Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 4, 23 January 1892 — Page 2

Page PDF (1.82 MB)

This text was transcribed by:  William Kussman
This work is dedicated to:  Awaiaulu

.

LKa Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.@

MA KE KAUOHA.

HOOLAHA PILI AUPUNI.

            E malama ana ke Alii ka Moiwahine he Ike Alii ma Haleali Iolani, ma ka Poalima, la 29 o Ianuari.

            E apo aku ana ka Moiwahine i na hookupu a ka lahui mai ka hora 7 a ka hora 8 o ke kakahiaka.

            Hora 7 A.M. Hui Hololio, Liliuokalani.

            Hora 7:15 A.M. Hui Hololio, Kalanianaole.

            Hora 7:30 A.M. Hui Hololio, Na Keiki o Hawaii.

            Penei hoi ka Ike Alii Luna Aupuni ma ia la:

            Hora 11 A.M. Lunakanawai Kaulike o ke Aupuni, ko ka Moi mau Kuhina, ka Peresidena o ka Ahaolelo a me na Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

            Hora 11:10 A.M. Na Luna Aupuni.

            Hora 11:40 A.M. Kaena A. Kautz  a me na  Allimoku o ka mokukaua o Amerika Huipuia,  "Pensacola."

            Hora 11:45 A.M. Na Kanikela o ko na Aina E.

            Hora 11:55 A.M. Na Luna Aupuni Kiekie ma ka Aloalii o Hawaii.

            E hoolauna ia aku ana na lede imua o ka Moiwahine, mahope iho o keia a me keia ike pili aupuni ana. 

            Aahu piha ke komo la ma ka wa ike pili aupuni.  He aahu piha no hoi o na lede.

            Hora 1 P.M. E ikea aku no keia mau ahahui penei:  Hui Hoonaauao Liliuokalani, Hoola me Hooulu Lahui Makua, Hui Hooulu Lahui o Kaumakapili, Ahahui Opiopio Imipono Karistiano, Hui Manawalea o na La Hope, Hale Naua, Lei Mamo, Hui Hololio Liliuokalani, Hui Hololio Kalanianaole, Hui Hololio na Oiwi o Hawaii, Hui Hooulu Laau me Hui Makeke.

            Mai ka hora 2 a ka hora 3 P.M., e malama ana ka Moiwahine he Ike Alii Nui, a ma ia manawa, e ike ia aku ai na lede a me na keonimana e makemake ana e haawi mai i ka lakoa mau ike Alli.

            O na poe malihini kaahele mai na Aina E mai, e makemake ana e loaa ka ike alii ma ka ike alii nui, e pono e haawi mua mai i ko lakou mau inoa ma ke Keena Puuku i elua ia mamua ae, ma o ka Luna Aupuni Kiekie o kona Aupuni e noho ana maanei, a i ole i kehahi kamaaina o kela aupuni i kamaaina maoli ia lakou, a he mea hoi ia i hookamaaina mua ia i ka Moi.

            Aole e kaulua iho na lede a me * Ke onimana maloko o ka rumi Kalaana, ia lakou of kaaio ae ai mamua o ka Moiwahine.

            JAMES W ROBERTSON,

            Puuku o ke Aloalii.

            Halealli Iolani, Ianuari 14, 1892.

            [2373 - 1*]

 

I NA POE KOHO BALOTA.

MAKAALA!

            E pono e hoopaa i ko oukou mau inoa ma ka Papa Inoa o ka poe Koho no na Lunamakaainana.  O ka inoa i paa wale no ma ka Papa Inoa o na poe Koho no na * aole e loaa ia lakou ke kuleana koho no na Lunamakaainana

            E nana i na Papa Inoa Koho Balota a e hoopaa koke ia kou inoa e na Luna Nana Koho Balota ma ka Papa Inoa Koho Balota no na Lunamakaaianna.

            O no poe Koho Balota Alii i paa ko lakou mau inoa i keia wa ma ka Papa Inoa Koho Alii, he mea pono  e hoopaa i ko lakou mau inoa ma ka Papa Inoa Koho Lunamakaaianna a me ka Buke Inoa Nui.  He nui na inoa o na Poe Koho Balota Alii * na Papa Inoa i hoolahaia a ma ka Buke Kakauinoa * i * i keia wa ma ka Papa Inoa Koho Balota Lunamakaainana a Buke Inoa Nui.

            C.N. SPENCER,

            Kuhina Kalaiaian

            Ianuari 13, 1892    2372 - 3t

 

I KO MAKOU POE HELUHELU

 

            O ka @ o ka nupepa i keia wa, he kuike wale no.  O ia  hoi he hooki Dala no @ maiaa, a ina o hookaa @ mai i ka Elua Dala, @ wale ka makana, ke kii nani maikai o ka Moiwahine.  Ua hiki no hoi i na nupepa i hookaa ia ke @ pakahi la maloko aka o na eke @.

