Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 11, 12 March 1892 — Page 2

Page PDF (1.99 MB)

This text was transcribed by:  Ryan Carvalho
This work is dedicated to:  Kumu Kūkini

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ma ke kauoha

Olelo Hoolaha a ka Luna Kula.

        E @ @@@ @ @@@ ke Koho @@@@ e like me ke a@@ @@ @@@ k@ @@@o ana i ka Hoa Ekolu o ka Papa Kula Apana o ke Apana o Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka hale kela aupuni o Kawaiahao, ke hiki aku i ka POAKAHI. Maraki 29, 1892. mawaena o na hola 10 o kakahiaka me 2 o ka auina la.

        O ka poe wale no i paa ko lakou inoa ma ka papahelu inoa i kakeo ia, a i waiho ia ae i ka Luna Kula e na kumu o na kula apana ma ka olelo Hawaii, ka poe i ae ia e ko@o.

        W. JAS. KAMIKA.

        Luna Kula.

Oibana Hoo@@auao, Maraki 9, 1892

@@@@@ 21

 

Ka Nupepa Kuokoa

MF.

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

No ka Makahiki     $2 00

No Eono Mahina   1 00

Kuike ka @ula.

AUHAU NO KA HOOLAHA @ AN

SA PUKA ANA    1      2      3      4      5      6

1/2 Iniha $1.00      $1.50      $2.00      $2.50      $2.75      $3.00

1 Iniha    1.50 2.00 2.50 3.00 3.50 4.00

2 Iniha 2.00    2.75 3.50 4.00 4.50 5.00

3 Iniha    2.50 3.50 4.50 5.00 5.50 6.00

4 Iniha    3.00 4.00 5.00 6.00 6.75 7.50

5 Iniha    3.50 4.75 6.00 7.00 8.00 9.00

6 Iniha    4.00 5.50 7.00 8.00 9.00 10.00

        O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Kupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo ia.

 

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

H.M. WHITNEY, Luna Nui,

J.U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.

 

POAONO, - MARAKI 12, 1892.

MOKUAHANA I O LA HONUA.

Ke apoipoi a palaina puna ia mai uei na nauki, na leo inaina, na naluea a me na hoomokuahana a kekahi hapa o ka aoao libarala o Honolulu nei e ka nupepa o ko lakou aoao, no na hewa a me na hala a ka Luna Alanui hou o Honolulu nei a me ka hapa nui o ka Papa Alanui i hauhili iho nei ma na hookohu luna alanui ana mai ke poo mai a hala iho i na luna malalo. Ke olelo nei ka hapa Hawaii o ka aoao libarala, ua hookae loa ia na Hawaii maoli, a o na hapa haole a me na haole kai nana ia aku. No keia kumu, ke pue nei ka hapa o na kanaka Hawaii, e hoopau loa ia o Bila Kamaki mai kona noho luna alanui ana uo Honolulu nei. Eia naem ke ku nei ka nupepa oia aoao e pale no ka Luna Alanui, no ka mea ua pau loa aenei na luna hooikaika balota o kekahi moho libarala hookahi i puka i mau luna alanui liilii iho. Nolaila, o lakou libarala nae wale no ia e kuhalahalaha mai nei mawaena o lakou iho a mokuahana no ia lakou iho. A pela auanei e ko ai kela olelo kahiko mana, "o ke aupuni i mokuahana iaia iho aole ia e mau." Pela no hoi ka aoao kalai aupuni mokuahana iaia iho aole e mau.

        O ka lono oiaio loa i hiki mai i o makou nei, ua oki na piko a kaawale o kekahi mau lala libarala i keia wa, a e hina ana lakou maluna o ka aoao a lakou e makemake ai o ka lakou mau hooponopono aupuni ana, ka mea e ola ai ka aina, aole ka hoopunipuni "o ke kaulike" ka ka motto a mahope apakee iho.

 

Waiho i ke Kula Kamehameha.

        Ua waiho aku o Rev. W.B. Oleson ma ka la 20 o Novemaba, 1891, i mua o ka Papa Kahu Waiwai o ke Kula Kamehameha i kana palapala e noi ana, e hookuu ia mai oia mai ka noho Kumuluna ana no ke kula ma ka la 1 o Iulai, 1893. Ua alakai ia oia e keia noonoo mamuli o kona nawaliwali pilikino e hiki ole ai ke kaikai i na koikoi o ka oihana a me na leo uwalo ina e hoomau loa aku ma keia hana, alaila e hiki ole ana ke hoakeukeu hou ae i kona ikaika kino. A o ka mea wale no nana i @oapaapa i kona waiho mua ole mai, oia kona ake nui e ike i ke kukulu a me ka hooholo ia ana o ke kula ma ke ala pololei. Ma ka wa a Mr. Oleson e waiho aku ai i ka noho kumu ana, e piha ai ka umikumamalima o ka noho malama kula hanai ana ma Hawaii nei, oia hoi he ewalu makahiki ma ke Kula Hanai o Hilo a a ehiku ma ke Kula Kamehameha. E hoomanao ia, o Mr. Oleson oia no ke Kumukula mua @a o ke Kula Kamehameha, a ma kana alakai ana i holopono ai ke kula. He poino nui no ke Kula kona waiho ana mai i ka hana nui i hoomaka ia e ia a i pii inai kona holomua, aka ma kona haawi ana i na kumu kupono a me ka hoakea ana i wa maikai no ka Papa Kahu Waiwai e imi ai i pani i kona hakahaka, ua maopopo kona manao nui no ka hoonui aku i ka ike o ka lahui Hawaii.

 

He Moho Alii Haule i Hoopaiia.

