Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 6, 6 February 1892 — He Moolelo NO NIWELA! KE Kanaka Hana Pu o Mosekao KA Weli o ka Makakila. Valadimira ka Moneka KE AUPUNI O RUSIA MALALO O PETERO KA NUI. Ka Weli o ke Keneturia Umikumamahiku [ARTICLE]

He Moolelo NO NIWELA! KE Kanaka Hana Pu o Mosekao KA Weli o ka Makakila.

Valadimira ka Moneka KE AUPUNI O RUSIA MALALO O PETERO KA NUI. Ka Weli o ke Keneturia Umikumamahiku

MOKUNA V. KANI O A K I.A X A MKHAI.A KII.A— lIK WKI.I AMK KK KKIIIA NA MKA I lIANA lA. MA KEKAKAIIIAKAANA AE ua ala ae U o Huleka i kona marawa maa mau a mahope iho o ka pau aoa o ka paina ann, ua komo iho la oia I kona niau wahi aahu e hele ai no ka hana i ake nui ole ia o ka hapnnui o na kanaka, oia hoi ka pnio me ka oi o na meUal.i kila. llele aku la ola no kona hoie hana, a wehe ae la mailoko ae o kekahl 1 |tahu he heluna nul o na pahikaaa; a wae mal la oia maiwaena ae o la heluna nul o na pahlkaua i pfthi nana, alalla hele uku la oia » ma kahi u kekahi pauku hao nui, ku iho la me ka maloeloe a ahau iho la I ke pelahalaha o kn pnhi nna e |ma ana iluna o aa pauku huo la, a kanl oae la ine he bele la, a puana ae la oia: "Ma ka inoa o vSana Mikaela, aole loa he pahi nm Ru*l:i nei a puni e like me keia, e Paulo." Alalla, kamakamalllo iho la laua no kekahi mau minute, me ka hoike aua aku o Hulekn i kana hena nui e hooko nku ana ia la a uie kona olelo pu ana aku, (, ina aole he mea nana e keakea mai U'u ina ko'u nlahele, alalla e hol mai aoa au īloko o elua hora mahope iho o ko'u haalele ana ia oe. M

I ka aneane ana i kona manawa ] e hele ai, ua hele mua aku la oia o | hiiawi i na oielo hoolana I konn iuaui makuahine, alaihi puka uku la iwaho no ke kali ana ia Alarika kona hoaloha. Aole i llullu ua lioen mai l.i o AlaHka, a ninau mai |a: «•Ua mnkaukau anei oe e Ruleka ?" "Ae, aa makaukaa aa I kela wa; a 1 hakalhi wale no o ka hoea aku I kahi I makemake la." He ha|M»lua hom mahope Iho, oa hoen aka la laua no kahl o ka hana I aelike U ai. A oUI aole he poe o ioko, noUIU ua hele makalkai aku U laua i ke kahua paio, a aole i Uuliu ko laua nanea nna Iho ua hoea mal U he elna mau kaa, a ma ke kaa mua I Ike U aku al k* (ele ana Iho o Kauaa Damonofa a me Kiwlni Uraiena, a ma ke kaa hope mai he kanaka malihini U Huleka, aka na kamaalna nae ia Alarlka. OUI i» ke kauka nul ia o na koa anponl. Ilele mai U ke kauna me kona kokooiua a kaalo iho U ma ke aU> o Raleka me Alaiika ine ka hookokoe aoa iho o koua mau maka, aka ua kunon mai U nae ola me na maka enaena I plha I ka hnhn: la wa aa hal ae la na Kokua no ka hooponopooo ana i na hana, a hooholoU Iho U maloko o kekahl hale waiho waapa kahlko, a maloko o U nmil I koknloU al na moho no ka ptio ana. A olal nae keU man mea e hoolaU la ana, aa ike U akn la kekahi kanaka e holo poiolel mai a«i maluna o ka 110 no kahl a lakou e nohoana, a I kona kokoke ana mai na maopopo aka U U Holeka o Valadimira no U ka Moaeka, ka maa ana I hooklpa lokomaikal iloko o kona hale» Uie llio la ola mai kona \ l o a*a koenomai U lUko oka niml e Uwelawe U ai ona hana hooknhe koko, a pane mai la:

"Ua lokomalkal ke Aknā I kona lUkal ana mal nel U'u a haUwai me keU man hana."

