Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 34, 20 August 1892 — Haiolelo a Hon. J. H. Waipuilani no ka Auhau Ilio. [ARTICLE]

Haiolelo a Hon. J. H. Waipuilani no ka Auhau Ilio.

Mi;. Peresidexa: Ma ka pauku 12 o kem Bila, e auhauia ka ilio kane i hookahi dala, a he ekolu dala no ka ilio wahine. Oka makemake nui o ka auhau ana i ekolu dala no ka ilio wahine, i malama ole ha kanaka i na ilio wahine, oia ma o na ilio wahine la e hanau nui mai ai na keiki. E Mr. Peresidena. Mai ka wa kahiko loa mai a hiki i keia manawa, ua maa na kanaka Hawaii i ka malama i na ilio, a i keia manawa, aia no mawaena o na kanaka Hawaii ka nui o na ilio, a ke uku nei iakou i hookahi dala a mo ke kenikeni 110 ka ilio hookahi. Ua oleio inai nel ke Alii Marstlen o Hamakua, "e hooholo e like me ka Bila; oiai he hok)holona waiwai ole, aole he ai ia aolo hol he hoopomaikai i kona haku," aua olelo hol ka mea Hanohano o Waialua, e hoopii ae i elima dala auhau o ka ilio hookahi, oiai he nui na ilio mailoko mai; ke kue nei au ia laua ma keia hoakaka ana.

E Mr. Peresidena. Ko hoakaka nei au ma ka aoao o na kanaka Hawaii a me na kumu nui o ko iakou malama ana i na ilio. 1. O ka ilio oia kekahi o na holoholona ono loa o ka io, ua maa keia lahui kanaka mai a Papa mai i ka ai i ka īlio, mai ka Moi, na Alii a me na Makaainana. Ua oi ae ka ono o ka ilio mamua o ka bipi a me puaa. 2. O ka ilio, ua hoopomalkai mai i knna Nhn. iw lmmooinn «« apana kuaaina, ua hiki i ka ilio ke hele me kona kahu, e hoohuli like i na hipa, na blpi a rae na kao. A i kekahi manawa, ua hele ka ilio me kona kahu e alualu puaa, kao, a bipi paha i mea ai na kona kahu. Ma Hamakua, ua ike au i na ilio iiilii, o ka lakou hana o ka ai i na iole e hoopoino ana ike ko. Nolaila, ke ninau nei au i ke lii o Hamakua, Pehea la, ua waiwai ole anei ka ilio? ua hoopomaikai ole anei i kona kahu, a ua ai ole ia anei kona io?

3. O na ilio he mau kiai liale lakou, no ka pono o kona kahu; na ka ilio e hea aku i kona kahu, ei ae ka aihue, ke kalohe, ka malihini a me ka hoaaloha, ke hele mai nei i ko kaua hale.

4. Ina e hele ana oe ma na mauna a ma na kula paha, a uhi ia e ka ohu a i ole ia ua pouli paha, ua hiki no i ka ilio ke alakai pololei ia oe a hiki i kou home. He nui ko'u manawa i nalowale ai ke alanui ma na waonaliele, a o na ilio ko'u hoopakele. Ma ka moolelo ona aina e, he nui na hana aloha a na ilio i hana ai, aka, ke olelo nei au no na ilio o Hawaii nei. Ena Hoa Hanohauo, o kela kekahi o na pauku hiki ole ia kakōu ke lioohemahema, a e ae wale aku 1 ekolu dala o ka ilio wahine, no ka mea, ua pili i ka pono o na Hawaii ilihune.

£ Mr. Peresidena. Oka auhau o ke poo bipi a na ona bipi e uku mau nei i ke aupuni mai ka 7 keneta aku a hiki i ka 20 keneta o ke poo bipi, o na bipi waiu no lakou ka waiu bata he 40 keneta o ka paona ma Plonolulu nei, ke uku nei na ona mai ka 15 keneta a hiki i ka 20 keneta oke poo, aka, ina e kuai oeJi ka bipi, pomaikai e loaa ka bipi 500 paona no $15. O na lio maikai no lakou ke kumukuai maluna aku o ka $100. Ke uku nei na ona no 50 keneta wale no i ke aupuni, a no na puaa nui mai ka 3 a hiki i ka 10 keneta oke poo. Ina e hoohaliko Kakoa, aa auhau kaulike anei ke aupuni, maluna o kahi ilio kiai hale, hookahl elala o ke poo o kallio kane; a he ekolu 9 dala o ka ilio wahine, a o ka bipi kane hoi a me ka bipi wahine, he 20 keneta o ke poo. Ina ua manao na hoa no ka ai Ia o ka bipi | ke kumu i hoemi ia ai o kona auhau, alaiia, pehea hoi ka iiio, oiai he ono ka ilio. E Mr. Feresidena, he wahi holoholona kupanaha keia; aia kona ike i ka huelo, aka, aole o ka lilo ana o kona ike i ka huelo, he kumu ia e hoopii ai i kona auhau. Nolaila, ke kokua nei au i ke noi a ka mea Hanohano o ka Apann 5, me kekahi pakui hou. Oia hoi e kapae ioa i k& ekolu dala auhau o na iliowahine, a e hookomo malaiia i hookahi daia e like me ka auhau o ka illo kane, a e Uke no me ka auhau mau o ka ilio e ukumau ia nei. Honehone lua! kuu poli ka pua nani oke Koolau. Pela ea!

Pakele mai palahe ke kauU watl gola a kekahi mafcamaka ma fca po Poaloa nel t olal ke koana e Iho makawala ana.