Ua hopu ia o Mr. James W. Gay o Waialua, he moho holo alii ahaolelo i haule ma ke kau koho o 1892 nei, maluna o ke kaa ahi e holo ana i Honolulu nei mai Ewa mai, i ka Poaono o ka pule i hala, malalo o ka palapala hopu no ke kumu, kona waiho ole mai i loko o na la he umi i kana hoike lilo holo balota i hoohikia. Ua lawe ia ae i Kuapapanui a ma ka bela oia i hookuu ia ai ma waho. Ma ka Poalua nei, ua hookolokolo ia oia imua o ka Lunakanawai Hoomalu o Honolulu nei a ua hoole aku oia aohe ona mau lilo ma ia holo balota ana. Ua hoopai aku ka aha iaia he $100 no kona hooko ole i na kuhikuhi ana a ke kanawai koho balota. Ua hoopii hou ia i ka aha kiekie maluna loa.

 

PIHA MAKOLUKOLU

Ka Ahaaina Manawalea a ka Moiwahine Kane make.

        O ka Halepaikau o Manamana, ka makaha o ka hookui ana o na kino kanaka kama like ole, mai ke nui a ka liilii, a mai ke kiekie a ka haahaa, no ka hoolaukanaka a kakoo ana i ka Ahaaina Manawalea a ka Moiwahine Kanemake i haawi ai maloko o ua halau molale la, me ka laulima pu ia e na maiau a me na hookauwa ana a na lala o ka Hui Hooulu a Hoola Lahui i kukulu ia e ia a me ka poe kokua e ae, no ka hanu ana e hoopuipui aku i ka waihona o ka Hale Hoohanau Keiki e ku nei ma Ululani Me ka uku e komo ai na mea a pau iloko a e ai ono ai i na lako oluna o na papa aina.

        Ua hoowehiwehi ia oluna a me na aoao o ka halau me na hae waihooluu like ole, a oia hoi na hana kokua manawalea a na luina o ka moku o ka Adimarala Brown e ku nei ma keia awa.

        Ua hoonoho pu ia iloko o ka hale na puali puhi ohe o ka mokukaua Kapaiakiko a me ko uka nei o ka aina, e kaukaulele kukai ana i kela a me keia wa i na leo mele e hoonanea ai i ke komo a me ka hooluana ana o ke anaina nui makolukolu i naue ae e kokua i keia hana maikai, me ka makana ana i ka lakou wahi hipuu o ke aloha.

        Ua hoomoe ia he pakaukau hanohano iluna me na noho ma na aoao, no ka poe i haawi oi ae i ko lakou mau kokua ma ka pakahi dala, a o ke pakaukau i halii ia ilalo ma ke ano ahaaina Hawaii maoli, no ka poe ia i haule iho ka lakou mau kokua i ka hapalua. Ua lako wale no keia mau pakaukau i na mea ai Hawaii o na ono like ole.

        Mamua iki iho o ka hora 3 o ka auina la, ua ike ia aku la ka Moiwahine e hele mai ana i ka hale ahaaina, a ua hoolalelale ae la na puali puhi ohe elua, ko ka manuwa a me ko uka nei i ke mele "Hawaii Ponoi," komo mai la ka Moiwahine a pulama ia aku la a ke pakaukau ahaaina i hookaawale ia no ko ka huakai hanohano. Ma ia pakaukau i hoonoho ia ai ka Moiwahine Liliuokalani, ka Moiwahine Kanemake, na Keikialii Kawananakoa a me Kalanianaole, ke Kuhina o ko na aina e Parker, ka Puuku alii, ka ukali Richardson, na lede ukali Mrs. Wilson a me Mrs. Clark, Mrs. C. A. Brown, Adimarala Brown, a me ka ukali, ke Kanikela Amerika Severance a me kekahi poe wae. O keia ka hoomaka ana o ka ai o ka ahaaina.

        He mau pakaukau e ae kekahi i hookaawale ia, e like la me ko na lei, haupaa ono a me kope na wahi i hoonoho ia ai na kamalii wahine eleu ma ka malimali e loaa hou mai ona mau kenikeni ma ka hoopukapuka lei a me ka hou pine pua.

        Ua holopono ka ai ana o na pakaukau mua me ka lawa pono o na mea ai a hookuu wale ko lakou hoohialaai ana. A na ka poe hope aku no hoi ka hoolawa ana i ko lakou manawa, ke kaawale ae ka poe mua mai na pakaukau ae.

        Mamua o ka napoo ana o ka la, ua pau ae la na pakaukau i ka lawe ia, i kaawale ai ka hale no na hana aku o ka po, oia ke tabulo a me ka lealea Europea, e hoomaka ana mai ka hora 8 aku a ka hora 10 a oi. Ua ae hou ia na poe komo e nana ia mau lealea ma ka uku haahaa he 25 keneta wale no. A ma ia hana ana, ua loaa hou no he mau dala.

        Ua lohe ia mai, ma ka hoohui ia ana o na mea a pau i ohiia no keia ahaaina, ua hiki aku no ia i ka $500. Kupihipihi maoli.

 

NU HOU KUWAHO

        Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Belgie i ke awakea Poalua nei, mai Kapalakiko mai, iloko o na la holo 6@, ua loaa mai la makou keia mau mea hou malalo iho:

        O ke kumukuai o ke kopaa ma ka makeke o Amerika - Huipuia ma ka lono hope, he 3@ keneta o ka paona hookahi.

 

HOOLALA HAALELE OIHANA KIEKIE.

        Ke lohe ia la ma Kikako kekahi lono i amaamaa ia ae e haalele ana ka Lunakanawai Kiekie Fuller o Amerika Huipuia i kona noha luna kanawai ana ina e koho ia ana he Peresidena Democarata i keia kau ae. O na kumu i lohe ia, no kona ana kanaka ui a makemake ole e hoonoho ia ma kahi paa me he elemakule la, a o ka uku makahiki no hoi o ka noho oihana ana, aole i lawa no ka omau ana i na lilo o keia ola ana.

 

AOLE KUE KUMUKANAWAI O KE KANAWAI A MAKINELE.

