Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 9, 27 February 1892 — Na Make Limakoko Ekolu ma Lanai. KA HOPENA INO MAEWAEWA. O KA PUNI WALE I KE KAHUNA HOOPUNIPUNI. Na Lawehala ma Honolulu. [ARTICLE]

Na Make Limakoko Ekolu ma Lanai.

KA HOPENA INO MAEWAEWA.

O KA PUNI WALE I KE KAHUNA HOOPUNIPUNI.

Na Lawehala ma Honolulu.

' Ma ke ku ana mai oke Kinau ma ke kakahiaka Sabati nei, Feberuari •Jl, ua lawe mai oia no Honoluln nei i na poe o ke kahua limakoko o Lanai, he iakou nui, a ela ko lakou mau inoa: Puulolo, he wahine kahuna; Kala (k), Kakaio (k), Kealakaa [liilii] (k), Keliikuewa (k), Kanoe (w), Kanoena (w), Nawai (w), Kahikina (w) a ine Keola (k). Eia malalo iho nei ka moolelo ano nui oia pepehikanaka i huli ia: Aia ma Awalua, Lanai, kekahi wahine kahuna hoonohonoho akua o Puuloio kona inoa, a me ia akua e noho ana iluna ona, e lapaau ai oia i ka mea ma'i. Ma ka moolelo i hai ia mai ua hoola aku keia kahuna i kekahi keiki i make i lawe ia mai imua ona, a ma ia hana ana a ua kahuna hei a ola, ua nui na poe i manaoio. Ma ia ano, ua hoomaka ka noho mana o ka weli ia oua wahine nei maluna o na mea a pau e manaoio nei iaia, a ua lilo lakou I poe kauwa hooko hana malalo o na kauoha a pau a keia wahine kahuna. Aia maloko o kekahi hale ma Awalua, he analna nui o na kino ola ke akoakoa ana maioko, a o keia wahine kahuna kekahi iwaenao lakou. Oke ahiahi Poalima ia, Feb. 12, ua waihoia aku imua o keia kahuna he keiki ma'l ma ka irioa o Kalaliilii; he wahi kamaiki keia hona na makahiki elima a eono paha. Eia ka pane a ke kahuna: " He moo ko loko, oia ka pilikla o ke keiki." Penei hoi ka lawelawe lapaau ana a ke. kahuna i puka ka moo iwaho: Paipai ae la na lima ike poo me ka ikaika a me ka hoomau pu, alaila hopu ka pauku laau a hahau maluna o ke kin > o ke keiki me ka ikaika. Ke uwe ae la ke keiki i keia mau ehaeha a ua nui ke kupaka, aka, ua ikaika loa na linia kakauha o kekahi mea e puliki ana iaia, nolaila i mauliawa iho ai ke keiki iloko o na ehaeha a ka hoomainoino a hanu ae la i kona aho liope loa uo ka make. A make 0 Kalaliilii, i aku nel ua kanuna nei 1 na poe e noho ana iloko o ka hale, " e nana oukou ma ka hikina mai a ka la, a e kii ae au i ka uhani o kahi keiki a hookomo hou ae iloko ona. M Me ka maopopo no nae i kela poe o ke ko ole o na olelo a ke kahuna no ke ola hou o ke keiki i make, ua waiho ia mal la no he ma'i hou, he wahine oia ma ka inoa o Puni.

