Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 5, 30 January 1892 — Page 4

Page PDF (1.42 MB)

This text was transcribed by:  Judy Kamm
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HAIOLELO A

B.F. Dilinahama

 

Moho Loea Kaulana

 

Lanakila Malona o ka Aeabaokae.

 

Lokahi ka Lahui ma ka Pono.

 

Haaheo ke Kulana o ka Moho.

 

Na Keiki Oiwi o Hawaii

a me ka Poai Aloha

Aina Oiaio

 

Ka Holomua o Hawaii a me ka

Pono o ka Lahui ka Mea Oi,

 

Mn Hoakaka Kaiaiaina Naauao

Lua Ole i  ike ia.

 

Imua e na Hoa a Lanakila-Ua

Lamaku Hawaii no Dilinihama

ka Noho-Wahaolelo Kanlike.

 

HAIOLELO MA KA-HALE HUI O NA PUKIKI.

F. NA KEONIMANA-Ia'u e ku aku nei @inua o oukou i keia ahiahi, a ia'u hoi e kilohi aku nei ia oukou a pau a hoopapa pu aku i ko oukou waihona noonoo, me he mea la ma ko'u noonoo maoli iho no, aole i kala kahiko i lilo ai ko oukou mau puuwai a me ko oukou koho ana no'u nei, a oi loa aku hoi, no'u ko oukou mau balota a pau.  I ka makahiki 1876, ku makahiki hoi i loaa ai he KUIKAHI mawaena o Amerika Huipuia a me Hawaii nei, ua ae ia ma ua kuikahi la i hana ia ke komo wale ana aku a me ke komo ana mai o na waiwai o na aupuni a elua me de dute ole ia.  Ma ia makahiki no hoi, e na keonimana, ua ike ia ka pii ana ae o ka aina, a i hoomaopopo ia ma o keia mau huahelu.  Iloko o ia makahiki ua hoouna aku ko Aupuni Hawaii iloko o na makeke o Amerika Huipuia a me kekahi mau aupuni e ae, i na waiwai i hoea aku ko lakou mau waiwai io i ka $1,000,000 dala, a i kela makahiki aku nei ua pehu ae la kela huahelu e kau ae la a i ka $16,000,000, a iloko a na makahiki he umikumamalima i hale ae nei, ua hiki aku i ke $99,000,000 ka waiwai io o na waiwai o ke Aupuni Hawaii i kuai ia ma na makeke o na aupuni o ka Poepoe Hikina a me Komohana, maunuli o keia kuikahi i loaa ia kakou.  Ina aole i hanaia keia kuikahi (a he lehulehu no hoi na poe kue ia wa a pela no hoi me kela), o oukou ua poe i paialewa ia mai a hiki ianei a i ano kuonoono ka noho ana, aole loa oukou e ike i keia pomaikai ina aole i hanaia keia kuikahi.  Mai ia makahiki mai, ua kau kehakoha ae ke Aupuni Hawaii maluna o na anuu kiekie o ka WAIWAI, o kaheawai ana ke dala iioko o ka aina, ua hoohana ia ma ke kukulu ana i na mahiko a me na mahinaai @aiki, ua pii ae na ana waiwai auhau, ua pehu pu hoi me na loaa o ka oihana Hale Dute.  Ua hookaawale ia e ka Ahaolelo he puu dala nui no ka hoohoihoi ana i ka hookomo ana mai o na lima paahana mai na aina o mai, a pela i loaa ai ia oukou ho kokua nui ma o ko oukou hoea ana ianei.  Maikai a molaelae ke alahele; loaa ole he kuia iloko o ia mau makahiki; pela ka hele ana mai iloko o ka maikai a he elua makahiki i hala ae nei, ano okuku mai ana na ao hakumakuma o ka PILIKIA.  Hooholo mai nei na Hale Ahaolelo a elua o Amerika e hookomo ia aku ke ko iloko o ia aupuni me ke date ole, a no ia hooholo ia ana, ua pahola a ua hoike ia mai ka lohe ia kakou.  Aole o ke ko wale n@ mai ko kakou aupuni aku nei ka i ae ia e komo wale aku iloko o Amerika, aka, o ke ko no kekahi o na aupuni e ae, malalo o kekahi kumu i manao ia.  He wahaolelo ko kakou ma Wasinetona oia o Mr. H.A.P. Carter i hala aku la i ka make; ma o kona hooikaika a hoakaka ana i  ko kakou kulana e ku nei i keia wa i na kanaka loea kalai aupuni o ia aupuni, na ia mea i kono aku i ko lakou noonoo e hapai a e i@i i alanui nana e hoo@ma ae i ka auamo kaumaha e haawe nei maluna o kakou, nolaila, ua hoolala lakou a ua manao pu hoi e hana i kuikahi nana e pale ae i ka popilikia a e hookomo aku hoi i ka aina holookoa iloko o ka POMAIKAI nui.  