        O kela bila kanawai hoonoa dute o Amerika Huipuia a Makinele, nona na noonoo o kekahi poe he kue kumukanawai ua kanawai la, a i hoao ia ai e kekahi mau hui kalepa o na kulanakauhale o Nu Ioka a me Kikako imua o na aha kiekie pakahi iho o na mokuaina o Ilinoe a me Nu Ioka ua hooholo ae ko laua mau aha ua ku no malalo o ke kumukanawai o ka Ripubalika. Lawe loa ia keia hoopii imua o ka Aha Kiekie o ke aupuni holookoa a hooholo ia mai nei ua ku no malalo o ke kumukanawai, a ua moekahi na olelo hooholo me ko na aha kiekie mokuaina aenei mamua.

        MOHO PERESIDENA A NA POOLA.

        Ua lohe ia ae mai Cintinati ke kamakamailio a O.W. Wright, he lala no ke Komite Hooko Lahui o na Poola o Amerika Huipuia, e i ana ua hooholo ia ka moho holo Peresidena a na Poola, a o ua kanaka la, oia no o Lunakanawai Gresham. Aole no hoi he ae a hoole la hoi o Gresham i keia lono.

 

KE KUIKAHI UWAO O KE KAI BEHERINA.

        I ka la 29 o Feberuari, ua hiki aku na kukakuka ana a na aupuni o Amerika Huipuia a me Beritania nui no ka waiho ana o ka hooponopono o ka hoopaapaa i ke kai Beherina i ka hopena, a ua kakau inoa ia e na elele o na aupuni elua, o Paun@efote, Kuhina Beritania ma Wasinetona, ma ka Enelani aoao, a o Blaine, ma ko Amerika Huipuia aoao. E waiho ia ana ka noonoo o keia kumuhana iloko o na lima o ke Komisina Uwao he ehiku lala, oia he elua elele pakahi no Beritania nui (hookahi no Canada) a me Amerika Huipuia, a he hookahi elele pakahi no Farani, Suedena a me Italia. O ka mea a ka aha uwao e hooholo ai, ua hamama no ia no ko ka Ahaolelo o Beritania nui a me ko ka Aha Senate o Amerika Huipuia noonoo hou ana.

 

HOOKELAKELA NO DIAZ MA MEKIKO

        Ua malama ia ma ke kulanakauhale o Mekiko i ka la 28 o Feberuari he halawai o na kanaka he 8000 i akoakoa ae e kakoo ana no ko Peresidena Diaz pono e koho hou ia i Peresidena no Mekiko. Ua puha kui no hoi ka Hale Keaka Lahui i ka halawai i hoala ia e na ona banako, na haku alahao a me na haole kalepa, o ka hapanui o lakou he poe o na aina e mai, i akoakoa ae e haawi i ko lakou mau kokua no ka Persidena Diaz.

        KO KILI MAU LAKO KAUA HOU.

        Eia o Kili ke kuai mau mokukaua hou nei ma Europa a ua hoike akea ia i ka la 28 o Feberuari, ua kuai aku lakou a ua loaa mai he mau pukuniahi nunui mai ka Hale Hana Pukuniahi mai o Limaikaika. Eia na pukuniahi nui ke aolo ia mai la no na papu ma Valapraiso, ma Talcahuano a me ko ke Kaikuono o Quinteros. Ua kauoha pu ia aku i ona mau pukuniahi no na papu ma Iquique, Coquimbo, Antofogasta, Caldera a me Pisaqua, he kanaha paha pukuniahi ka heluna pau loa.

        Ua kauoha ia aku ke Kuhina Amerika ma Kili e hoihoi aku i na kupapau o Riggin a me Turnbull i Amerika Huipuia.

 

HAALELE KA AHA KUHINA O FARANI.

        Ua pau i ka haalele na Kuhina o ke aupuni o Farani ma ka la 18 o Feberuari, a ua haawi ia aku ia Loubet ka mana o ka wae ana i aha kuhina hou. A ma ka la 27 mai, ua loaa ka aha kuhina hou oia keia papa inoa malalo iho: Peresindena o ka Aha Kuhina a me Kuhina Kalaiaina, M. Loubet; Kuhina Kaua, C.L. de Freycinet; Kuhina o ko na aina e, Alexandre Ribot; Kuhina Ao Palapala me na Hanalima Akeakamai, Leou Bourgeois; Kuhina Waiwai, Maurice Rouvier; Kuhina Oihana Mahiai, Jules de Develle; Kuhina Kalepa, Jules Roche; Loio Kuhina a me Hooman, A. Picard; Kuhina o na Hana Hou, M. Viette; Kuhina o na Aumokukaua, P. Cavignac. Ua halawai mai keia aha kuhina me na hookipa puanuanu ana a na nupepa, oiai ua lokahi na nupepa Hele Akahele a me na nupepa Hele Uluulu ua like no keia i pau.

        HOOPAIPAI A KE AUPUNI O KINA.

        Ua loaa ae i ka nupepa Honua o Nu Ioka ma ka la 29 o Feberuari mai Kina mai, he lono e i ana, e hooikaika ino ana ke aupuni o Kina i ke kua i na bila kanawai kipaku pake a Amerika Huipuia e like me ua hoolala i ikeia iloko o na bila kanawai imua o ka Ahaolelo Lunamakaainana Lahui. Ina e hooholo io ia ana kela mau bila a lilo i kanawai, alaila e kipaku aku ana o Kina i na misionari Amerika, na kumuao, a me ko lakou mau ohana no lakou paha ka nui he ekolu tausani a me na haole imi waiwai a pau maloko o ko Kina palena, a e hooki oia i na launa aupuni ana me Amerika Huipuia.

 

KO ENELANI ALII HOU.

        I ka wa e ailiili ana ka hanu o ka hooilina alii kane o Rusia maluna o kona wahi moe, e ku ana ke kama aliiwahine Dagema o Denemaka ma ka aoao o ka moe, ka wahine hoopalau a ua hooilina alii la e mare aku ai. Lalau aku la oia i ka luna o ke kama aliiwahine a hookomo ae la iloko o na lima o kona hoahanau Alekanedero ma ke ana e hoike ana ia, i kona make ana e hoolilo ia ai kona hoahanau i hooilina no ka nohoalii o Rusia, a e hoohui ia laua ma ka mare. Ma keia la, eia ke noho Emeperese nei ke kama aliiwahine Dagema no Rusia.

