Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 5, 30 January 1892 — HAIOLELO A B.F. Dilinahama Moho Loea Kaulana Lanakila Maluna o ka Aeahaukae. Lokahi ka Lahui ma ka Pono. Haaheo ke Kulana o ka Moho. Na Keiki Oiwi o Hawaii me ka Poai Aloha Aina Oiaio. [ARTICLE]

HAIOLELO A B.F. Dilinahama

Moho Loea Kaulana

Lanakila Maluna o ka Aeahaukae.

Lokahi ka Lahui ma ka Pono.

Haaheo ke Kulana o ka Moho.

Na Keiki Oiwi o Hawaii me ka Poai Aloha Aina Oiaio.

Ka Holomun n Hawaii a me ka Pono ok» Lahui ka Mea Oi,

Nn Hoakaka Kalaiain» Naauao Lua Ole i Ike la.

!mns • n« Hoa • Lan*kila-Ua Lamaku Hawali no Dlliniliama ka Noho—WahaoUlo KanlikeHaiulklu ma ka HaLe Hui o NA IM'KIKI. K na Kkonimana—la'u e ku aku nei imuii o oukou I koiaalnahi, a la'u hoi e kilohi aku nei ia oukou a pau a hoopapa pu aku i ko oukou waihoou noonoo, me he mea la ma ko*u noonoo inaoli iho no, aole i kala kahiko i liio ai ko oiikou mau puuwai a mc ko oukou koho ana no T u nei, a oi loa aku hoi, no'u ko ouknu iniiu lu\lota a pnu. I ka makahiki I*7o, ka makahiki hoi i loau ai he kiikaiii umwaena o Amcrika Huipuia n me Hawaii nei, ua ac ia ma ua kuikahi ia i hana ia ke komo wale ana aku a me ke kuino ana mai o na waiwai o oa aupuni a elua mc tle Uute ole ia. Ma ia makahiki no hoi, e na keonimann, ua ike ia ka pli ana ae o ka aina, a i hoomaopopo ia ma o keia mau huahelu. Ilokooia makahiki ua hoounu aku ko Aupuni Hawaii iloko o na makeke o Amerika Huipuia a me kekalii mau aupuni 0 ae, i na waiwai i hoea aku ko lakou mau waiwai io i ka $1,000,000 dala, a i kela makahiki aku nei ua pehu ae la kela hunhelu e kau ae la a i ka $16,000,000, a iloko o na makahiki he umikumamaiimi i hala ae nei, ua hiki aku i ke $99,000,000 ka waiwai io o na waiwai o ke Aupuni Hawaii i kuai ia ma na makeke o na aupuni o ka poepoe Hlkina a me Komohana, mamuli o keia kuikahi i loaa la kakou. Ina aole i hanaia keia kuikahi (a he lehulehu no hoi na poe kue ia wa a pela no hoi me kela), o oukou na i>oe i i>aialewa la mai a hiki ianel a i ano kuonoono ka noho nua, aole loa oukou e ike 1 keia pomalkai ina aole i hauaia keia kuikahi. Mal ia inakahiki inai, ua kau kehakeha ae ke | Aupani Hawaii maluna o na anuu kiekie o ka waiwai, e kaheawai ana ke dala iloko o ka aina, ua hoohana ia ma ke kukulu ana I na mahiko a me na mahinaai r«iki, ua pil ao na ana waiwai auhau, ua pehu pu hol me na loaa o ka oihana Hale Dute. Ua hookaawale i* e ka Ahaoleio he puu <lala nul m> ka hoohoihoi ana i ku hookomo ana mai o na lima paahana mai na aina o mai, a pela 1 loaa ai ia ouwou he kokua nui ma o ko oukou hoea ana innel. Maikai a molaeUe ke alahele; loaa ole he kuia iloko o ia man peU ka hele ana mal iloko o ka maikal a he elua maka* hlki i hala ae nei, ano okuku mai ana na ao hakumakuma o ka riu»»i. Hooholo mai nei na Hale

Ahaolelo a elua o Amenka e liookomo ia aku ke ko iloko oia »u--puoī me ke dcteoic f aouU hooholo ia aoa, ua («ahola » oa hoike ia mai ka lohe fct kakou. Aole o ke ko wale n<» mai ko k:ikou aupuni aku nei ka i ac ia e komo wale aku iloko o Auiehka, aka, o Wi- ko no kekahi o oa aopuni e ae, malalo o kekahi koniu i manao ia. He wahaoleln ko kakou raa Wasiuetooa oia 0 Mr. fl. A. P. Carter i hala aku ia 1 ka luake; ma </ kona h<x>ikaika a hoakaka ana i ko kakou kulana e ku nei i keia vva i na kanaka loea

kalai aapuni o ia aupuni, na ia mea i kono nko i ko lakou noonoo e hapai a e iuii 1 alanui naiu e luum&iiia ae i k i :iuamo kauniaha e haawe nei maluna <> kakou, noiuila, ua hoolala lakou ;« ua manuo pu lioi e hana i kulkahi nana e pale ae i ka popilikia a e hookomo aku hoi i ka aina holookoa iloko o ka pomaikai nui. Ta ae nioiaelue ia kakou e i hana i ko kakou mau kunawai po> noi iho i ku i ka pono, u e ku no ; kakou ma ke kulana noho'na kuo-! koa e like me ka loilii o ka maikal | 0 na lawelawe a hookele aupum ana, | a ma ka panai ana aku i ka inaikai 1 pahoia Ia mai e keia aupuni nui, ua kono pu ia mai ko kakou aupuni e haawi aku i ke Awa o Puulo»» 110 ka hoohana aua a ke aupuui o Ainerika a hiki i ka w i a iki aupuni a elua e hoopau ai ia kuikahi. A uo keahu i haua ole la ai ua kuikahi Ia? K ninau ia uo kein ninau a e pono. No ka niea, i ko kakou wa e hoao ok> ai <• haiia i keia kuikahi, 0 ka wa noauanei i-ieaka hooheuehene la ai kakou 110 ko kakou palaka a lomaiouia wale iho 110. Aka, e hui aku no w ia oukou: O keia 31 r. (\ W. Akepoka, (iloko o kona maliaoi nui o nonoi nei ia oukou e koho iaia i wahaolelo no oukou i ka Hale Ahaolelo, e helo hou ola a e palua a pakolu ihol ke kauaua i ka popilikia maluna o ka aina, hoohui iho la oia iaia iho me iiuki a me kona mau paalaio a hookikiua aku uei i ka Moi Kalakaua aole e kakau 1 kona pulinia alii ina ke kuikahi, no keia mea, ua hoakaka a ua hoomaikeike hou aku o Mr. Carter, ko kakou Kuhina noho ina Wasinetona, i ko kakou kulana popilikia i ke au. puni o Amerika, (a ua kono .pu ia oia e hoike aku he kamalii wale 110 ka kakou hana), ia wa i ike ai ka Moi i kona kuhihewa maoli a me ka hewa o kana mea i hana ai 4 a no ia kumu oia i haalele iho ai i ka aina a au i ka inoaua nie ka uiauao e hoihoi hou mai i ka poniaikai i paheino ai mai kona iima aku, eia, ua halawai oia me ka make ma ke alaiiele. Aka, ina lie manao ko Mr. Akopoka e kokua kakou i ua kuikahi la ia mau la a pela hoi i keia mau la, i loaa ai he pono uo kakou a pau, iua la aole oukou e ike ia'u maanei I keia po. Aole nae oiu i hana pela. Owau ka mea i noho H kauiaaina ma koia inau paemoku no iwakaiua-kumaniahiku makahiki, ka men hoi i hana hoohoihoi a hooholomua i ua liana kuloko o ka aioa, aolo loa i ae oluolu ko'u inanao e ike i kekahi kanaka e like me ko Mr. Akepoka ano, ka inea hoi aole hp waiwai a kuleana uui ma Hawaii nei, e hana a e lawelawo ana i ka hana e alako ai i ka nina iloko o ka popiiikia. Ke noke mai nei oia ; ka waha palolo a ke olelo mal nei he hoa'loha oia 110 oukou. lleaha kana mea i liana ai no oukou? Eia wale iho no. Uahanaa ua iawelawe oia i ka hana e hookau ana i ka popilikia inaluna o oukou, a aole maluua o oukou wale no, ako, maiuna o ka lahui holookoa pu kekahi. O keia Akepoka, ua uku iho nei oia i kona auhau no keia ! makahiki i ka hulna data nui hewahewa o $4S, a me koia huina dala nui hewahewa a ka launa ole, ua nui hewahewa pu kona uwo a wahapalolo ana i oi ae mamua o na kanaka he umi i uku i ko lakou auhau makahiki o $100,000. He lehulehu wale o oukou o uku nei i tia auhau i oi aku mamua o kela kanaka walaau e ake uui nei e iilo i Lunamakaainana 110 oukou. 0 kekahi kumu a'u i hoomaopopo lea ai no ka uuku loa o kona auhau mamuli no ia o kona hoouna ana 1 ua da!a a pau e loaa nel iaia i na aina e, kahi ana i aioha loa ai u oi aku uiamua o konu aloha ia nei. Aole au i ike i kana mau haua poholalo e manao nei e hana, aka, ua ike uae au eia oia ke hoomakaukau uei i kona pahu loie a opeope paha no ka haaiele mai i na kaiaolu Hawaii iioko o keia uiau 1« pokole. Ina oia e komo ana iloko o ka Hale Ahaolelo mamuli o ka oukoo koho