Ua ae molaelae ia kakou e hana i ko kakou mau kanawai ponoi iho i ku i ka pono,a e ku no kakou ma ke kulana noho'na kuokoa e like me ka loihi o ka maikai o na lawelawe a hookele aupuni ana, a ma ka panai ana aku i ka maikai i pahola ia mai e kela aupuni nui, ua kono pu la mai ko kakou aupuni e haawi aku i ke Awa o Puuloa no ka hoohana ana a ke aupuni o Amerika a hiki i ka wa a na aupuni a elua e hoopau ai ia kuikahi.  A no keaha i hana ole la ai ua kuikahi la."  F. ninau ia no keia ninau a e pono.  No ka mea, i ko kakou wa e hoao ole ai e hana i keia kuikahi, o ka wa no auanei i@ e aka hoohenehene la ai kakou no ko kakou palaka a lomaloma wale iho no.  Aka, e hai aku no AU ia oukou: O keia Mr. C.W. Akepoka, (iloko o kona mahaoi nui e nonoi nei ia oukou e koho iaia i wahaolelo no oukou i ka Hale Ahaolelo, e hele hou ola a e palua a pakolu iho @ ke kau ana i ka popilikia maluna o ka AINA, hoohui iho la oia iaia iho me Buki a me kona mau paalalo a hookikina aku nei i ka Moi Kalakaua aole e kakau i kona pulima alii ma ke kuikahi, no keia mea, ua hoakaka a ua hoomaikeike hou aku o Mr. Carter, ko kakou Kuhina noho ma Wasinetona, i ko kakou kulana popilikia i ke aupuni o Amerika, (a ua kono, pu ia oia e hoike aku he kainalii wale no ku kokou hana), ia wa i ike ai ka Moi i kona kuhihewa @aoli a me ka hewa o kana mea i hana ai, a no ia kumu oia i haalele iho ai i ka aina a au i ka moana me ka manao e hoihoi hou mai i ka pomaikai i pahemo ai mai kona lima aku, eia, ua halawai oia me ka make ma ke alahele.  Aka, ina he manao ko Mr. Akepoka e kokua kakou i ua kuikahi la ia mau la a pela hoi i keia mau la, i loaa ai he pono no kakou a pau, ina la aole oukou e ike ia'u maanei i keia po.  Aole mae oia i hana pele.  Owau ka mea i noho a kamaaina ma keia mau paemoku no iwakalua-kumamahiku makahiki, ka mea hoi i hana hoohoihoi a hooholomua i ua hana kuloko o ka aina, aole loa i ae oluolu ko'u manao e ike i kekahi kanaka e like me ko Mr. Akepoka ano, ka mea hoi aole he waiwai a kuleana nui ma Hawaii nei, e hana a e lawelawe ana i ka hana e alako ai i ka aina iloko o ka popilikia.  Ke noke mai nei oia: ka waha palolo a ke olelo mai nei he hoa'loha oia no oukou.  Heaha kana mea i hana ai no oukou."  Eia wale iho no.  Ua hana a ua lawelawe oia i ka hana e hookau ana i ka popilikia maluna o oukou, a aole maluna o oukou wale no, aka, maluna o ka lahui holookoa pu kekahi.  O keia Akepoka, ua uku iho nei oia i kona auhau no keia makahiki i ka huina dala nui hewahewa o $43, a me keia huina dala nui hewahewa a ka launa ole, ua nui hewahewa pu kona uwo a wahapalolo ana i oi ae mamua o na kanaka he umi i uku i ko lakou auhau makahiki o $100,000.  He lehulehu wale o oukou o uku nei i na auhau i oi aku mamua o kela kanaka walaau e ake nui nei e lilo i Lunamakaainana no oukou.  O kekahi kumu a'u i hoomaopopo lea ai no ka uuku loa o kona auhau mamuli no ia o kona hoouna ana i na dala a pau e loaa nei iaia i na aina e, kahi ana i aloha loa ai a oi aku mamua o kona aloha ia nei.  Aole au i ike i kana mau ha@a ponolalo e manao nei e hana, aka, ua ike nae @u eia oia ke hoomakaukau nei i kona pahu lole a opeope paha no ka haalele mai i na kai@ulu Hawaii iloko o keia @au la pokole.  