"E ka!a mai ia'a e ka makoa malkai t oiai aole na'u i kooo keia aoo luma, aka na km makemake no o ke kaona IXitnonofa, noiaila au e puana ae nei ina ola e haule pio malalo o'o, alaila aole au e hoahewa ia ina ia mea," wahi a Kuleka Niweia i pane aku ai. Na keia mau huaoieio i hoopii aku i ka inaina iioko o ka hoapo o aa kauna la, a no ia mea ua pant nuil la oia: •<Aba! Ke helu nel ke kanaka hana pu i na moa mamua o ke kiko nna o na haa."

Alalla ku ae ia laua ma ke kahua paio me ka holl* anapa ana oka laua mau pahi imua o laua, a ma ka nana aku ia laua o Huleka ka mea i hoike mai i ke koa a me ka wiwo ole oka nanaina, aole hoi he mao hoailona o ke pihoihoi maluna ona. 0 kona kokoolu.i, afa kona houpo ke kapalili la a rne kona mau maka hoi v li-o nna. I ka haawi la ana o ka hoailona no ko laua paio ana f oia ka manawa I halakau koke ae ai ka laua niaa pahi, e hou an.i a e pale ana no hoi me ka eleu, a e lohe ia āna ke o ana o ka laua mau pahikaua me he hainare la na ke kanaka kui hao. A iloko ona minute elima ua hikl ole I ke kauna ke paio ma ke ano rula mau, ua pono hou aku ola 1 ka pahl ia Huleka me ka manao oia kona mea e lanakila ai, aka ua kuhihewa loa ia kona manao ana pela. He elua a ekolu manawa a Huleka i hookau aku ai i ka maka o kana pahikaua i ka puuwai o ke kauna i kumu nona e ike ai ua pio oia, a ua hoomaopopo mai la hoi na poe 0 ku nana mai ana, nolaila ua kahe>\ aku la ke kaukn, "E hoopau e ke alii ke kauna I keia paio ana, oiai ke ike nei makou he pio oe na Kuleku Nlwela.*' Iloko o keia mau leo uwalo a ke kauka, aole loa i hoolohe ia aku e ke kauna, ua hoomau iho la no ola ika paio ana. No ia iuea, ua hahau aku la o Kuleka i ka pahikaua a kona hoa paio a haki pu ae la mawaenakonu a lele aku la i kahi e, a ku olohelohe iho ia ke kauna. Aka, aole nae ia he mea nona e hoopau al 1 ka paio ana, no ka mea ua kahea ma! ia ka moneka a me ke kauka e haawi pio aole nae ona ae; ua i>ane nku nae oia, <•! hakl no kela pahi no maikai lo« maoli no."

Nolaila, kauoha aku la oia i kona hoaloha ia Kiwini o lawe hou mai i pahl nana mailuna mai oke kan, a aole i liuliu ua hoea mai la o Kiwini me kekahi pahikaua maikai na kona haku. Ma ka hoomaopopo ana aku i ko ke kauna kulana iloko oia manawa ua ano uiuahewa ia kona mau noonoo, oiai ua ike no ola ua oi pakela aku ka makaukau 0 kona hoa paio imua o kona wahi Ike. Ua hooholo Iho la ola e paio mawaho ae o na rula maa mau o ke kaka pahi. Uwi ao la kona mau nlho a huila ae la kona mau maka me he la e hoike mai ana, ua hoohiki iho kona manao haakei e lawe ana oia i ke ola o kona hoa paio me ka nana ole Ina rula. A i ka manawa i loap mai ai o kana pahikaua ua lele koke mai la oia Imua o Ruleka me ka haawi ole i mnnawa e paleni nona iho, aka e like me ka owaka aua a ka uwiia pela o Huleka 1 lele aoao ae ai a pale ae la i ka hauna pahi ahailono ole o kona hoa, a e Ilke no hoi me ka imo ana a ka mnka, pela o Huleka i lawe haaheo ae ni I ka oi wlnl o kana pahikaua a hoo pololei aku la imua o ke kiuna me ka puana pu ana aku i kela mau olelo, «E S* Kauna, he pio oe na'u I keia hom. He mea makehewa loa la oe ka hoaoana e ku mal imua o*u, oial aole I lawa kou akamai kaka pahi no ka paio ana mai me a'a."

