Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 7, 13 February 1892 — He Moolelo NIWELA! KE Kanaka Hana Pu o Mosekao KA Weli o ka Makakila. Waladimira ka Moneka. KE AUPUNI O RUSIA MALALO O PETERO KA NUI. Ka Weli o ke Kenoturia Umikumamahiku [ARTICLE]

He Moolelo NIWELA! KE Kanaka Hana Pu o Mosekao KA Weli o ka Makakila.

Waladimira ka Moneka.

KE AUPUNI O RUSIA MALALO O PETERO KA NUI. Ka Weli o ke Kenoturia Umikumamahiku

MOKUMA VII. KA IIOOKO!.OKOIX) ANA —KK KAKA I*AIII IMUA O KA KMKPF.UA — I.ANAKILA—IIOOKUII IA K A lAWKIIAI.A. IMKA e maopopo ai I ka mea o heluhelu ana ke kumu o ka hookolokolola ana o Uulekn, he mea rono e kamailio iki kakou ma kekahi mau mea i kaahopo ae. Oiai ua hoea ole mai ke Kauka Imua o ka Kniepem ma kona manawa mau no ka lawo nna aku I kana hoike no kela hana hookahe koko, nolalla ua ninau ae la ka Kmepera i kekahi o na kauwa ina paha ua Ike lakou I ke kauka;a oiai oia e haohao ana no kela ulolohl loa ua hooho la ae la eia ae ke kauka ke hele mai noi. A i kona komo ana mai iloko o ka rumi ua maikai (•le kona mau helehelena, a me ka 100 haahaa ua mllii aku la oia imua o ka Emepera no kona ulololii ion, a wahi ana ua pilikia oia no ka haawl ana i kona manawa ma ka lapaau ana I ke kauna Damonofa.

"Heaha ka pilikla o ke kaunn, oiai ma ka ia inehinei ua iko nu laia me ke kino ola maikai ?" wahi a ka Emepcra i ninau aku ni. "He oiaio kt la e kn emepem, nkn ua halawni oia lue kekahi nlia poino," wahi n ko knuka. «♦H Kopnni (ka Inon o ke kauka), mai manao kuhihewa oe, ua hikl ia oe a me kekahi kanaka okoi\ ae ke epa inai ia'ii, M wahi a ka Emepem me ka Uh) kohu hekili a me na maka hulili me he liona la. «E kala mai i kau kauwa nei e ka mea klekie» oiai aole au i manao • huna i kekahi mea mai ia oe mai. Ua halawal ke kauna me ka poino mamuli o ka liakaka lua ana ma ka la inehinei." <«Pela anol t Nawai ola i aa mai T* "Aohe mea nana ola I aa mal, aka nana i aa aku !a hal. M «Pela 10 kn ! A owai kona hoa paio ?" "Ile kanaka kulana haahaa—he kanaka hana pu, uona ka inoa o Huleka Nlwela.*' K) Nlwela—Nlweia —he ano kamaaina ka inoa la*u, ke oie nae hol au e kuhlhewa," wahl a ka Emepera me ke ano pahaohao. «He kapena kona luaui makuakane no kekahl o kou mau puali e ke alil, ma kela kaua ana me Tureke lloko o na la I hala ae nel, a o ia kekahl o na koa kaulana loa o Ru?da aei; aka ua make oia ma ke knhaa kana, M wahl a ke kaukn. «<X Kapena NlweUi —Ae. Ke h<ioiiiāttao ne! au~ota a me Vaiadi Mt bm moa loa I kau maluna o ka pa o ka papu o Uluma, pelm ka hoIk» I lawe ia mal laiuao'u. Ua aol ka mlnamina ia o kela kanaka no ka make ana." "Ae, h« elua taua mau kea wiwo oto oßwia lloko ola mau ia,~ o Nlwela a me Valadi; aka ua make eia, a o Valadi hol ua hoi mai ola bm ka loaa pu ana aku iaia o na laoa hoohanohano mal la oe aku e ke alii, a he kalkamahino of>io kalaaa aiii kana o ola 1 neL O ka Niwela hol, he keikikane koiana