 

Ka Nupepa Kuokoa

MK

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

 

No ka Makahiki                      $200

No Eono Mahina         100

Kuike ka Rula

 

AUHAU NO KA HOOLAHA ANA

NA @

ANA   1                      2                      3                      4                      5                      6         

@Iniha            $1.00   $1.50   $2.00   $2.50   $2.75   $3

1Iniha  1.50                 2.00                 2.50                 3.00                 3.50                 4.00

2Iniha  2.00                 2.75                 3.50                 4.00                 4.50                 5.00

3Iniha  2.50                 3.50                 4.50                 5.00                 5.50                 6.00

4 Iniha 3.00                 4.00                 5.00                 6.00                 6.75                 7.00

5 Iniha 3.50                 4.75                 6.00                 7.00                 8.00                 9.00

6Iniha  4.00                 5.50                 7.00                 8.00                 9.00                 10.00

            O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maioko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, @ hookomo ia.

 

Hoopukaia E Ka

HAWAIIAN GAZETTE CO.           

H.M. WHITNEY, Luna Nui,

J.U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.

POAONO,      IANUARI 23, 1892

 

KA MAKAHIKI MUA O KA MOIWAHINE MA KA NOHOALII.

E hoomanao ana ke Aliika Moiwahine, i ka piha ana o Kona makahiki mua laluna o ka Hohoalii of Hawaii nei, Ianuari 29 aenei, me no hookupu, no hololio hookahakaha a na ahahui, ka ike alii a na luna aupuni kuloko a me kuwaho mai, na ahahui me na makaainana a me ka malama ana i ahaaina nui maloko o ka pa alii.  Nolaila, he ia kulaia kela, a ke lana nei ko makou manao e lawe ana na makaainana o keie kulanakauhale i keia manawa maikai, i wa no lakou  e pahola kino aku ai i ko lakou mau hoomaikai i ko lakou aliiaimoku.

           

KAKIA KUINAO!

KA WILIKOKI-MORENO PAPA KUHIKUHI HANA NO HAWAII NEI.

Aohe Pale Kumu i Keia wa e Pakele ai.

[Mai ka nupepa Amerika mai]

            "He mea ano ui no," wahi a ka mea kakau, "ko ka lehulehu Amerika ike maopopo iho i no kulana hooponopono aupuni maanei, a me ia ano pu no hoi i ka hana a ke aupuni o Amerika Huiia e hakilo nei i ka hopena o Hawaii.  Olai nae na kanaka Amerika e maopopo ana eia o Hawaii iloko o ka hakoko no ka lanakila, e kue aku i na ino a me no hao lima nui a ka poai pili alii a me na haku mahiko kuleana hookauwa kuapaa, me he ia, e hoohana ana lakou i ka ikaika e hoomau aku i ke kulana aupuni e ku nei keia la." 

            Eia iho ka hoakaka i hele pu aku me ka palapala.

            "Ua holopono ko ka Moiwahine kuko e hoolilo i kona aupuni oia ka oi aku ma ka makemake ole ia, a i ike ole ia mamua.  O kana hooko hana pili oihana mua, oia ka huli ana a loaa he mau kulana iloko o ke aupuni no kekahi heluna o kana mau punahelp anee aloalii.  Ma o kekahi hana piepiele malu mawaena ona a me ka Lunakanawai Kiekie, ua hiki iho la laia ke hookuke i ka Aha Kuhina a ka Ahaolelo i apono ai a me ka hoolala ana i aupuni hou.  Me ka nana ole ae i na kanaka alakai o na aoao kalai aupuni elua , ua kahea aku la oia ia Mr. Samuela Paka e lawe i ke kulana Kuhina Nui.  He hapahaole ike laula ole ia keia me ka noho'na maopopo ole, a he palanaiki loa kona paulele ia koe wale no kona pailani aku i ka Moiwahine.  Ua hoonoho pu ae ia ke alii ikoko o ka oihana Ilamuku i kehahi o kana mau punahele, he kanaka hapa Fiji, nona ka inoa o Charles Wilson.  O ko ka Ilamuku ka oihana ano nui loa iloko o ke @, na ia luna aupuni ka hooponopono ana i ka oihana makai a e lawelawe pu hoi i ka hooko ia o na kanawai, he hiki ia ka Oihana Makai ke hookapae i na kanawai ma ke ano kue, hookuu wale i no poe hana hewa ke nei na kumu o paa ai.  Ua hooko ia keia ano hana i loaa ai he haawina @ nui no ka Moiwahine a ne lona mau paalaio, ua ae wale ka Ilamuku i ka hookomo ia mai o ka opiuma, hookua wale ana i na hana piliwaiwai, na kuai waiona malu a me na ano kue kanawai e ae.  Mailoko mai o keia mau kumuhana, ua loaa i ua poe in o ia poai he haawina @ nui i oi aku i ka uku o ka Peresidena o Amerika Huiia.  He mau tausani eka aina aupuni kai mahelehele ia ae no na punahele pilikino a ka Moiwahine me kekahi kumokuai mailuila.  Mawaho ae o keia, he mau haneri o ua hana lapuwale i hoohana ia no ke alako ana aku i ke aupuni i ka hoowahawaha ia no ka lahui holookoa.Ua paniku ia ka waha o na nupepa me ka aa ole e hoopu-a ae ma ka leo hawanawana, a ma ka hoopili ana ae i ka lawelawe ana i ka loina ripubalika, me he la, he mea ia e hoonalohia loa aku ai i ka akoakoa ana o na ohana pili alii a me ka lakou mau punahele.  Ua ao mai ka ike kaunaaina ia kakou, o na hoao ana a pau e kamailio akea maloko o Hawaii nei, he kumu ia e kauo koke ia ai kekahi iloko o ka halepaahao o Kawa.