Ina ola e komo ana iloko o ka Hale Ahaolelo mamuli o ka oukou koho ana, he mea maopopo mahope iho o kona hoolilo ana i keia aina i luahi na ka poino a me ka pilikia, e mihi ana ko oukou nanu me ka makawelawela no ka hewa a oukou i hana ai, aole nae kela e loaa aua i oukou, oiai ua hala aku la ka puulena, a o kana hana hana no hoi ia i maa o ke apuhi.  Ke olelo nei oia ia oukou o C.R. Bihopa a me na kahu waiwai o Pauahi ko oukou poe enemi ino loa.  Ke hoino loa nei oia i na hoahanau o ka ekalesia o Kaukeano, me kona hele no nae ilaila i kekahi manawa.  Ke hailuku nei oia me ka hoino loa ana i ka Hui Alahao o Oahu a me ka Hui Hoala Ha@a Mikiala, aka ma ka olaio maoli nae he inau mea hoopomaikai nui loa kela no keia aina: a ke olelo mai nei oia e kue ana oia i na oihana kalepa kuokoa o ka aina nei, ke kukui hookahi hoi nana e hoomalamalama nei i na pomaikai o keia noho'na.  He mea oiaio, o ke kahoaka hookahi e loaa ai na manaolana ana no ko keia lahui pomaikai, ke hooikaika nei keia Akepoka e pepehi a noho aku keia lahui iloko o ka poiuo a me ka hune mau loa.  E hoomanao iho oukou, ua loaa mai ia oukou he $65,000 ma ke gula mailoko mai o ka waiwai o Bihopa no ka hoala a me ke kukulu ana i mau halekula hoonaauao no na opio Hawaii, a me na dala e uku mau ia nei ia oukou i kela a me keia pule nona ka huina he $27,000 mai na hoahanau mai o Kaukeano, a ke manao nei lakou e uku hou mai ia oukou @ $30,000 no ka hana e hanaia nei ma ko lakou luakini, a mamua hoi o ka paa pono ana o ia hale, a o oukou e na poe e hana nei no ka Hui Alahao a me ka Hui Hoala Hana Mikiala, ke uku ia nei oukou a oi aku mamua o na uku i loaa ia oukou mamua, a me ka paina awakea e  haawi wale ia nei ia oukou.  Aole anei e olelo mai ana na kanaka ua hana makou @ na hana ku i ke aloha ia oukou?  He mau enemi anei oukou no makou?  Ke olelo nei au, aole.  Nolaila, ina ua manao ouko@ he kanaka kupono maoli o Akepoka i oi aku imua o'u hoouna aku iaia i ka Ahaolelo.  Ma keia wa eia au ke hana nei i na oihana mikiala, a o ka hapanui o ia mau hana, na'u ponoi no i hoala.  Ke loaa nei i na kanaka he 61 mawaho ae o ka Hui Alahao he $2,826 i kela a me keia mahina.  O keia poe, he Hawaii, Pukiki, Amerika, Beritania, Geremania a me 10 Pake, aole hoi he mau paahana Inia kekahi.  O ka hapanui o keia poe e hana nei he mau ohana ko lakou.  Ke hoolimalima nei ka Hui Alahao a me Aina o Oahu he 33 poe kanaka, a ke loaa nei ia lakou i kela a me keia mahina he $6,200.  Ke uku nei keia mau hana i ke aupuni i kela a me keia makahiki he $5,000 uku auhau, a ke pii mahuahua mau aku nei.  Ke uku nei hoi na Hui Mahiko o Kahuku a me Ewa i kela a me keia makahiki he $6,544.60, na hana hou hoi i @oala ia mamuli o na hoohoihoi ana a keia Hui Alahao e hoino mau ia nei.  Oiai, i ke au mamua, aole i loaa i ke aupuni he wahi kenela hookahi mai kela mau wahi mai.  Mawaho ae o keia mau hana mikiala, he lehulehu wale o na kanaka i hoolimalima ia e kela mau mahiko a ke uku nei hoi lakou i na uku auhau.  Ke loaa nei i ke aupuni na dala mawaena o ka $12,000 a me $13,000 no na waiwai i hana ia mainuli o ka'u hookele ana a hapai ana hoi maloko o keia aina.  O na dala i loaa ia'u mamuli o ka'u hooikaika kino ana eia no ia iloko o keia aina.  