makaaioana wale ibo ik>/' wahi a k<» kauk:>. "AlaiLi, o kc keiki a Niwela ola k<-hi kanaka hana pu, ea ?" wahi a ka Ero«*peni. '*Ao, o ke alii.'' «•A ua hakaka Iho la ke Kaana me ke keiki a Niweia a eha iho la ohi—" Aole i paa pono ae ka Ua Eme|M'ra kamailio ana, aia hoi komo mai kekahi kauwa iaweiawe a ho iko mai la ua makemnke ke Puke o Tuia e ike ike alii. Li wa i kauaku ai oia i ke kauwa e hoike aku i ke l)uke ua makaukau ka Kmepem e hookipa mai iaia. Aole i liuliu ua komo inai la ko Duke o Tuia. He kanaka kino loihl <>in, a lu> mau maka hookano kona i piha me ka maaalea. t'a anoane aku kona mau makahiki i ke kanalia-kumamalima a he kanaka oia i makau nui ia a i hillnai nui ia hoi e ka Kmepem no kona piha naauuo. <«K oluolu mai oe e ko alii," wahi a ke dukiv "I hele raai nei au e noi imua ou no ka pono kaullke mal kou mau liina niai. Oiai ua powa hiiahila ole ia kuu hoaloha opio ke Kauna l)nmonofa, e kekahi kanaka limakoko lapuwale." "Pela io ka hoi!" wahi aka fimepera. "Ae, he oiaio keūt," wahi a ko Uuke. ««Pehea ke ano ?"

«Penei: Ma ka la mamua Iho onehinei, ua hoouna aku au i ke kauna mo kekahl mao olelo'kauoha Imua o kekahi Kanaka Hana Pu o Huleka Nlwela ka inoa. I kona hiki ana aku ma kahl o kela kanaka ua hoonaukiuki ia mai la oia a iini pu Iho la ua kanaka l\ i niea no laua e hakaka ai, a ia wa ua kul mai la ua kanaka puuwai eleelo la ike kauna a hina iho la ilalo. No la mea ua pil ka huhu o ke kauna i ke kanaka hana pu, oiai lie kanaka oia o ke kulana haahan; aka ua aa nao kona mau manao haakei e kui 1 kekahi o na keikialii. O ke kumu o ko laua hakaka ana oia no ka hoao ana o kela lopa e hoohaehae mal i ko kauna ma ka olelo ana ae, e mare ana oia me Hoseiina Valadi, oiai nae he wahlne hoopalau kela na ke kauna a'u i ae lae!ae al. E hoomanao oe e kuu haku Jie kanaka ino loa kela iloko nei o kou aupuni. M

"He haoa ano nui loa ka hoi keia imua o'u," wahi a ka Emepera i pano ai me kona hoomaopopo ana i na nanalna pahaohao maluna o ke kauka no na olelo ano e a ke Duke, a ninau hou mai laoia: <f O oe no anei kekahi i ko laua wa i hakaka pahikaua al ma keia kakahlaka ?" "Aoie, aka nae ua lohe au i na mea i hana ia mal kekahi kanaka okoa nmi," wahi a ke Duke. "He mea pono e lawe koLa mai lala Imua o'u," wahl a ka Emepera. Puka awlwi aku la ke Duke iwaho, a nole i liuiiu mahope iho ua komo hou mai la oia me ka ukali ia ana e Kiwini UraKeua, alaila pane aku la oia i ka Emepem: "O keia ke kanaka nana au i hoiko mai i na mea a pau e pili ana i na mea i hanala mawaeoao ke kanaka hana pu a me ke Kauoa Damonofa." Nana pono mal la ka Emepera maluna o Kiwlnl no kekahi mau sekona a llulio ua pane mai la oia: «<Ma kahi anei oe o kela hakaka pahlkaua i malamala ma keia kakahiaka ?"

"Ae; malaila au, T> i pane nku ai 0 Klwini. "E holke mal oo ! na mea a paa aa i ike al," wahl a ka Emepenu «<Ua hoomaka maa ia kela hana, ma ka hele ana aku o ke Kauna ma k«hi hana o ke Kanaka Hana Pu, no ka hoao ana e— M wahi a Kiwini 1 pane ae al me ke ano kakanalua, olal ua nana lnc mal lake duke iala; a uw ia wa no i keakea mat ai ke duke me ka pane koke ana mai f — "E ae mai ia'u o wehewehe mua aku ma keīa wahi, olai aole paha 1 maopopo maoli la Kiwini ke ano o kela huakai. O ke ano maoli, penei no ia: Aia ke noho nei malalo 0 ko'u maiu he kaikamahioe oplo, a ownu kona kahu malama. He oluolu a me ka waipahe ola, a he uf hol ma na ano a pau iloko nei o kou aupuni, a he hoa hoolaukanaka no'u iloko o ko'u matt laaoo. Hokoo kona mau kk heu ole ua kamaalna loa oia me Ru!eka Niwela, oiai oo hoi ote he kamalii ia wa; a iloko o keia mao la I kaahope aenei ua mahao! mai la oia ma ka hoomau ana mai ma ka launa kamaiiio ana, me kona Ike no nae he kulana haahaa loa kona a he kama'lll klekie hoi ka wahlne opio e noho nei me a'u. Aole loa he makemake o kela wmhine opio iiia, aka ho makau nae ola ke kipaku aku no kona llmanul, a ua waiho mai oia na*u ka hana ma ke kaupale loa ana aku 1 keia kanaka mai ka launa hou ana aie la. Ua ake nul ke Kauua Di» mooola e lilo ua ui opio U iaia, a ua

