Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 22, 28 May 1892 — Ka Hookalakupua o 1892. [ARTICLE]

Ka Hookalakupua o 1892.

I kn luhui nmi llawaii a Niihau e hiolani m:\lio anu, me ka manao he <( malu ma k.i honua, a iio aloha no i kanaka," eia ka ke ooloku mai nei na manao o na kupueu o ka Pakipika e ala e hohiku i ka mana Moi ou e Hawaii, a e hookahuli i ke aupuni ina ke auo Uipupalikn. Ua enaena keia inimao iloko o na puuwai okeia l>oc no na mahina loihi, a ina aole i n'e kol>e mai ke aupuui maluna o ka lakou hana hookahuli aupuni, me nei ua ike maka ka lahui i kekahi hana liookahe koko, a me nei paha ua hilihili hou ke koko maluna o ka lopo o Hawaii, o like me ka hookahe ia ana o na koko o ia poe Hawaii i haulo mauwale aku lama ka la 30 o lulai 1889. Ua haule ia poe me ka ike pono ole 1 ka lakou mea i hana ai. Ua manao kuhihewa lakou he nloha aina a aloha lahui ia» l T a poino ia poe ma oke oki koke ia ana o ko lakou mau la ma keia iii honua. Ua poino pu hol me ko lakou poeohana, no ka mea, ua hoonele ia lakou i na |>oe nana e hoohrko la lakou me na pono o keia noho ana; aka, maluna ae o na mea * a pau, ua poino ke aupuni Hawaii, mamuli o ka make Ana o kela poe ehiku, oiai, aole loa he mana ma ka honua nei e hoopiha hou ia ai ka hakahaka o ia poe Hawali i haule aku la.

Ua lunakila >vale na poe nana I hoala ia hana kupueu, a ela kekahl poe o lakou ke ohl mai uei i ka waiwai oke aupuni. O lakou ka lakou i noonooi aole nae he wahi manao iki no ia poe hoakanaka o lakou i i>oino.

Aui aku nei he aneane ekolu makahiki. He nanaina maiuhia malu* na o kn aioa, a ua laulea a nanea waie ka nohona o ka hapa nui o na makaalnann. Oiai kakou e noho waiewale ana, e hoohiaiaai ana 1 na nani o keiu ao, aia hoi, e hookuma ia ana na hana woilweii maloko o keia kulanakauhale. O ka mauao aao nul, e hoaia hou mai i na hana kumakaia o ka 1889. He maa kaeaea o ka oihana koa na aiakai okeia hana ino. Ua mali mai iakou me ko iakou mau paa-Uio i na manao o na makaaloana, a ua puni waie aku keia poe me ke ku ole a noonoo, a kaana pono hot i ka pono a me ka hewa o ka hana a lakou i kouo ia mai a! e komo kiao aku, («He aioha aina a aioha iahui a he

kakoo i ka noho alii," ka makia lau i hoike ia mai ia iakou e na alakai. E like me ka me* maa mau mawaena o na makaainana, aa punihei waie aka kekahi poe lehaieha, a ua kakaa na inoa maiuna o kekahi Papa Inoa Kipi. Ua haaa ia keia hana ma ke ano iealea a me kanooooo poooole. Aoleo lakoa poe I ku nana a ninau poao iho i ka laoaikehaia me nei: He aioha aina oiaio anei keia hma a makou? E ioaa hou ana anei ka miha ia Hawaii ma keia ala a makou e hana nei? E kapaia mai auanei makou he poe aloha aina ina e poino ma keia hana?

Aoie i komo keia mau niaau, a ninau aoo like e ae paha, iioko o na puuwai o na kanaka. Pane na aiakai he aloha aina ia, a maiaiia aku ia ka mauao o na hipa keiki, Aole kela he manao kuokoa, aka, he manao piiiwaie malalo o na alakai ialau.

Ma kekahi haiawai o ka Hoi | Liberala Lahui, ua ninau mai la ka j Alihikaua: «Owai ko oukou pereaidena nina?" ua hooho mai la kekahi poe "Wilikoki !" Ua kuka mua anei lakou a hoohoio no ia mea, aole paha? O ka mea i maopopo ua olohewa ka waha o ia poe, a ina aohe i olohewa, alaiia he | poe aioha aina oie maopopo iakou. | Pehea e hiki ai ke kapaia kekahi kanaka he aloha aina t ina oia e hoao ana e hookahuli i ke kuiana o ka aina aua e noho aoa? He kipi kona inoa. Aole ioa e hoohaumia ia ka inoa «aioha aina" ma kona hokua. Ua hiki i na poe a pau ke ike mai ī ka pololei o keia kalai manao. Pehea ina he aina nui ko kekahi makuahine, a hooiiloia e kona keiki akole me kona oiepe pu ia aku e hele i kahi e? He keiki aioha makuahine anei keia? Aoie! e hooho like mai anaoukou, he keiki lokoino, a e pono e hookaawale aku iaia ma na aina mamao mamua o ka nele loa ana o ka makuahine me na ke iki e ae ika aina. Oia wale n » ke ala e ioaaai kamahaame ka maluhia. O na poe Hawaii e hoaoana eho >- naueue mau i ke kulana o H iw.iii, he poe aloha ole lakou ia Hawaii. He ake hanohano e loaa ka mma ia lakou. * Oia maoli no ka puana o ka lakou hana hookalakupua. Ina lakou e kau ani ma na wahi p inepoo o ke aupuni, e waliwali loa ana ko lokou noonoo e iike me ka moa keiki. Oia wale no ke kumu oko lakou onioni mau, no ka mea o ke kanaka e hele wale ana no aoie hana ma ka lima, e ulu mau ana na manao ino iloko o kona naau. E liii ana oia no ka waiwai ame ka hanohano o na poe maikai e ae. Uluku kona manao a pane iho: "He oihana maikai ka mea, nani kona hale, a noho oia me ka oluolu ame ka iawa pono. Owau hoi, he nele a he aea waie iho no; he noho hoopili wale malaio o hai. Ho nui no hoi ko'u ike, aoie nae hoi o'u onou wahi oihana ia mai. Ina wau e liio i Kuhina, pau ka oni lalau ana o ko*u noonoo no na hanalapuwale. He kanaka Leiewa, lalau wale mai no hoi o inea, he aea hupo makawela i p.io mai ma Hawaii nei, eia nae hoi noho hookano oia ma ka mana o Hawaii. He kupa ponoi hoi au no Hawaii,eia nae hoi, nanakee ia mai, kohu maunu inoino."