Ke hoohana ia nei ia mau dala no ka hoopomaikai ana i keia aina a no ka haawi ana i hana i na haneri kanaka a me ka hoopuipui ana aku i na loaa o keia aupuni.  Ein au ke hoino ia mai nei e Akepoka ka mea hoi nona kahi auhau omilumilu e uka nei i ke aupuni, oiai o ka auhau e uku ia nei ma o ka'u mau hana iloko o ka makahiki hookahi ua like ia me ko Akepoka auhau iloko o ekolu haneri makahiki ana e hookaa ai.  E hoonui iho ia 300 me $43, a maanei ke waiho nei au na oukou e ike iho e na keonimana.  Ina oukou e koho ana ia'u, alaila e hooikaika no au no ka pomaikai o ka aina holook@  Mamua o ko'u hooki ana, ke makemake nei au e hoomaikeike pokole ae no ka Akepoka mau hoino kumu ole ia'u a @e na pomaikai i loaa la'u me ka hanohano a me ka pololei.  Ua olelo ia, o ke kanaka i maa i ka wahahee e pono ia ano kanaka e loaa puu he noonoo poina ele, ka mea hoi i loaa ole ia Akepoka.  Aole au i kahaha no ko Akepoka hoopunipuui ana no na mea e pili ana ia'u a me na kuleana o'u iloko o kela mau hana mikiala, aka ua kahaha loa au no kona haku hou ole @na iho a nui kana palau ana.  Aole au i ae mai i kana poloai mamuli o ko'u manao ana na maopopo mua no ia'u kana mau mea e kamailio ai, nolaila aole he pomaikai e loaa mai ana ia'u ma ia mea, aole hoi he mau hoonaauao @na mai iaia mai.  Oiai, ua maopopo no laia aole loa he hookahi a'u mea i hoao ai e haawi iaia mai ko'u hanau ana mai a hiki i keia wa a'u e ku aku uei imua a oukou.  Oiai o Akepoka he kuhina, aole loa au i hoao e kipe laia i kekahi mea: me he mea la oia no kai maa ia ano haua, a o ka lehulehu no ka i maopopo i kona ano, a ua maopopo no hoi kona hewa mamuli o kana mau olelo.  E hoomanao oukou, ua olelo ae oia peuei:  "He kanaka o Dillinahama na'u i mahalo kiekie loa ai," a mahope koke mai o ia, ua i hou ae la ola, "l'a haawi mai  oia he $500 uku no ko'u luhi o ka hana ana i kekahi mau hana o loko o ka Aha Kuhina."  Ea! ina he oiaio kela mau olelo, alaila he mahalo ka paha oia i ke kanaka haawi kipe.  Ke olelo nei o Akepoka na ka hoolimalima ia o na Pake, alaila, heaha la ka kana e hana nei."  Ke olelo nei oia i kona aloha lahui, a ke hoahewa nei oia no ko'u hoolimalima i na Pake he @ mailoko mai o na kanaka he 61, aka ke hoo@ limalima nei o Akepoka he elua wale no mau kanaka, a he mau Pake wale no laua a elua.  Eia ke paa nei ma ka papa inoa o na poe e uku ia nei, a e hoolimalima ia nei e ka Hui Alahao na kanaka he 59, mailoko mai o keia mau lahui, Amerika, Pelekane, Hawaii a me 37 Pukiki.  O ka hapanui o keia poe kanaka ua noho hana lakou malalo o keia Hui no kekahi wa loihi i hala ae nei, a o kekahi poe no 3 makahiki a oi, a mawaho ae o keia poe he 28 lapana a me 9 Pake.  Ua hoao o Akepoka e loaa ona mau balota mai kekahi mai o ko'u mau Pukiki e noho hana nei ma kuu pa uwi waiu, aka, ua olelo mai nae lakou iaia, e koho ana lakou i ke kauaka nana e haawi nei i ka hana.  Ua olelo aku nae keia Akepoka, e hana ana oia a loaa ia lakou he $50 o ka mahina ina lakou e koho ana iaia.  E na keonimaaa.  Ua ike oukou e na Pukiki he hoopunipuni ino loa kela.  Ua olelo aku hoi ua poe Pukiki la ia Akepoka, e lawe no lakou i ka uku i maopopo lea ia lakou, a no ia mea, ua hoka' kela Akepoka, a ua ahuwale ku wahahee ona.  Ua olelo ae o Akepoka, ua haawi aku ka au i ka hana o ke alahao i na Pake, a ua kii aku ka au i ke dala mailoko mai o ka waihona o ke aupuni no ka uku ana ia lakou.  