I kela wa 1 kokua koke mai ai ke kauka a me ka moneka e hoopau I ka hakaka mamua o ke kahe ana o ke koko, aka aole 1 malio mai ke kauna; ua plena ae UoU a hooho ae la, "E ka maalea, no kou ike aoa anei e haalehia ana oe, noiaila oe i noi mai nei e haawi pio au i wahl e inanaoU mal al he akamai looe? £ pak> kaua a hiki i ka make ana o kekahl o kaua." (( Ua hala ole au ke haule pk> ke kaana U'u I keU U," wahi a Ruloka I pane ae ai imaa o na poe e makaikal aoa I ka laua hana. I keU wa I haiakau hou ae al ka Uua maa pahi me ka elea, e haawi hoi ke kaaoa I kona ike kaka pahi ma na ano a pao, a lloko o ka manawa ana I ike ole al, ea ka aku U I ka wini oi o ka pahikana a Kaleka a hlna aku la Uaio mekekaheawai aoa o ke koko. Aole o Knleka I nana aka UU palo ma ke ano he enemi noaa, aka Ika wa i hlna ako al oU llalo na wehe ae oU I kooa hainaka a pani akn U ma kahl o ke koko e peapnal mai ana mn ka aoao o ke kaana, a pane Iho U, «•£ kaU mal oe U'a e kna hoaloha, olal na paakiki oe i mamoli o koa kahihewa."

Ua hookahaha taa la ko ke kaaka a me Kiwioi manao no keia mau hana a Kuleka, oial mai maa mai aole loa laua i ike i kekahi mea i lanakila maluna o kona ho* paio e hana maikai aku ana e like me Huleka. Ua leie iho oia a uwe maluna o kona hoa paio iloko o k.t poino. Hele mai la ke kauka a oana iho la i ka nui o ka poino i kau iho malana oke kaana. Ua ninan aku o Huleka iaia, «Pehea Uka nui o ka poino i loaa i ke kauoa ?" Ua pane mai ke kauka, 4< acHe i kukonukonu loa ka poino i loaa laia, a me he la aole no e iiuliu a pohaia ae no oia." Na keia mau olelo a ke kauka I hoomama ae i ko Kuleka .maoao, a huli ae la oia a pane aku la i kona hoaloha, (< E hoonani ia na Lani. 1 - Alaila, hele mai la ka makua Moneka a kau iho la i kona lima akau maluna o Huleka a pane iho la, <<Mai kaomaha e kuu kelki, oiai aoie nau i kii aku ka poino a hookau malunaona, aka na kofta make~ make iho no. Nolaiia, e hol e kuu keiki, a mai hookaumaha i kou mauao." Ia wa i haawi ao ai o Huleka i kona aloha i ke kauka a me Kiwini Urazena a pela pu no hoi me ka moneka hoopahaohao, aiaiia hoi aku la ola maluna o ke kaa me kona hoaloha no ka home. MOKUNA VI. lIL'U HOI ME KA LANAKILA —KK ALAHELK IMI'A C KA EMEI'EKA —lIE A 1.0 A HK ALO.