            O keia hoeueu hookahuli e lilo i Ripubalika, ua paipai ia a no ia mai waena mai o na alakai o ka aoao Hawaii mahope o ka ike ia ana ua makemake ka Moiwahine e hookelo i ke aupuni e like me kona manao iho, aole hoi e like me ka makamake o ka lahui.  O ke alakai, oia o R. W. Wilikoki, ke poo o ka hookahuli aupuni o 1889, a o ke kii hoomana a ka lahui Hawaii.  Ma na aina e kona wahi i hoonaauao ia ai, a ua apo oa i na noonoo holomua no ke aupuni makamake ia e ka lahui.  O kekahi kanaka (hapa haole) e ae makemake Ripubalika, o ia o Ailuene Bush, he Kuhina i kipaku mua ia, he hoa no ka ahaolelo a he lunahooponopono no ka nupepa Kanaka.  O ke keikialii Kunuiakea, ka panina o ka lalani o na alii Hawaii - na Kamehameha - ua kome ae nei iloko o ka Aoao Ripubalika.  Ke kau nui ia aki nei ke Keikialii e ka hapa nui o ka lahui ma ke ano he hooilina pololei no ka noho-alii, ka mea e noonoo nei ua pii mai ka lalani alii haahau o Kalakaua iluna o ka nohoalii ma ke apuka a me ka lima ikaika o na mea kaua a na Amerika, i hoohana ia e kahoo i ke kumuhana a ka poe hookauwa kuapaa paeli ko.

            I keia wa, ua lokahi na kanaka Hawaii i aupuni Ripubalika, a he tausani paha i kom aenei iloko o ka Hui Libarala.  He nui no na haole e kuokoa nei i keia nee ana, a mawaena o lakou o V. V. Ashford ke alakai kou o ka hookahuli aupuni o 1887.  Ua kokoke paha e haneri kanalima haole i komo iloko o ka hui.  Eia ke pahola nei na lohe, e pau aku ana i ka hopu ia e ke aupuni na alakai.  O ia hana, he mea ia e lele ai i ka pali ka hookahuli aupuni.

            Eia me ka aupuni, malalo o elua haneri kanaka, na koa a me na makai, ala ke upu pu ia la na kokua o na koa manuwa Amerika, o ka hoolele ia aku no e kike me mamua malalo o ka malumalu, "malama i ka maluhia."  He Agena ko ka Aoao Ripubaika ma Wasinetona, me ka manao e keakea ia, ke komo ana o Amerika.

            Ua hooholo ia e noi aku ia Amerika Huipula e hoohui mahope koke o ke kukulu ia ana ona aupuni hou.  O ka poe kue wale no i keia hokahuli aupuni o na poe kanu ko, ka poe e nalu nei aole e lawa na keneta uku makana ke pau ka noho kauwa kuapaa ana o na paahana.