ana, he mea maopopo uuhope ilio o kom hoolilo aon i keia aiu i luahi na ka poino a tne k<* pitiki« T e mihi tna ko oakoo muui me kA makā* weUweU ao kn hewn a oakou i h«iui »i ? Hoie Q4e kela »• loaa aua i oiai aa hala aka la k« paa* lena, ii o kiina hana hana no hoi ia i mma oke āpahi. Ke oieio nei oia ia oakoa o C. R. Bihopa a m« iw kahu waiwai o Pauahi ko oakou |ioe enemi ino lo*. Ke hoino loa nei oia i aa hoahanau o ka ekalesia o Kankeano f me kona hele uo nae ilaila i kekahi manawa. Ke hailukn nei oia me ka holno loa aiw i ka Hui Alahao o Oahu u me ka Hui Hoal i Haon Mikiaia, aka ma k:t oiaio niaoli nae he inau mea hoo|>omaikai nui loa keia uo keia aioa; a ke oleio mai nei oia e kue ana oiu i na oihaua kale|)a kuokoa 0 ka aiua nei, ke kukui hookahl hoi naou v hoomaiamalama nei i na pomaikai o keia noho'na. He mea oiaio, oke kahoaka hookahi e loaa ai n;i mauaoUna ana no ko keia lahui {K)iuaikai, ke hooikaika nei keia Akepokn e pepehi a noho aku keia lahui iloko o ka poiuo a me ka hune ukui loa. H hoomanuo iho oukou, ua loaa mai m oukou he $b's,o<Xi ma ke gula mailoko mai o ka waiwai o Hihopa no ka hoala a me ke kukulu ana i mau halekula hoonaau:io 110 n.i opio Hawaii, a me na dnt;i e uku mau ia nei ia oukou 1 kela a me keia pule nona ka huina he $27,000 mai ua hoahanau i?:ai o Kaukeano, a ke manao uei lakou e uku hou mai ia oukou I $30,000 no ka hana e lianaia nei ma ko lakou luakini, a mainua hoi oKa paa pono aua o ia hnle, u «> oukou cnu poe e hana nei 110 ku Hui Alahno a me ka Hui Hoala Hana Mikiala, ke uku ia nei oukou a oi aku inaniua o na uku i loaa ia oukou inamua, a me ka paina awa« kea e haawi wale ia uei ia oukou. Aole auei e olelo mai ana ua kanuka uu hanu makou I na liana ku ike alohu iu oukou ? He mau eneiui unei oukou 110 makou ? Ke olelo nei au, aole. Nolaiia, ina ua manao oukoti he kinaka kupono maoii o Akej»oka i oi aku imua o'u, hoouuu aku iaia i ku Ahaolelo. Ma keia wa eia au ke hana nei i na oihana mikiala, a o ka hapauui o ia mau hauu, nu'u ponoi no i hoala. Ke loaa nei i ua kanaka he H1 mawaho ae o ku Hui Alahao he i kela u ine keiu m&hina. () keiu |>oe, he llawaii, I'ukiki, Atnerikii, Hen'Uuiia, Ctereuiaiiia a me 10 l'uke, uole hoi l»e muu paahana inia kekahi. Oka hapanui o keia poe e hanu nei he inuu ohana ko lakou. Ke hoolimaiima nei ka llui Aiahao a me Aina o Oahu he M l>oe kanaku, u ke ioou nei ia iakou i kela ume keia iuahina he $(5,200. Ke uku nei keia mau hana i ke aupuni i kela a ine keia makahiki lie $">,OOO uku auhau, a ke pii mahuahua mau aku nei. Ke uku nei hoi na Hui Mahiko o Kahuku u me Ewa i kela u me keia maka» hiki he $0,541.00, na liaua hou hoi i lioahi iu mamuli o nu hoohoihoi uuu a keia Hui Alahao e hoino mau ia nei. Oiai, i ke au mamua, aole i loaa i ke aupuni he wahi kene(a hookahi mai kela mau wahi mai. Mawaho ae o keiu mau huna miki* ala, he iehulehu wale o na kunaka i hoolimalima ia e keia mau mahiko a ke uku uei hoi lakou i na uku auhau. Ke loaa nei i ke

aupuni na daia mawaena o ka $12,000 a me $13,000 no ua waiwai i hana ia mainuli o ka'u hookele aua a hapai ana hol inaloko o kela aina. O na data i loaa ia'u mamuli 0 ka'u hooikaika kiuo ana eia no ia iloko o keia aina. Ke hoohana la nei ia inau dala uo ka hoopoiuaikai aua i kela aina u no ka haawl ana i hana i na hanen kanaka a me ka hoopuipui ana aku i ua loaa o keia aupuni. Kia au ke holuo ia mai nei e Akepoka ka mea hoi nona kahi auhau omilumilu o uko nei i ke aupuni, oiai o ka auhau e uku ia nei ma o ka'u mau hana iloko o ka makahlkl hookahi ua like ia me ko Akepoka auhau lloko a ekolu haueri makahiki ana e hookaa ai. K hoooui iho ia 300 me <43, a maanei ke u*aiho nei au na oukou e ike iho e nu keonimana. Ina oukou e koho ana ia'u, alaila e hooikaika uo au no ka pomalkai o ka aioa holookoa. Mamua o ko'o hooki ana, ke makemake nei au e hoomaikeike pokole ae no ka Ake* |ioka mau hoino kumu ole ia'u a ine ua pomaikai i loaa la'u me ka hanohano a me ka pololel. Ua | olelo ia, o ke kanaka i inaa i ka 1 wahahee e pono im ano kanaka e