IA LAUA i hoi aku ai no kahi o ko laua kaa i ku al, ua ninau aku la o Alarika ia llulekn, » ( Ea, owai kela moneka ?" (i Ke ninau mai nel oe ia'u i kekalii mea paakiki loa," wahi a Kuleka i pane mal ai iaia I kau ae ai iluna o ke kaa, a mahope aku o Alarika. Alalla hoomaa mai la oia i kana kamailio ana: (| He oiaio, o kona inoa o Valadimira, a mawaho ae oia aole e liiki ia'u ke hoopau aku I kou iK)hihihi. n «He elua manawa o kona hele ana mal ma ko inaeou halekoa, a o ka mea kupalanaha nae aole kekahl poe I kamaaina mua iaia; a ma ka hwuiaopopo aku nae ua kamaalna wale no oia i na poe a pau, no i& mea ua komo ke pohaohao iloko o'u no kela moneka. Ua hoomaopopo au ua Ike mua au laia, aole nae e hiki ia'u ke hooia ae i ka'u wahi i ike mua ai," wahi a Alarika. "O ka hnawina i loaa ia oe oia no ka mea i loaa ia'u," wahi a Kuleka i pane aku ai. Ia laua e nanea ana I ka holo a ke kaa, aia o Alarika ke haawi la i na mahalo ana he nui i kona hoaloha no ka eleu a me ka miklol o kana mau kiina pahi a oi pakeia loa aku hol no kona kokua ana i kona hoapaio iloko o ka poina Pela laua i hoomau aku ai i ka holo ana a hoea 1 ka ipuka o ko Ruleka ma hale noho. Maanei e na makamaka heluhelu e nana ae ai kakou i ua hana a ko Ru!eka makuahine mahope o kona hele ana aku no kela hana manaonao weliwell. I ko Huleka wa i hele ai, ua hoi aku la o KalauUia maioko o kona keena moe a nininl aku la I na eha'eha a pau o kona puuwai imua o ka paepae laahia o ka mea Mana Loa, me ka uwalo ana aku imua o Kona lokomaikal e malama 1 ke ola o kana keiki hookahi wale iho no a hoihoi hou mai iaia iloko o kana puili aloha ana. I ka nana aku I kana mau hana he ku i ka walohia, aia kona mau waimaka ke kulu pakahl U i na wa a pau malana o kooa maa papalina halkea. A i keU a me keU manawa aoa e iohe ai ika nakeke, e puiwa koke ae ana oia a hoolono e ake aoa e lohe aku o kana keiki paha oa hoi mai; a iaia e noho ana me ka mumule ua pulwa hou ae la oia I kona lohe ana i ka nakeke a hemo mai la ke pani paka o waho» a ia maoawa I noi hope ae ai oU I na Mana Lani • hoihoi mai. i kana keiki kamakahi i kona poil. AUiia, lohe aku U oia i ke pahapahu mal o na kai pual wawae iīoko o ka inml hooi kipa, a kakali malie iho U oU no |ka hopena e hoea mai ana* AU hoi he elua mao noonoo ano e iloko ooa I kela wa, oU hoi o kana kelki paha U, a i ole, he elele paha e hoike mai ana oa haalehU kana kelk). Hemo mal U ka paka a oehe mai Uhe maa kapoai wawae a hoopa mai la kekahi lima maiana o kooa poo me ka pane pa ana iho o kekahi ieo I kamaalna maa Uia, — «•£ kno nuuna aloha, mal kaumaha koa naan, no ka me% eU no aa iana ou aole I poioo."

I ka |ohe ana o KaUadU 1 kek leo ea koke ae U oia a nana akn la I kana keiki me ka poHi ana I kona man Uma a pane ae U: "E hooBMdkai U na Uai no ka wlii— ana U oe." Hoomaha iki iho U

oia i kana kamailio ana, a liulin ninaa aka la oia, «Pehm ke aoo o keia hoakai hooweilweli au e kou keiki r "E ko« mami, ua hauoli au i ka hoike ana aku ia oe aoie i poino loa ke kaana; oa ka oia i ka maka o ka'u pahikaua a aa kahe mai ke koko, mamuii no nae o kona hoopaakiki. Ke noi nei aa i na Mana Laoi e hoomama mai iaia." "Ke maiialo nei au ia oe e kuu keikl oo koo manao maikai e kuu keiki, a aole no e nele ke kokua mal 0 na Lanl ia oe/' wahl aka maka&hine. Aiaiim, ku ae la ka makxrahine a hele aku la e hoomakaukau I mea ai no ko iakou palna awakea. Ika pau ana o ka paina ua hele aku ia no o Kuleka mk kana hana maa mau me Pauio kona w&hi hoahana. A mamua o ka hookuu ana o ka laua hana i ke ahiahi, aa hoohikilele la ae la oia i ka ike ana aku i ana koa o ka Emepera e helo mai ana i kona haie. Noiaila, ua hoi awiwi aku ia oia no kona haie a iko aku la i kona makuahiue e noho ana me ke kaumaha o na helehelena a i kona Ike ana mai i kana keiki e komo aku ana, ua pulli mai la oia a hooho ae ia—"E lawe ana anei kein poe koa ia oe e kuu keiKi ?" «<Mai makau e kuu maina, e hooiana i kou manao, no ka inea ina e iawe ana lakou lu'u imua o ka Emepera, alaila e hoi koke mal ana no au; oiai ua ike ke Akua aole nu i hewa."