 

 

He Hawaii make i ka laau Make

ua make aku ma ka Halemai Moiwahine i ke kakahiaka Poakahi aku nei, o Keomau a o Keamakahiolo kehahi inoa, no Kalibi aenei, he luina no ka mokuani Mikahala. Eia na mea i lohe ia mai:  he mea mau i na wa i hala, ka nalowale mau o na mea ai o ka moku, e like me na mea ona pai, a me na mea ano like aole nae he loaa iki o ka mea nana e hana mau nei.  Nolaila ua hapalapala ia ka laau make i kekahi mau mea ai e naiowale mau nei a waiho ia no pela.  A ma ka hoi ana mai nei o ka Kikahala mai Kauai mai i ka po Poaono aku ne no, ua kii keia Keomau i kela mea ai i hapalapala ia me ka laau make a ua ai @paha me ka ike ole he laau make kekahi i hamo ia.  Nolaila mahope koke no o ka ai ama, ua hoomaka koke mai la ka laau make i kana hana hoomaewaewa. I ke ju ama mai i Honolulu nei, ua hoihoi awiwi ia i ka Halemai a malaila i waiho ai a make i ka manawa i hoike ia maluna.  Ua lawe ia ke kino make i ka hale hoopoa ia wehala, kaha ia ke kino e Kauka Wook a lawe ia mai ka opu a ke malama ia nei e ka Ilamuku no ko ke kiare koronelo niele pono ana i na kumu make.  Ua hoopanee is ka @ ana a ka Poakahi senei.  Ua hoomaopopo ia ua @ ia kela omole @ make (Croton oil) e Ed. Strout a ua ae no hoi oia.

 

.Na Aie Lahui o ke Ao nei

            O ka aie lajui of Bertania Nui, ua kokoke no ia ma kahi o ka $3, - 350,000,000 - ke kumupaa.  Mawaho ae o keia, he $121,500,000 e uiu mua ia no keia iea i kapa ia no liio makahiki.  O ko Canada aie, kokoke he $287,000,000.   Ko Beritania Inia aie, kokoke he $930,000,000.  Ko na Panalaau o Ausetaralia, kokoke he $788,000,000.

            O ko Farani aie lahui, aia ma kahi kokkoke i ka $7,000,000, a o ka hapanui o lakou, e hookaa ia ana ma ka manawa, aole e kaa aku mahope o ka 1960.

            O ko Geremania aie, ua koho ia aia ma kahi o ka $307.500,000, a o ko na aupuni mokuaina iho, kokoke i ka $1,800,000,000.

            O ko ke aupuni emepire o Rusiaaie, kokoke e $3,731,000,000.

            O Italia aie, na komo loa aku nei i ka nenelu a ua kokoke i ka $4,500,000,000.

            O ko Tureke aie, aia iloko o ka manaolana ole e kaa ana, nona ka huina he $900,000,000.  O ka inoa maikai o ke aupuni aohe makemake ia no ke ino, a ina aole ia o ka aie wale hou aku no. 

            O Suedena, aole no ia i komo loa aku i ka nenelu kuhohonu ke hoohalikelike ae me kona mau aupuni makamake pili loloke.  He $66,500,000, wale no kona aie.

            O ko Auseturia - Hunegari aie, he $2,322,658,340, oiai hoi o ko Auseturia aie, aia ma ka $1,615,000,000, a o ko Hunegari aie ponoi hoi, aia ma ka $657,468,075.

            Oko Kina aie, he $38,500,000.  Ua ano like ko Kina inoa maikai me ko Tureke, a i ole ia ua oi aku no ka nui o ke kue i ko Kina.

            O Sepania, he aie kona aia ma kahi o ka huina kokoke i ka $1,290,500,000.

            O Amerika Huipuia wale no ka mea kulana maikai o ka waihona dala o na aupuni nui.  O kona aie wale no e helu ia nei ka uku panee, ma ka la i o Dekemaba, 1891, he $585,026,870, a i hoemi ia iho ma ka $2,570,139 iloko o ka malama o Novemaba.  He mau aie e ae no kekahi o ke aupuni i hiki mai ka wa hookaa o no bona a me na aie uku pauee ole nona ka nui he $392,713,116, a me na bila pepa dala waihonua aupuni nona ka huina he $569,221,709.  E hiki ana ka aie a pau loa i ka $1,546,961,695.  Ina e hoolawe ia mai ka $748,356,750 e waiho nei ma ka waihona, alaila o ka aie wale no i koe iho, he $798,604,945 - ua kokoke no e pau keia koena i ka lawe hele ia i dala kalepa hali ma o a maanei.  E ia no he koena i ka lawe hele ia i dala kalepa hali ma o a maanei.  E ia no he koena dala nui ma ka waihona e uku ai i ka aie ukupanee a pau loa i ka wa hookahi, me ke jue no o ke dala ma ka huina i emi iho malalo o $200,000,000 mawaho ae.