Ea! eia hou no ua hoopunipuni ino loa a ua Akepoka la.  Ua maopopo no iaia a i na poe e ae, aole loa i loaa ia'u he hookahi kenela inai ke aupuni mai no na mile he 15 i hana mua ia ai o ke alahao a me na lako oia alanui.  O ka ke aupuni wale no i uku ai mai ka makahiki i hala aku nei, he $700 o kela a me keia mile ma keia makahiki, oia hoi he eha wale no mile, a ua like hoi ia me $4,592, a he mau wahi dala wale no kela e hiki ai ke uku no na laau paepae wale uo no 19 mile, no ka paeli ana i ke alanui, ua hoolimalima ia kela i na Pake, oiai mahope iho o ka hoolaha ia ana aole i hele mai kekahi poe e ne, aka o ka Pake wale no, oiai hoi ua hoolaha ia ma na olelo Beritania, Pukiki, Hawaii a me Pake.  Ua olelo ae hoi o Mr. Akepoka, aole ka au i hookomo he elima keneta iloko o ku Hui Alahao.  Wahi ana, ua hoomaopopo loa oia i ka oiaio o kana mea e kamailio ana.  Ke hai aku nei au ia oukou, he wahahee lapuwale ino loa kela ana.  Ua hookoino au he $100,00 ina ke dala gula a me ka'u mau nota iloko o ka Hui Alahao.  Eia kekahi inea e na keonimana.  Ke hoike aku nei au ia oukou, he kanaka apuhi ino loa keia Akepoka, a o na kanaka e ae a pau kekahi e hoike ana i ka inea wahahee.  He mau hana keia ana no ke ake e loaa iaia na balota mai ia oukou mai, a e loaa pu hoi iaia na mea e ae koe nae ka mai hepera, "Samola Poki."  Ua manao nae au he mea kupono loa kela nona, aka eia nae ka mea poino, aole pa@a e nele ko iala hono aku e lele aku ka mai ia hai.  Ke olelo mai nei o Akepoka i kuu lawe mai i ke dala inailoko mai o ka waihona o ke aupuni, a hookomo iloko o kuu pakeke.  E na keonimana.  Malalo o ko kakou Kumukanawai e ku nei, wahi ana, ua loaa mai iaia na dala he $15,000 mailoko mai o ka wai@oua aupuni no kona uku ma ke ano he Loio Kuhina.  Ke ninau aku nei au, heaha la kan@ mea i @ ai i uku ia ai oia i keia $1@,000."  Ea! ke hai aku nei au ia oukou. ua hahao oia i keia aupuni iloko o kekahi loa naele hohonu loa, ka mea hoi e hiki ole ai ke lapanu ia no na miliona dala he lehulehu, a i ole paha o koua kuokoa no ka uku panai no kela ino i hana ia e keia Akepoka.  Nolaila. e na keonima. ke makemake hou nei oia  @ hana hou i Kumukanawai hou a hoelil@ aku i na po@ uku auhau no na dala he $1@,000 hou, aka, ke manao nei nae au, aole loa he hookahi kanaka maloko o kela hale e haawi ana i kekahi balota hookahi no keia apuhi nui.  Aole he mau mea nui a'u e kamailio aku ai no na alanui i keia wa, ko@ wale no, he keu a ke i@o o na alanui.  Ina oukou e na keonima e koho ana ia u, alaila e hooikaika no au e like me ka hiki ia'u no ka pono o kela a me keia, a no ka hana hou ana i na alanui o kakou a maikai.  O ka mea mua ma ko'u noonoo, oia no ka hana hou ia ana o na alanui oiai, he mea pono loa e hana ia , no ka mea, oia kekahi o na mea nui loa.  Mahope iho oia mea, alaila nana aku no ka hana ana i na alanui o luna o l'@owaina a me Kakea.  Nolaila, e na keonimana, ao@ au e hooloihi wale ia oukou maanei.  Ua hoike aku no au ia oukou, aole he maikai loa o ka'u olelo Pukiki, aka, o kahi mea nae ia i loaa ia'u.  Ina nae au e koho ia ana alaila, e kamailio hou ana no au penei: (Maanei i ka@ailio haku ai ka mea haiolelo ma ka olelo Pukiki).  Ke olelo nei au, e hele imua @ e hana, a ina aole oukou e hana ana peia alaila, e i aku ana no au, "Manuel, e hana oe a e hoomau aku."  (Nui ka akaaka ana a ke anaina).  Aloha oukou.