        He hapalua keneturia i hala mahope o ka ike ia ana o kela hiohiona, aia ke waiho make la ke keiki hanauna a ua Emeperese nei, a hiapo hoi a ka hooilina o ka nohoalii o ka Emepire o Beritania, a e ku ana ma ka aoao o ke keikialii make he kama aliiwahine opio nohea e mare aku ana me ia iloko o na la pokole.

        Maanei, ke ku nei ke Keikialii Keoki oia hookahi ka hoahanau o ka mea i make nona na iini ikaika a ka hapnui o ka lahui Enelani e hahai oia i ka hana a kona makua kane hanauma, ka Emepera (Czar), ma ka lawe ana ae e mare i ka wahine hoopalau a kona hoahanau i make.

        He mea maopopo ka hului ia aku o ko ka lehulehu manao ohohia o ke aloha maluna o ua kamalii la ke kaikamahine alii May o Teck. I hoike mua no kona ohohia ia, ua hoolaha ae la na nupepa i na mea pili i kona kahiko mare a pela hoi me ko na ku aoao he mau la mamua koke iho o ka make ana o ke keikialii. He mea hou ana nui loa keia i na kanaka, no ia mea i hoala ae ai kela a me keia wahi a puni ka emepire o Beritania i na lulu dala aua i mea kuai i mau makana mare na ke kama aliiwahine.

        Ano, aole oia i hoonele wale ia me ka mare, aka, ua auhulihia pu aku mai iaia na kuleana a pau e hoolilo ia ai oia i Kamalii Moiwahine no Enelani. He keu aku ka ehaeha o kona mau manao, oiai e lawelawe ia ana na hana haipule kupapau hope maluna o ke keikialii ma ka luakini o Sana Keoki, ma Windsor, a maluna hoi o ke kuahu like kahi ona e ku ai ma ka aoao o kana kane hoopalau e lawe i ka hoohiki laahia o ka mare, a e lohe i na olele "a na ka make olua e hookaawale." Ina i hahai ole ka paoa a me ka poino, iloko o na la pokole mahope mai e aahu auanei oia i ke kahiko keokeo o ka mare a komo aku iloko o ka luakini, a na na elele alii e kukala aku ka mare me ko Enelani alii hou o keia mua aku, ma kahi e kau la ka pahu o kana aloha i hala.

        Aole no i ohohia nui ia ke duke i make ma kona aina iho. He paukiki wale me ka hilihewa; he hopohopo wale nona iho a me kekahi poe e aku. Aka nae, he keiki a hoahanau aloha oia. He milimili oia na kona makuahine a ua ikea ka paa o ke aloha mawaena o laua. Iwaena o kona regimana koa e noha poo ana, ka puali Husa Helu Umi, he mea nui oia o ka makemake ia, a iwaena hoi o ka lehulehu mawaho ua uhila oia e ka lahui ma o ke kaulana o kona makuakane. 

        Ano, ua hoopihaia kona hakahaka e ke Keikialil Keoki, ka luina, a e hoopiha hou aku ana oia i ke kulana Moi no Enelani ke haule e kona kupunawahine a me kona makuakane a hoomau ia aku kona ola ana. Ma kekahi aoao hoi o ka hoike ana, ua ulumahiehie mai na ohohi iloko o na poai like ole.

        He wahi kolohe oia no loko o ka ohana alii. Ua ho@keia ae nona oiai he wahi kamalii wale no, e paina awakea ana oia me kona kupunawahine (Moiwahine Vitoria), ua nui kana mau hana kolohe. Huhu aku ke kupunawahine, aole nae ona hoolohe, nolaila, kauohaia oia e hoi malalo o ke pakaukau e noho ai a hiki i kona ike ana i ka mea maikai e hana ai. Kokolo aku oia malalo o ke pakaukau a noho mumule no kekahi mau minute, ia wa i hooho ae ai oia: "Ua maikai ua i keia manawa, e kupuna." "Alaila, ua hiki ia oe ke puka mai iwaho," wahi a ke kupunawahine. Oili ae la kahi keiki kolohe iwaho ua hemo ke kapa a ua kahala loa ke kupunawahine me kona mau hoaai.

        Ma kekahi aha hulahula i haawi ia no laua, ua kipa aku oia a me kona hoahanau i make ma ia anaina. O na kaikamahine ui ka ke keikialii Keoki e makaala ai, oiai kona kaikuaana ke keikialii Alabeta, ua hookuu ia mai la e hoomaopopo i na wahine kanemake. Ua pane aku ke kaikuaana i ke kupoao ole o kana mau hana i kona kulana alii, a pela aku, eia nae ka pane kolohe a kahi keikialii luina: "O hele a ma kekahi kihi, alaiia, mele iho oe, E ola kuu kupunawahine i ke Akua."

        He mau makahiki pokole i hala ae nei, hoemi ia iho la kona haawaina dala e kona makuakane mamuli o ka emi mai o na loaa. Aole nae o ke Keikialii Keoki ke ana kanaka opio manao kupikipikio wale a hoonuhanuha iho no keia hoemi ia o kona haawina , a i ole, hoololi ae paha i kana mau hana i kupono ai me kona haawina dala i hoemi ia. Iloko nae o keia manawa, hanau mai la ka wahine a ke Keikialii Henri o Batenabuga i ke keiki, a ma ka la e hea inoa ia ai ke keiki, ua hoea ae na makana he lehulehu loa. Iwaena o na makana he wahi kiaha kepau opakapaka kekahi mai ke Keikialii Keoki mai me keia mau huaolelo i kahakaha ia:

        "Mai ke Keikialii Keoki o Wale i kona Kausini, me ka lana o ka manao iaia e ulu ae ai a kaeaia oia e haawi makana no ka hea inoa o kona mau Kausini, e loaa auanei iaia ka ikaika e hana i mau makana oi ae mamua o keia." He mau la pokole mahope mai, ua hoihoi hou ia kona haawina i hoemi ia a piha pono e like me mamua.

