Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 30, 23 July 1892 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

Ke wawa ia nei, ua waiho aku ka j,oio Kuhina i kona hookohu. 0 na puali e paani ana i keia ahiAhi i'eaono, o Ilonoluln a me Cresrvnt, a oia ka laua olokea hope loa HIU o na Inau hahai ina ke kahua. <) Lunakanawai Bickton oka Aha Kiekie, ke kahu nana e inalama nku ana ka Aha kaapuni o Kauai i keia malama iho o Augate. Ua hooplha iho nei ka moku adimarala Kapalakiko i ka lanahu a ua lawa he 000 mau tona, no ka liuliu ana no kona huli hoi aku i Kapalakiko. L'a holapu ae ke ahi ia luoa o Mokuumeume, Ewa, i ka po Poalua nei, aua pau kekahi mau laau lehulehu oluna ame na laau 1 oki ia 1 wahie. I*a hookohu ia aku nei o Mr. J. 11. Kaleo ikala 18 o lulai i Lunakauawai Hoomalu no ka apaoa o }lana, Maui, malalo o ke kanawai i hooholo ia Iho nei e keia Ahaolelo. 1 ka la 10 o lulai o keia makahiki, rnA Laimi, 11110, ua awaiaulu ia e Kallimai, o Keoni Mahiai nie Kealoha Uaua. Mahope o ka wsre ana, ua malama ia he papaalna marc. [ Ke olelo ia mai nei, i kekahi o I Uehi mau la akunei, ua hoolilo ia ae -■ ko Ewa niana hoomalu ka opiunoa i lepo. Pehea keia e hohono mai nei eka mana Makai? Aole anei e huli ia a ninaninau ia keia mau lono?

No ka nui o ka hune o ka aina, nolaila ke makemake nei kekahi I>oe mikanika e hailele ia Hawaii uei a e holo aku iko na aina e. E ia nae ka pilikia, nohe dala e hiki ai, a ke noi mai nei e uku aku ke Hupuni i ko lakou mau eemoku.

Ua make i ka la Sabati nei, lulai lU, maloko, o ka Halemai Moiwahine o Mrs. Oeeelia Hom me ka hikiwawe loa, no ka mea, ma ia la no 1 hoihoi ia aku ai i ka Halemai e kana kane a make koke no nae i kona wa i hiki aku ai ilaila. Oka ioihi o kona mau la ma keia honua he 31 makahiki a keu.

l ? a hao na hoa oka Ahaolelo ika Ilamuku o ke Aupuni, no kona hunakele loa i na inoa o na makai kiu a me ko lakou mau uku, a mo ke pakike; me he mea la i ka hoomaopopo aku, e lawe ia mai ana kekahi olelo hooholo e kauoha ana i ka Loio Kuhina e hoopau aku i ka Ilamuku mai ka noho oihana aku.

I keahiahi Poaono aku nei i hala, ua haawi aku ke kiure ī ka pono ma ka hoopll poho a Kahahawai kue i ke aupuni Hawaii no ka lawe ana o ke aupuni i ka wai o Nuuanu a hoopilikia ia kona mau loi kalo a maloo. Oke koi a Kahahawai no keia poino, he $10,000, aka ua haawi mai na kiure iaia i $2,/)00.

1 kekahi Ia o keia puie, un hoao iho kekahi mau makai kumau 9 o ka wati ekolu, e kakau inoa malalo o kekahi palapala hoopii i ka Ahaolelo, aole e paikau ia na makai iloko o ko lakou manawa hoomaha, aka iloko no oka manawa hana. I ke e ia iho nel nae keia hana paewaewa. Nolaila ua mihi hou ka poe 1 hana pela a koe paha elua.

Eia ke kau nei he ekoiu mau huihui ipukukui uila maloko o ke kino o Kaumakapili hou, a e kali wale ana no o ke komo mai o ka uwlla. He liookahi huihul nuiiwaena konu nona na ipukukul he 40 ka nui, a o na huihui e ae elua, he 12 mau ipukukui pakahi. Aole i hoao ia, aka, aole paha o loihi a lalama ka malamalama uila.