loaa puo he noonoo poina ole, ka mea hoi i kwa ole ia Akepoka. Aole au i kahaha no ko Akepoka hoopanipuui ana no ua mea e pili aoa ia'u a me na kaloaon o'u iloko o keia mau hana mikiala, aka ua kahaha loa aa no kona haku hou ote ana iho a nul kana peilau ana. Aole au i ae mai i kana poloai m.imuii o ko'u manao ana na mua no ia'o kana inau mea e K v mailio ai, uoiail» aole he |ioiiiaikai e ioii mai ana ia'u ma ia mea f aole hoi he mau hoonaaaao aoa mai iaia mai. Oiai, ua maopopo uo laia aole loa he hookahi u'u mea i hoao ai e haawi iaia mai ko'u hanau ana mai a hiki i keia wa a'n e ku aku uei imua o oukou. Oiai o Akepoka he kuhioa, aole lui au i hoao e kipe iaia i kekahi mea; ine he mea la oia uo kai maa ia auo hana, a v> ka lehulehu no ka i mao(H>po I kona ano, a ua maopoiM no hoi kona hewa mamuli o kan i mau olelo. K hoomanao oukou, ua olelo ae oia peuei: 4, He kauaka o Pilinahama na'u i mahaio kiekie loa ai," a mahope koke mai o ia, ua i hou ae ta ola, "l'a liaawi mai oia ho $500 uku no ko'u luhi o ka hana ana i kekahi mau huua o loko o ka Aha Kuhina." Ka! iua he oiaio kela mau olelo, alaila he innhalo ka paha oia i ke kauaka huuwi ki|>e. Ke oleio nei o Ake|voka im ka hoolimalima ia ona Pake, alnila, heaha la ka kanu e hana nei? Ke olelo nei oia f koua aloha lahui, a ke hoahewa nei ola no ko'u lioolimalima i ua Pake he H» mailoko mai o ua kanaka he 01, aka ke liO" J limaiimu nei o Akepoka lu* elua wale no mau kauaka, u he muu l'ake wale uo laua u eluu. Kia ke pau nei ma ka papu inoa o na poe e uku ia uei, u e hooliinalima iu nei e ka Hui Alahao na kanaka he .V.i, in iiloko niai o keia tuau lahui, Aiuerika, l'elekaue, Hawaii a nir >17 Pukiki. O ku hupanui o keia pi»e kanaku ua uoho liana lakou malalo o keia Hui uo kekahi wa loihi i hiila ae nei, a <> kekalii poo m> :> makahiki u oi, a mawaho ar o keia lK)e he 28 lapanu u me V !\ike. l'a hoao o Akepoka e loaa ona niaii halota inai kekahi mai o ko'u mau Pukiki e noho haua nei ni i knu pa uwi waiu, aka, ua olelo mai nae lakou iaia, e koho uua lukou i ke kauaka nana e hauwi nei i ku liana. Ua olelo aku nae keiu Akepoka, e hana ana oia a loaa iu lakou he s.*)ii o ka mahina ina lakou e koho aiia iaia. K na keouimaaa. I r u ike oukou e nu Pukiki he hoopunipuni ino loa kela. Ua olelo aku hoi ua poe I'ukiki la iu Akepoka, e lawe uo lakou i ku uku i niuopopo lea ia lakou, a 110 ia mea, ua hoka' kela Akepoka, a ua ahuwule ku wnimhee ona. Ua olelo ae o Akopoka, ua liaawi aku ka au i ka liana o ke alahao i ua Pake, a ua kil uku ku au i ke (iula mailoko mai o ku waihoiia o ke aupuui uo ka uku ana ia lakou. Ka! eia hou no uu hoopuuipuni iuo loa a ua Akepoka la. Ua niaoix)i>o uo iala a i uu poe e ae, aoie loa i loaa ia'u he hookahi kenet« inai ke aupuui mai uo uu mile he 15 i haua mua ia ai o ke alaiiao a me na lako oia alauui. o ka !:e aupuni wale no I uku ai mai ka makahiki i hala aku uei, he $700 o kela a me keia mile ma keia maka* hlkl, oia hoi he eha wale no mile, a ua llke hoi ia me £4,592, u he mau wahi dala wale no kela e hiki ai ke uku no ua lauu puepae wule uo uo 10 mile, no ku paell uiiu i ke alaoui, ua hoolimalimu iu kela i na Pake, oiai mahope iho o ku hoolalui ia una aole i hele mai kekahi |Kje e ae, aka o ka Pake wale no, oiai hoi ua hoolaha lumu naolelo Heritania, Pukiki, Hawail u me Puke. Ua olelo ae hol o Mr. Akepoka, aole ka au i hookomo he elima kenela iloko o ku Hui Alahao. Wahi aua, uu hoomaopopo loa oia i ka oiaio o kana mea e kamailio ana. Ke hai aku nel au iu oukou, he wuhuhee lapuwale ino loa kela ana. l'a liookoino au he $100,000 ma ke (lala a me ka'u mau noUi iloko o ku Hui Alahao. Eia kekahi mea e na keonimana. Ke hoike aku uei au ia oukou, he kmiuka apuhi ino loa keia Akepoka, aona kanaka e ae a pau kekahi e hoike ana i ku iiiea wahahee. He mau liana keiH{ ana no ke ake e loaa iaia ua balotu mal ia oukou mai, a e loaapu hoi iaia na mea e ae koe uae ka inai hei>era, (< Samola Poki.*' Ua manao nae au he mea kupono loa kelu uoua, aka eia nae ka mea poino, aole e nele ko iala hoao aku e lele aku ka i* hai. Ke olelo mai nei o Akepoka i kuu lawe mal i ke dala inailoko mai o ka waihona o ke aopani,

u h'K>k<>mo iloko o kuu (Kikeke. K iu k»\>niru.iru. Mal.ih» o ko kakou Kuuiuki.Mawai e ku nei, wahi ana, ua Uxi t niaī iaia rm dal.« he 515,000 mailoko mai > k i wiihoua aupuni no kmu uku nu ke uno he Loio Kuhiua. Ke ninuu uku nei au. heaha I » ka:u iuea t nau i ai i uku ia ai oi.i i kei«* <1 » 'K>o? Ka! ke hai uku iiei uu ia oukou. ua haiuio oia i keia aupuni ilok»*«» kekah» lu«* uaele hohonu loa, ka »iu\i hoi e hiki ole ai ke lapaau ia no na :niPona ilala he lehulehu. u i ole |*aha « koua kuokou no ka uku panai uo kela ino i hana iu e kei n Akej»oka. Noiaila. e nu keoniiuu. ke makemake hou nri •»:.t •• hanu h<>u i Kuiiiukanawai hou a hoolil" iku i ua |H)? uku uuliuu no n i dala iu hou, aku, ke manao nei uue au, aole loa lie h«K>kahi kanaka muloko o kela hale e haawi aua i kekahi l**lot i kahi nokeia upuhi uui. Aole he muu nin uui a u e kauiailio aku ui no u« alunui i keia wu, k«v waie uo, he keu a ke īko o na alanul. Inu oukt>u e ua keouim.ie koho uua iu'u, alaila lu>oikaik;; u«> au like me ka hiki ia'u no Uu |hhio o kela a me keia, a no ku hana hou una i ii.i ulunui vi k:tkvMi u luaikui. <> ku meu mua ina k<>'u n<H>uoo, oia uo ku hana hou ia ana o na alauui oial, he mea pono loa e hana ia, uo ku mea, oiu kekahi onami a nui lou. Mahop; 1 iho oia mea, alailu nuuu aku uo ka huua aua i na alunui o luuu o Puowuiua a ine Kakea. Nolaila, e na keouiuiuuu, ,»o!e au e luH>loihi wale la oukoii niaanei. Ua hoike aku uo uu ia ouKou, uole he maikai lou <> ku'u oleh» Pukiki, aka, o kahi uiea uae ia i loaa ia'u. Ina nae uu e koho ia aua ulaila, e kamailio iu>u ana no uu peuei: (Maauei i kaiuailio liaku i! ka mea huiolelo tna ku olel<> PukiUi). Ke olelo nei uu, e hele imua i e haua, a iua aole oukou e hanu ana peta alaila. e i uku uua n<» au, ''M inuel, e liana oe u e lioMinau uku." iNui ka akuaka anu uke auaiua;. Aloha oukou. K \ 11 A l<»|, 1.1,() M A M ANAMA W, I'UAOM», iAM'Alll J. t s '»2. I! iia Keoiiiinan i a me ua Kupu liawaii Piuioi; —Ke ku aku uei uu imua o oukou ma keia po no ku elu i <> k i mauawa inai ko'u wue ia ana i moho e Na Keiki Oiwi o Hau iii." Aole au he malihiui iu oukuii, :ika, he kamaaina, a nolaila, I he uu a in-.ikehewa ko'u hoohiuua la aku i". <»ukou i Walii n<> oukou e ike nmi >i ia'u. Aol< m i hele mui

nei iaiu i e k»»ii>» aku iu oukou e koho ia'u me k«• kaupale aku i i Mr. Kekipi, (kekahi ii«>i •» ua ewe pouoi o ka aiua u< i' aiu \vah> u*> a iimopopo a i ike oukou e l*>a.t aua ia oukou nt poiuaikai io mumuli o ka'u mau luwelawe anu mamu.i «» ka uiei e iiiki ana ia oukou ke mauaoloe lo.ia .uia ma onulu. Aka, e ua keonimami, iu i aole oiikou e kolu» .1(11 i i'u, alaila, he meu maopapo e iko iho aua no oukou iloko o ko oukou mau lunuikehula me ke kunalua ole, uu loaa iu'u ke kuleuua iloko o ko oukou mau muuu kolio ke hoeu mui ku mauawu kamahaoa oukou e luKikn ui i ka liauu uo ko oukou pono u me ku poniaikai o ka aina nei, ma ku wae una i ku oukou moho muwuenu o'u nei u me W. Akepoka.