 

He Makana mai Enelani mai

            E Mr. Lunahooponopono - aloha oe:  E ae oluolu mai oe e haawi mai i wahi kaawale e hoolaha ia aku ai ka makana hahamaha malalo iho a kekahi lede o Enelani, i haawi mai ai ma o Rev. H. H. Gowen la, ma ka palapala i loaa mai i keia la:

            ALOHA OE - Ua hoomaopopo ia mai au e Mr. Gowen, ua kamaaina oe me na laau lapaau a Matte a ua kakau oe no ia mau laau maloko o na nupepa o Honolulu.

            "Oiai ua ikea ka hololea o ka ka Makua Muller lawelawe lapaau ana i ka mai lepera me keia mau laau lapaau, aole anei he mea hiki ke kukulu ia ona halemai uuku ma Molokai no ka lawelawe ia ana o ia ano lapaau?

            "Ua olioli loa au e haawi aku ia oe i $250 no ke kokua ana i keia hana, a i ka wa e ku ai ka hana, e haawi aku no au ia oe i $125 i ka makahiki no elima makahiki ka loihi no ke ola o kekahi kahu malama ma'i.

            "Aole loa au i nele i na ike no na pomaikai e loaa mai ana mai keia mau laau lapaau mai i ka wa i loaa ai i keia mai i pahua ka ikelapaau."

 

Owau iho no,

"Ua @ aku au i keia manawalea i ka Papa Ola no ko lakou noonoo ana, a ke hoolaha ia nei i keia wa me ka manaolana malia o ku mai kekahi poe e noho kokoke nei me kakou a pupukahi mai i na makana ano like.

            Owau iho no, me ka oiaio,

W. H. Barnes.

Honolulu, Ian. 19, 1892

 

A keia Poalua ae, e haiulu mai ai ke kokuahi Australia ma Honolulu nei mai Kapalakiko mai

 

NU HOU KUWAHO.

            I ka hora 5 wanaao Poalua nei, ua ku mai ka mokuahi "Monowai" ma Honolulu nei, iloko o na la holo 6 me 8 hora mai Kapalakiko mai, mahope o ke kali ana he 5 mau la no na eke leta mai o Europa o ka apa ana ma ka moana Atelanika a ma ka aina mai.

            Ua lawa mai ka "monowai" no keia awa, ia 12 ohua kapena a me 15 ohua oneki.

            O ke kumukuai o ke kopaa ma na makeke o Amerika Huipuia ma ka lono hope loa, he 3 1/2 mau keneta o ka paona.

            Aia no mokukaua hao Amerika Kaletona a me Kapalakiko ma Sana Diego, Kaleponi, kahi e kali la i na kauoha a ke aupuni no ka laua wahi e hookauwa ia aku ai.

            Ua make mai nei ma ke kulanakauhale o Wasinetona i ka la 8 o Ianuari, o Adimarala Rodgers o na aumoku kaua Amerika.

            ua koho hou ia mai nei o Lluna Senate John Sherman e na mokuaina elua o ka mokuaina o Ohio, e noho Luna Senate mau aku no Olio iloko o ka Ahaolelo Senate Lahui ma Wasinetona no eono makahiki.

 

KE KAMA ALIIWAHINE KAIULANI.

            Bosetona, Ian. 2. - Ke upuia aku nei e laalele aku ana ke Kama Aliiwahine Vitoria Kaiulani o Hawaii i keia kupulau ae ia Enelani, kahi ona i hoonaauao ia ai ma ke kula no ekolu mau makahiki i hala, a e holo mai ana i Bosetona nei a komo i ke Kulanui Wellesley no ka hoolawa ana i kona imi naauao.

 

KA MOKUAHI ANA MOANA ALBATROSS.

            Ua ku aku ka mokuahi ana papaku moana hoomoe uweaolelo moana Pakipika "Albtross" i Kapalakiko, mai Hawaii nei aku, a o na helu o kana mau ana hohonu ana no ke ala kahi o ka uwea e hoomoe ia aku ai, ua hoouna loa ia aku i Wasinetona, malaila e hoomakaukau ia ai a makaukau no ka waiho aku no ko ka Ahaolelo Lahui noonoo ana i ka wa e hapai ia mai ai no ka lawelawe nana ia.  Oiai, aia ka hapanui o ka Ahaolelo Lunamakaainana i na Demokarate, aohe maopopo o ka holopona.

 

KE KUAHAUA AUHAU DUTE.

            Ua lonolono ia ae, ua hoomakaukau iho o Peresidena Harisona i kana kuahaua no ke kukala ana aku, e kau hou ia ke duto maluna o na waiwai o na aina e mai e kahe nei iloko o Amerika Huipuia, a i lawelawe ole i na pomaikai o ka panai ana ma na hana kuikahi panailike i keia wa, e like me ke kanawai a Makinele, aka o ka manawa nae e kukalaia ai, i Maraki 15 paha.  Eia no na aupuni o Amerika Waena a me Hema ke awiwi mai nei i no kukakuka ana, a e pau ana paha lakou i ke kome mamua o ke kukala ana.