        Maluna o ka moke Thrush he hana maa ka lawelawe ia o na haipule kakahiaka Sabati me na hai pauku paanaau. Eia ka ke Keikialii Keoki pauku: "Ua hana kakou i na mea i kupono ia kakou ke hana, a ua waiho aku me ka hana ole ia na mea i kupono ole na kakou e hana." He pauku hoopahaohao nui keia i ko ka moku poe.

        Ma ke kulana a me na helehelena ua kaokoa ke Keikialii mai na nanaina o kona kaikuaana. Ua ku kona kaikuaana ma ka aoao o ka ohana alii Denemaka ma ke kiekie o ke kino, a o ke Keikialii Keoki hoi ua ku oia i kona makuakane, ke Keikiali i o Wale, ma ke pahaahaa ke kino puipui a me ka a-i nui.

        Hanauia ke Keikialii Keoki iloko o Iune 3, 1865, a ua hoonaauaoia oia me kona kaikuaana malalo o Rev. John N. Dalton. Piha iaia ka 14 o na makahiki ua hookau ia aku la oia me kona kaikuaana maluna o ka mokuao kaua Britannia no ka oihana kaua moana. Hora 6:30 o na kakahiaka a pau a puni ka makahiki, ua hoala mau ia laua me na keiki e ae, a ua hoauau ia, paikau ia no ekolu hapaha hora, a ma ka hora 8 ua makaukau no ka pule a me ka paina. Ma ka hora 8:45 he kahea inoa, a o ke koena aku o ke kakahiaka he kule. Mahope o ka paina awakea, ua hookuu ia laua i hookahi hora ma ka aina. Elua hora kula hou ma ka auina la, he mau hora paani ma ka aina, paina aina ahiahi ma ka hora 7, kula hou a ka hora 9:15, hiamoe ma ka hora 9:30. Aohe mau hoihiihi i hana ia aku no laua. Ua homoe ia laua ma ka aoao akau o ka moku a ma ka papa haahaa loa no hoi. Mai waena mai o na paaua ikaika ana i pii mai ai laua.

        Elua makahiki i hoohala ia maluna o ka Britannia, ua hookohu ia na keikialii i mau pikimana no ka mokukaua Bacchante. Ua kipa aku laua ma na panalaau a pau o Beritania a me na wahi a ae.

        Ia laua e holoholo ana ma na kai, aia hoi o Enelani iloko o ke pihoihoi nui ma o kekahi lono i hoikeia ua kakau ia na ihu o ua mau keikialii la i ka uhi a onionio me kekahi mea i kapaia he broad-arrow, he hoailona i lawelawe ia e ke aupuni o Beritania ma ke kuni ana i na waiwai aupuni. E ike ia no keia mau hoailona maluna o na aahu o na poe paahao. Ua hoomaopopo hou ia, oiai laua e pii like mai ana no ka nohoalii, e kuni hoailona paa loa ia ka ihu a pau ke ola.

        Ua lilo i mea nune nui ia na ihu o keia mau keikialii i kela a me keia la. Ma na ninau a ka aha kuhina, ua pane pili aupuni mai ke Kiaaina o Vitoria e hoike ana i ka mea oiaio aole he kiko eleele i pena ia maluna o na ihu, a ua hoolaulaha ia keia mea hou maloko o ka nupepa Manawa o Ladana ma ke kauoha a ke aupuni i hoopau ia ai na pioo.

        Iloko o ia huakai aumoana, ua ikea ke Keikialii Keoki he akamai ma ka hakaka o ke kii@a puupuu me ka pale ana a me na hooikaika kino no a pau. He paulehia oia ma ka haiolelo imua o na anaina akea, a ke malama ia nei kana haiolelo mua loa he elua makahiki i hala, iloko o kekahi pahu i hanaia mai ka papa o ka mokukaua Lanakila o ka Haku Nelekona.

        Ehiku makahiki o keia huakai aumoana, ua hoolilo ia ae la ke Keikialii Keoki i alii kiekie no ka mokukaua Thrush, a huipu aku la me na aumoku ma na kai o Amerika, oia hoi ka wa e hoonioni ana o na kanaka Nu Foundelana e ala ona kaua mawaena o Farani me Enelani. Iaia ma Montreal, ua hoolaha wale ae na nupepa i kekahi mau hana lima ikaika o ke kuikui puupuu ma kekahi haunaele ma ke alanui. Ua eleu koke ae la ke keikialii ma ka hoopii ana i kela mau hana laipila a na nupepa, a ua hookolokolo ia a ahewa ia, a ma ka oluolu no o ke keikialii ua kauoha oia e kapae ia ka hoopai. Ma kela ano ua nui kona mahalo ia e na kanaka Kanada a pau me na hoomaikai no kona mau manao maikai.

        Iloko o ka malama o Augate o ka makahiki i hala, hoi mai oia no Enelani a hele makaikai aku la me kona kaikuaana iloko o Irelani, ka huakai hope hoi a na hoahanau i pili like ai.

        Ke ola ke Keikialii Keoki a hiki i kona lilo ana i Moi no Enelani, oia auanei ka elua o na luina i pinana ae a kau maluna o ka nohoalii. O ka mua, o Wiliama IV. makuakane hanauna o ka Moiwahine Vitoria a Duke o Kalalena (Clarence) mamua o kona lilo ana i Moi.

