Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 14, 2 April 1892 — He Moolelo No KA Ui Nohea Berela. [ARTICLE]

He Moolelo No KA Ui Nohea Berela.

Ke Kamehai ho«>|xjno—Ke kupaa mo ka luli ole» —He wahine na ke kane hookahi—Ke au popilikia a me ka huli ana o ka pomaikai muhnpe o ka wahine.

MOKUNA XII HKHEI.A NO K A lIULI POHIHIIII. Ia Bereia i haalele aku la i ka home o kona makuaknne hanauna Mr. Star, hull hope ae la oia e kilohi hou aku i ka home o kona makuahine i hoohala ai ina la opio, a iaia e nana hoomau ana, ike aku ia oia i keia wahine i ka oili ana ae mai loko o na opu nahele o ke kapa alanui, me na lima e ani mai ana lluna ma ke ano o ka hoailona e kauoha mai ana i ke kaa eku iho. He oinio ua ku iho la ke kaa, a he wahlne aoo ke ku ana ma ka aoao. O Magota keia, ka wahine lawelawe o ka hale o Mr. Star, a o kona hana me kela kaa ka kakou e nana ae. <<Ua makemake anei oe e kamailio pu me a'u" wahi a Berela. Ae aku la o Magota me keia inau olelo mua o ka hookamaaina: «*Ua maopopo ia'u e kipaku mai ana kuu haku la oe, nolaila au i kali ai maanei. Kia me oe na maka o Jene. Na'u oia i hii i kona wa kanialii. Ua hiipoi nui au iain, aua makaala hoi. A o oe —ua ike koke au ma kou mau maka—o oe no ka Jene kaikamahine. Ua ku au mawaho oka ipuka a hoolohe i ka moolelo ehaeha a kuu haku e holke la ia oe. Aole anei ou mau hoa'loha ma Enelani nei?"

"Aohe hoa'loha ma na wnhl a I>au," wahi a Berela. "Aole anel, no kekahi opie nohe.i e like me oe?" wahi a Magota me ka leo luuilo'ulo'u. "He hoaiianau ko'u ina Lailana nei e malama hale hoolimaiima ana. K helo i ona hi, eka ui, a hai aku ma o'u la. K kokua no oia ia'oe. K palapala aku ana au. He wahi home ku ole no ia i kou kulana, e kuu inilimili, aka, he maluhia kou me kaoinio." "K hiki ana au malaila, a ke hoomaikai nui »ei au nou," wahi a Berela. "110 malihin! au maanei aua nele i ka liome." «110 malihini oe me na la pomaikai o hlki mai ana," wahi hou a Magotn. E haawi mai i kou lima i honi iho au." Kulu makawalu ilio la na waimaka o l!erela iaia i kulou aku ai e honi i na papallna alualu o Magota, a holo hou aku la ke kaa. Ua aui walo ka la o kekahi la~ ae ia I>erela i hiki hou al mu L:ulana, kau ae la oia ma kekahi kaa 110 ka hale o Magota i hoike aku ai ma ka la mamua iho. "Kia anei o Mrs. Topalofa ina ka home?" wahi a Berela i ninau aku ai i ka wahine lawelawe. Aole i hakalia iho ka wahine lawelawo i ko kii ana aku i kona haku wahine Mrs. Topalofa, mahol>o o kona hookipaana aku ia Berela 110 ke keenu luaua. Komo mui la ka haku wahine o ka hale a halawai me Berela, a ua hoike aku la o Berela i kana huakai nolaila oia ka hooliuialima keena. Ua holoix>no na mea a pau, a ma ka palnaahiahi i launa hou aku ai o Mrs. Topalofa me Berela iloko o na kumakamailio hoolauna ana. Hookahi hora ko laua hoohata ana pela, aia o Berela e noho hookahi ana ma kona keena, kupu mai la keia mau noonoo iloko ona:

"Ela au i Enelani—u»a Liulanii — knhl t\ kuu makuahine i hoohala iho ai i ka makahiki liookahl iioko o ka ehnpha a inake iloko o ka maemae —ma Laeiana nei, kahi o kuu hanau arta. Malia ew no i Uiilana nei ko'u makuakane, a ke oia nei uo paha oia. Ua hoopaa au i ko T u mau la o ke ola ana e hoomaemae i ka inoa o kuu makuahine, e huli i ko'u makuakane, a e kueka i maopopo ka oiaio o ka inoa a-me ka uioolelo o kuu kane marc Dane Ko* nia. He hana papalua keia na'u e hooko a e hoopilia i ko'u ola mehameha ana; no keia ka'u hoohiki, a na ke Akua e kokua Ih'u!' MOKUKA XIII ko nKRKi.A kulana nor. I kekahi ia ae, hiki mai ia o Magota ma ko Bereia home hou e ike iaia. Aoie o Bereia i hue pau aku i kona mooieio ponoi i noho ai ma Bueteiana t oiai ke mau ia no kona mau hooinanao waiania no ia noho'na o ka pupuahulu, a i hikl ole iaia ke uuuii iho i na ehaeha iioko ona ke hoike mai na maka o ka mea hooiohe I ke pahaohaow O kooa mare ana i Bepatemaba a me ka

make uiia ana o kana kane ma na mauna Alepa kana i hai aku, a koo ka inoa. ''Pono e laaa ka'u haoa, e Magota," wahi a Bereia. "Ua ol *ou kamaaina i ka honufl mamoa o'a. O ka hana kumuao iloko o kekahi ohana a halekula paha, he ninau ia mawaho. Aka he mea pono no e loaa la'u kekahi mau hauniana hele la. Ile oi anei ka pono e hooiaha?" «'Aoie i maopopo ioa ia'u,'* wahi a Magota. "AKa, ua kamaaina kuu hoaiianau Mrs. Topaiofa i kekahi ohana waiwai, he wahine iaweiawe oia no ia ohana mamua, a lohe au i ke kipa ana mai o kona haku wahine fnua i ona la, e ninau ai i wahine kumuao no na keiki ana lie puie okoa ae nei paha i hala. Nana oe e h<x>launa aku ina eia no ke hakahaka nei kelu kulana iloko o ia ohana." «E hauoli auanei au ke ioaa ia wahi ina no he liaahaa ka uku, a ke neie mai la, e aho kahi hanalima inaloko o na lialekual —na hana e loaa koke ai ia T u ka makaukau me kahi uku kupono no ko T u ola." I kekahi ia ae, ua hooiauna ia aku 0 Berela iloko o ka ohana i hoike ia mamua ae me na hooiaio pu a Mrs. Topaiofa i kona kupono. ««O Miss Star kou inoa?" i ninau mai ai ka haku wahine o ka hale, Mr.s, Kaiana. Ae aku la o tterela me ka haliu pono ana aku i ka mea nana ka ninau. "l r a hai mai o Mrs. Topalofa ia'u 1 kou kupono no ka hana a'u i makemake ai. ile mea nui nae iloko o ka noonoo o na wahine opiopio e like me kou ano, na aahu inaikai, a ma ia ano ua makemake ia na uk u kiekie o ka hana. Ua makemake au ia oe e noho kumuao no knu niau keiki. Ho kamailio Farani anei oe?" <l Me ka ieo oiaio o ke kanaka Farani," wahi a Bereia. "Pela io; a pehea ka olelo Kelemania a me Ikalia? "Ua hlkl ia'u ke kaniailio ia niau olelo e iike me ko'u makaukau ina ka'u olelo makuahine, kaolelo Beritania." u Ua ix)no ke hilinai nei au ika Mrs. Topalofa liooia nou ake hoopaa nei au ia oe ma ka'u hana. Heaha kau i mAkemake ai no kou uku?" "Aole i inaopopo ioa la'u no keia wa e Mrs. Kaiana. Nau no e haawi maikauku kupono oka'u hana," walii a Berela.