 

MIHI O KILI IA AMERIKA HUIPUIA

            Ma na lono hope loa mai Valaparaiso mai, ua laulaha ia ae ua hoouna ae ke Kuhina o lo na Aina E o Kili ma ka uweaolelo i ke Kuhina Noho o Kili ma Wasinetona ia Pedro Montt, e hoouna aku oia i mihi oiaio i ke aupuni o Amerika Huipuia no ka ulia ana mai o kela haunaele popilikia i ulupa ia maluna o na luina o ka mokukaua Amerika Balatimoa i Okatoba i hala o 1891.  O na hihia e ae e hihipea nei mawaena o na aupuni elua, e noonoo awiwi ia aku ana e ka aha kuhina hou.

            Ua hoopau aku o Peresidena Montt i ke kuhina mua Matta o  ko na aina e, a ua koho ia he kuhina hou ma kona wahi, no ka pane pakike a kela kuhina mua o ko na aina e i ka Peresidena o Amerika Huipuia, ma a inoa o ke aupuni o Kili, oiai nae o ua pane la na Matta ponoi no ia i haku ponoi iho me ka hoike mua ole ia imua o na kuhina e ae a hooana e ia no i ke Kahina Noho ma Wasinetona.

NA PALAPALA HOUPUUPU.

            Berelina, Ian. 10 - He pihoihoi nui maanei i waena o no kanaka, mamuli o kekahi mau palapala paihakahaka i loaa aku ia laou me na manao ikaika maloko, a ma ke ano hou he mau palapala hoopii ia, e nonoi ana i ka Emepera o Geremania e kipaku ae i ke Kuhina nui Caprivi, a e hoonoho hou ia o Biaimaka malaila.

            O ke jumu hoopii mua, ma ke ano maikai no ia o na manao, pakui aku ka loa o na kumu hoopii me na olelo ana ikaika iki; pele aku no me na kumu hoopii a hiki i ka elina, a o ka hope loa ona kumu hoopii, ua lilo holookoa ae la na olelo ikaika, a hoike maopopo loa mai i ka awili pu o ka ohumu kipi.

 

KAUA HOU PAHA AU ANEI O SAMOA

            Ma na lonoi loaa ae i Amerika Huipuia mai Kikane aku, Wale Hema Hou, i ike ia iho ai ua kokoke loa e ulele kaua hou ma Samoa, no ka mea, ke olelo ia mai nei aia ko ka Moi Malietoa mau koa he elua haneri ke neenee aku la a kokoke i ko Mataafa wahi e noho la ma Luma, me ka manao e hoopuehu a kipaku loa aku i ko Mataafa poe kanaka hoohaunaele mailaila aku.

 

KO KA EMEPERA MANAO,

            Berelina, Ian. 10 - Ma ka hai waha a kekahi mau luna aupuni pili loa aku i ke alo alii, ua hoomapopo wale ia e noi ana ka Emepera Williama maloko o kana haiolelo, i haawina dala hou no na pualikaua a me ka hoalo ana i mau papu hou, ma na palena aina e pili la me ko Rusia, a e hoomau pu aku hoi i na hooponopono hoohaiki o ka ahaolelo e pili ana no Alsaee Lorraine ma o na hooulu kue e hehiko ia ai ko Farani kulana, e ala mai ai na haunaele malaila.

 

NA MEA MAKE NO KA EMKPERA O RUSIA.

            Sana Petrobono, Ian, 10 - He elua hoa o ka hui malu Hihila i hopuia mai nei ma Mosekao mamuli o na hoike maopopo ia, ua hoahu malu laua i na poka pahu i hoolawa pu ia me na lako hoohana wili malalo o ke alahao, kahi o ke kaamahu e hali mai ai i ka Czar mai Carmea.

 

NO KE DUKE O CLARENCE MAI.

            Ladana, Ian. 10 - He maimai ke Duke o Clarence, ke keiki makahiapo a ke keikialii o Wale.  Ua loohia oia me ka eha ma ka puuwai i awili pu me ka @.

 

AHULAU NA'LII.

            Parisa, Ian. 10 - Ua make o Pryson, kuhina mua o na aumoku kaua, i keia ia, me ka mai @ ikaika, a ke waiho pu la ka Emeperesa o Auseturia, ka wahine kanemake a ke Kedive o Aikupika a me kana kaikamahine alii i kela ano mai hookahi.

 

MAKE KE ALIIKUI O AIGUPITA.