) kn'u liiki muu l'u ;uu miii iuh keia mau l'.iemoku a Paroclai"o iiani, lu; koiki opio \valr n<> au, a a hr i\vakaliia-k(itn:ituuliiku makahiki i hula liupi- aku la mai ia inaiiawa mai. 110 inea makelii'wa p.iha ia'u kc hclu|iu|»:i aku a k<? olelo wal«« aku no u:t luwelawe au i ka'u mau hana a |>:iu i hapal ai me ka hooumuawanui a iih> ka pauaho nh» iiu! ka mahuna i ka poiio t» ia mati hana 110 ka hapai a kukulu luiokahuapaa i ka |K»no oi aku no ka lehulehu a ine ko oukou aiim kulaiwi. lna uu ioaa ia'u ke dala mamuli o ia inau hoolkaika aim, healia lu ka'u i hnna ai me ia ilnla? (Jh lawe aku anei a « mailoko aku nei o ka aiua r like me ka Mr. Akepcjkrt i hana ai uo ka hoo|x>!Daikai a hoowaiwai aku i kekahi aiua kuwaho? Aole, e o'u mau maka* luaka ; ua mao|K>po lea no ia oukou ua hwlilo a hoolaulaha nku au ia mau (iala uialnko uial o na |»oai o keia aina, « mamuli no hoi o ka'u uiau hooikaika ana ua hoahu mal la kekahi poe lehulehu e ae i ka lakou 110 ka oihaua mikiala alahao a me aina, aole lioi o ka hoouua aku a hoahu aku ia uiau dala ina Atnerika. Kneiani, u i Uerediania paha. K o'u inau makauiaku, iuamuli wale no o ko'u hooikaika a rae ka hoomanawanul i loaa ai I ko oukou alna i kela la he kulana kaena ua

| !oart .1 kr kamoe m>i hr n, ! nuliu i Ilk* ka maikai ai kaanuhu aulkai a pau > nei. Mftr;:uli " koi.l m*u ari;t, ua h! .1 ; kumu n.u :ie i k i \v.'iwr.:i j n.» «in: i hoom.iiui ihu.i . . «t 'i - k t n* auh 1-1 :!-»k•> " ». , 1 m ik^ kilhi n- | H I * 1; ■ ili>k > .» * » {i A uji nui m»« ka ika, :i»r* In rw o-tK<>« IkekuinaU:», 1 u»«n» c 1 n*'i »kn aitn. . * h i mmhu iho m. 1 hatm miknli, « • . kahi in ! » !ian> r. *• x iloko o ;i i niakuhiN aku l.i. < Mi:inii:t i » n• * hik'm r i i . («t>no oK' « n»»'*' 1 ui.i 1 |uu i I"» •m.l i '1! -u; j»»v>ikaiN.« »tvi m . k » ?■ < m • t»iua i ki iiiii, ■ : » • krl!» Ilifi < : k«-I » M» »Ī '» » Iv\1 v\ ,»l h» ; m'l » K i'i •'* ' r holo 111 n• • i »r.i.i i oi.i k* k<- 'iik''U i-.Mi m;;i »n.i k:t . 1.» M- • ko OUk.UI MoiW .4 !! 1: .. ■ !.i . akll :»ti » . Utx .1 ; 010 ' A >« 1 »»».») a:i • i\ t t * • >k- • 1 :1 a oui. • .1 .-m t »' kol»«> .1' » .11; .!.•». |).l.ltahi | . 1 f. 0 Mi. AU. 1.0k.i, ... IHM llu *•(».* TU ».1 l|t>!»>» .Ili.i ...» 1 i.n\ ». n.i l*.tk• vi ■ i.. ■> * i;ti;i iho .oaiiiuh iaia iho 11 < k » l; k k.«ii |HM* hoi HU» ; ! nei. ain< « t 'i. i mu:u:iu.ii< t iu ti . •:■ IHUkl' I k l i'.lki ia\Vo lioii m m.ii 1 110 IU:IIIOi)> lio ;iu< . < aiio kamaiiio I li« uualia -k<- honi" n. 1 uka, kr I. wr u< 1 :i' ; ilal;i n» i i -.uii aiiA > ix 1<• |»on > ;« mu »»»* |h>iii »tk iiihl n«M ••..» 1k« k 1111 , ■ lak«tti h tn • . !.«•• •••. l'ak»*, .iU .. .11 . «.»■ • i' >• ni.maw.l h-.ok »h:. !• • hooiimalii'i.i n. < ;i W Ull' IK'. Kt> lio. {»1 1 ii). 11 iaia iiiium • <.uk. u Kumiik i:: .u.ii li 1.. 111:111.i; « :1 t iiaw 1 liooliaah i.i 1.1 111.1 <;> • ma koiii .iiiii K' 11. koia loio t|rl< 1 k. !' ,iw ■ ua |k»:u!i "ukou 1 k< ! • oi.i li«.i U.» i » '*» •> luti- i iiu a o k'- ki li«,i\s. t kiill.i mau iu w,O : ' illlll l t. nllk'Ul l 1.« ; i t I r. iio iuai Ilv 'W.ihi tu< 1 1 » ' 1 k»'l:l Ak- J*< »W V i( »>k V I i»»»i nau.i 1 k:ui ti.i- u• ka iu,»lu!u » a 1.-»tu > il <W UU o ka it:'Ull:o l> !.»-! kahiki l s -7. » • W kiMiiiiinaii i k iii » ■ • •■•>'■ laha ia maloko ■< k. -. . , .lulai •"», I**7 . ♦ 4 <» l<uMtirl.» A . lll.lll.iWli 1 howuiw '. lIUIU oil'lo. u.( !i |.tu I mahalo iu t k.i » ,i<. t'tl koill'. «>|;i i[ k > • 110 okolll (U ik.iii •.\ : maiiao hikiiuui 1 : • • kupilikii 1 uiua*;» >k iko itt 111-.1 i » li. A >. ■ ilio lloii .»:ta 11.• ri . n* t 1 iiii oUM » .1 Mr. Im-;i'..'|-ac oi.i, iu inmli "k. t -. •ihi' Mr. l">«Mlh't£, h' rii< ■ kur oia 1 iia vi. it .-u » 1 lilo ai i kuiuu h t >ulu 1 v noua iho Ak«'|M>ka ni»kennik«' no ka h ■ piha, ak;>, tn.i .» m I kou c kouio io an. kakou 1 li(Htniak.t .. . nioa hi* hooni uMii o | Kuniukauawai v ku | kali aun kakou a t lauoho o ka kakou t He inea itiaopo|Mi in. I hoiki* iu v Mr. Im Iho ka manuo ,» uie o keia imlawai, a «. k ka mao[H)iM» t aoli» lo.t a ine ka maketuak< Uonolulu lUifeb. M \ uiai nei oi* iniua •> maka ki ieaw. t m ,» ~ hilahila olt', u k« «•!••a. kela Kuinukanawiii (Ake|»okā) i kokuu »1 t < haku anu, nir ka h •• noho mami ua kuuiu-, inaluuu o kakou n » Ipihi—-ke olelo mai nei m o ia umnuwa h» Kumuka ka! Ua luuakil 1 oia iua hoonohonolio a uu kaua ! inakaukau anu, a ua iko <