 

Aha Mele ma Kawaiahao

        E malama ia ana he anaina mele nui maloko o ka luakini o Kawaiahao, i ka hora 7:30 o keia po Poaono, Maraki 12, e ka poe puukani a kilea lea i paulehia ma ka himeni, no ka pomaikai o ke Kula Hanalima o Kauai. Nolaila, ua kono ia na poe a pau e manao nui ana no ka hoonaauao ia o ko kakou hanauna opio ma keia lala o ka ike, e hele ae e hoopiha. Aole ka nana make mai i keia hana e hapai ia nei e ka poe e makee ana no ka pomaikai o Hawaii opio. E pau mai o ke nui a me ka liilii, a mai ke kiekie a ka haahaa, e pupukahi i keia hana maikai. Uku komo, he hapalua dala wale no.

        1. Overture     "Ke Kalaunu Kula"

        R.H. Orchestra.

        2. Chorus        (a) "E hoolono i ka Pahu e Kani nei"

        (b) Mele Moohihio.

        3. Violina Solo      Handels Largo

        Dr. Maronse.

        4. Solo a me ke Chorus        "Mikioi"

        R.H. Orchestra.

        5. Mele a H.M. ka Moiwahine Liliuokalani

        6. Solo    "Na Mele"

        Miss M. Commins.

        7. Chorus (a) "He Pula" (b) "Maikai Waipio"

        8. Selection    "Na Cricket"

        R.H. Orchestra.

        9. Solo   Ka Moiwahine o ka Honua

        10. Duet a me ke Chorus      (a) ke aloha i ka lau o ka lima       (b) Queen Liliuokalani. Haku ia e Mrs. A.A. Haal@lea. Papa Himeni o Kawaiahao.

        11. Ke kini     ka paikau Aumoe o Aikupika      R.H. Orchestra.

        12. Solo  "Nui ka Olioli"       Miss Dale.

        13. Violina Solo    "ka Hulahula Polish"     Miss R. McGraw.

        14. Chorus     "A Ca@nible Idyll"       Kamehameha Glee Club.        Hawaii Ponoi.

 

Hoolaha Hou.

Ko Bernice Pauahi Bihopa Hale Hoahu Waiwai Makamae.

        E WEHE IA ANA NO KO KA LEHULEHU makaikai ana ma na POAHA a pau mai ka hora 9 a hiki i ka hora 12. Ma na la e ae ka hana o ke kau a hooponopono ana i na mea hoomomoa, a oia ka mea i ae ole ia ai na poe makaikai. Ma ke kauoha a na Kahu Waiwai.

        W.M. T. BRIGHAM.

        2380-3t   Malama Hale Hoikeike.

Hoolaha a ka Luna Hooko Kauoha.

O NA MEA NONA NA INOA MALALO IHO, na Luna Hooko Kauoha o ka Palapala Hooilina a MELICENT K SMITH, o Koloa, pau ana i ale aku ai, e waiho koke mai ia J K Smith M.D.. me Koloa, Kanai, a i ole ia W O Smith ma Honolulu, maloko mai o eono malama mai ka la aku o keia hoolaha ana, a i ole ia e hoole mau loa ia aku no.

        JARED K SMITH.

        WILLIAM O SMITH.

        Na Luna Hooko Kauoha.

Koloa, Kauai, Maraki 4, 1892.    2380-4t

 

Olelo Hoolaha.

O WAU O KA MEA NONA KA INOA MAlalo iho nei, ka wahine mare a MOSES NAHINA (k) o Honokowai, Maui.

        Mamuli o koʻu ike ana i kekahi Hoolaha Hooko Moraki ma ke Kuokoa me Paeaina i hui ia, ma ka la 27 o Feberuari, 1892, us hana ka wau a me kuu kane i hai ia ae la maluna i kekahi moraki ia L B Coan (w) ma ka la 3 o Dec. 1888, i ka aina o Nalepo (k) i make, a e ike ia na palena ma ka Palapala Sila Nui Helu 7491 Kuleana Heu 4306.

        O ka hoolaha ma ka nupepa, he lalau loa ia, a a kue ana wau i ka olaio ola hoolaha a hiki imua o na Aha, oiai aole loa au i hele i ka @umi o Kakela, aole no i hana, a he ole loa no. Eia hou, he nui no na hooilina o Nalepo (k) e ola nei, he mau keiki elua a me na moopuua he lehulehu. A owau kekahi o na keiki i koe e ola nei.       Kou oiaio,

        KAAAKA (w)

        Waihee, Maui, Maraki 5, 1892.   2380-1t@

 

Hoolaha Hou.

        A HA HOOKOLOKOLO @ APANA @@@@@ Hawaii Pae Aina Ma ka @@@ @@ waiwai Ma ka aiwai o @ H. Hoo@@@@@ @o Wimea, Kauai, i make ka@@@@@@ @@@ ka Luaakanawai Kaapuai ma ke @@@@@@.

        Ma ka heluhelu a me ka waih@@@@@@ ka palapala noi a ka Waimea @@@@@@ ma o E.E. @@nan@. Lunanui, e h@@@@@@@@@ J.H. Hoopiopio no Waimea na @@@ @@@@ ole ma ia wahi no ma @a ia @@@@@@@@ 1802 a e noi ana e haawina ka pa@a @@@@@@ lunahooponopono waiwai ia @ @@@@@.

        Ua kauohaia o ka POAKAHI @@@@@@ ki. M. H 1892, i ka @@@ 10 @@@@@@@@@@@ i koho@a no ka hoolohe ana @@@@@@ ua Lunakanawai @a ma ke K@@@@@@@ o keia Aha, ma Koloa, a ma ia m@@@@@@@ waiho no e hele mai ai na mea a pau, hoike mai i ko kui@u, ina he @@@@@@ lakou, e ae oie ia ai @a n@i @a. A @@@@@ kauoha e hoolaha ia ma ka oi@@@ Ha@@@ @@@@ pule ma ke Kuokoa, he nupepa ma @@@.

        Kakaula ma Koloa, Kauai, k@@@@ Aina, Feberuari 20. M. H. 18@2.

        JACOB H@@@

        2378-32S. Lunakanawai Kaapuu@ @@@@@.

        MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI, K@puni Ape@@la F.@@@@ @@@@@ Aina. - Ma ka Waiwai o KEANINI @@@@@@ iehu. Kau, Hawaii i make.