            Ua make mai nei ma Kairo, Aigupita, i ka la 7 o Ianuari, o Tewfik Paso, ke Aliikui o Aigupita mai ka ma'i la garipa mai, aka eia no nae he mau lono, ua hanai laau make ia ka.  Ua pani ia ma kona wahi kana keiki ponoi.

 

 

Mai na Kona, Hawaii mai.

            He nui ka ua  ma Kona nei, I keia la, Ianuari 14.

            Penei na uku hana o na luna alanui o Kona nei a Kale Mahope:

            Alanui o Kohanaiki, Moses Barrett ka Luna, he $80. ka uku malama; hope luna alanui, he $40. o ka malama; kupakako, he $25. o ka malama.  Mai ka 2 kanaka ahiki 15 ka palena oluna.

            Alanui o Kalahiki, he $50. Ka uku malama o ka luna; kupakako, he $25. o ka malama.  He 10 kanaka hana.

            Alanui o Pahoehoe, he $40. ka uku luna o ka malama; kupakako, he $25. o ka malama.  Mai ka 2 kanaka hana a i ka 15 ka palena kiekie.

            O keia na hana a na punahele a Kale Mahope.

 

HE POLOAI I ANOI IA.

            I na makaainana koho balota o ka Apana o Hana:  Aloha oukou - Mamuli o ka oukou noi ia'u e lilo i lunamakaainana no keia Apana i keia kau ahaolelo e malama ia ana ma ka Poakolu mua o Feberuari o keia makahiki, ke ae nei au i ka oukou noi e lilo i lunamakaainana no oukou.

J. K. Iosepa.

            Hana, Maui

 

PANE HOOMAIKAI.

            Ano, i keia nanawa, ke haawi aku nei au i ko'u hoomaikai nui i  o'u nau hoaloha a pau o ka moupuni o Oahu nei.  A mamuli o ka oukou mau noi ia'u e ae au e holo Moho Alii kuokoa no oukou a pau e na kanaka Hawaii e noho ana maluna o ko kakou aina aloha, ke ae nei au e hana i ko oukou makemake e holo moho alii a i wahaolelo hoi no ka lehulehu iloko o ka Hale Ahaolelo.  A maluna o oukou e na kanaka Hawaii aloha aina oiaio a pau ko'u hoomaikai piha, a ke haawi nei au i ko'u puuwai no ka pono o ka nohoalii, ka aina a me ka lahui aloha.

 

HANALE WALAKAHAUKI.

            Ua hoomanao ae ke Alii ka Moiwahine Kanemake i ka la 20 o Ianuari nei, oia hoi ka la i make ai ka Moi Kalakaua ma Kapalakiko o ka makahiki i haa, ma ka pii ana i ka halelua i uka o Mauna Ala, @ na pua hoowehiwehi o na ia kumakena.

 

Aohe Laau e Oi ae.

            Ua lawe ae o Kauka R. @ john o Missouri a hoomaikai @ i ka Chamberlain Laau @ ka mea ua ie oia i ke @

            Ua haawi oia i ua laau @ wa e lawelawe lapaau ana @ hi mau makahiki lehulehu olelo mai nei oia aohe laau e like me keia.  He laau loa no ke anu e oia a e pale a he hoola no ka mai @ ke kuai ia nei keia laau waiwai loa ma ka Halekuai @, Smith & Co., na @ Hawaii nei.

 

Hoolaha Hou.

            I LOKO O KA AHA HOOKOLO@ KIE O KO HAWAII Pae Aina @ kue ia HENRY VIDA.  Hoopil@ @

            LILIUOKALANI  ma ka loko @ ko Hawaii Pae Aina Moi.

            I ka  ilamuku o ke Aupuni a Hope me ka mahalo.

            Ke kauoha ia ku nei oe e @ @ Vida ka mea i hoopil@ ina e @ oia i kaua pane i kakau ia @ iwakalua mahope iho o ka @ ia i kaua pane i kakau ia @ e hele mai imua o ka Aha @ i olelo ia ma ke kau o lau@ malama ia ana ma ke keena @ @ Hookoiokoio o Honoiulu @ Oahu, ma ka POAKAHI @ @ mai ana, ma ka hope @ kakahaika @ no ke aha ia e  ae ole ia ai @ @ ka mea hoopil e like me ka mea Iloko o kana palapala @ @ .

            A e hoihoi mai i ka @ @ @ piha @ kau mau hana @ ia @

            Ikea ka mea @ @

            lunakauanui @ @

            @ @ @

            Ke hoike nei @  @ @ @ @ @ no ia o @ @ @ @ kanoha ua aha @ @ @ @ panee ia kuhia @ @ @ @ nua.