 

KA HAIOLELO MA MANAMANA,

POAONO, IANUARI 23, 1892.

     E na Keonimana a me na Kupa Hawaii Po@oi:-Ke ku aku nei au imua o oukou ma keia po no ka elua @ ka manawa mai ko'u wae ia ana i moho e "Na Keiki Oiwi o Hawaii."  Aole au he malihini ia oukou, aka, he kamaaina, a nolaila, he mea makehewa ko'u hoolauna ia aku i@ oukou i wahi no oukou e ike mai ai ia'u.  Aole au i hele mai nei ianei e kono aku ia oukou e koho ia'u me ke kaupale aku ia Mr. Kekipi, (kekahi hoi o na ewe po@oi o ka aina nei@ aia wale no a maopopo a i ike oukou e loaa ana ia oukou na pomaikai i@ mamuli o ka'u mau lawelawe ana mamua o ka mei e hiki ana ia oukou ke manaolo e loaa ana ma ona la. Aka, e na keonimana, ina aole oukou e koho an@ ia'u, alaila, he mea maopopo  e ike iho ana no oukou iloko o ko oukou mau lunaikehala me ke kanalua ole, ua loaa ia'u ke kuleana iloko o ko oukou mau mana koho ke hoea mai ka manawa kamahao a oukou e hooko ai i ka hana no ko oukou pono a me ka pomaikai o ka aina nei, ma ka wae ana i ka oukou moho mawaena o'u nei a me C.W. Akepoka.