        Ua heluhelu ia a ua @@@@ ia ka @@@@@@ o Api Keanini w@e olelo ana ua @@@@@ ole o Keanini@k no Naalehu, Kau@@@@@@@ noi ana e hoonoho @a o Ka@a@@@@@@ lunahooponopono no ia waiwai @@@@@@ kauoha ia na mea a pau i p@l@. @@@@@ oia ka la 20 o Maraki. M.H. 1892 @@@@@@ kakahikaka, ma ka hale hooko@@@@@@ @iuu. Kau, Hawaii, ola kahi a mea @@@@@ koho ia no ka hoolohe aku i ua @@@@@ mea kue ke hoike ia.

        F.S. I.Y@@@@

        Lunakanawai Kaapuni Ap@@@@@

        Hilo, Hawaii, Feberuari 18, 1@@@@

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI Kaapuni - Ma ka noho ana @@@@@@ waiwai a me ke kino o LANIANA @@@@@@@ (w), he mau keiki oo ole.

        Ia heluheluia a ua @ai@@@a ka @@@@@@@ Joseph Haleliilii e olelo ana aole @@@@@ lama ai i ko mua kino a me ka w@@@@@ mai e hookoho mai @@@ he kahu @@@@@ Laniana (w) a me Api@@@@.

        Nolaila, ua kauohaia o ua @@@@@ ka POALIMA, la @o Aperila, 1892 @@@@ kahiaka, ma ka Hale Hookolokolo @@@@@ @ Kau, Hawaii, oia kahi a me ka ma@@@@@ ia no ka hoolohe ana i ua noi ia a me @@ i ke hoike mai.

        S.L. AUSTIN.

        L.K Kaapuni Apana III, Ko@@@@@@@ Hilo, Feberuari 18 1892.

        AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO @@@@ wai i Pae Aina Ma ka hooponopono @@@@ wai. Ma ka hana o ka waiwai o OWEN@@@ o Honolulu, Oahu i make.

        Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana @ ke noi a me ka papa helu hoike a John @ Jr, lunahooponopono o ka waiwai @@@@ Holt i make, o Honolulu, Oahu, e @@@ apono ia no hoolili he $@,000 a e ho@@@@@@ mea i loaa mai iaia he $@,000 e nana a a@@ kiea mau mea, a e ka@h@ ia @ ma@@e@@@@@ wai e waiho nei ma kona lima i @@@@@@@ ana malaila a e hookuu ia ma a me @@@@ hope @@@i ka noho lunahooponopono ana @@.

        Ke kauoha ia nei o ka POAKOLU, @a @@@ rank@, 1892, ma ka hora 10 @@ M. imua @@@ @@@@ kanawai ma ke Keena ma@@koo ka @@@@ kolokolo o keia Aha ma Ah@@@@@@@@ Honolulu, oia kahi a me ka manawa @@@@@ no ka hoolohe ana i ua noi la a me @@@@@ hoike i olelo ia, a mala@@@ e hele @@@@@@@ a pau i pili e hoike mai i ke kumu @@@@@@@ mu @o ko lakou e ae ole ia @@@@ ua noi @@@@ pu mai i ka poe i kuleana ma la wai@@@ Kakauiama Honolulu i keia la @ o l@@@@@ A.D. 1892.     Na ka Aha

        GEO LUCAS @@@

        2377 8T  Hope Kakau@@@@@@

        ILOKO O KA AHA HOOKOLO @@@@ puni, Apana Hookolokolo @@ua o ko @@@@@ Pae Aina KANO@@O (w) kua ia Al@@@@@@@ pii oki mare.

        LILIUOKALANI ma ka lokomaikai o ke Ak@@@@@ ko Hawaii Pae Aina Moiwahine @@@@@@@.

        I ka @@amuku o ke Aupuni a @@@@@ Hope, me ka mahalo.

        Ke kauoha @a aku @@ oe e kii aku @a @@@@ ka mea i hoopii ia, ina e waiho mai ana @@@@ kana pane @ kakau ia iloko o na la he @@@@ mahope iho o ka hooko ia ana i keia @@@@ mai imua o ka Aha Hookolokolo Kaapu@ @@ olelo ia ma ke kau o Dek@ma@@ o ua Aha @@@ malama ia ana ma ke keena hookolokolo @@@Hale Hookolokolo ma Lahaina, Mokupuni o Maui, ma ka POALUA, la @ o Dekemaba, @@@@ mai ana, ma ka hora 9 kakahiaka, e h@@@@@ no keaha la e ae ole ia ai ke nui a K@@@@@@ mea hoopii e like me k@ mea i h@kaka@@@@ o kana palapala hoopii i pakui ia.

        A e hoihoi mai i ka palapala ki@@@@@@@@@ piha o kau mau hana no ia mea Ikea ka mea hanohano A.F @@@@ lunakanwai @@@@@@ Aha Hookolokolo Kiekie@@@ Honolulu i kiea @a @@@@@ 1891. G. ARMSTRONG Kakau@@@@.

        Ke hoike nei au o ka mea maluna ae he @@@ oiaio no ia o ka palapala ma ia hihia, a na @@@ oha ua Aha la e hoolaha ia @a mea a e hoo@@@@ ia ka hihia a ke kau ae o Iune e hiki mai @@@@ malama ia ana ma Wailuku.

        Kakau ia ma Wailuku, Ianuari 29, 1892.

        G. ARMSTRONG

        2377-6T Kakauoi@@

 

Hoolaha Hooko Moraki.

        MAMULI O KEKAHI MANA KUAI @@@@ ia maloko o kekahi moraki i hana@@@ ona o HATTIE KAUHIKOA PUHI a me @@@@ KAUHIKOA PUHI  o Kapuukolo, H@@@@, Oahu, ia C. M. Cooke a me W. K. Kake@a @@ nolulu, ma ka la @ o Iulai 1890, i kaku@@@ ma ka buke 126 noao 172 a mamuli o k@ ana o na kumu aelike o kela moraki @@@@ uku ole ia o ka ukupanee; nolaila ke @@@@@ aku nei e na mea nona ua moraki noi @@@@@ ana laua ia mana kuai.