I k, im r •• ■ ,r,B,n ' ra j L u «imum » k» «• O M Hau I | v :**<** i«N>, MUMipOOoi »01 KL > im> m kv «w» !!■>>•( I! Kn. uu h#*e * mc k* •»» • «ku U j U « 'Uf kria A«|»a»i» t* «»b«* I a 4 f si kaikbuaj hf f-»,00W iki i ri,<« t «a koin<. * ku 111 keU | tM» »»•* * 4 inmI ; .. i4 K j:uukjWMWai » ku r ; * i haku ai, b * h » i im< si ! kn hur»h»ki ] l* «*» \ku« Mao* Ix»* <• | Uk,*T4, V * ' S<»|(!U» ro« ka ♦ I* «* \Vrl«jkl < i t .4 i t KJ<uak/»n.i\*/ii >/mi tii«, j» 4> uh» iina ho , » t «« ihik» ««»*» k i Wai- • \ *im«i ' ''* • f " ,l * » .r - • Kuinuk«Tiiiwai i n • ■ ■ *uru'ikaiiAwwi m '»«i ka r» , • - ». :# i !ik«* k<» lakoii ii- .\k» )»»k I Hr»lo "i* i kjc. i<ii i k *u»«4urf jh«« 1« il"kt> »» k. , »< »i |«»ihol.rl<» b}< ► :i!i i«w . a poillii iho l.i i kn* » tiki . ?t"»hiki ai I ko»»« pa Uw* m ♦ k* m»6o I>o»io Kuhinn. { I „, ■ ;it hoi ;»n * iu;ii, h»»»»i , *a :« > U «.w i Moi ;»<»!» t*: i ! k'Hi« (• Ju»i» *tii iii.iimi*! o k<* ». ■ Kiiik iin U' I i iiiml).«l ia I « < |«»fi> nk «i iiui i ka aiin, a i i > k> !« kmkihi u»W kiik«>u i i» r* k.»li«*4U , 4i ii" iiiun» i i ,»ji « hk- ti». .« i k.« maknliiki I «i k* i * \k* |x»k.i u«» ko i l > ',mii i Imilei i kri.t kuinuk » nuiloii.* «» «»ukr»u » nit k-v. tki hului in.ii l:t uia he i y "■•«' ?nnH<»k«» rn»i <» kn \V".iih<»mi A im. I m.« !»♦ (»ihiim iu|»mii iain, \i Nikikim ili<-la i ka M«»i i' I ;»>». i k< kaiii hnn.i uiaikai <»U», * t k.i M«»i i ike* >«i ua hew» i h« i»v»rliMc iiu. ua h<Ki«i oin f | . i iimu ita.Hu « luuluu u ) » > 11 u« tin i • a halawai : • k « luak»-. h«- uii'ii liui i t> ul.nn. nni,« «<|« m k \k« |»«»k:i. kr »««• nui a o i- ! H*vu i hana i ua iu«» he • ii in ■ "ukoii ;i in »lun.i<»ko i uiia. kf hHi» ni'i oiH iwaena ♦. »:> /% k« wahakole pu nH, he i.«« \*+*. • • h*nit ia i Kuinukiinai !i - i i kuiuu *• loha ni he pono k )»••!) lik.ii u«« • >uk«»u ka jmhj m< * .4ji» <i»ii k<'i.-i Akcp<ikrt? ll© l > *k t iliiiuni <>ii. i kr hoikr iku ( *•.} ina i lawi'a .h. mk>»ii i knna ol«"lo, o h<lMWt itk , «uk'Mi k »«Mik«»u niau >»nlotA | ti ■ • i).n aku «u. i«»lr hi' hoo- j Ē. . k«n i»"ti • k«* kanaka In.'i i uit k«»u nina. K lumai • 'm» iii«nci <»uk«»u « me ki» oukou i < , jj »k«. * ii.i luo ««pilopilo o ka f> J I 1 > V: 1. :i ■> k « lta«* Hau aii a nio j i, .«.< . ka una •• kaili la uku no iu |u.. * •uk<n iku K na KiN»ni- <» k«*ia puuwai hminma a k 1 k« al »hH. k« ln Knnimiana i ► «Lm i k« tii*k«* oia «» Mr. S. I Waila. oh k« KuUnakauhalo r■,"!••• (.trlatt.ii k.i nuikiiiilki l ss 7 t ■i.a K t U w hoi «» lum> la'u i i ..««;••{« tho ai i ka'u wiihim- a me k.i i niau knki tuiiho|M' nvl, a holo iku nu iv> l4HUim no ka hunu a iiui fc', . l»-»n«« n«> kaki»u a no ka aina | .tou I ki au i l.«h« a uiahui iki i i' *»hi hmm ri" ka h(H»knhuli atia i i \upuui a Akepok* hoi i kukaln ik' A .1« ai i k« A«» holookou uul l * » io liin#-, oa hoi>laU i ;» !i n»tiMk«ukau la u«- n,i maka)t «»ki*lu I i nui ko'u pilikia »i > k«'U h«n»liauunrh> i hana k a ' kn «»i W«* Mku, «t ko'u iiiaiimo . u « k«-oln o ka'u WAhine a ii- k« « umm keikī iloko o im mau » k♦' kopihkii ī Ihm>qlu a honla ia K- i puhi nio < Aki'poka. a no ht N*'iiii) kipi OM uHe ih«» la a ua hcx>lar « i4 k4 Mr \\ atla utl.««ioiiH, a o k >»'«p«<mi, o kM»* kiuo ihi kn nnw n t uku piinai t lotto miimull o r * m»u ban« Upowalea Ak«*poktt, uui «ku k«ni m«u hann |x>hi>il i . hana ai, «» loho ouki>u t* nn mtmka lUwali he nna hmui in ina '.uai 1« *+, «• |HM)iuoiu a lolokaa k> iiuttfi m puniu <» koii» iuau •M'l' *ba \«4r he mnkniMki* o Akepoka e k«* i na haiM hoi»hoiomUA e hcx>iup.il ta maloko m i o ka uinn, e i i na hniui mahiko, m «koai h«o, tut na Lawelawr oihMM kalepa lu luawaena o ki ia «U|Hini a rue Lnmika HaipoU, me ke kau ufe I o k«Mii auhau d«te. Aka, o eioa inmkeiMke, nU m> ka Uwviwe «aa i aa luumi apakee * pohi»ik.. r tlke Hf U«o«« wahA p«lok> ii i kunwlouMwai liou. okonn imkcas«ke oumKl U, a ina p#U, ilaiU he DM pooo e kap* aku kam» i k» Iwm o ko h« hui 1010 MMM. N* Hoahanau Akapa a; he

