua pau ko'u hopohopo ana no ke kauna, oiai,m ua olelo aku oia aole pono iaia ke hoomanao hou mai ia'u ma ke ano he wahine hoopalau ana. A ke haohao nei au no kau mea i kamailio mai nei."  "He oiaio paha kela, aka ma ko'u aoao aole loa au i kuhihewa; oiai ua ike au me ko'u mau maka ponooi i ka lima kakau o ke Dukeo Tula," wahi a Ruleka.  "Aole paha oe i kakauinoa, ea " i ninau mai ai o Roselina me ke ano pihoihoi.  "E ninau mai hoi ha oe e kuu aloha ina paha ua lawe au i kuu oia," wahi a Ruleka.    ( Aole i pau.)

 

NANEA  KAMAHAO

 

O KE

 

KEIKIALII

 

ROMEALA;

 

---KA---

 

Ui Kila Mageneti

O  PARAMERI

 

Ka Nani e haule ai ka Honua;

Ka Mahina Meli o Saiaredina;

Ka La Alohi o Mulisedera:

Na Kulu Koko Kamahao Ekolu.

 

Na Ui Hookelakela

 

O KE AO HOLOOKOA.

 

NA NANI

 

Puuwai Uahoa o ka Henua nei,

---A O KE--

 

Kila Mageneti o ke Aloha---" O Parameri no ia."

 

Ano e ko makou haku mua no ka hopena o ka kakou huakai. Alia, wahi a Romeala e pono au e ike mua i ke kulana o ka aina o Lomelana i na he ipuka kekahi nou e komo aku ai. A e  na kauwa hoolohe, owai keia aina, o ke aupuni anei keia o Raianapo. Ae e ko makou haku o ke aaupuni  keia o Raianapo kaahi hoi o na panihao paakiki i olelo ia, na keia pane a na lulu koko na ia mea i hoike mai ia Romeala ua hiki mai oia i ka hopena o ka lakou huakai kaahele honua, nolaila me ka leo malie, kahea ae la ia i keia mau olelo. E Mamiona e kuu hoaloha e hele no luna o ka aina o Lomelana e kiu, a e hakilo i ke kaulana ikaika o ke kkupna Lomela, a e huli hoi mai me kau hoike piha o kau huakai hooko kauoha. E like me na olelo a ke keikialii Romeala, pela ke kilokilo Mamiona i ae mai ai a hala aku la oia ma kana huakai kiu i ka aina o Lomelana malalo o ka mana o kona aahu kupua o keakakonowailua.  Ma keia wahi e ka  mea heluhelu e hoomaha iki iho ai  ko kaua kamailio ana no Romeala,  a e nana akku kaua no ke kilokilo Mamiona a me kana huakai iluna o ka aina Homelana. Ia Mamiona i haalele hope iho ai i ke alo o kona haku opio, lele aku la oia no ke aupuni o Homelana me ka mama nui, a i loko o na minute pokole wale no hoea aku la oia iluna o ua aupuni la, a makaikai aku la oia i kona mau palena mai kekahi kihi a i kekahi, a oia ka ua kilokilo nei i pane aee ai iaia iho me keia mau olelo, aohe io no he kupua e kiki ke aa e komo iloko o keia make nui, a ke koho kuhihewa ole nei au aole loa ka puuwai koa o kuu haku e aa ana e komo iloko o na palena o Homelana nei. Aka nae, wahi hou a ua kilokilo la, o kuu haku opio he puuwai kupaa kona o ka manao koa e hiki ole ai ke kahakaha ia keia mau olelo hoohe  wale a ke kanalua ole nei au e aa ana no ia e komo i loko nei o Homelana i na au e huli hoi aku ana a hoike aku.

Eia kaua la ua haiki

I ka hooke a na manu.

