Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 12, 19 March 1892 — He Moolelo NO KA Ui Nohea Berela. [ARTICLE]

He Moolelo NO KA Ui Nohea Berela.

Ke K*meh:\t hw{>oiio —Ke kupun me ku luli ok—He wiihine na ke kune liookahi—Ke au popilikin j a me ka huli ana o ka pomaikai mahopo o ka wahine. ! I

MAKUNA X. KONIA NO KA MAKE WAIIINK HOl*. Ma ka helu ō o ko Kuokoa o ka pulo hope o ka malnma o lanuari i halu, ua holkela malaila ke kau ana ae o Haku llakahusa a me na keonimana opio Dane Konia me Dcaemona ma ke Kaa a holo aku la i Kaletope, kahi o ka Lede Octavia e noho ana ine kona makuakane hanauna. Ano, e kamailio aua kakou i ko lakou hiki ana aku. la lakou i htki aku ai, ua apoia mai la me ka hookipa pumehana ia e Mr. Kaleneda, a nana i kauoha aku i kekahi o na kauwa o ka hale e kii aku ia Octavia, ka haku opio o ke Uakela Kaletof>e. lle mau minute loihi mahope iho, komo aku la oia ma ke keeua kahi a na malihini kipa e iuana ana, a ua awiwi mai ia o Kaietope, kona makuakane hanauoa, e nlakai aku iaia no kahi o ka Haku llakahusa e noho ann, aka, holo e aku la oia imua 0 ka Ilaku me na puili liuiaa me na minoaka hiahiehie muluna ona a pane aku la: <«1 kuu Haku Hakahusa aloha," wahi ana, «'hauoli au i ka haiawai ana me oe, ka hoa'loha inaikai a a piiipaa o kuu makuakane, a pela no hoi e lilo ai kana kaikamahine i hoa'loha nou—peia ane», e kuu Haku?" Aole o ka ui wule no o ke kaikamahine a kona hoaloha kana i ike iho, aka o na maka poni eleeie a me na papailna loloa pu kekahi o ka makuakano maiuna ona, noliila, lalau iho la oia i koua mau iima, kulou iho la Ualo a honi i na papalina e puai Hiia ka ula. <4 Ho hoa'ioha au nou, M wahi a ka Haku ine ke kuoo. "Ke ako nei au e ike mai oe ia'u o kekahi o kou mau hoaloha pilipaa a oiaio. E ae mai ui'u e hooiauna ae me oe i ko'u uiau pilkoko opio, Konia ame I)eaemona." Ku ao la na keonimana opio a kunou haahaa aku ia imua o ka ui wahino opio a o ka mea i kapa lioohao ka Lede Okotavia. Ile hora a oi i hoohalaia no na luana uuaiaila, alaiia, ku ae la ka Haku Hakahusa me kana mau mulihini no ka iiuliu ana e hoi, aoia ka ka lede opio i nonoi aku ai ekipapinepino aku. Mai kiuohi o keia luana a hiki i ka liuliu ana o na malihini e hoi, ua hoikelke aku ka lede opio i kona iuaaiea a pau o ke pahele iloko o kana nniu panai olelo, aole nae i ike mai ka Llaku Hakahusa i keia helehelena oiai ua übi pu ia o ka ui nohea o na nanaina o ka liaku wahiue opio o Kaletope. Ua hoikeike pu mai no hoi o Dan& Konia I kona maalea o ka hoopunihei, aole i ka Haku Hakahusa wale no i lilo ai oia l hooilina no kona walwai a pau, aka, i ka lede opio no kekahi i wahi e hoohui awiwi ia ai laua no ka mare, n o kona kaoko;i no la he haku kuleana oiaio maluna o na waiwai hui a uie ka hoolaa pu ia aku o ka inoa Haku. I keia mau mea o hoo> hana ia la iloko o kela luana, aia no he mau maka hakilo o nanaaku ana. I ka haku a me ua keonimana opio i kaa pono aku ai ma ke alaloa, huli ae la ua Hakahu&i nei a ninau ; aku la ia Konia: ' "Wele, Kouia, heaha kou manao ana no k£la lede opio «'lle ui maoli no oia," wahl a Konia. **0 ka mea mau e kuu haku, iwaena o na wahine opio nanaina pupuka e kuleana ana maluna o kekahi pomaikai uui, o ka hoike mal i na helehelena hoomakue ! e kaupale e ana i na hoopapa ia aku 1 o kona waiwai, a ua hoopahaohao ia nae au i ka iko maka ana i kela iede opio me ka nanaina o ka hauoii." Malia he mau olelo kuio keia a Koniu, a he oiaio ua hoike mai ia i kona iu£kahehi no Kaletope aole hoi no kona liaku wahine opio i | manao wnle ia nona la waiwai. O I kona aloha no Bereia aoie ia i l mokuhia mai kona hoomanao ana aku, a ina ua make ola, aole no e panihakahaka ia koua ul a me ke kiiakiia e ka haku \mhine o Kaletope. Ua hoi hope aku kona hoo* uianao i keia hoohul mare malaio o kona manaoio e iilo ana o Bereia i hooiUna no ka waiwai o kona makuakane hanauna. Ano, ua ka* okoa oia mai ua koi a Bereia a ua oaiohia mai kona mau maka t a ke

