Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 8, 20 February 1892 — Page 1

Page PDF (1.69 MB)

This text was transcribed by:  Jean Howard
This work is dedicated to:  Barbara Mendes

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XXXI HELU 8.  HONOLULU, POAONO, FEBERUARI 20, 1892  

NA HELU A PAU, 2377

 

 

 

Hoolaha Zoio

 

ANTONE ROSA,  AKOSI

 

@@@@@ Kukna ma la Kanau@@

@@NA HOOIAIO PALAPALA

@@@@na Hana ma Aian@@  Kaahuman@

                             @@@ tf

 

NELLIE M. LOWREY, NOTARI no ka LEHULEHU

 

---- A NE ----

 

i@@@ HOOLAIO PALAPALA A ME NA PALAPALA HOOH@AI

 

Keena Hana me W.R. Kakela, l@io, ma ka aoao inakai o ka Hale io la, Honolulu       2331

 

CECIL BROWN,

Loio a he Kokua mu ke Kanawai HE ALENA HOOLAIO PALAPALA NO KA MOKUPUNI O OAHU

 

Keena Hana                            Ma Alanui Kalepa                   2331

 

E.G. HITCHCOCK, (AIKUE HIKIKOKI)

 

Loio a Kokua ma na mea a pau e pili ana ma ka Kanawai.  E OHIIA NO NA BILA AIE ME KA AWIWI,     Hilo, Hawaii                                        2331

 

GEORGE P. KAMAUOHA,

 

Loto a he Kokua ma ke Kunawai.

Notari no ka Lehulehu,

            Luna Haawi I’aiapala Ae Mare,

                        No Kohala Akau, Hawaii

 

---A NE ---

 

MEA ANA AINA

E loaa no ma Kohala Akau, Hawaii,   2331

 

W.R. KAKELA,

Loio a he Kokua ma ke Kanawai,

HE LUNA HOOIAIO PALAPALA, 2331

 

WILLIAM C. ACHI,

Loio a he Kokua ma ke Kanawai imua o na Aha a pau o keia Aupuni.

Me Notari no ka Lehulehu a Boroka no na Waiwai Paa.

 

Keena Oihana, Helu 36, Alanui Kalepa, Honolulu, Oahu  2331

 

JAMES M. MOSARRAT,

(MAUNAKEA)

 

Loio a he Kokua ma ke Kanawai

 

HE LUNA HOOIAIO PALAPALA

 

E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na Palapala Pili Kanawai e no ma ka olelo Hawaii.  Dale no ka hoaie ma ka moraki ma na Waiwai Paa.

 

Loena Hana:  Hale Pohaku hou ma ka aoao ma Waikiki o ka Halewai, alanui Kalepa.      2331

 

WILDER & CO., (WAILA MA.)

 

Mea Kua Papa a me na Lako kukulu hale o na ano a pau, a me na mea e ae a pau e pono ai o la hule.

 

Kibi o Alanui Moiwahine me l’apu.    @@@@

 

 

KO BIHOPA MA, BANAKO MALAMA DALA

 

ELAWK NO MAKOU I NA DALA HOOMOK ma ha hoale ana ma ko makou HANAKO  Malama Dala malalo o keia mau kumu:

 

Ina e hoomoe mai ke kanaka hookahi i na panee aia ka Klima Hapahamari o ka makahiki, mai ka wa aku o ka lawe ia ana mai o ke dala, ke waiho ia ke dala hoomoe i ekolu mahina, a  @ ua waihoia paha ke dala a hala na malama ekolu i ka wa o hooponopono ia ai ua helu.   A@ie uku panee e helu ia maluna o ua dala hakina no na la elua paha o ka mahina.

 

Aole uku  panee o uku ia i na dala o lawe ia ana maloko o ekolu mahina mai ka wa@ku o aia hoomoe ia ana mai.

 

He #o la mamua ae o ka unubi ana aku o kekahi kanaka i hana mau dala, e hoike e mai i ka HANAKO, a e luwe pu ia mai ka buke dala i ka wa e kihoo ai.

 

Aole dala e uku ia, ala wale no ma ke kikoo e ka mea nana i hoomoe mai i ke dala me ka lawe pu mai i ka buke hoahu dala.