Puka aku la oia iwaho a hele aku la e halawai pu me na kuku mai ana iwaho, a imua o ke aliikoa i kunou haahaii aku ai ola, a pano aku la: (t I hele mai anei oukou i o'u nei?" «I kii mai uel makou i ke ka* naka i kapaia o Huleka Niwela," wahi a kealiikoa. "Owau ka mea i kapaia ma kela inoa—e oluolu e hoike mai henha la ka mea l makemnke ia ?" Wahi a Huleka i pane aku ai. (( Aole ka e hiki la oe ke koho iho !" wahi hou a ke nliikoa i pane mai ai. "Ke inanao nei au 110 kela liakaka lua pnha i hannia ma keia kaknhiaka." «'Ola." (< Owai kai inakemnke ia'u ?" i ninau aku ai o Huieka. (( E manao ana ka oe owai, —kni no hoi o ka Eiuepom, ka mea iala ke ola ame ka inake," wahi a ke aliikoa me ke ano oknlaknln. I kela nianaua i huli ne oi o Ruleka a haawi aku la I na olelo hoolana 1 kona mnkuahine a i ka pau ana, ua ukall aku la oia i na koa no ka halealii oka Emepem. Ua napoo ka la m lakou i hoea aku ai i ka halealii a ua lawe loa Ia aku ia no o Ruleka imua o ka Emopera. Enohoanaka Emepera mnluna o kekahi noho iioko o kekahi keena hookipa o kakela al II ma ke poo o kekahi pakaukau i uhl ia me ka veleveta, a i kinohinohl ia hoi me na maawe guia ame ke dala. E ku ana ma kona mau aoao kekahl mau kauwa i aahu ia me na lole nani. He wahl kanaka oplopio wale no ka Emepera nona na makahiki 1 emi iho malalo o ko ka lawehaia i Uwe ia aku imua ona, aka nae ma ka oana aku i kona mau helehelena, me he la aia oia maluoa o kaiwakalua-kumamahiku a ewalu paha. He pahaahaa a me ka puipui kona kina O kona wahi aahu aole i nanl a maemae e like me ko na kauwa. O keia iho la ke kulana o Peteru ka Nui, Emepera o Rusla. He kanaka oplo pahaahaa oia ahe hoopalaleha ma ke komo ana I kona mau aahu, ela ua hlki Uia ke hoomalu I kela lahui nui o Rusia me ka maluhia loa, a ua olelo ia ua lawa ka lena ana a kona mnu maka no ka hoohaalulu ana i ka naao o na kanaka he elimT haneri. Aia iioko o kooa puniu ka noeau a me ke akamal, ka mea i oleloia ua like me ka enegini mahu, a iloko o kona umauma ke ahl o ka wlwo ole a me ke kupaa, a ma kona puawal na haawina o ke aloha a ioe ka walpahe. O kona ake nui oia no ka holomua a me ka uialuhia o ke aupuni mamua ae o kona mau pono plllkino.

Ike ako U o Hulekn la Kiwiui, ke kauka a me ke Duke o Tula o akoakoa ana. HaUwai aku Uka ike a kona mou ooohi maka me ko ke Duke o Tula a n:i i« mea i hoopii ae i ke okakala i kona klno, m\ o kona ike ana aku I ke ano enaene pupuku o na maka oke Duke. I kela manawa I pane ako al ke aliikoa me ka haahaa imaa o ka Enoepera penel: "E maliu mal e ka Kmepera,— eia o Hnleka Niwela imna o koo ihiihi eke alil nui a ke Akaa i hoonoho mal al malana o ka Emepire nnl o RasU neL" l n I hoono ae ai o Petero ka Nol me ka aUwa aoa ae o kona

man onohl maka koha aeko malona o ke klno maloe|pe o ka mea o kn ana Imna o kona alo, a pane hoa

mai ia,—<»K nee iki mal Iniua o ko'u alo e Niwela." Me ke kino maloeloe i hele aka ai o Iluleka imua oua Kniepeni U, aku tho la. Kapaiiii apoapo ae la kona oili mamuli o kona ike pono ana aku i ka mea e ka ana imua o kon* aio he lull ole a me ka paakiki kona mau mauao. _ [ Aoie I pau.]