nana aku nei maluna o ka Haku Hakahusa roe ka makaleho nui o ka pani waiwai. '•Ina no e lawe ole ka Haku ia T u i hooilina nona, ua hiki no ia'u ke noho kuleana maluna o Kflletope f ,, wahi a Konia. « ( Aia ka iini o keia kaikamahine no'u, pela ko'u ike. E hana ana au i ko'u maalea a pau e lilo oia ua'u.'* "\Vele f v wahi a Hakahusa. '«E mamio ana anei oe e loaa ana he aloha mawaena ou a me ia ?" <»Ua paa e kuu aloha nona, M wahi a Koffia. "A e mare anei iaia ?" "Ao, e kuu haku. Mai keia wa aku e lilo ana au kona hoa kaunu." "Uhu !" wahi a Hakahuaa. <{ A pehea hoi oe e Desemona, ua aloha aloha anei oe iaia V 1 "Huii ae la o Desemona me na maka malohi a pane aku la—

♦'Aole, e kuu haku." ««Heaha! Aole anei ou mahalo nona ?" <<Aole loa," wahi hou a Desemona. "Aoie loa au e komo pu iloko o ka heihei e noi aku i kona iima." Na keia pane i pahola iho ku ula 0 ka inaina maluna o ka Haku a pane aku la—_ «<He mau olelo kau a ke koa kavalia. Heaha na puu au i kue ai nona ?" "He iehulehu wale, e kuu Haku. Aka, i mea aha hoi ka'u e hoikeike ae ai i kona mau kee. He mea ole oia ia'u. He oi aku ka pono e maluhia loa oia mai ka hoopa ana mai 1 kuu puuwai." "O ! hele ma kahi e kou puuwai," wahi a ka I-laku me ke ano hoohuhu pu iho. *»lle keu kou a ke poo laau noonoo ole loa. I aha ae kou makemake ? I anela anei mai ka iani mai ?"

«Aole loa pela, o kuu Haku," wahi a Desemona. "Eia no me a'u ko'u noonoo a me ko'u manao I hiki ole i keia lede opio ke hoopiha. Ke nana aku nei au i keia mea he mare he mea i oi ae ka laahia iinua o ka hoohui wale ana ae o na lima uo na apana aina—he mea e hookuhihewa ole ai kekahi ma kona mau manao iho." "Hele pela kau ialau!" wahi a ka Haku. «»0 oe anei kekahiona anela i holuoia a kipaku ia mai ka Paredai!io, i hele mai ai oe a kamawae i ka lede Okavia no ka mea aole oia no loko oka poai anela? Pomaikai loa au i ka iohe e ana i kou manao e De.semona, a ua pakele maoli ko'u mau waiwai mai ka noho kuleana iiookohukohu ia e kekahi wahine makilo ma na alanui au e maro aku ai." Na feeia mau olelo hopen hoopii ka iuaina iloko o Desemona, oia kana i paue hou aku ai me na huaolelo moakaka o ka hai oiaio: 4t lna e loaa ia'u kahi kalkamahino a'u i aloha ai me ka oiaio, e hoolilo uo au iaia i wahiue a i haku wahine hoi maluna o ko'u mau mea a pau me ka nana ole ina oia he wahine makiio."