        A ke hoolaha hou ia aku nei, aia ma@@@@@ o na pule ekolu mai keia la aku, a@@@@@@ lahaia aku na a@@a i paa ma ia @@@@@@ kudala ana ma ke keena k@@@@@@@@@@@@ ma Honolulu, ma ka POAKAHI @@@@@@@ 1892, hora 12 o @a la.

        No na mea i koe, e ninau ia W.R. K@@@@ ma ke Kanawai.

        Hanaia ma Honolulu i keia la @@@@@@@ C.M. COOKE a me W. @@@@@@ Na M@@@ Moraki @@@

        Penei na aina i moraki @a:

        1. O kela apana aina e waiho ia ma Kane @@@ Koolaupoko, Oahu, i kuhikuhi ia iloko o @@@ Palapala Sila Nui Helu 2@5 ia M@@mano

        2. O kela apana aina e waiho ia ma Puna Koolauloa, Oahu, i kuhikuhi ia iloko o ke @ pala Sila Nui Helu 2@ @ ia Kale@k@l@ a @@@ Meema@o ma ke kua a i kakau k@p@ ia @@@ ka buke 80 aoao 231.

        3. O na hale a pau, na mea kuka@@@@ mea mahi oluna, a pela aku o na aina @@@ ae la. O kela mau aina ae ia oia no @@@@ hoolilo  ia mai i ka mea moraki aku Hattie @@@@@ mai ia J. Meemano mai a i kakau ia @@@@ buke        , aoao      ma ka la 27 o Mei @@@@@. 2377-@@

 

Hoolaha Hooko Moraki

MAMULI O KEKAHI MANA KUAI @@@@ ia maloko o kekahi palapala moraki @@ hana ia mawaena o MOSES NAHINA @@@@ KAAAKA kana wahine o Honokowai, M@ @@@ Mrs. L.B. Coan ma ka la 3 o Dekemaba, @@@@ kakau kope ia ma ka buke 112 aoao 317 @@ muli o ka uhai ia ana o na kumu aelike @@@ moraki, oia hoi ka uku ole ia o ka uhu@@ nolaila, ke hoolaha ia aku nei e ka mea @@@@@ moraki nei, e hooko ana ola ia mana kuai.

        A ke hoolaha hou ia aku nei, ala mahope @@ o na pule ekolu mai keia la aku, alaila, e laha ia aku na aina i hoike ia ma @a moraki ke kudala ana, ma ke keena kedala o @@@ Moragan, ma Honolulu, ma ka POAKAHI o Maraki, 1892, hora 12 o ia la.

        No na mea i koe e ninau ia W.R. K@@ Loio ma ke Kanawai.

        Hana ia ma Honolulu, i keia la 10 o Fe@@@@ MRS. L.B. COAN, Mea Moraki @@@.

        Penei na aina i moraki la:

        1 - O kela mau apana aina ma Hon@@@@@ Maui, i kuhikuhi ia iloko o na Palapala @@@@ 7191 a me 4595 la Nalepo, i apana, nona ka @@ 274400 mau eka, a o Kaaaka ka hooilima@@@ kanawai.

        2 - O na mahele a pau o Nahina i ka H@@@@@ o Moomuku a me kona hale e ku la m@@@@

        3 - O na mahele a me ke kuleana a @@@ Hui o Mailepai.

        4 - O kela mau apana aina a pau i ku@@@@ i loko o ka Palapala Sila Nu@@ 92 ap@@@@ 44-100 o ka eka e waiho la ma ua Hono@@@@ i hoolilo ia la J.A. Nahaku ma ke kua@@@ kau kope ia ma ka buke 50 aoao 350.

        5 - O kela apana aina a pau i ike ia ka @@@ 4 iloko o ka Palapala Sila Nui @@@@@@@ @oona 3930 ia Nauwele e waiho la ma na @@@@ kowai la, nona ka @@i @@ 71-100 o ka ek@@@@ Keliiokahekili ma ka palapala kuai i k@@@ pe ia ma ka buke @@ aoao 184.

        6 - O kela aina a pau iloko o ka Palapala @@ Nui Helu 1111 ia Kalama a ia Keliioka@@@@ ke kua kakau kope ia ma ka buke @@@@ he 24-100 o ka eka.

        7 - O kela aina a pau i loko o ka Palapala @@ Nui 6187 Kuleana @oona 3766 ia Akake@@@ o ka eka ma ua onokowai la i @@@@@@ Nahaku ia ma ke kuai a i kakau kope @@@@ buke 33 aoao 344.

        8 - O na pono a pau, ke kuleana a @@@@ maikai o ua J.A Nahaku ia a me Ke@@@@ kili iloko o kela Ahupuaa i ike ia o Ma@@@@ Maui, a ua J.A. Nahaku ia a me Ke@@@@@@ e ona nei he eono mau mahele, a @@@@@@@ 130 mau eka, me na @@@ ua J.A. Naha@@@@ holo ia ma ua Ahupuaa ia.

 

Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.

UA HOOKOHU PONO IA MAI KA @@@ nona ka inoa malalo iho i Lana@@@@ pono no ka waiwai o LEVI KAIAMA i make ka @@@ A.F. Judd, Lunakanawai Nui o ka @@@ Kiekie ma ka la 2 o Feberuari 1892, @@@@@@ hoolaha ia aku nei na mea a pau ina he @@ koina ka lakou i ka waiwai o ka mea i make @ waiho koke mai me na hoolalo kupono mai@@ mai o @a malama eono mai keia la aku ma ke keena Lolo o W.R. Kakela kona loio, a i ole @ e hoole loa ia aku. Lunahooponopono Waiwai o Levi Kaiama@@ make, Honolulu Feb, 20, 1892.