! ruau men plepielo knal kakaa a | Uilii ma na mea e piU ana I ke | KumukaiiawAl Ilawuii. ' I i olt-ioī4 no boi v kekahi poe, | oa poi' hoi i ike maopopo i ka U- | kou me« «- kamaiUo ai, i ka wa e noho Ix>i> Kuhina ana o C. W. Akepr;ka, h»« nul oa hana I Uwe- ; l,iw< ia maloko <> ke keeoa loio ma I ko *n<j p>jhotālo. Xo ka mea, i ka w» ii kekahi pov e h«He aku ai o nina i n<> kekahi mau hoomaUmalaim ana ma ke kauawii no kekahl • nuni hi!»ia karalroa imua o V. V. Akepoka, mu o ka hoopll ia ana e |( W. Ak» poKa, Iy>io Kuhlna o ke I Aupuni. ua ike U na haiu poholalo h** nui a u* poho kr»la poe mamuli j 0 ka V. V. Akepoka UweUwe una, a pela ih" Ij>. •* na ki-oniman» i luaa ai he pofii »ik »i nui i keia mau hoahaiiiu, i j*«h • ku oiaio nei kela mnu oIhI'» kahik«>, "m:i kahi o na In-.ina pil iu, iiihlhīU ** mumulu ai n« ftiunu ii h»'jina pilau. M PeU it>o l i «> u« kanaka Hawali, k.i hana a k" kan.ik.i <»pu lokolno a me krt n**rn*t t <»iui mamua o ka owaka ana <« kn'u waha a hoopuka aku i kek ihi hopunaoh 10, kn i iiiua iho la lai i ka |H-hi aua inai i uu huaolulo in<» '• ka iiwalnia no'u, a holke aku | 11 īiuu i o ouk<m, eia au malalo o I na iuaiuu a m<* ua hookele ana a na ] "liaku uiahiko" o Hawaii nei, K na ki-oniniana, ua lianau ia au lualuua o k4 l«»po o ka aina nona ka moto k inlaua, 4i ka aina o n i poi 1 i kuok -.i i iiu* ka hoiiu* «• na poe wiwo oh'." \ol«* loa au i paa maUlo " na inaiuu o kekahi kanaka i bo>>kahi »* lohe oukou, a no ia kuinu ke ku n«*i au iuiua o oukou a h"l<> I inoho a i waiiaoi.klo uo oukou, i kuiuu v hoohoka ia ai ko Akepoka inanao a e pale hoi i kolm hoao an i <■ umiki konu mau liuia maluua o ki« Ki'nKoA o Huwail. K lioik»' aku au iiuua o oukou, aole loa aii ♦' ao aua ia Akepoka, a i ole, 1 k«'kahi kanaka (mha i like kana ano haim me ka Akt*poka, e ku oia ma ka houuli u ka iiookelo aupuni, ina «>wau kekahi, a ina o ko'u mau kapuai wawae kukalu t« hehi ana i ka I<*|h> o ka nina ana e ku ana, uo ka mea. o ko oukoii |k>n<> a o ko kakou iio a pau, < ia k<; ku nei uie ke ano kulaualana i keia wa. Nolaila, <> ka hana pono wnle no a kela a u>r kria kanaka kupono I ke koho l»alot.t o Hawaii nel, oia ka noonoo |nmio ana a kolio pololui i ka wahaolelo ku|K)iio na oukou e hoouua ai i ka Ahnolelo, a ke 010 oukou (> haua pela, u kiola a kohe i>« Ako|»oka o kr kulauu uo ia o ke i ana kaupaona a e lilo uuanel ke k.a 0 k«- aupuui a iih' kaaina i meaole. Ke lohe nt»i oukou i na olelo he nui ūale no rm Ilnku kopim, ;i mv ka lakou uiau hanaino he nui wale 1 na pi>u ilihuni'. Oiai; aole au he haku kopaa, a aolo no hoio'u mauao iki e Ul<> ana au i ona kopaa, a oUi hoi aoh' loa i loaa iki ia'u he pomaIkai iuaoli mailoko mai oia oihann inai ko*u lianau ia ana mai, nolaila, ina ua iuanao oukou he kanaka waiwai au alaila, ke ninaii aku nei au ia oukou ina ua haua iki au i kekahi mea e opapu ai i ke kanaka ilihune He niea oiai'», aole loa i j pili kekahi <>ia le|K> i ko'u mau aahu. A oiai hoi, aole ilu he kanaka mahikii a aolo tt<> hoi au i nonoi ia mai e iakou e hele I wahaolelo no lakou. a ua lanakila au niawaho ae oia niau iuea. Miihope iho o ka nalohu ana aku o ka oihana lawaU kohola mai ko oukou mau kaiuulu oiai, oia kekihi o na kumu hoopomaikai o keia aiua, ua lilo ke kopaa a inr ka iaiki i mau olnaua hoowa* iwai uui no ko kakou aina nei. l a hoohalike la ko kakou aina me he noho la uoua na wawae elua wale no a he hookahi oia luau wawae I pokole loa linua o kekahi, a km keia wa ano, ua oi ne ka pokole o ka wawae loihi imua o ka wawae pokole muii. Mamuli o kela hila kanawai a MrKlnley ua liM U t pahiolo nana i apahu pu ao nei i ka \rawae I kapa ia he oihana kopua, aol ae ka pokole niamua o kona wa e hapakue mua ana. l r a hono o Mr. H. A. I». l arter e hoolala i kekahi mea e loaa ai i» ka> kou ona |x>ruaikai maiuuli <> fo molla ana aku i kekahl maa puo akoakoa e waiho wale nel ma I*uuloa, olai he mea kela e waiho wak» nei rot» ka waiw>ii t>le, no ka uim, ina i hoiolea keU hooUla ana, ina la ma keU la uo eU kakou maluna o na poinaikai he ekoiu, ola hoi hoao hou he wawae hoo uo kakou 'e ku ihoni. L*a hiki loa i kekahi mea noouoo maikai ke ike aku ioa I hololea io kela mea, a komo mai o

AuerikA iiia kd* wahi wiiwmi oie t oaot hoi e hooMomaa mtl i km pomaikAi iloko nei o km mina a iom la, aoie loa e poioo kakoo i keia bila | a XcKialey, oiai ua oi ako ka j*>- j maikai e koaa aoa i ko La aina nei mamali o keia mea i hoolala ia. He lehaieho wale o na lahai e noho aiia OMinei a oh* kekmhi poe Hawaii naanao i ike mom he poino e loaa mai ana i ka oihana kopaa, a ua maopopo moa no ia lakoa, ua ane* aoe ka pahioio ma kooa kama o ka oihtna kopam t nolaila lakoo i oielo moa ae ai. H*awi ia ako ia Amerika na ahom akoakoa o Puuioa. Aka, ua hoaa mai nae he kanaka I opio mai Canada mai a oieio nui la: I "Aoie, aoln e haawi ako ia lakou e paa ia a make loa ka oihana kano ko ma Hawaii nei." Pela po no hoi me ka iunahooponopono o ka "Leo o ka Lahui" \ me kekahi poe kakaikahi e ae, ua ulowalu mai la i lakoo ma ke ao an;i ue I ka mea ē | noho ana oiaiuna o ka noho Kala* unu e inoila aku i ka olhana kopaa, a waiho malie 110 i kela wahi ahua akoakoa waiwai ole, :i no ia kumu, ua huli hoi aku la ke knnaka nana i manao e hoopomaikai i ko kukou ; aina luaiuuli o k» hoopoipui ae i kela mau oihana, kopaa a ine niiki, oiai hoi mnmuli o Kana hann ua hoomahuahua ia ne ko kakou loaa j makahiki ma la iuuu oihana mai ka ! $1,000,000 o ka makahiki, oia hoi | kn 187«» a ko $16,000,000 iioko o ka I makahiki 1891. (O kanui o na waii wai i hoounu in aku m:il nei aku no 1"> makahiki u hoe.t inai i keia la, ho sl 11,000,000, oia hol, ua like ia me $99,000,001» i oi nku nianiua, ina aole i loaa ia kukou kt> kuikahi). Olelo inai ia nae ua poe ake pulama nei a ake hoopoinaikai, a ake kuokoa nei penei: «'Hana aku c like me ko oukou makemukt\ M Mahope koke iho o ka hoi Mim <» ko kakou Kuhina noho ma Wftsinetona, ua loua Iho la ka inalaiualama i ko kakou Lani Moi i liml>i. nolailn, ua awiwi aku li« oia no na kapakai o Amerlka, ine ki< manao c loaa aku iaia ka pomaikai ana i hana hewaa kuhlhewa loa ai. Aia nae ua hala aku la kela m» o aku o ko Ke kanaka kuleana, a haule aku 1a o Huwaii iloko o ke kunikau kuiliakena ana. la wa ua i aku la kdicou ia Aiuerika e hana aku oe i kou liiakemake, a ua hana ohi pehi, uolo oia i haum no ka ti<io|K>iuo la kakou, akn, no ka liooi aku i kona mau pomuikai, a ina ka wa i hamama mai ai o ka ipuka o ka iialelana no ko kukou palekana, ua lilo loa kukou i kela manawa, aole n<» ka hoolilo ana iaia i hoaloha uo kakmi aku, ua punia loa kakou i nu kumallio hoopau maiia\Va walr aim ma na kalai aupuni, ©irthoi na hookuhuli Kumukanawai, a no ia mea. ua pupaui ia mni lu ka ipuka a ua hookuu ia mnNa kakou o piholo, uolt> hoi v piliolo iioko o ka wal uiaemae maoli, aku, iloko o ke kai ekaeka o ke Kumukanawai. Ae, he oiaio, uu huna ihowi kapoe Atnerlka i ku lukou liana u ua apuhu pu ia ae nei ka oihaua kopaa, a ua hookuu ia kukou e piholo ilokoo kaluamekioku poiuo muu loa, a ke emi malie mnii iho nei ko kakou alna iloko o M \ u ine keiu munuwa. O ke kahuu o ku uolio oia no ko kakou Kumukanuwai, aka t ke manao nei nae kekahi |>oe o Ikhi* huli pu ae i ua noho la u palahu ilalo ke alo oia ka manmo o ku uoao Libaralu. Ina oukou e koho ana ia ano poe, alaila he mea maopopo e hookahuli ana lakou i ko kakou nohoua a Uio i mea poino, a ina o hololea ana ka lakou hanu u U>le aku ke kulemna mai ia kakou aku, u'noho iho kakou iioko o ka nele, u lilo pu hoi me kokmkou noho'na kuokoa. K lawe ana o Amerika i uu wuhi huua* hunm iho i koe, a noiio iho kakou Hoko o ka hone nlaopopo. Oia iho Im ka wa e hauoli ai o kela keiki o Canmdm no fca holopono o kaum mau hmna lOAHlea ia oukou a i kapaia he auluiu kaulike, olai, aohe he uuhuu e uku Ai QQm im ho|ie iho. Ke manao nei au, o ko'u leo oia no ka puana m kela a me keia kanaku uoonoO maikai e ae a pau o ka aioa nei, a i kullke ai hoi me na poe e ae a PA|l e akv 'ole nei no ka loaa mmi oni oihana mai ke aupani uiai, .ol%i, i ko'u wa e noi aku ai ia ou- ! kon e koho mai i kekahi kmnmkm, | um mmopopo ia'u he kanaka ia aole i no ke mke e loam ona poiuuikai mai ke aupuni mmi, oim hoi v koho no na kmoAkm i lomm he uooium nuikAl ia laMoo, aok» wale ho) n«> ku poe hiki ke hmom no Ukou iho, uka »o ka hoopomAikmi nui mku kekmhi im hii iki, m i hoike ia hoi iba