O keia na manao e uluku mau ana iioko o kona noonoo i ke ao a me ka po, a o ka hopena, he hoala i na hana makawela. Aole kumu e ae i ulu mai ai na manao kipi, o Keia wale no. Ina e koana ka iini, e pau waie ana na manao ino.

Aka, ena Hawaii aloha alna. E ku a nana, e kaana pono mamua o ko oukou lele kino ana Iloko o keia mau hana poeleele. E hoomanao oukou, e hauoli ana na haole i na hana hookahuli aupuni apau a oukou e hana ai. Olioli" lakou, no ka roea o ke kumu ia e lilo koke ai o Hawaii nei malalo o na mana nui o ke ao nei—ia Amenka, a i ole ia Enelani paha. Aole hiki ia Hawaii ke ku kuokoa ina e nui mai ana na hana kaua kuloko. Ua nui ka waiwai o na haole maluna o ka lepo o Hawaii, a aole o lakou makemake e hoolilo ia ia maa inea i mea ole iioko ona h6ra pokole. Aole mana nana e kaohi aku i ka lilo ana o Hawaiii. O ka «Ikalka ka mana-ol maluna o ka Pono," ina aple hiki ia kakou ke hoomalu ku pono ia kakou.

Makemake loa o Amerika e kaua me Enelani c piii ana no ua siia o ke kaißerioa. UapaneaeoQeneria Bntler o Amerika; "E uhau aku ia Peiekane me ka huipa ina aoie oia e noho maiie." O ke kumu oke koa loa ona AmeHka, oia no keia, oka hapa nui o na waiwai ma na mokuaiua hikina, nona Pelekane no ia. Ina e kaua ana, e kaili ia ana keia mau waiwai e na haoie Amerika.

Peia no ni aupuni nui e upu mai nei e hakaka mau kakou t I kumu e iiio koke ai o Hawali la iakoo.

£ aa Hawaii, mai maaao knhihewa oukoo, aia waie no ka ponio

ina alakai oka Hui Liberala. Mai manao oakou I kā palolo o ko Ukou wah& ma ke kamailio, he pee naauao oiaio i&koa. Aoie u lakoa otelo naaoao iki i haawi ai m* kekahi oko iakoa mao halawai aiu. He nele ioa no i kahi puniu. Eu oo oiawaho nei na poe ponia oiaio. E hoolohe ika lakoa ao akahele, aole hoi ike paheie a oa siopeka } ua like ko lakoa mau aleio tne iih manu kaka, he kakani wale iho no aohe io. He poe naauao oo kekahi 0 lakou. 4< o ka iohe ke ola, oke kuii ka make." E mahaio la ke aupuni no ka eleu 1 ka hopu ana mamua o ke kukonukonu ioa ana oka lakou mau hana hoopiiikia ia Hawaii— ka aina a me kona lahui. Eia ke Kuokoa ma ka aoao o ka lahui Hawaii ke pahoia aku nei i kona mahaio kiekie i na poo aupuni ika apahu koke aoa ae nei i neia hana lokoino, a pakele ka iahni mai ka poino nui weliweii e hoomakaukau ia no iakou.

Ua iawe ia ae no ka ninaoioau e hoomaopopo i ka hewa e hoopii ia ai, i mua oka Lunakanawai Dole i ke awakea Poalima nei, na poe i hopuhopu ia a e paa nei maialo o ka mana oke aupuni no ke kipi, oia o V. V. Ashford, Robt. W. Wilcox, George Markham, Kaohiwaina, Balota, Kahahawai, John Rrown, Manuel Ross Jr., George Maxweli, Robt. Paiau, Kalmimoku, Kimo Kalo, Alex. Smith, Manuel Espinda, Kila, Lot Lane, J. W. Bipinane a me Keliikuewa. Oke kipi, oia no ka hewa a ke aupum i hoopaa ai no keia poe a pau, a ke pale kanawai nei na loio o na lawehala, aole i lawa na ike no ka hihia kipi. vNoiaila, ke noonoo nei ka aka a Poakahi hoike i ka olelo hooholo.