 

I ka ia mua o Nepalemaba o kela a me keia makahiki o hooponopono ia ai na helu o na mea a pau, a o na uku panee i uku ole la ma@una o ua pau dala a pau o waiho ana me ke @@@ ole ia e helu ia ma ka aoao o ka mea hoomoe dala mai i hala na malama ekolu, a me ia wa aku e hui ia me ke kumupaa mea.

 

O @a puu dala han@oe mai maluna o elima @aneri dala, e lawe ia no mamuli o ka @@ke @u aua.

 

F hamama ana ka Banako ma na ia a pau o ka heb@@luma, koe na la Sabati a me na ia Kulaia.

 

                                                                                                BIHOPA MA.  2357 – Y

Honolulu, Ian.

 

J.T. WATERHOUSE

(WALAKAHACKI.)

 

Haleknai o na Lole Nani Panio!

LAKOHAO

Na Lako Hana Mahiko,

A PELA AKU @@ NUI WALE

 

Alanui Mowahine, ------Honolulu, 2857-q

 

ALLEN & ROBINSON

 

NA MEA KUAI PAPA O NA ANO A PAU.  E loaa no ma ka Uwapo o PAKAKA, Honolulu, make kumukuai makepono loa, no ka pomaikai o ka lehulehu e makemake ana e ka kulu hale.  E kipa mai a e ike kumaka.

2@67

 

 

 

 

 

He Moolelo

 

NIWELA!

--KE—

 

Kanaka Hana Pu O Mosekao

---KA---

Weli o ka Makakila.

----

Waladimira ka Moneka.

 

KE AUPUNI O RUSIA MALALO O PETERO KA NUI

 

Ka Weli o ke Keneturia Umikumanahiku

-----

 

MOKUNA VII.

 

KA HOOKOLOKOLO ANA ---KE KAKA

PAHI IMUA O KA EMEPERA---

LANAKILA----HOOKUU IA KA LAWEHALA

 

I kela manawa i huli mai ai ke alii a pane mai ia imua o ko kanaka hana pu:

“Pehea ia oe i aa ai e kui i kekahi o na kanaka koko alii kiekie o ka aina nei?”

 

“E ke alii, aole au i kui iaia mamuli o ko’u makemake wale iho, aka ua hele mail oia ma ko’u hala hana a kauoha mai la ia’u e kakaumoa aku malalo o kekahi palapala a’u i kuleana ole ai, “  wahi a  Ruleka i pane aku ai.

 

I kela manawa ua pane koke mai ia ke Duke, “he hoopunipuni wale no na olelo a kela kanaka ia oe e ke alii.”

 

“U’oki kau kamailio i kela wa, oiai aole o oe ka’u i ninau aku nei,”  i pane aku ai ka Emepera me ka weliweli imua o ka Duke.  Alaila, kamailio mai la oia imua o ka opio Ruoleka:  “Heaha ke kumu o kou kui ana i ke kauna?”

 

“No ka mea, ua iho mai oia mai kona kulana kiekie mai a hoohaahaa iaia ma ke kui ana ia’u oiai nae aole ia o ka hana kupono a kekeahi alii o ka aina e hana ai.”

 

“O ia iho la ke kumu o kou kui ana a hina ola ilalo?”

 

“Ae no hoi.”

 

“Pehea—ina owa ka mea i hana aku ia oe peia e kui ana no puha oe la’u?”

 

“Pela no ko’u manao, ina ua hoao oe e hana ino mai ia’u.  Aka, aole loa paha e loaa ia mau manao hehena i kuu alii.”

 

Ua kamail@o aku o Ruleka imua o ka Emepera me ka wiwo ole a me ke kilakila o kona kulana.  A ua ia mea i hookomo aku i na manao hopohopo iloko o ke Duke o Tula, oiai ua ike iho la oia ua mahalo ka Emepera i ka opio hana pu, a ua pii palua ne kona inalna la wa no Ruleka.  O kekahi poe e no e noho ana iloko ua piha lakou me ke Emepera:

 

“Pehea na mea a pili ana i keia hakaka pahikaua?  A pehea la oe i aa ai e hou malu i ko kauna me ke kue ana i na rula o ke kaka pahi ana?”

 

Pehea, ua hou malu anei au?”  I pane ae ai o Ruleka.

 

“He olaio kela,”  wahi a Kiwini Urazena i pane mal ai.

 

“Alaila, owai o laua nei ka mea makaukau ma ia hana?” wahi a ka Emepera i ninau aku ai ia Kiwini Urazena.