O na lawelawe lapaau a ke kahuoa maluna o keia ma'i hou, aia no ia ma kahi o na limaikaika i like ole me ka hana 1 hookoia maluna o ke kelki, a penei no ia: Kauohaia kekahi kane (Kaholokai) e paa ia Puni ma ka lauoho, hoopili i ke kua ma na kuli ona a hoanuunu iho me ka ik&ika. Ua hookoia ke kauoha me ka hikiwawe. He mea ole na uwe ana ae me ka ehaha a me na uwalo ana no ke kokua, a peia i nana ia aku ai o Puni e noke ia ia i ka hounuunu. Alaila weheia na aahu a oloheiohe ke kino, puku ia he ahi maiuna o ke one, a maluna o ke one wela enaena i koala ia aku ai ke kino nawaiiwali o Puni. O kana mau hooik&ika ana e palrele aole loa i hikl. Ua kaa aua kup(L:a oia maiuna o kela one wela a hiki i ke aiii ana o koua aho. He mau wahi mapuna leo hope loa kooa I pa-e mai me keia mau huaoieio moakaka i kana punua: <* £ Kakaio e l E kii mai oe e kokua ia'o, e make ana au aole au e ike hou ana ia oe." Ua pane aku o Kakaio, " Aole e hlki ia'u ke kii aku e kokua ia oe," Nanl waie kooa lohe hope ana i na olelo lukoino a kana aioha he kuie, a kunewm aku U oia a make.

| Alua make mmitM>ino i hookoia I malalo o na k*aoha a ke kahaoa I Puuloio, aole nae i ikeU aka he mau kae mai keli aaaiaa hohe waie e makaikai U i ke kino oolopu 0 Pani i 113 hoomainoino a keia kahuna, aole no hoi i hookaakaa ia ko lakoa nwo maka e ike iho 1 k.i weliweli o keia maa hana hoopanipani kiekie, Waiho aka ia keia maa kioo make, puka hoa ke kaaoha a ke kahana e hopa a nakii i ke kauia ia Kahoiokai, na iima a me na wawae. O Kahoiokai limakakaaha keia maluna o Pani, a ua hooko koke ia ke kauoha. Hopu ke kahuoa i ka pauku iaau a hahau malaoa o ke kino o Kahoiokai. Ua hoomau ia keia hahau a hiki i ka make loa ana 0 Kaholokai īloko o kona manaoio 1 na hana wahahee a iloko ponol o na lima o ke kahuna. Akolu kiao kanaka i make mainoino, aoie no he kue i hana ia e na poe Iho i koe maluna o ke kahuna, A liuliu wale mahope iho, mamuli no o ke kauoha a Puulolo ke kabuna, hahao ia aku la na kino make iloko o ka hale, a pupuhi ia ua hale la i ke ahi me na pono a pau oloko aoie i laweia. Ua huehwa ka mana o ke akua o ke kahuna a ua ola ole na moepuu a ka hilinai kuhihewa.

Nii kekahi men ma ka inoa o PaIHU i "lioike keia oi«u hana maj naonao. Ua hopuia na limakoko e na makai mai Lahaina aku a hului ia ae la no kahi hoopaa inalaila. Ua noho ka Aha ninaninau no keia hihia, a o na mea i hoike ia niai, o Puuiolo (w) ua hoopiiia oia no ka pepehikauaka ia Puni (\v), a ua hoopiiia na poe e ae he 12 no ka pepehikanaka īa Kalaliilii, he kamaiki; o Puuloio ke kahuna, Kahikina (w), Kakaio, Kala, Keola a me Kealakaaliilii, he poe kane lakou, no ka hewa pepehikanaka ia He umi poe i iawe ia mai i Honolulu nei, a ke paa nei lakou ma ke kakela eehia o Kawa. Ua hoike hou ia mai he elua aku la i koe ma Lahaina, oia o Paa a me kana wahine. O keia Paa kekahi ina'i i iapaau īa e kela kahuna ma ke kunikuni ana i ka ili me ke ahi aila kao. Ua hoike inui kona mau papaiina, na maka a me ke kino 1 ka phpaa a me na alina maewaewa a ke nhi, a nia ka lono hope, ua kaa aku ia koua iapaau ia ana ma Lahaina maialo o ke kauka aupuni me ka pii mai o kona oiuoiu. E malaiuaia aku ana ko lakau hookolokolo ia ma ke kau kiure o Wailuku, Maui i lune aenei.