ko lakoa rn*kāobto mamali o Jta | Imkoa mma Imweiāwe hana ana, a e | kobo hol na ka poe I maopopo, a i | ike pooo he oi aka ka paa o ka ! oobo malona o oa wawae ekolu j mamoa o na wawae eloa, e kobo' boi i ke haoaka i ike t toaa he hookahi pololei mailoko mai o eloa hana hewa; a e koho boi i ke kanakai ike ha pomaikai ka lawe ana mai i na da!a he $5,000,000 no ka pomaikai o ka aioa mamoa o ka oele, me ka paa mao no o ko kakoo kookoa ; e koho no ke kanaka e hapai ana i ko oakou aina ilona o ka pomaikai, a aole h«i i ka poe e ake ana e hoohiolo iho, a e koho iho i ke kanaka oana c lawe mai ana i ka pomaikai iloko nei » ka aina; aoie hoi i ka poe e ake ana e wawahi i ke komakanawai, a i ko lakou wa e ianakila ai alaila, ola iho la ko lakou wa e hoolilo ai i ke kookoa o keia aina i mea ole, a nalohia ioa keia aopuni iloko o ka poino mau loa. He elua makahiki i haia ae nei, iiu hooikaika ao ma ka i ana aku mai ae e hoololiloli pinepine ia ko kakou maua aupuai oiai, he kumu ia o hoonawaliwali ia ai ko kakou inoa aiaikai, a mai wawahi hoi i ka mea a kakou i maopopo ai aole o hiki ia kakou ke kukuiu hou ae. O ku ike o ka poe naauao a pau, ua maopopo ke iho aku nei keia aina ilalo o ka poino loa. He oiaio, he mea hou keia i keia uina o ka uoho aua hune, aka, e hoomanao i ka'u e oielo aku nei e na keonimaua, iua e lioea io mai ana ka poino i keia Kau Ahaelelo ae, he mea uiaopopo aole e lohe mai ana kela poe i na leo ao a ku poe i aloha i»> ia Kawail nei. Ke olelo mau nei kela keiki o ('unaila no na liana ino a ka poe waiwai ia oiikou e ka poe nele. Heaha la ka Akepoka hana uo oukou? a* heaha la kana i hana ai 110 oukou? a heaha la auanei kana e hana aku ai 110 oukou oiai ua hoo* lilo oia i kona manawa mai kinohi inai no ka iiana ino aua i na pomaU kai e ho a pau » keia aupuni? Ina i inakemake oe i hana nau, e hele aku ©e iaia, ua inanao anei oe e loaa ana ia oeV Ehia la kanaka anu i hoolimalima ai, a uku ai maloko nei o keia aina? Manao anei oukou ina e uiake ana ka oihana mahiko a me na hana inikialae ae e loaa ana he painaikai i ko keia alna? Ua iko. no oukou o ka poe hune e pillkia e uoa, Mr Akepoka, a ?ne ka i>oe e ae a pau e manao ana e like me ia o lakou no ka poe nana e kipaku aku i ka poe mea dala a pau mai ka aina aku nei. lua pela, ihea iho la e loaa ai la oe ka ai a me ka ia ? Alaila, hoaha iho la ka pomaikai ina e hooemi ia ana ka auhau ? Heaha iho la ka pomaikai e loaa ia oe mai ka uku ole ana i ka $5, a $10, a a paha ina he nele ka mea e loaa inai ana ia oe, oiai oole e loau ana ia oe he, 25 a, '">0 paha keuetu o kou la hana, a ī ole, he makemake anei oe e ku ma ke kulana o ke kauaka me ka uku i ka auhau, a me ka loaa ia oe he $1,-ono ka la, i\ oi aku e like tna kona makaukau ? O ka poe a Akepoka e oleio mai nel, a tne ka Leo, oia o Hiliopa uia ka poe hoi nana e luiawi nei la oukou i ka pomaikui, oiai oia maoii no ka (ioe iiaua e haawi nel ia oukou i ka hana ma ka liale kula o Kamehameha, a i uku hoi ia oukoo he $65,000 a oi aku, a ke uku nei hoi na kahu waiwai o ka Ekalesia o Kaukeauo, oiai oia kekahi o na enemi o oukou wahi a Akepoka ma i kela a tne keia pnle mao Lishman ala he $27,000 a i ka wa e paa pono ai )u luakiui e loaa ana he $60, 000. 1 ku wa i loaa ai ia'u keia aeiike no ka hoomoe ana i ke alahao inua I<>.« o umikumamalima mile, ua hoolaha iho la au, maioko ona nupepea Hawaii h me Puklki i mau lim.ihana no ka hana ana malona o ke alahao, Aole i loihi ka manawa, a uh loaa na limahaua. Ua uko au he uku la mahuahua tio lakoo; oa lawelawe pu au I ka hana me lakou, a ua ai pu makou i ka ai i uko ia niailoko ae o ko'u pakeke ponoi. Aole au I haawi i ka liana ia lak<»u a uku po he uku puie mahua> hoa me ka manao e punai mai ana lakou he uku panai no ka'u hana maikai i liaua aku ai ia lakou. O ka liana a'u i Uaawi a pahola I iinua o ia poe, ua haawi ia e a'u me ka manao maikai u aloha. Ina | e kali ookou a manao iho e loaa ana he hana a aloha ia ookoa mai a C. W. Akepoko a me ka nopepa