 

“O ke kauna ka mea makaukau o laua,”  wahi a Kiwini.

 

“Pehea hoi kou ike e ka Lutaneia maikai?” wahi a ka Emepera i ui aku ai ia Alarika.

 

I kela manawa a ka Emepera i ninau aku ai, ua lelele koko ae la kona oili; olai ina oia o kakoo ana la Ruleka, alaila he mea ia no ke Duke e opa pu mai ai iaia a kipaku paha mai kana wahi hana ae.  Nolaila, me na noonoo akahele o ke kanaka makua, ua pane mai ia oia:  “E kala mai la’u e ke alii, ua manao au he mea pono e ike oe nou iho i ole ai oe e kuhihewa.”

 

“Na’u e ike no’u iho?  Pehea la e maopopo ai la’u?”

 

“E hoao ia kona ike imua ou e ke alii, oiai eia no iloko nei o kou aloalii kekahi kanaka makaukau i ke kaka pahi, a o ia no hoi o Dameturia@a ke kanaka Helene,” wahi a Alarika.

 

“Pehea –o kuu kumu kaka pahi anei kau e olelo mai nei?” wahi a ka Emepera i pane aku ai me ke kahaha nui.

 

“Ae,” wahi a Alarika.,

“Auwe! Oia ke kanaka akamai o Rusia nei a puni.  A ke manao nei au e lilo ana ka opio i mea paani wale ia.”

 

“Eke alii, ke manao nei au aole ia he mea no’u e hilahila ai ina au e haulehia ana malalo o kona ike, oiai ua akaka ae la oia ke kanaka makaukau ma Rusia nei a puni,” wahi a Ruleka i pane aku ai.

 

“E ae ana anei oe e papa lealea me kuu kumu ao?” i ninau mai ai ka Emepera.

 

“Ina e oluolu oe e ke alii,” wahi a Ruleka.

 

“Kahaha!  E lealea ana ka hoi kakou.  E ho-a ae i na kukui a pau i malamalama oloko nei, a e kii koke aku ia Dameturiasa e hele mai, me na pahikaua poheoheo o mua,” wahi a ka Emepera i pane ai me kona ku ana ae iluna a pahola iho la ka minoaka ma kona mau papalina.

 

Ua ho-a koke ia ae la na kukui o pau o ka halealii a malamalama ae la oloko a puni.  A ike ia aku la na helehelena o ke Duke o Tula a me Kiwini Urazena ua haikea, oiai ua hopohopo laua o ahuwale auanie ka laua no’a huna, a o ko laua ake nui o ke haule pio iho o Ruleka ia Dameturiasa.

 

Aole i liuliu ua hoea mai la ua kumu kaka pahi nei a ka Emepera, a e hii ana malalo o kona poaeae he elua mau pahikaua.  He kanaka nui kino ikaika oia, a he kanaka Helene ma ka hanau ana, a o ia ke kumu ao kaka pahi a Petero ka Nui ka Emepera o na Rukini.

 

“I kauoha aku nei au ia oe o Dameturiasa e hoikeike mai  i kou akamai kaka pahi imua o makou ma ka papa lealea pu ana me keia kanaka opio, oiai ua ulu aenei he hoopuapua iwaena o makou no kekahi kumuhana, a i mea e ike ia ai ka oiaio a me ke kulana hanohano o ke kanaka koa, ua makemake ia oe e paio pu me ia.  E hoomanao oe aole i makemake ia kekahi kulu koko e kahe maluna o ka papahele Nolaila, e lalau ae i pahi nau e Ruleka Niwela.”

 

Mahope iho o ka pau ana o ka ka Emepera kamailio ana, ua hele aku la o Ruleka a lalau aku la i pahi nana me kona lima hema, a hopu aku la me kona lima akau i ka lima o ke kanaka Helene apuili iho la me ke kunou haahaa ana.  A pela no hoi ke kanaka Helene i ka lima o Ruleka, oiai ua maopopo iho la iaia he ahikanana kona hoa papa lealea, a he keonimana maopopo hoi.  Ua like ko laua Kulana ma ke kilakila o ka nanaina, he loihi nae ke kanaka Helene.  Ua wehe ia ae la ko laua mau aahu a koe na pale ili.  Alaila, pane aku ia o Ruleka imua o Dameturiasa:

 

“E hoomanao oe, aole na’u keia mau hana o ke kono ana aku ia oe e hele mai; aka nae, he nui na manawa a’u i ake ai e papa lealea pu me oe, oiai he makaukau no au ma keia oihana.”