Ua lioike mai la na nanaina o ka Haku Hakahusa i ka huhu no keia mau hoike mua a Desemona e hoohaahaa i ka ohana nona ka hanohano i heie a puni ka aina ke mare oia i kekahi wahine me ka nana oie i kona kulana ma ka noho'na, a oia ka ua Haku nei i pane hou aku ai: < ( 0 ka mare ana o kekahl lala o ko'u ohana i kekahi mea i ikeia he haahaa, o kekahi hana ia e loaa ole ai he huikala ia. Aole loa au i makemake iki e noho haku kekahi makilo alanui maluna o ko'u wTaiwai, a ke ao e aku nei au ia oe e Desemona, mai hoomau i kena mau uiiani ana o haia e ka poino." '«Aole owau kekahi o na anela i hoiuoia ma ka Paredaiso i huii aku ai au i wahiue anela na'u e like me ka maa o ka noho ana he anela a he anela," wahi hou a Desemona. ♦•Aka, i mea aha na henehene ana me na inoa aneia e kuu haku. Aole au he opio mal&lo 6 k6kahi ano hoopaa e mare i kekahi wahine haah&a a kiekie paha. Ua manaoio au ia mea he aloha, a o ia kekahi o na waiwai laahia loa i haawiia no ke kanaka." <«0 oe ka lalau loa o na lalau a'u i ike ole ai uiamua," wahi a Hakahusa. "Aole io no oe he anela, aka he pupule. No kou ike aole i hoopa ia mai kou puuwai e ke aloha o keia lede opio i kue ai oe iaia me ka ikaika. Ua pono, e Desemona. Ke manao nei au ua loho oe i ka'u hoolala e hoohui ana 1 na waiwai ! elua—o ko'u ameko ka lede opio?"

<<Ae, e kuu haku. Ua ike eau i kau maunu hoowalewale, aole nae e kuiai ia ko'u kupaa me ia mea i hooluoiu ia ai oe," wahi a Desemona. <<Mai kinohi ke kipi ana o kau hoolala hana i ko'u manao. Aoie no o'u makemake e hele mai maanei i hoa paonioni no Konia no ke aloha o keia wahlne opio." <<Alaila, ke kue hoiookoa nei oe i ka'u hoolala hana a me kou hooliio ia i hooilina no f u, ea wahi aka Haku Hakahasa. "Pololei oe, e kuu haku," wahl a Desemona, <*Ua nana aka aa ia oe he kanaka makaa a he keonimana,

a ua haaheo au e hilpoi i koa banchano ame kou īhiihi, aka, oa kaokoa kaua ma ka maoao o kt? EQare, kahi a'u i hooie ai a kue aku i kau mau hoao e hoohaahaa i ko'u noonoo 110 kekahi makana." TS!S ««Alaila, ua helu ia oe mawaho e Desemona," wahi aka Haku "Ua 3 lawa au me ch?, aole hoi e koi aku e hoomau i kou noho ana maanei, maiia o liio i mea oluolu ole no kou noho ana. Ua kuoko«i oe e iike me ke kuokoa o kou manao- A e lioomanao i keia—aole kekahl mēa e mohai mai i kona mau kokoa a l>au i kuuiu e loaa ai kuu dala. n "Aole i pane hou aku o Dssemona, aole hoi ka Haku a me DHne Konia, a noiaila ua hamau pu iakou ma ke koena aku o ke aiaheie no ka home. Ia lakou e hookokoke aku ana i ka hale, ua hooho ae la ka Haku me keia mau olelo hoohaehae ia Desemona: "Konia, i huaolelo hope me oe. Hoao oe e eo o Okavia i wahine nau, a e iiio oe he haku maiuna o Kaletope, a e hana no au i paiapala hooilina i ko'u waiwai a pau maiuna o ka honua nou." "E hana io anei oe ?" wahi a Konia. «<E hoolilo anei oe ia'u i hooiiina maluna o kou a pau, e kuu Haku ?" "Ke eo ia oe o Okavia a me Ka lelope," wahi aka Haku. Ina oae oia e mare me oe, e kuahaua aku no au o oe ko'u hooiiina." He hana ia na'u e liooikaika ai, e kuu haku," wahi a Konia, "a ke manaolana nei au e hali mai no au iaia maanei lie wahine maro na'u mainua o ka la Karisimaka.,,

"A nou hoi e Desemona, ke manao nei au he ake nui kou e hoi no Ladana ike ao kanawai. Aole anei oe e liuliu iki īho maanei a ike i ka haku wahine hou o kuu kakela nei?" wahi u ka Haku. " Me ka mahalo, e kuu Haku. E hoi awiwi aku ana au no Ladaua iloko o hookahi hora mai keia wa aku," wahi a Desemona. Kuuou aku ia ka Haku. I keia wa eia lakou ma ka puka o ka hale; iele nui iho la a komoaku la o Desemona no- kona keena e iiuliu no ka-< hi opeope; hookahi hora mahope iho, haalele ino ia oia i ka homo o ka Haku Hakahusa no Ladana. Komo aku Ia o Konia ma kona keena a halawai pu me kana kauwa Hapeiika mai Suetelana mai.