            Kalau ia ma @ @ @ @ @

            AHA HOOKOLOKOLO @ @   waii Pae Aina.  @ @ @  Na KALAMA o Honolulu @  @ ole.  Ma ka waiho a @ @ @ palapala nei a  @ @ a ua Liwai Kaiama la e @ @

Kalama ia o Honolulu, Oahu @ @ @ ole ma Honolulu, i ka la @ @ D.1891, a e nei ana e hoopuka ia @ lunahooponopono waiwai iaia @ @ @ na keiki oe ole.

            Ke kauoha ia nei, o ka POALUA  @ Feberuari, A. D. 1892, oia a wa@ hoolohe ana i ua nei la, ma ke @ kolo o keia Aha ma Honolulu a ma iaa ma ia wahi e hele mai ai ka @ a @ a e hoike mai ina paha he @ ka @ ole ia ai ua nei ia.

            Hana ia ma Honolulu, @

Na ka Aha:

@ @

@ @

            AHA HOOKOLOKOLO APANA @ Hawaii i'ae @ Aina Maka @ 2.  Ma ka hana o @ @ no Waimea, Kauai, i make ma @ @ o ka Lunakauawai Kaapuni

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana @ palapala nei a me ka papa @ o @ @ wai, luna@ponopono o ka waiwai o@ Pai, no Waimea, i make, e nei ana o @ loaa mai @ he @ a e nei ana @ apono ia kela mau mea a e kanoha@@ i na waiwai e waiho ana ma @ @ mea i kuleana malaila a e @ @ me kona mau hope mai @ @ noho @ ia ano.

            I'a kauoha ia, o ka POAHA ka la @@ruari, M H 1892, ma ka hora upu o @ @ imua o ua Lunakanawai ia, ma e @ Hale Hookolokolo ma Kolua, oia @ ka manawa i koho ia no ka hoolela @ nei ia, a me na papa hoike i olelo ia @ a pau i pili malaila e hele mai a @ @ kumu, ma ke kumu @ ko lakou @ ua nei ia, a maiaila e hoike mai a @ @ na mea i kuleana maloko o ka @ @ ia.  A o keia kauoha ma ka olelo @ @ ia maloko o ke @ Kuokoa,  @ he @ hoolaha ia ina Honolulu, i ekolu @.

            Kahauia ma Koloa, Kauai @ Aina i keia ia @ o Ianuare, M H @

J M @ @

2372@ Lunakanawai @ @

            AHA HOOKOLOKOLO @ Hawaii Pae Aina Ma @ @ waiwai.  Ma ka hana @ @ @RiCHMOND no Waimea, Kauai @ @ Keena, imua o ka @ @ . 

            Ma ka heluhelu a me ka @ @ palapala @ a me ka papa @Wilhelm,  @ @ @Peter Richmond no Waimea i make e @ e apono ia @ hoolilo he $@ @ @ o na mea i loaa ai @ he$ @ ana e  uaua a @ keia mau mea a e ka @ ia e mahele ia na waiwai e waiho ana ma @ ana iaia a me kna mau hope mai @ @ ho ana ma ia ano

            Ua kanoha ia o ka POAHA. ka la Ianuari, M. H. 1892 ma ka hora umi o kaha imua o ua Launkanawai ia ma ke @ @Hale Hookolokolo ma Koloa, Kauai @ @ me ka manawa i koho ia no ka @ @ ua nei ia, a me na papa hoike i olelo ia @ @ poe a pau i pili malaila e hele ma a e @ @ ke kumu ina he kumu @ @ ko lakou @ @ ai na nei ia , a malaila e hoike mai ai ua @ o na mea k kuleana maloko o ka waiwai @ @.  A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii @ @ ia maloko o ka "Kuokoa," he nupepa @ @ hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule @  @ ae o ka namawa i olelo ia no ka @ @

            Kakau ia ma Honolulu, ko Hawaii @ @ i keia la 6 Ianuare, M. H. 1892

JACOB H. A@

@ Lunakanawai Kaapuni A @ @

 

B. F. DILINAHAMA

MA KA HALE PAIKAU@

Monamana.

POAONO, IANUARI 23.

HORA 7:30 AHIAHI.

            Ke nei ia aku nei o @AKEPOKA e hiki ae malaila, no ka puka ana kehaki mau mea nona.

2373@

 

Moho Lunamakaainana

Apana Ekolu

B.F. Dilinahama

KA MOHO I WAE IA E

"Na Keiki Oiwi o Hawaii"

[2373-2@]

KA MOHO HOLO HOOKAHI

 

H. M. von Holt

(HALE PONO HOLO)

NO KA

PAPA ALANUI.

[2373-2@]