 

“Kemahalo nei au ia oe, a ina e haule pio au ia oe aole ia he mea no’u e ehaeha ai,” wahi a ke kanaka Helene.

 

“O ia hoi paha!  Ua makemake loa au e ike i ka olua hana!” wahi a ka Emepera i pane mai ai me ka piha hauoli.

 

I keia wa i ku koke ae ai ua mau moho ia he alo’a he aio, a huila ae la ka laua mau pahikaua.  E hou ana, a e pale ana no hoi kela a me keia me ka mikioi o na kiina.  Ua hoomau laua pela me ke kani koele ana o ka laua mau medala kila a hiki i ka lele ana o na huna ahi, a ia manawa i pinapinai loa ae ai ka laua mau kakiwi ana a niniu ae la me he ena makani la, me ka lele liilii ana o na huna ahi ma o a maanei o ke keena, aole nae kekahi o lauai manuheu.  Hala ae la he hora hookahi, aole he mea o laua i haawi pio.  O na poe a pau e noho ana iloko o ke keena, ua meha pu lakou me ka piha eehia, a oia ka manawa a ka Emepera i hooho ai me ka leo pihoihoi, “Auwe ka nami e!”  me ka paipai ana ae i kona mau lima.  Iloko o ia manawa i huila ae ai ko Ruleka mau maka, a e like me ka owaka ana o ka uwila pela o Ruleka i kii aku ai me ka palanehe i ke kumu o ka pahi a ke kanaka Helene e paa ana me ka welel@u o kana pahi a oniu ae la me ka ikaika me he enegini mahu la a lilo mai la kana puhi, a ia wa he koele ana ka mea i lohe ia e na mea a pau e noho ana iloko, a ike ia aku ia ka pahi @ ke kanaka Helene i ka lele ana a pa i ka papahele o luna.  I ka hoi ana iho o una pahi nei e pa ilalo ua hopu aku ia o Ruleka me kona lima hema a kunou haahaa aku la imua o kona hoa paio e ku olohelohe mai ana.

 

Aole he leo i puai ae iloko o ke keena ia wa, oiai ua piha eehia na mea a pau.  Ua hele aku la nae o Ruleka a haawi aku ia i na pahi elua i kona hoa paio me ka pane pu ana aku, ---“E hoomanao e kuu Dameturiasa maikai i kau mea i hoohiki mai ai imua ‘u.  Ua ike au he kanaka koa wiwo ole oe, he puuwai pakaha ole a he aloha hoi.”

 

“Ma ka inoa o na Lani kiekie loa, ke pahoia aku nei au i ku’u hoomaikai ia oe e ko’u hoaloha opio, a ke mahalo aku nei no kou akamai lua ole.  E hoomanao, eia he hoaloha oiaio nou ma keia mau lima,” wahi a ke kanaka.  Helene i pane mai ai me ke kiola ana iho i na pahi elua a puili ae la i na lima o Ruleka.

 

Hele koke mai la hoi ka Emepera me kona pihoihoi nui a puili ae la i na lima o ka opio, me ke pane ana ae:  “he mea oiaio, nohe ou lua ma Rusia nei a puni.  A ke hoike aku nei au ia oe e Ruleka Niwela ua maemae oe mai na hewa i hapala ia mai maluna ou; a ano, e hoi oe me ka maluhia a me ka lanakila.  E hoomanao oe e Ruleka Niwela, aole loa au i makemake e haalele iho oe ia Rusia nei me ko’u ike ole.  A i makemake au ia oe, ma kou home kaua e hui ai, a no ia mea au e papa loa nei ia oe aole a haalele iho ia Mosekao me ko’u ike ole.”

 

He hookahi hora ma ia hope iho, ua hui aku la o Ruleka me kona makuahine iloko o na puili aloha ana.  Ua hoike aku o Ruleka i na mea a pau i hanaia imua o ka Emepera a me kona hookuu lanakila ia ana mai.  A no ia mea ua haawi ae la kona luaui i na hoomaikai ana a nui i ka Makua Lani no Kona malama ana i kana keiki me ka maluhia.

(Aole i pau.)