Me keia mau olelo a ke kilokilo Mamiona iaia iho,  aia  hoi e like me ka olapa ana  ae a ka uwila, aia oia ua puni i na kupua he mau tausani,   a no lakou hoi na leo hooho ahlu e kahea ana i Mamiona ke kokua o ka loea o ke ao, ke alakai hoi i ka aina o Homelana nei. O keia leo hooho o na kupua, ua hoopiena loa aku ia i ke kilokilo Mamiona, a oia kana i owili koke ae ai iaia iho iloko o kona koloka loihi o ke aka kino wailua me ka  manao e nalo ana oia aka, ua laiapa koke ia mai la ia e ka mana o ke ahipele kupua, o na kiai o Homelana, a pau ae la ua koloka kupua  nei i ka a ia e ke ahi, a i loko o ka imo ana a ka make, e ku  ana ua kilokilo nei iwaena o ke okooko ahipele a na kupua o Homelana. O@ai ka lapalapa ahi e a ana i ke kilokilo, ua kahuli ae la ua kilokilo la i punohu uwahi, a moe kokolo aku la iluna o ka aina o Homelana me ka manao e hemo aku ana oia mai loko akku o na pelena o Homelana, aka, ua ahewa mua oia i na maka hia o na kiai makaala o Homelana, a ia wa lakou i pauma mai  ai i ka lakou upa makani puahiohio a wili ia ae la ua wahi puuohu uwahi la a hiki i kona aneane ana e lilo i mea ole. I keia wa a ka makani puahiohio e wilw nei me ka ikaika i kahi punohu uwahi, a aneane e lilio i mea ole, ia wa i ike iho ai ke kilokilo i kona poino, nolaila hookahuli ae la iaia iho i wahi kilihune ua liilii e helelei malie ana, a nee malie aku la ia no na palena e hemo aku ai mawaho o ka aina o Homelana. Oiai ke kilokilo Mamiona malalo o keia kino ona, ua ike ia mai la no ia e na kiai o Homelana, a ia wa lakou i ki mai ai i ka lakou mau poka hekili a me na popo uwila, a i ka loaa ana mai o kahi ao ua liilii, ua hamare ia iho la ia a aneane i kau wahi o ka hoka.

Haihai ka manu

Ke aleale nei ka wai.

I ke lilokilo i ike iho ai ia kona poino no ekolu manawa, kahuli hou ae la ia ma kekahi kino okoa, aka iloko o ia hana ana a ua kilokilo la aole loa he loaa oia, he palekana ana on kona oia iho, mahope o kaua hoao ana no kona mau kino lehulehuhu, i ka hope loa kahuli ae la ia i kuahiwi aniani nui, a ma kona mau aoao e holomoku ana na haupaa me he wai kahi la.

Haluku kaupoku o Hanalei

Kapeku ke poo wai o hinalo.

O keia kino hope o ke kilokilo Mamiona, ua lku ia he tauasani o na kupua, aka, o ka leo hooho ahiu o ka poe i koe, aia no ia ke haehae la me ka huaolelo hookahi-e make ke kilokilo Mamiona. E iho ana na kipikua a ua poe kupua la, e wawahi ana na kopala, a iloko o ka hakoko ana me ha ikaika, aia ka mauna aniani kamahao

Ua puali Panama

Ke alawai o ki o Sueza.

Ae e ka mea heluhelu, aia ka mauna aniani iloko o ka poino nui, ia mau minute, loaa ai kona mau  aoao, ua weluwelu, a o kona kiekie hoi ike iho la ia e laumania me ka aina o Homelana. No na minute pokole o keia hakoko ana a ke kilokilo Mamiona e kua aku i na tausani o na tausani kupua o Homelana, aia hoi ua lilo ae la ua mauna aniani kamahao la i mea ole, ua hiolo iho la ia a haule pahu ilalo o ka honua, a ma kahi a ua mauna aniani nei i ku ai, aia he wahi kumu laau ohia me kona mau lau kamahao e ulu ana. O keia kumulaau ohia a  kaua e ike nei e ka mea heluhelu, o ke kilokilo Mamiona no ia, ulu ae la ua wahi kumulaau ohia la mai ka uuku a i ke mahuahua, a i ka nana aku me ne mea la ua makapo ka maka  o na kupua o Homelana no na laau ohia.   Aole i pau.

 

KENETURIA MAKAHIKI

 

Noho Kuewa Ana o Poiani.

 

He makahiki kumakena ka makahiki 1892 no ka lahui Polani, no ka mea ma ka la 17 o Iulai, 1792, i lilo aku ai ko lakou noho ana kuokoa, a noho hoopili wale malalo o ke aupuni o Rusia. Oia hoi ka piha ana o ka haneri makahiki o kela hakoko kilakila o Koselusko ma Dubienaka, kahi o ua alahikaua Polani la i paa ai ia ke kaua no elina  mau la me 4.000 mau koa wale no, kue ia 18,000 mau koa Ruusia. Nolaila, aohe mea e aae a na wahine o Polani i kono ai a puni keia makahiki o na kahakahana lole eleele wale no, na papale kkanikau, na lako kino hoowehiwehi eleele, a mea ano eleele kanikau wale no apau. Nolaila ke kauoha nei na hui kalepa nui i na kumakena a ku ke ahua no ka lahui Polani.

 

Kupono e Hoao.

 

Ina ua pilikia ia oe e ka rumakiki a i ole, e ke kua maopaopaa, alaila e kaliki ma kahi o ka eha me ka apana huluhulu ae@e i hoopulu ia me ka Chamberlain Pain Balm Laau Lapaau.  E hikilele auanei oe i ke ola kokke i keia laau.  He 50 kenetawale no ke kumukuai o ka omole, a e loaa no ma ka halekuai Laau Lapaau o BENSON, SMITH & CO.