Ke hoolahalaha mai nei kekahi haole kalepa o Hilo, no ke kuai ole ia o na mea o hoolako al no ka hana ana I ko alanui o ka lua o Pele ma ke koho haahaa, aole hoi ma ka hoolako wale ana no a kekahi Hui hookahl. 3le he mea la ke hoolilo ia nel na dala mai ka $300 a hiki i ka $800 i ka malama, eia nae ua hele pololel wale no i ka Ilui punahele. Ile hana pono anei keia. I ka makaikai mau hale aupuni ka hapanui o na hoa Ahaolelo maluna o na kaapio I ka Poaono i hala, a ma ka hale hope o lakou i kipa aku ai l Kalaepohaku, he papaaina i luluu i na mea ai ono kai pu-a ia mai i ko lakou mau houpo lewalewa. Mai ulelo no na hanaiahuhu a Laka e hooko i ka makemake o kekahi poe o lakou, o ka awiwi a Kanoa e huki i ka la a me ka noke kipaku a ka makai o ka Hale i na kaapio, hopohopo na hoa o koeie wawae i kauhale. Ua haia aku i ka make ma Hilo, Hawaii, i ka la 11 o lulai nei, o Kahaleaua, makuahine o Mn». A. E. Nawahi, mahope o ke kaa ana i ka nia'i loihi ana, a i ke «2 a keu o na makahiki o ke ola ana. Ma kona alo no kana mau kaikamahina ekolu n ike i ka lele ana o ka hanu, koe kana kaikamahine punaheie i Honolulu nei. Aioha ia makuahine waipahe a kamaaina heahea i na malihini o ia aina. E iawe aku e ka ohana i hooluuluu la i ko makou inau u ana, keia poe ana i hookipa aloha aku ai a e hoomanao nei nona. Ua pohulo 1 ke kai me ka ike ole ia ke kaikamahine eiua makahiki a Mrs. J. H. Rei»t ma ka hale auau e malama ia nei e kona mukuahlne ma Kakaako, i ke ahiahi o ka ia Sabati aku nei. He mau minute. wale no ka nalowale ana mai na maka aku o kona makuahine, loaa aku la ke kino o ke kama e lana ana i ka iii kai ma o ka leie ana aku o Alexander Lyle iioko o ke kai a hopu I ke kino wailua a law& mai i ka hale. Oiai e pumehani ana no ke kino, ua laweiawe ia no nae na imi ana e hoopakele, aoie nae i loaa. Aloha ino ke kama i iawe e ia e ka make, a 1 kau iho i na u ata maluna o kona makuahlne.

Ua hoopii ia mai imua oka Lunakauawai Hoomalu o Hilo, o Cha«. iliiam.*, H. Naaikauna, H. p k Malulaui a me W. B. Kahalcoh o ; ka I Hpa Nana koho Ba!ota i h<xkohu ia aku e malauia i ke koho ha!ota kuikawa o ka Apnna o Hflo Akau, mu ka la 1-3 o A|>erila i ha!a, no ka tnah<.-l>* I, no ko kumu, oia ko kut* i ko kwnaw.N koho balota m » ka w« j»f ol- an.i i k; 4 |»ahu ma m:i ku I i k<»!t«.. Aok» ka l'apa i noho e h'K»|Rltl i !) < jii*m o ka jkkj kupoiK» i ke koho no k-i !a\va ole oka maoawa e ai i hala?nj» Ur hookuu i i aku na poe i hnopli ia.

I ka auina la Po«aono i hala, ua ulele hope ae na puali Kamehameha me Hawaii ma ke kahua mokomomo o Makiki. L r a pahonohoao ae o Kapena Mahuka o Kamehameha i kona puali me eha mau keiki bou loa akahi no a hot»u i ke kahua akea, oiai u* pau kona mau keiki mau i ka hele e hoomaha. Eia nae, me keia mau keiki hou loa, ua eo no ia lakou ka hanohano o ka la, oia he 13 pum a Kamehameha iloko o ewalu paani ana, a he 4 a Hawail puni iloko o & konio ana. L'a hele ino !<»a o Kamehameha ma ke klekie. He 2 wale no o lakou make ana i na puali e ae.

L'a hamu hap«i ia ae e ke-ahi i ka hora 1:15 auina la Poiikolu i hala, ka hale 110 o J. 11. Soper, ke keena walho mauu a me kahl noho oke kauwa pake. Ua hiki koke ae ma ke kahua o ka poino, ka enegini kinaiahi akeakamai, a na ia mea i pulama iho i ka palahalaha ana aku o ke ahi a hiki 1 ka wa a ko Kaawai Helu 1 i hoea aku ai a kioai iho Ia a pio. Ooa dala gula he $115 ake kauwa pake 1 hoahu ai a huna, ua loaa aku he $105 ua papaa i ke ahi, a he papaa gula hehee kekahi 1 loaa aku, me he mea la, o ka umi daia i koe aku. Ua ike ia kekahi pake malihini i komo ae i ka hale kuke i ka wa a ke ahi elapalapa ana a lawe aku la he wati pakeke kala. Ua hopuia ka aihue a hoopaa ia, a hoopaiia he §10 me hookahi makahiki hoopaahao. Oka ona nona ka pa a me ka hale, no ke kumu puhi ohe H. Borger.