 

Ka Pa Pohaku o Kina

 

Ua kaahele makaika aku kekahi me a kakau o ka nupepe “illustrated News”  o Ladana iloko o ka aina laula o Kina a ua ike kumaka i kela pa pohaku kahiko o Kina i hookaulana ia e kona moolelo.  “Ua liuliu o au no’u iho ke halawai pu me kekahi mau mea hoopahaohao,” wahi a ka mea kak@u, “a he mea oiaio, o keia pa pohaku kaulana loa i hanalima ia e ke kanaka, ua hooi ae ia i ke pahaohao iloko o’u mamua o ka mea a’u i manao wale ai pela au e loohia mai ai.  Ma ka ikemake ana i keia pa e loaa ai i ke kamahele na noonoo ana ua oi pakela io no na popilikia i ili iho maluna o ka lahui o Kina ia lakou i hapai ai i kekahi hana koikoi e like me keia.  O kahi oi aku o ko’u pahaohao, oia no ka paa loa a me ka maikai o ma pohaku kalai i hana ia ai ka pa, a me ke kakaikahi o na hoailona e hiki ai ke hoomaopopoia na loli ano nui o na makahiki loihi o kona ku ana.”

 

Ua oleloia, o ka wa i hoomaka ia ai ke kukulu ana i keia pa, i ke kau no ia o ka emepera Che-Hwang-Te, oia ka makahiki 214 mamua o ka hiki ana mai o Karisto, a ua hoopua loa ia ua pa pohaku ia he mau haneri makahiki mahope mai.  He pa loihi keia i oi mamua o ka elua tausani @ile e pii ana ma na mauna a e iho ana ma na awawa.  He kiekie kona ma ka-25 kapuai ma kekahi mau wahi a hiki i ke 30 kapuai ma kekahi wahi, a pela me kona manoanoa mai ka 12 kapuai a i ka 17 kapuai ma kekahi mau wahi.  Ua hoonoho  pohaku ia na aoao o keia pa a ua hoopiha ia o waena me ka lepo.  Maluna iho ona na halekiai lehulehu loa me na pu@a palekana i hoomakaakau ia no ke kaua.  Ke kaaio nei he tausani makahiki a oi maluna o keia pa pohaku a kahiko o ka aina o Kina, a wahi hoi a ka mea makaikai, “ua kakaikahi na hoallona e hiki ai ke hoomaopopo ia na loii ano nui o na makahiki loihi o kona ku ana.”  O ke kaona o kela mau olelo a ka mea kakau, he oia mau kona paa a me ka maikai.

 

                                                                                ----

 

Ma ka lono hope loa mai Ladana mai o ka la 4 o Feberuari 1 ike ia iho ai, aia no ke Kama Aliiwahine Kalulani a Hooilina o ke Kalaunu o Hawaii iloko o ke kula hooaauao ke hauoli ia me ka oia maikai.

 

HOIKEIKE NUI O KE AO NEI MA KIKAKO

 

(PICTURE)

KA HALE O NA MIKINI

 

O KE KII maluna ae, oia no ke kii o ka Hale o na Lako Mikini o ka Hoikeike Nui e malamaia aku ana ma Kikako, a ua kapa ia e na poe kaha kii hale, o ia aku ana ka lua o na hale nani malalo aku o ka Hale o ka Mana Hoohana, nona ka loa he 850 kapuai a me 500 kapuai ka laula, a e hiki ana ka nui o na lilo i ka $1,000,000.   Ua kukulu ia keia hale aia ma ka hema loa o ka Paka, ma ke kokowaena mawaena o ka Moanawai o Mikikiana a me ka laina komohana o ka Paka.  Ua kaa hoi ma ka hema aku o ka Hale o ka Mana Hoohana.  Eia ke kiihelei nei keia hala maluna o na pio ekolu, a oloko o ka hale ma ka nana aku, ua like me na lalani hale kaa ahi ekolu e moe ana kekahi me kekahi, i poai puni ia na aoao eha e ka hale oluna he 50 kapuai ke akea.

 

O na hale a pau i hoolala ia no ke kukulu aku ma keia wahi palahalaha o ke kahua hoikeike nui, ua kaana ia me ka manao e hoolilo i wahi e hookelakela ai a kulike me ka nani o ke aloalii, a pakui aku hoi i ka nanaina kilakila o ka Hale o na Lako Mikini

 

 

 

 

----

 

Na Lanui ma Europa.