 

HE  MOOLELO

---NO KA--

 

Ui  Nohea  Berela.

 

Ke Kamehai hoopono--Ke kupaa me ka luli ole--He wahine na ke kane hookahi-- Ke au popilikia a me ka huli ana  o ka pomaikai mahope o ka wahine.

 

MOKUNA VII.

 

Hoi mai la o Berela mai kana huakai a i ka hala ana o kekahi mau la pokole, ua hiea mai la kekahi moku mahu no ka holo pololei ana i Parisa, a mailaila aku e holo loa aku ana nno Dover Enelani. Nolaila, ua hooholo iho la ko lanei manao e holo maluna oia moku. Kau aku ia keia lede opio me ke kokoolua ole, aka, ua maalahhi no nae kana huakai moana a iloko o ka hala ana o kekahi mau la maluna o ka moana hanupanupa ua pae maalahi aku la keia ma ke awa ku moku ma Ladana, Enelani ma ka la 21 o Okatoba; a, mamuli o ka oluolu o ka kapena o ka moku, ua loaa aku ia ia ia nei he mau keenaoluolu maikai ma kakahi wahi hale hookipa maikai a malaila oia i hooluolu iki iho ai, a i ka pau ana o kona maluhiluhi, ua u-i aku la oiai ka lede mea hale ma ka ninau ana aku ina ua maopopo iaia no kekahi wahi i kapa ia o Starwood, ae mai la ka mea hale, a hoike mai la , ua  hiki no iaia  ke holo ilaila maluna o kekahi kaa lio no elua hora wale no.  I ka maopopo ana ia Berela keia mea, ua hooholo iho ia la kona manao e holo ilaila e ninau ai i kona makuakane hanauna Wiliama Staar no ka moolelo e pili ana  nona a me kona makuaakine, ina nae hoi e ae mai ana ua kanaka makona 'ia. Ma kekahi aauinala, ua kau aku la o Berela maluna o kekahi kaa hoolimalima a holo aku la oia no kahi a kona luaui makuahine i noho ai iloko o kona mau la opiopio a oia no hoi ka ipukukui ana i hoomalamalama i na paia oia home me ka hauoli, a mamuli no hoi ona i uhi iho ai ke koloka o ke kaumaha maluna oia home no na makahiki lehulehu i hala ae, a ua pani ku ia kona mau ipuka mai na makamaka mai, a ua noho hoi keia kanaka Wiliama Star ke kaikunane hoi o ko Berela makuahine maikai me ka mumule a me ke kaumaha aka, aole nae he mea i hoomaopopo pono i ka ukana luuluu a ka naau o keia kanaka e auamo mau nei;a ua nana mai lakou iaia  ma ke ano he kanaka makona, a naau maua.  E haalele kaua e ka mea heluhelu ia Berela e holo ana no kahi o kona makaukane hanauna a e huli ae hoi e ana i na hana ma ka hale kakeia nui o ka Haku Hakahusa ma na lae kakakai o Enelani Akau e nana ana i ka laula o ka moana kupikipikio o ka akelanika, maluna o  kekahi pali kahakai e huli pono ana i ka moana a Kelanika, a i kapa ia o ka "Lae Gurnard", a he wahi hoi i  kaulana i na au kahiko ma ke ano he kulana ikaika ma ke pale ana aku i na enemi, a he wahi punahele loa i na Moi ake hookahekoko o na la puni koko o ia lahui. E poi mau ana na nalu nui maluna o kona mau pali kahakai me he neiana 'la a ka hikili pamalo. Malaila, e kukilakila ana  ke kakela "Hakahusa a he kahua i punaheleia ohana mai na la kahiko mai, a iloko o keia la ana e noho ana ka Haku oia kakela maloko o kona keena kakau. He kanaka kino nui, me na lala i kau ia e na hoailona o ka ikaika a me ka eleu a nona paha na makahiki i hiki aku ma kahi o ke kanalima, aka ma kona ano nae me he ia he kanaka ia ma kahi okanakolu wale no makahiki ina aole kona mau umiumi alaula loloa e kuuwelu ana ma kona umauma lahalaha. He kanaka i kaulana i ka naauao a me ka hookano.  He kanaka manao paa i oi aku ka paakiki imua o ka pohaku ala. A iloko oia mau ia, ua nana ia aku oia ma ka ano oia ka pou-hana o ka Hale ahaloelo o na alil o ke aupuni o Enelani.  