u» bui:i . •'AoIe, aole ! Aole e like aku In me ia (Bereia)/' wahi a Konia, me ke kuiou ana iho iiaio me he ia ua hookaumaha ia. Hoomau aku la laua i na kamakamailio ana a na ka bele o ka paina ahiahi i hoopau. Ua launa pinepine aku o TMne Konia me ka iede Okavia ka home iioko o na kukai oieio o ka hooipoipo. O ka Konia upena kuu mua kela o ke ake waiwai, aoie hoi o ka hoike i kona aloha oiaio. I kekahi la, ioaa mai la i ka niakuakane hanauna o ka lede Okavia he palapaia mai Kanada, mai ke kaikunane mai, ke keiki a ka haku mua o Kakela Kaletope, a o ka mea kuleana oiaio hoi maiuna o ka waiwai e hookohukohu ia la e ka lede Okavia a e pue ia aku nei e Dane Konia, kS mea i manao ia ua make oia ma kana huakai auwana honua. Ua hoike ia aku ia ka palapala i ka wahine opio e i mai ana, ua makaukau ua kaikunaue la e hoi mai 110 Ladana iloko o lanuaii, a e kauoha pu mai ana aole e hooiaula wale i keia manao iioi ona a hiki i kona wa e hoea ai ma Kaletope. Ua lilo na oieio o keia palapaia i mea hookaumaha nui ia laua, aoie ma na hoopoino ia mai, aka mamuii o ka hoi pono aku o ka waiwai inalalo o ka mea i kuleana io, oia kela kaikuuaue ma Kanada, oiai ua hookauiana nui ia ua kaa ka waiwai no ka !ede Okavia. Aole i pau.

MOKUNA XI. << ANO, A I OLE, E NELE 1" E lioomauao ia maanei, o Hapalika ke kauwa pilipaa a Dane Konia ma kela huakai pii mauna a laua i hakuepa ai i kela moolelo o ka make ana o Konia ma ke kaa ana i ka pali, a i hoao e apuhi īa Berela mahope o ko Dane Konia haalele ino ana aku iaia. E hoomanao hou ia, ua haalele aku o Dane Konia ia Hapalikā ma Suetelana no Ladana, a ua hoi hope aku 0 Hapalika ma ke ala no kahi hale a Berela e kali hoomanawanui la o ka hoi- hou aku o Konia, e hoike hele ana i ka moolelo o kela make weliweli o ke apuhi ma na wahi a pau ana e kipa aku ai a maloko pu hoi ona nupepa. Ma ka heiu ana 1 ka manawa, ua hala he mau la lehulehu o ke kaawale aoa o Konia ka haku, a me Hapalika ke kauwa, ano ke hoike nei keia wahi o ka moolelo ua hui hou ae la laua ma Ladana, maloko o kahi noho ponoi 0 ka-Haku Hakahusa. He halawai pahaohao ana keia no Dane Konia iaia e haka pono ia ia Hapaiika me keia ninau mua o ka hoolauna: *«Wele, heaha ka mea hou ?" Hoike aku la o Hapalika i ka moolelo ano nul ma kona aia hoi hope ia Bereia, ko Berela haalele ana i ka hale me ka lawe ole i ke dala a Konia i haawi aku ai nana, ko Berela kahiko oie aua i ke kapa kanikau, a pela aku. Hoolohe mai la o Konia me na maka e kulou ana a hiki i kahl o ke " kapa kumakena," pane mai la oia: "Kupanaha no ka kona komo ole Ike kapa kumakena no'u. Alaila, ua kanalua aku ia oia i kau mooielo haku o ko'u make ana " "Aole, ua palekana oe ma Ladana nei. Aole o Berela e ake ana I e holo mai i Ladana nei mamuli o ka makau i kona makuakane hanauna. A malia o bapetizo ia oe me ka inoa Haku o Hakahusa, o ka naiohia no ia\o kela inoa Dane Kania,'' wahi a .Hapaiita. "W'eie, pehea kau apana hana me ka Haku Hakahusa ?" <<Ka r u hana ? Hoī He mea pahaohao nui nou ke iohe aku, ua lilo au i hooilina no ka waiwai o ka Haku Hakahuaa a i kane na ka lede Okavia o Kaietope. Ua hoi hoohuakeeo aku ia kela keonimana o maua, o Desemona, no kona noakev make ole ia e ka Haku a me ka hoohoka pu ia e ke aloha o lede Okavia," walii a Konia. «*E inare ana anei me oe «<I na manawa a pau. Eia me a'a kona aloha," wahl hoa a Konia.