 

O ke 97 pa-haneri o na alanui o ke kulanakauhale o Viena ua hahau ia me ka pohaku garanite, o ke koena iho me na pohaku e ae.  O na lilo makahiki no ka hoomaemae a me ka hoopulu ana i ko laila mau alanui, aia ma kahi o ka $400,000.

 

He 86 pa-haneri o ka ili aina kahi i moe ai na alanui o ke kulana-kauhale o Berelina ua habaula me ka pohaku maoli, he 12.2 me ka “asphalt”, a o ke koena aku me ka laau.  No na makahiki mahope mai o ka 1888, ua pau na manao nui ia o hoomahuahua hou aku i keia mau ano alanui i hahauia me na laau.  Nui ka popopo.

 

No ka hahau ana i na alanui o ke kulanakauhale o Kopenahegena, ua hoohna nui ia ka pohaku garanite, i lawe ia mai ka hapanui o la mau pohaku mai Suedena aku.

 

Aneane e pau loa na alanui o ke kulanakauhale Beruseia i ka hahauia me ka pohaku maoli.  I ka hahau ana “i na alanui, e eli mua ia ka lepo a loaa ka hohonu o eono iniha, alaila e hoiliwai iho i ka lepo, lu iho ke one a maoanoa, a kau iho na pohaku maluna me kekahi mau hoohana ana maluna iho o keia mau pohaku i loaa ka laumania.

 

Ua hoohana mua ia ka “asphalt” ma na alanui o Parisa i ka 1851.  O ka hapanui o na alanui i hahauia me ka “asphalt” he uuku ka waiwai i loaa a ua mahuahua nae ma kekahi mau wahi.

 

He 200 mile alanui o ke kulanakauhale o Baminehama ma Enelani, he 7 i hahauia me ka laau, 24 me ka pohaku garanite, a o ke koena iho me ka puna kawili maoli.

 

He umi a oi na a@o “asphalt” i hoohanaia ma na alanui o Ladana he 5 i maopopo lea ka popopo a waiwai ole, a o ke koena iho me he la e ukali pu aku ana no ma ia kulana like.

                                                                               

Nui Hewahewa na Wahine

 

 

Ua ikeia ma na papahelu kanaka ka ulu awiwi a me ka oi ino loa ana o ka heluna o na wahine imua o na kane. Ina ua pololei ko Beritania Nui mau papa hoike helu kanaka, alaila, o ka heluna oi o na wahine makua me na kaikamahine i hulia, imua o na kane makua me na keikikane i hulia, he 900,000; he pii hou ana ne o 300,000 wahine iloko o na makahiki he umi.

 

Hoko o Geremania, aia ma kahi o ka 1,000,000 ka heluna oi o na wahine i ko na kane.  Hoko o Norewai me Suedena, aia ma kahi o ka 350,000 ka oi o na wahine i na kane; ma Auseturia-Hunegari, he 600,000 ka oi o na wahine; ma Denemaka, he 60,000.  Ma Amerika, Canada  a me Auseterilia wale no na wahi i hoomahuahua ia ai ka heluna o na kane.  O ka heluna oi o na kane maAmerika imua o na wahine, aia ma kahi o ka 1,000,000.

 

----

 

KA MAKAHIKI 1892

 

He Hooheno no na Ouli Hikimua

 

No kuu ike ua lawa oe e Hawaii uuku ma na kahua kalai o ka naauao a me ke akamai.  A ke ku nei kakou a pau iluna o keia a-u naauao, nolaila au i manao ai e hoolele ae i ka’u Lupo nona ka ikaika lelo iloko o na ea o ka lewa, a hiki i ka pula ana i ka ua-a’wa.   A malalo iho hoi o na welelau makani e pa aheahe ae nei maluna ou e kuu Aina hanau i aloha nui ia, mai Hawaii a i ka mole olu o Lehua.

 

HE INOA NO KUU LEI

 

He lei ko’u i pauku ia he (13) umikumamakolu na opuu pua o ka pikake a me ke tuba rose, a ko’u makuahine i kui pauku ai a lawa kuu lei e lei nei.