He keiki kamakahi oia na koua makuakane, a me kona makuahine, na haku mua hoi a ua inoa kapu 'la Hakahusa. he nui ka haohao o na kanaka no ka mare ole o keia kanaka i ka wahine oiai, oia wale no ka hope loa oia lalani alii aka, ua loaa no nae he mau keike na na hoahanau o ka haku mua oia hoi, he hookahi keiki na ke kaikaina o ka makuakane o ua haku ia, a he hookahi keiki na ke kaikuahine.  Oka moopuna a ke kaikaina oia o "Nobala Desemona", a o ke kaikuahina moopuna hoi o Dane Konia. Mamuli hoi o ka make ana o keia mau keiki elua nia ka moana, na keiki hoi au haku la ia manao ai o laua kona mau hooilina, oiai o laua na keiki ponoi a ke kaikaina o ka lede mare, ka kuaui makuahine o ua Haka Hakahusa 'la nolaila, ua kau leta aku la oia i keia mau keiki hanauna ana, oia o Nobala Desemona, a me Dane Konia, e hele mai laua e noho pu me ia no kekahi manawa, a e nana oia i ko lalua ano a e wae ae hoi oia i kekahi o laua i hoolina no kona inoa alii a me kona waiwai nui hewahewa, oiai o kaona loaa makahiki mai konamau aina mai, a me ka uku panee o kana dala ua hiki aku ma kahi o  elua hanere tausani paona i kela a ma keia makahiki a ua like ia me hookahi miliona dala maoli na ko kakou heluna dala. Oiai ua haku 'la e noho ana maloko o kona keena kakau, ua huliino ae'la oia a lalau aku la i ke pohoehoe o ka bele a hookani ae'la. Me ka namunamu ana ae i kekahi mau mamala olelo me ke ano nanauki. Hoea mai ia he kanaka @oolauoho hina a hoomaikai mai la imua o ua haku 'la ma ke kunou haahaa ana, a pane mai la "Heahaka manao o kuu Haku?"  " Ua hoea mai anei ke kaa  i ninau aku ai ua haku la me ka huli ole aku o kona aio imua o kana kahu.  Ua hoopuka ia keia mau olelo ma ke ano kakana, aka ua maa nae konakanaka i kona ano nolaila, aole ia he mea ano nui i kona manao. "Aole" wahi a ke kanaka aoo. "E hoike koke mai oe ia'u i ka wa e hoea mai ai," wahi hou a ka haku me ka leo oluolu i like ole loa me ka leo mua. He umikumalina minute ma ia hope mai, aia hoi, he kikeke mawaho o ka ipuka o ua keena ia o ka haku, a wehe maliemai ia ke kanaka aoo i ka puka a pane mai ia. " E oluolu e kuu haku, ua hoea mai ke kaa me Mr. Konia," wahi a ka aoo. "E alakai mai i ka malihini i o'u nei mahope iho o kou hookamaaina ana aku iaia ma kona mau keena i hookaawale ia, a e haawi aku i manawa  nona e hooluolu mua ai iaia mamua o kou lawe ana mai iaia loo'u nei," wahi  a ka haku.  I ka hala ana aku o ke kanaka aoo. ua huli ae ia ka Haku Hakahusa imua o kona pakaukau kakau, a kaulona aku la i kona mau maka  maluna o kekahi mau kii nunui e kau mai ana ma ka paia a hoopuka ae'la "ahe! ua maopopo no la'u e hoea e mai ana no o Konia, mamua o0 Desemona oiai, aole e nalo ke koko o kona makuakane, he eleu no ke kii ana i ka pomaikai loaa wale, a he lolohi ma ka imi ana me ka hou o ka lae, aka aole nae au e koho wale aku mamuli a kona makuakane haahaa, aka e hakilo no au ma kona ouli ponoi." He oiaio, aole i ike mua iki ka haku i keia mau keiki mai ko laua hanau ana mai aka, ua lohe wale no oia no laua. "Ina no hoi paha  he keiki ponoi kekahi na ko'u puhaka ponoi, ina ia o wau kekahi o na kanaka hauoli loa malalo iho o ka la , a e lohe aku i kekahi leo e kahea mai ana ia''u o papa nani wale no hoi iaa he mea oiaio ia a i ko'u wa e nalohia aku ai mai ko keia ao aku, e maopopo ana i ko'u uhane, eia kekahi mea e kanikau i'o ana po'u.  O! Ke ano kamalii nei au."  Pahola hou iho la ka nanaiana kuoo na kona helehelena a iloko oia wa, ua kikeke mai la kekahi mea mawaho o ka puka a ma ia wa no hoi, ua  wehe ia mai la ka ipuka, a komo mai la ke kanaka aoo me ka haha!ana mai o kekahi kanaka opio kino maloeloe helehelena ai.       ( Aole i pau.)