44 Ka JiCO r ma o Boki la kooa Lonahoopooopooo, e hai aka aa mr ka poiolei i moa o oakoo, <> noki» ookoo i ke kalli oo ka loaa mai o kao wabi hooa haoa mai ia laua I mai a hiki i ko ookoo olha atu a oiāke pololi pu, aole loa e loaa tie wahi haoa a he wahi hua pnha o j ka haoa mai ia laoa mai; o oa wa> ha o boa ke hele a palolo, ika. he oeo ka mea e ioaa ia ookoo. Me keia ae ia, a ke maoao ookou e loaa ana he poaialkai noi no kela a me keia pakahi e noooho mai nei imoa o'u a n<» ko oakoo mau ohana pu, ke hai aku nei au rae ka pololei loa, owau ka oukou e koho ai a owau ka oukou moho kupono e hoouua ai i ka Ahaolelo. No ka mea, eia maluna o'u ka hilinal a poulele plha ana o kekahi mahele o na kanaka Hawaii a uie ua haole ma Hawaii nei, mamuli o ko lakou haawi ana mai uia ka poho o ko'u lima i ka hujna (lala o $700,000 uo ka hoohanaana maluna o ke alahao, a o keia huina Uala eia ke kaahele nei ma kela a me keia pea o ka aina nei mawaena o na lima paahana mekauika. Ua haawi aku a ua pahoia pu aku ka Hui Alahao a mc Aina he kula huli a hoopuka* puka dala uo loko nei.o ka aina, noua ponoi iho, me ka panee pu ana aku hc uKupanee nui i ike ole | ia mamua. Eia ke kaahele nei iwaena o na poe ike hanaliina me mekanika ka huina dala nui o $75,000 o ka makahikl. l"a hoopehu pu ia ae hoi kc ana waiwai o na aina e waiho la tna Manana nona ka huina auhau I kauia i hiki aku i ka $15,000. Isa keia hui kmimahu i hoopehu ae i ke ana waiwai o na aina e waiho ia nm Manana a me Kahuku i hiki aku ka huina i ka $(>53,460, a ne inanaolana ko'u ma keia mua koke iho e pakui ia iho ana he $10,000 hou iho maluna o ka huina i hoike uiua ia ae !a. O ka auhau o ka liui iloko o keia makahiki ua liiki aku no ia i ka $8,034.00, he hoike ana hoi ia ua pii mahuahua ae ma o $7,887.10 mamua iho o ko kukulu ia ana o kc alahao e olelo ia nei. O ka uku niakahiki a ka nupepa u Ka Leo" e olelo nei ua ia inai e kona mau kakoo ka huina mailuilu o $1-720 ka makahiki, ke olelo aku nei au imua o oukou, aole loa i lawa ia mau dala no ka inalama a me ka hoomaeniae ana i kc alahao no mile iloko o elua malauia. K na Keoniniana, e na kanaka iiawaii. ua noho au a ua kupa pu maluna o ka lepo o Hawaii nei no na makahiki he iwakalua-kumuma-hiku i hala ae nei. Ta hoēa mal au ma keia aina oiai au iloko o ko'u mau la opiopio, a ua lawelawe au i ka hana maioko o ka halekuai oMr. W. H. I)imoud no S4O o ka mahina, e hana a e hooikaika ana no ktt hooholouuia ana i ko'u inau pono ponoi iho. Ua manao ia he m akehewa ia'u ka hoike ana aku ia oukou ua hana au ine ka ikaika iloko o ko T u mau la o ke ola ana. Aole loa au i hoolilo ia'u i meakalai uupuui, a uole loa au o hahai ae ia'u i mea holo balota mamuli o- ko'u inakemake ponoi iho. Aole au e ku aku ana imua o oukou mamuli o ko'u makemake uiaoli ilio, aka, mamuli no ia o ka makeniake o ka lehulehu. Ma keia la oiai eia kakou iloko o na popilikia he nui, eia ia'u he 65 kanaka e loaa ana ia lakou he $3,825 o kela a uie kein inahina malalo o ko'u malu ponoi, oia hoi kt> Alakaa Mahu. Ke noho ona ia nei ka Hui Kaa* mahu o Oahu a me ka Hul Aina e ka poe no lakou na Imna a me ka poe uo lakou na kuleana mahele, a o kela poe a pau, he poe nohopaa a hookoonoono lakou no keia aina, a he nui ko lakou huina. O kela hana mikiala i hookumu ia mamull o ka hooikaika a loe ka hoomanawanui a*u i lawe ponoi aku ai a hoohana, ke malama ia nei a ke | kaupale ia nei e kekahi Papa Hoo I hana Loea, ka poe hoi na lakou i : koho ia'o> i Luna Nui no ka malama a me ka hooholomoa ann i na pono o ka Hul. Aia iloko o ko uiakou |H»i he poe limuhana ke ku mau nei he 133 paahaoa, a ke uku ia nei ia lakou he $6,200 iloko o kela me keia mahina, a o ka loaa aua ia o ka haioa nui he $10,000 no 194 limahana, poe limahana mekanika, kakauolelo, malauia buke, enekinla, na luna hooponopono, na luna hoohana a me na ano limahana e ae, a <> keia poe a pau, ua loaa ia laaou ka hana ma* mall wale no o ka T u hoeikaika ana.

He papeheiu o mi uka UuiahAiM doim ka haina o <120,000 no ka makahlki, a me i« e pakui pu aku me m | auhao aupuni o i uku maoii ia maik>ko aku o keia mau o&ana mikUU, un hke U me ka hoina hoiookoa i hooiilo i.i iloko o ka ma* kahiki hookAhi o s•¥*>. A oiai. he heluna nui lo» o keīa po« iimahan.t he |*o* 4 ohana ko lakoo, alaiU he mea knnalua oie ke koho ae, aia oawaena o 300 a nw» 40« kane, waliine h uie na keiki i loaa ko lakou i>ia a nie ka noho ana noamuli o keU kumu hookahi a r u i hoike ae nei. Mai keia poe aku a me ko Ukou mau waiwai ua loaa hou aku ī ke aupuni he huiua puu elnia hou ma ke i\\\o auhau; a he heluna hou aku no hoi koe i hoohana ia e keia poe i olelo ia ae la, a pela kakou e ike nei, he 1,000 a malia paha he 2,000 e maUma U nei ma ntt uua pili i ke oU a lue ka uoho ana mamuli o na hooikaika o kek-Uii kauaka hooknhi. A heaha U ka oukou haua kupono no keia kanaka hookahi t keia kanaka hoi e kaiaheu ia uei he " enemi'' ka no oukou? K kuUi | aku anei, e lumai aku anei a e Uwe iae i kona oU? K kupee anel oukou ! i kona mau llnia a lue koua ake hooholomua mamuli o ua kau kauawai kue holouiua a inoiuo hoi? K lioole aku anei kakou i ka loaa ana iaia he haawina no ke kuka ana no na pouo o ka aiua a e haawi aku hoi ia pouo ma ka haawi ana aku ia kulaua i ka poe I hana ole no lakou iho a I ole loa aku hoi no ka aina a no kekahi mea e ae paha? O ka poe kanaka e uku nei aole i oi aku.i ka £o a hiki i ke no ka auhau o ka makahiki hookahi, a ina e hiki ana ia lakou ke hoahu a puulu i ko lakou loaa e Uwe aku ana mai keia aina me ka awiwi a hookomo aku iloko o kekahi aina okoa i wahi e loaa ai ia aupuni okoa ka i>omaikai o ka auliau a e uele hoi keia uina, oia anei ke ano kanaka a oukou i makeniake al ; O ka i>oe i ohohia ia iloko iho o lakou e kukala ae mamuli o ka iua* nao haakei he mau moho lakou iio ke koho ia inai, he mea maopopo e hoopuka ana lukou i na huaoleio u ine na kaiakalai ana i mea e loaa ai ia oukou ka makahehi a e loaa ai iaia ko oukou mau halota. Ke hoiio nei lakou e hookuee ia oukou no ke kanaku o ko ua aina e, a aole wale oia, aka, e hoala i ka mauao kuG i ke kauaka ilihune, me ka olelo aku, ua hele mai ka haole i koia aina uie ka ilihune a ine ka nele, a mamuli o kona noho ana i keia aina mahope iho, ua loaa iaia ka waiwai. Ina ua kaukolo ia ko oukou luuaikehala t keia muu kukahekahe hupo, alaila, i hookahi wale no wahi inanawa pokole a oukou e noonoo kanakamakua iho ai, a na ia mea e lawe aku i kn oukou lunaikehala a ike iho oukou, o keia poe enemi waiwal e kapa* kapa wale ia mai nei, he poe loea lakou, lie poe uaauae, a he |kh.' kalaiaiua; a mamuli o ia kulana i hiki ai ia lakou ke poloai aku i ke elala a ka j>oe mea eiala o ko ua aina e, e lawe mai a hoahu iloko nei o ka uina; ka mea hikl ole hoi I kuu hoa paio ke hana. 0 ko oukou pono, a o ko kakou 1 pono a o ka pono o ka aina n kakou | e aloha nei, oia uo ka manawa e i loaa al l na. |>oe a pau e kipa mai ana i o kakou nei ia mau pono hookahi. Ke hai aku nei au ia oukou e o'u mau lioalohu, me he la owau , hookahi patia ka mea hlki ko wae U inaiioko ae o ka huina o na hancri kanaka o ko na aina r i hoao i ko lakou ike ma keia mea he iini pomalkai i hiki ke olelo ae, niamuli o'u i loaa ai kekahi mau haawina noka holomua o keia aina a i ioaa ai he mau |>omaikal i ka lehulehu holookoa; a mamuli o ia inau hana, ua hooholomua ia ka aina, a o ka hoohoiomua ia ana o ka aina o ka loaa ana ia o na pomaikai ia oukou e o'u mau makaiuaka. Oko oukou hopeoa a me ka hopena o keia mau Paemoku kamahao, ke haalula a ke naka nei maluna o ke kahua kaupaona. ona balota aookoo e koho ai me na inanao hoohemahema u kuio oie, ma ka aoao o ka pono me ka pono oie, oia no ka mea nana e hoohoio i kela ninau nui no keU manawa a no ka manawa mau loa. KoiaiU o ka hana noi a o ka hana koikoi e hekau nei malona o na hoku.i o ke!a a me keU kanaka kupono i ke koho haloia iloko o keU aina, oia no ka hoopaa ana iaU !bo ina ka hookomo aua i kona inoa ma ka papa inoa o na poe kopono i ke koho balota.