"•»>» qo hoi aa { oia maoii no ke kanaka kopooa .Noiaila, ma kekahi la oa kakan il)o la au he palapala hoo)a aoleolal(Raleka) e hui a laona hou me k#u kalkamahine haoal. Ua lawe o Damooota i ka palapala me ka maoao e kakao mal aoa la ua kaoaka la i kooa looa aole nae. Ua noi aku ke kauna I kooa olooiu, aole ud i ae ta mai, me kooa hoopuka pa aift mai I oa crfek> hoonaukiuki i ke ksooa a lele malu mai la e kui ma ke aoo powa, a hioa Iho la oia ilaia' Ua hoopuka pu mai la oia he mao olelo pelapela mahope iho i kapoao ole ke lehe ia e kou mau pepeiao e ke alii." *<Pehea na mea e pili ana i ka hakaka lua me na pahlkaua ?*' wahi a ka Emepera i ninau mai ai. Ua hoike koke aku la o Kiwlni e īike me na oielo a laua i hoomakaukau ai me ke DuKe o Tula. A ua heie aku kana wahahee ana a hiki i kahi o ka olelo ana aku,— <<ua hili Ino niau aku o Huieka me ke kapae ana i na rula o ke k&ka pahi ana, a he pinepine oa maoawa ake kauna i noi miti ai e hoopau I ko laua paio ana aole nae he ae ia mai; a i ke kauna e nanea ana i ke kainailio maho|>e iho o ke kaka pahi ana, ua hou nealu aku la ua kanaka la i ke kauna ma ka aoao a hlna la oia ilulo me ko kalie nui ana o ke koko, me kona hoao pu ana e popohia make ke kauna, aka nae ua keakea koke ia aku la oia e na poe e ku ana malaila."

Mahop . iho o ia ua kena koke aku la ka Emepera i kekahi o kona mau alilkoa e kil la Huleka, a ola kela a kaua 1 ike mua aenei e ka mea heluhelu ia Huleka eku ana imua o ka Emepera. Ua kii pu ia aku la no hoi o Alarika, no ka mea ua ioho iho la ka Emepera oia kekahi i ike i na mea i hanaia. A oiai o Huleka e ku ana Imua o ka Emepera me ke kino maloeloe, ua nana pono mai la ka Emepera laia no kona wiwo ole a pane mai la mo ka leo kuoo: «'He kulaua wiwo oie kou." "Ekealii, —heaha la ko'u mea e wiwo wale ai ke ku imua o ka'u mea i makee nui ni," wahi a liuleka. "Aohe ou makau, ea I" wahi a ke Duk* o Tui« 1 pane ae ai me ke ano lioohenehene. u Aoie loa au e manau, oiai aole o Petero ka Nui o Rusia nei he mea makau wale ia e na poe I aloha io iaia," i pane aku ai o Kuleka me ka leo kuoo. "Ka maalea!" i puana ae ai ke Puko mo ka hookaekue maka nui ana iho. Hull koko aku la ka Emepera a nana pono aku la i ke Duke me ka leo ole, a ia manawa no i kamailio koke mai ai ke Duke, «Ke hoomaopopo mai la aoei oe e ka Emepera i ke ano hookano ame ka piha maaleaokeia kanaka?" <<Ae; ke ike nei au i kona ano, a ke hoomaopopo pu nei hoi au aoie paha he kanaka nia ko'u aupuni i Uke me ia a'u e mahalo nei," wahi a ka Emepein. I keia mau oleio a ka Emepera, ua hlki ole i ke Duke ke pane hou mal a ua ano hoka iho la oia me ka pii pu o ka ula. [Aole i pau.]