 

He (5) elima na opuu pua pikake, o ka mahele mua, ina ka olelo Hawaii; a he (s) ewalu opuu pua o ke tuba rose o ka mahele elua ma ka olelo Beretania; a penei ma hooheno ana, o na opuu pua 5 o kuu lei ma ka olelo Hawaii.  Opuu pua pikake, 1-2, aia au ke lei ia mai ia e na manu i ka hapalua like o ka lewa.  A ina e hooheno hou iho oe, alaila e loaa no au la oe, ala i ka waha o na keiki liilii a kekahi o na holoholona laka wawae elua o ka honua; e lei ia’na au a e hosana mau ana lakou i kela a me keia la o ko lakau ola’na.  A o ka hope loa o na hooheno ana o na opuu pua 2 o kuu lei, aia au imua o ka noho Alii nani o ke keiki hopa a ke Akua kiekie loa, a o kaua kauoha oia ka’u e hoolohe a pau na ia o kahonua.  O puu pua 3, 4, 5, aia au iluna o na moku a pau e holo ana iluna o ka moana me ka  hanohano nui, a me na moku no a pau e ku ana i ke awa.  Aia au iloko a mawaho o ka hale o na’ili, ka hale o ka poe walwai, a me ka hale o ka poe ilihune haahaa loa, a puni keia honua holokoa, a o ka hope loa, he mea nui au iloko o ka puuwai o ke aloha me ka poina ole i na Lahui kanaka naauao o ka honua nei, a o ka oi loa aku iloko o ke aupuni o ka @ani.  A ina e puana la na hua a pau 5 okuu lei, alaila, helil au i noho Moi iloko o ke a-u, iloko o ka papa kunuhau o ko kakou Haku Iesu Karisto, ka mamao a Davida.  Owai ka inoa o kuu lei, a pehea na hooneno ana e like ai, a o lai ai @e kaunu i wai aloha?   He 12 poo leta ka makana a ka mea e loaa ai o kuu lei, me ka hoike pu mai i na wehewehe oiaio.  Mo na keiki oniu hua metala o ka halepai ko’u welina.

 

KE ALOHA LAHEI

 

KELA A ME KELA

 

Ma ka mokuahi Lehua o ka Poaono nei i loaa mai ai ka lono no ka lui o ka ino ma na awa o Hamakua a me kekahi mau awa o Hilo.  Aia he 13,000 eke kopaa ma Papaikou i makaukau no ka hooili mai iluna o na moku ke malie, he 8,500 ma Pepeekeo, 5,000 ma Honomu, a pela no hoi me kekahi mau mahiko  e ae, he mau tausani o na eke kopaa e waiho la iloko o na hale ukana.

 

 

Waimea, Feb. 12—Ua weluwelu liilii ka peahi lima o Alohikeao, kekapena waapa nana i lawe ka huina o na balota i Niihau mamuli o ke pahu ia ana o kona lima e ke giana pauda, olui oia e lawala ana ma kekahi wahi o ka mokupuni o Niihau.  Ua hoihoi la mai oia i Kauai nei, a ua, oki la kahi i poino e na kauka J.K. Smith a me Hugus, a ke pii ac nei kona maikai i keia manawa.                                                               JOS. A. AKINA

 

 

NA MEA HOU O HONOKAA—Ma ka la 25 o Ian. 1892, ua poholo kekahi kaikamahine pukiki maloku o kekahi luawai a make loa, o ka inoa o keia kaikamahine o Leuhoriuha Mello, Jasintho Mello, aole nae i maopopo loa ke kumu i piholo ai.  I ka loaa ana aku ua make, a o ka makuakane i Honolulu a hoi mai nei maluna o i walani sole i ike i ka make ana a noiaila ua nui kona kaumaha o noho nei.  Ua lohe mai wa’u ua haalele aia i ka halekuai.

 

--EILLIAM KEEAUMOKU---

Ua hekau mai ka mokuahi Gaelic ma ka nuku o Mamala i ke awakea Poaha aku nei i hala, iloko o na la holo he 6-a me hapa mai Kapalakio mai, ma kona aia e holo ana no lapana a me Kina.  Ua lawe mai oia he 6 mau ohua a me 66 mau eke leta no keia awa, a ua lawe aku oia inehinei no Iokahama a me Honokaona, he 183 Pake a me na Iapana me 5 mau ohua kapena mai Honolulu aku nei.  Ua hookau ia aku o Chun Hook, “ka weli o Honolulu” maluna ona a  hoihoi ia kau la no kona aina hanau, no ka mea ua huikala la oia e ka Ahakuka Malu, mai kona mau hihia karaima lehulehu mai i pau ole ka manawa hoopai, ke haalele oia ia Hawaii nei a holo aku i ka aina e.