"Alaihi, uu maikai ae la. Hoomaka kau hana i ka hora S kakahiaka a hookuu i ka hora 6 ahiahi, like nie eiwa liora hana me kou £aina awakea maanei, a me ka hapa la Poaono. E hoomaha oe i ka { auina lu Poaono me ke SabatK No kau mau ao ahonul ana me ka haawi i kou inanawa 110 na haawina n'u i makemake ai e ao ia ka'u mau keiki, ua oluolu au e uku i kou luhi i hookaln gine (guinea) o ka pule." lle uku haahaa loa keia nana i hoomake i ko Berela puuwai. He 1G siliua kona lilo pule o ke keena hoolimalima. No ka hookuonoono ana iho ma ka maaao ana ae i mau lako pilikiuo, kuai ana i mau buke, lilo kaa o ka hali ana iaia no kahi o ka hana no na mile loihi, aole oia i hoolawa i»ono ia. Ua lilo kona luhi i mea waiwai ole. Manao iho la o Berela e hoole aku i kela uku hana haahaa loa i haawi ia mai la, aka, kupu koke ae la kekahi noonoo hou iaia, malia he hoao mua keia a Mrs. Haiaua i kona ike hooholomua i kana mau keiki, a he kumu paha ia e pii hou ai kona uku. A ina oia e hoole loa ana i keia hana mua i loua iaia a hoopiha ia ae e kekahi mea okoa, he oiea maopopo ole iaia ka loihi o ka manawa ana e hull hou aku ai i hana—he mau malama paha, he makahiki paha, a i ole he hoonele loa ia—oiai he lehulehu loa ka poe aele hana o Ladana e hanu ino ana mao a maanei. A nona iho, no na la mua o kona noho ana īaalihini, ua iawa no ia ine na wahi dala i loaa mai ke kuai ia ana o kekahi mau lako gula o kona makuahiiae ma Geneva, a ua pane hou aku la oia— «Ke ae aku nei au i kau uku e madame; ua auku nae ia no ko'u hoolawa ia, ua ahoua nae iaoiaiaole au he kamaaiua maanei e loaa ai ona mau hana hou na'u mawaho ae 0 keia. £ hooko ana au i ka hana me ka ikaika i loaa ia'u e hooiuolu ia al oe a e hooholomua ia ai ka'u mau hiuimaa*." Nana pono aku !a o Mr?, Kaiana 1 oa loii aoo e ma na heieheiena o Bereia me ka anoi nui, oia kana i pane hou aku ai: «Ke hooiaio mai nei oe i ka Mrs. Topalola i hai mai ai ia'u, aia he pohihihi i piii i kou hanau ana a he j malihini io oe. Aka, aole au e komo aku ana iioko o ka hoohuoi 1 nou—o |eou kuleana poooi ia. £ ' pili ana no ka kaua kuka, ua pono. | A Poakahi, hora S, boomasa." He mau minute mahope iho o keU mau kuka ana mamoa ae, e Uuoa p» ana o BereU a me Mis.To-

palofa ma ko laoa hale iioko o na Oi&i ua \oasl ka Berela hana he kuiana oke kumuao iloto o ka ohana waiwai o Mr>, Raiana, aoie nae ia be kulana e kaohi ia ai ko Bereiafini e hoopiha ia kona mau ho» OOho waie o ke ahiahi me ka hana. Ua hoike aku oia ia Mrs. Topaiofa i kona iini e loaa ona mau wahi ha&a lima mama, e iaa ka hoomaheie ana ma na haawina mua oka haua lihilihi a me na hana no a pau a ke kuikele a me ka lopi, i hoohala ia al kona mau hora ahiahi maiaila. He mea maikai keia ia Mrs. Topalofa, a ua hakalia ole no hoi ka huli ana aku a loaa he haka hana hou no Berela. Hoea mai ia ka Poakahi, liuliu ae la o Berela a holo aku ia no ke kahua o kana oihana kumuao. laia e haawi la i kana mau haawina ho<>maheie mua, ua hookui ia mai oia me na hana hookiekie loa a kana mau haumana, aua lilo ia i kumu hooulu inaina nona no na manawa lehulehu ma kela la mua oka hooko hana, a pela pu me na la mahope mai. He kumuao ahonui nae oia, e haawi ana i kona ikaika ao a pau e lanakila maluna ona hookiekie a kana inau haumana. He mau kipa kakaikahi ana mai ka Mrs. Kaiana ma ke keena kula o kana mau keiki e ao ia la, a ua nui kona hauoli me ka mahalo ik« ano oee mua o na haumana. Ia Berela e hooko apa i keia hana, ke hooko pu la oia i na hanalima o na horaahiahi me kaholomua. Ke holokiki la nae ko Berela mau hoolilo inaniua o kona mau ioaa mai, no ia mea i pakiko ai oia i na iilo kaa nona i kahi o Mrs. Kaiana, e kau kaa ana ika hele aua aku a e hele wawae ana i kona hoi kauhale ana mai. He ola paakiki a ehaeha ana keia, aka, ua hoolana mau ia ko Berela noho ana me ke kunukunu ole. A iaia e hakoko ana me ka paaua nui, a e manao ana i ka inake o kana kane opio, a me ua kane nei hoi anu e manao la aia no o Berela ma Suetelana, eia nae laua a elua ina Ladana me ka ike ole aku o kahi i kekahi—o Berela e hulihuli wahi pono ana, a o Dane Konia hol e hooipoipo hou ana me kekahi wahine houno ka puni waiwai a ine ka inoa hanoliano. Aole i pau.