     I ko'u hiki mua loa ana mai ma keia mau l'aemoku a Paredai-o nani, he keiki opio wale no au, a a he iwakalua-kumamahiku makahiki i hala hope aku la mai ia manawa mai.  He mea makehewa paha ia'u ke helupapa aku a ke olelo wale aku no ua lawelawe au i ka'u mau hana a pau i hapai ai me ka hoomanawanui a me ka pauaho ole me ka malama i ka pono o ia mau hana no ka hapai a kukulu hookahuapaa i ka pono oi aku no ka lehulehu a me ko oukou aina kulaiwi.  I na ua loaa la'u ke dala mamuli o ia mau hooikaika ana, heaha la ka'u i hana ai iue ia dala?  Ua lawe aku anei a, mailoko aku nei o ka aina e like me ka Mr. Akepoka i hana ai no ka hoopomaikai a hoowaiwai aku i kekahi aina kuwaho?  Aole, e o'u mau makamaka; ua maopopo lea no ia oukou ua hoolilo a hoolaulaha aku au ia mau dala maloko mai o na poai o keia aina, a mamuli no hoi o ka'u mau hooikaika ana ua hoahu inai la kekahi poe lehulehu e ae i ka lakou mau, dala no ka oihaua mikiala alahao a me aina, aole hoi o ka hoouna aku a hoahu aku ia mau dala ina Amerika.  Enelani, a i Geremania paha.

     E o'u inau makamaku, mamuli wale no o ko'u hooikaika a me ka hoomanawanui i loaa ai i ko oukou aina i kela la he kulana kaena ua  loaa a ke kamoe nei h@ mahu i like ka maikai m@ kaamahu maikai a pau @ nei.  Mamuli o ke@ mau ana, ua li@ i kumu na@ ae i ka waiwai @ n@ @in@ i hoomahu@ na @kahi @ iloko o @ @aua nui @ ka ika, @ ia @ o@kou ikekun@, i @ e @ a iloko nei @ ka aina, @ i noahu @ iho @ hana mik@ kahi m@ ha@ iloko o @ makahi@ aku la, @ lawa ia @ lakou @ pono o @ pau i @ hooikai@ mua i @ keia a@ ke@

     Owa@ h@ k@ e hele m@ n@i m@ oia ka @ mai ana k@ ko oukou M@wah@ aku a@ ole @ mai @ a @ e koh@ paalal@o Mr. Akepoka @ n@ noho @ Haw@ na Pa@ laia iho @ iaia iho @ poe @ nei, a@ maamaal@ make i @ lawe hou ia mai @ mamo@ a@o kauia@?  @ anaha- k@ aka, ke lawe nei n@ dala @ pono a @ pomaik@ mai nei @ lakou h@ Pake, @ manawa h@ hoolimalima @ wale n@.

     Ke ho@p@ m@ iaia imua @  Kumuk@ mana; e @ Hawaii @ hoohaahaa @ ma keia a@.  K@ keia loio dala h@ ua @ oukou @ oia hoi @ m@ e k@ kona mau @  imua o oukou @ ho mai i @  O kela Akepoka @ hoi nana @ ka maluhia a @ na o ka hau@ kahiki 1887 @ keonim@ laha ia maloko@ Juiai @, 1887

     "O @ mauawa i ho@ mau olelo, @ mahalo @ k@  Ua ko@ he ekolu makahiki @ manao hikimua @ kupilikii @ ulua@ ike ia ma ia @ ilio hou @ i na olelo a Mr. @ ae oia, m@muli o k@ Mr. Isenberg, h@ kue oia @ lilo ai i kumu h@ulu @ nona iho.  Akepoka makeniake no ka @ pahu, aka ma o @ kou e komo io a@ kakou e hoo@ mea he hoomaem@ Kumukanawai e ku @ kali aua kakou a @ lauoho o ka kakou @  He mea maopopo ia @ i hoike ia e Mr. @ ia o ka manao a me @ o keia halawai, a o @ ka maopopo, aole l@ a me ka makemake @ Honolulu Raifela."  @ mai nei oia imua @ maka keleawe a me @ hilahila ole, a ke ole@ keia Kumukanawai @ (Akepoka) i kokua ai @ haku ana, me ka h@ noho mana ua kumu@ maluna o kakou n@ ek@ loihi - ke olelo mai nei @ o ia manawa he Kumuka@ ka!  Ua lanakila oia ma@ hoonohonoho a me k@ makaukau a@. a ua ike @